Nghị định 296/2025/NĐ-CP: 7 điểm mới quan trọng về cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt VPHC

Nghị định 296/2025/NĐ-CP quy định về cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính, có hiệu lực từ 01/01/2026, thay thế hoàn toàn Nghị định 166/2013/NĐ-CP. Dưới đây là 7 điểm mới quan trọng nhất mà doanh nghiệp và cá nhân cần đặc biệt lưu ý.

1. Lần đầu tiên quy định cụ thể các trường hợp phải đình chỉ cưỡng chế

Nghị định 296/2025/NĐ-CP bổ sung riêng Điều 9 quy định các trường hợp người có thẩm quyền phải ra quyết định đình chỉ cưỡng chế, gồm:

- Cá nhân bị cưỡng chế đã chết, mất tích và không để lại di sản hoặc nghĩa vụ không được chuyển giao cho người thừa kế.

- Quyết định xử phạt, quyết định khắc phục hậu quả hoặc quyết định tịch thu đã bị hủy hoặc sửa đổi.

- Tổ chức bị cưỡng chế đã giải thể, phá sản và nghĩa vụ không được chuyển giao.

- Có quyết định miễn hoặc giảm tiền phạt và người bị xử phạt đã thi hành xong.

- Hành vi vi phạm có dấu hiệu tội phạm và chưa hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự.

 Điểm mới này hoàn toàn chưa từng được quy định trong Nghị định 166/2013/NĐ-CP.

2. Quy định rõ hình thức cung cấp thông tin về lương, thu nhập và lương hưu

Tại khoản 3 Nghị định 296 quy định cơ quan, tổ chức, người sử dụng lao động có trách nhiệm cung cấp bằng văn bản thông tin về:

• mức lương

• thu nhập

• lương hưu

của cá nhân bị cưỡng chế.

Trước đây, Nghị định 166/2013 không quy định hình thức cung cấp thông tin, dẫn đến khó khăn khi xác minh điều kiện cưỡng chế.

3. Điều chỉnh, làm rõ tỷ lệ khấu trừ lương và thu nhập

Điều 13 Nghị định 296 quy định chi tiết và chặt chẽ hơn so với Điều 11 Nghị định 166/2013/NĐ-CP:

Nghị định 296 đã làm rõ cách tính theo phần lương thực nhận và bổ sung nguyên tắc bảo đảm mức sống tối thiểu. 

4. Quy định chi tiết trách nhiệm của cơ quan, tổ chức và NSDLĐ

Theo Điều 14 Nghị định 296 bổ sung nhiều nghĩa vụ mới:

- Trong 03 ngày làm việc kể từ kỳ lĩnh lương/thu nhập gần nhất, cơ quan hoặc NSDLĐ phải khấu trừ và chuyển tiền vào Kho bạc Nhà nước.

- Phải thông báo cho cá nhân bị cưỡng chế và thông báo bằng văn bản cho người ra quyết định cưỡng chế sau mỗi lần khấu trừ.

- Nếu NSDLĐ cố tình không phối hợp, không cung cấp thông tin → được coi là hành vi cản trở người thi hành công vụ và bị xử lý theo pháp luật.

So với Điều 12 Nghị định 166/2013/NĐ-CP trước đây chỉ quy định chung, không có thời hạn hay chế tài cụ thể.

5. Lần đầu tiên quy định thời hạn cung cấp thông tin tài khoản và tiền gửi

Điều 16 Nghị định 296 quy định Cá nhân/tổ chức bị cưỡng chế phải cung cấp thông tin:

• Tài khoản ngân hàng,

• Số dư,

• Tên tổ chức tín dụng

trong 03 ngày làm việc kể từ khi được yêu cầu.

Điều 14 Nghị định 166 chỉ quy định “có trách nhiệm thông báo”, nhưng không có thời hạn cụ thể, điều này gây khó khăn cho cơ quan thi hành cưỡng chế.

6. Bổ sung quy định về xử lý trường hợp không nhận biên bản kê biên

Tại khoản 3 Điều 25 Nghị định 296 bổ sung cơ chế xử lý tình huống phổ biến trong thực tế:

- Nếu người bị kê biên không nhận biên bản, phải lập biên bản ghi nhận sự việc và có xác nhận của chính quyền hoặc người chứng kiến thì coi như đã giao.

- Nếu người bị kê biên vắng mặt, không ủy quyền, biên bản kê biên được gửi qua bưu điện theo quy định.

Nghị định 166/2013 hoàn toàn không có quy định cho các tình huống này.

7. Làm rõ nguyên tắc xử lý đồ vật bị khóa, đóng gói khi kê biên

Khoản 3 Điều 20 Nghị định 296/2025/NĐ-CP bổ sung một trong những điểm thay đổi lớn:

- Người tổ chức cưỡng chế có quyền yêu cầu mở khóa/mở gói đồ vật.

- Nếu cá nhân/tổ chức không hợp tác: cơ quan cưỡng chế được thuê tổ chức/cá nhân mở khóa/phá khóa, có sự chứng kiến của chính quyền hoặc người chứng kiến.

- Thiệt hại do mở khóa, phá khóa do người bị cưỡng chế chịu.

- Sau khi mở, đồ vật có thể bị niêm phong nếu cần thiết.

- Mọi hoạt động phải lập biên bản và có chữ ký theo đúng quy định.

Đây là nội dung hoàn toàn mới so với Nghị định 166 nhằm giải quyết vướng mắc trong nhiều vụ kê biên trước đây.

So với Nghị định 166/2013/NĐ-CP, Nghị định 296/2025/NĐ-CP đã hoàn thiện và siết chặt hơn cơ chế khấu trừ lương và thu nhập khi cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính.

Trên đây là điểm mới quan trọng về cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt VPHC.