Xây nhà xong có bắt buộc đăng ký, cấp Sổ hồng không?

Nhiều người dân hiện nay khi xây dựng xong nhà ở sẽ đưa vào sử dụng luôn, nhất là khu vực nông thôn. Vậy, khi xây nhà xong có bắt buộc phải đăng ký và cấp Sổ hồng không? Nếu không đăng ký có vi phạm không?

1. Xây nhà xong có bắt buộc phải đăng ký?

Khi sử dụng đất thì người sử dụng đất có nghĩa vụ phải đăng ký đất đai lần đầu và đăng ký biến động để nhà nước quản lý; riêng trường hợp nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất thì pháp luật không bắt buộc chủ sở hữu phải đăng ký và không bị vi phạm.

Nói cách khác, cơ quan nhà nước có thẩm quyền chỉ đăng ký khi có yêu cầu của sở hữu. Quy định này được nêu rõ tại khoản 1 Điều 132 Luật Đất đai 2024, cụ thể:

Điều 132. Đăng ký lần đầu

1. Đăng ký lần đầu đối với đất đai, tài sản gắn liền với đất được thực hiện trong các trường hợp sau đây:

a) Thửa đất đang sử dụng mà chưa đăng ký;

b) Thửa đất được Nhà nước giao, cho thuê để sử dụng;

c) Thửa đất được giao để quản lý mà chưa đăng ký;

d) Tài sản gắn liền với đất mà có nhu cầu đăng ký đồng thời với đăng ký đất đai trong các trường hợp quy định tại các điểm a, b và c khoản này.

2. Lý do vì sao nên đăng ký quyền sở hữu?

Mặc dù pháp luật không bắt buộc phải đăng ký quyền sở hữu nhà ở như đăng ký đất đai nhưng người dân khi xây nhà xong nên đăng ký để bổ sung thông tin về nhà ở vào Giấy chứng nhận vì những lý do sau:

(1) Có Giấy chứng nhận mới được chuyển nhượng, tặng cho, thế chấp.

Khoản 1 Điều 160 Luật Nhà ở 2023 quy định:

Điều 160. Điều kiện của nhà ở tham gia giao dịch

1. Giao dịch về mua bán, thuê mua, tặng cho, đổi, thế chấp, góp vốn bằng nhà ở thì nhà ở phải có đủ điều kiện sau đây:

a) Có Giấy chứng nhận theo quy định của pháp luật, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 Điều này;

...

Theo đó, chủ sở hữu nhà ở muốn bán, tặng cho, thế chấp, góp vốn thì phải có Giấy chứng nhận. Nói cách khác, nhà ở đó đã được đăng ký quyền sở hữu và được ghi trong Giấy chứng nhận thì chủ sở hữu sẽ có đầy đủ quyền.

(2) Dễ dàng trong việc chứng minh nhà ở là tài sản hợp pháp khi Nhà nước thu hồi đất mà gây thiệt hại về nhà ở để được bồi thường.

Khi người dân có Giấy chứng nhận sẽ thuận tiện trong việc chứng minh nhà ở là tài sản hợp pháp để được bồi thường khi Nhà nước thu hồi.

3. Hồ sơ, thủ tục đăng ký quyền sở hữu nhà ở

3.1. Hồ sơ đăng ký quyền sở hữu nhà ở

* Số lượng hồ sơ: 01 bộ

* Thành phần hồ sơ:

Căn cứ Điều 148 Luật Đất đai 2024, Điều 31 Nghị định 101/2024/NĐ-CP quy định hộ gia đình, cá nhân muốn đăng ký quyền sở hữu nhà ở cần chuẩn bị hồ sơ với các giấy tờ như sau:

- Đơn đăng ký đất đai, tài sản gắn liền với đất theo Mẫu số 04/ĐK 

- Một trong các loại giấy tờ quy định tại Điều 148, sơ đồ nhà ở, công trình xây dựng (nếu có).

- Sơ đồ về nhà ở, trừ trường hợp trong giấy tờ chứng minh quyền sở hữu nhà ở đã có sơ đồ nhà ở phù hợp với hiện trạng.

- Chứng từ thực hiện nghĩa vụ tài chính; giấy tờ liên quan đến việc miễn, giảm nghĩa vụ tài chính về tài sản gắn liền với đất (nếu có).

- Trường hợp hộ gia đình, cá nhân có nhu cầu cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất đối với nhà ở, công trình xây dựng thuộc trường hợp phải xin phép xây dựng quy định tại khoản 3 Điều 148 Luật Đất đai 2024 thì nộp giấy xác nhận của cơ quan có chức năng quản lý về xây dựng cấp huyện về đủ điều kiện tồn tại nhà ở, công trình xây dựng đó theo quy định của pháp luật về xây dựng (nếu có).

...

3.2. Trình tự, thủ tục đăng ký quyền sở hữu nhà ở

Căn cứ Điều 31 Nghị định 101/2024/NĐ-CP, thủ tục đăng ký quyền sở hữu nhà ở được thực hiện như sau:

Bước 1: Nộp hồ sơ

Hộ gia đình, cá nhân nộp hồ sơ tại Bộ phận Một cửa theo quy định của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh về thực hiện việc tiếp nhận hồ sơ và trả kết quả giải quyết thủ tục hành chính cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 21 Nghị định 101/2024/NĐ-CP.

Bước 2: Tiếp nhận hồ sơ

Bước 3: Giải quyết yêu cầu

Bước 4: Trả kết quả

Thời gian giải quyết: Không quá 23 ngày làm việc kể từ ngày nhận được hồ sơ hợp lệ.

4. Sổ đỏ ghi những thông tin gì về nhà ở?

Khi nhà ở được đăng ký quyền sở hữu (đăng ký cùng với thời điểm cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc đăng ký bổ sung - đất được cấp Giấy chứng nhận trước, nhà ở xây sau và đăng ký sau) thì trên Giấy chứng nhận ghi rõ thông tin tài sản gắn liền với đất theo Mẫu số 04/ĐK-GCN được ban hành kèm theo Thông tư 10/2024/TT-BTNMT.

Khi được công nhận quyền sở hữu thì Giấy chứng nhận sẽ ghi đầy đủ thông tin về nhà ở như sau:

- Tên tài sản

- Diện tích sử dụng

- Hình thức sở hữu

- Thời hạn sở hữu

- Địa chỉ

Trên đây là quy định giải đáp cho câu hỏi: Xây nhà xong có bắt buộc phải đăng ký, cấp Giấy chứng nhận? Theo đó, pháp luật không bắt buộc người dân phải đăng ký và cấp Giấy chứng nhận nhưng nên thực hiện vì khi đó chủ sở hữu nhà ở mới được thực hiện đầy đủ quyền của mình.

Nếu bạn đọc có vướng mắc về nội dung trên hãy gọi tới tổng đài 1900.6192 để được giải đáp.