Điểm mới của Bộ luật Tố tụng Hình sự sửa đổi 2021

1. Thêm thẩm quyền kiểm tra tin báo tội phạm cho công an xã

Trước đây, công an xã chỉ có trách nhiệm tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm, lập biên bản tiếp nhận, lấy lời khai ban đầu và chuyển ngay tố giác, tin báo về tội phạm kèm theo tài liệu, đồ vật có liên quan cho Cơ quan điều tra có thẩm quyền.

Tuy nhiên, khoản 1 Điều 1 Luật sửa đổi, bổ sung Bộ luật Tố tụng hình sự đã bổ sung thêm quyền hạn cho công an xã như sau:

Công an xã, phường, thị trấn, Đồn Công an có trách nhiệm tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm, lập biên bản tiếp nhận, tiến hành kiểm tra, xác minh sơ bộ và chuyển ngay tố giác, tin báo về tội phạm kèm theo tài liệu, đồ vật có liên quan cho Cơ quan điều tra có thẩm quyền

Dựa theo quy định trên, công an xã đã được bổ sung thêm nhiệm vụ kiểm tra, xác minh sơ bộ tố giác, tin báo về tội phạm trước khi chuyển cho cơ quan điều tra. 

Bên cạnh đó, khoản 1 Điều 2 Luật này cũng sửa đổi Điều 44 Luật Tổ chức Cơ quan điều tra hình sự theo hướng này, cụ thể:

Công an xã, phường, thị trấn, Đồn Công an có trách nhiệm tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm, lập biên bản tiếp nhận, tiến hành kiểm tra, xác minh sơ bộ và chuyển ngay tố giác, tin báo về tội phạm kèm theo các tài liệu, đồ vật có liên quan cho Cơ quan điều tra có thẩm quyền.

2. Được tạm đình chỉ giải quyết vụ án hình sự vì lý do dịch bệnh

Luật sửa đổi, bổ sung Bộ luật Tố tụng hình sự lần lượt bổ sung lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh là căn cứ để đình chỉ vụ án hình sự trong các giai đoạn:

- Giai đoạn khởi tố: Bổ sung điểm c vào sau điểm b khoản 1 Điều 148 như sau:

1. Cơ quan điều tra ra quyết định tạm đình chỉ điều tra khi thuộc một trong các trường hợp:

...

c) Không thể kết thúc việc kiểm tra, xác minh để quyết định khởi tố hoặc không khởi tố vụ án vì lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh.

Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao chủ trì, phối hợp với Bộ trưởng Bộ Công an, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng và thủ trưởng các cơ quan khác có liên quan quy định chi tiết điểm này

- Giai đoạn điều tra: Bổ sung điểm d vào sau Điểm c Khoản 1 Điều 229 như sau:

1. Cơ quan điều tra ra quyết định tạm đình chỉ điều tra khi thuộc một trong các trường hợp:

...

d) Khi không thể kết thúc điều tra vì lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh nhưng đã hết thời hạn điều tra.

Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao chủ trì, phối hợp với Bộ trưởng Bộ Công an, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng và thủ trưởng các cơ quan khác có liên quan quy định chi tiết điểm này.

- Giai đoạn truy tố bị can: Bổ sung điểm d vào sau Điểm c Khoản 1 Điều 247 như sau:

1. Viện kiểm sát quyết định tạm đình chỉ vụ án trong các trường hợp:

...

d) Khi không thể tiến hành các hoạt động tố tụng để quyết định việc truy tố vì lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh nhưng đã hết thời hạn quyết định việc truy tố.

Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao chủ trì, phối hợp với Bộ trưởng Bộ Công an, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng và thủ trưởng các cơ quan khác có liên quan quy định chi tiết điểm này.

3. Khởi tố Tội xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp không cần yêu cầu của bị hại

Trước đây, Bộ luật Tố tụng hình sự quy định có 10 tội chỉ được khởi tố khi có yêu cầu của bị hại hoặc người đại diện của bị hại.

Tuy nhiên, quy định mới tại Luật sửa đổi, bổ sung Bộ luật Tố tụng hình sự đã bãi bỏ trường hợp áp dụng khởi tố vụ án hình sự theo yêu cầu của bị hại đối với khoản 1 Điều 226 Bộ luật Hình sự 2015 về Tội xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp.

Theo đó, quy định về căn cứ không khởi tố vụ án hình sự do bị hại hoặc người đại diện của bị hại không yêu cầu khởi tố tại khoản 8 Điều 157 Bộ luật Tố tụng hình sự cũng đã được sửa đổi để thống nhất với nội dung trên.

Như vậy, hiện có 09 tội chỉ được khởi tố khi có yêu cầu của bị hại hoặc người đại diện của bị hại, bao gồm các tội phạm quy định tại khoản 1 các Điều 134, 135, 136, 138, 139, 141, 143, 155 và 156 Bộ luật Hình sự 2015. Cụ thể:

- Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác (Điều 134);

- Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh (Điều 135);

- Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc do vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội (Điều 136);

- Tội vô ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác (Điều 138);

- Tội vô ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do vi phạm quy tắc nghề nghiệp hoặc quy tắc hành chính (Điều 139);

- Tội hiếp dâm (Điều 141);

- Tội cưỡng dâm (Điều 143);

- Tội làm nhục người khác (Điều 155);

- Tội vu khống (Điều 156).

Trên đây là các điểm mới của Bộ luật Tố tụng Hình sự sửa đổi 2021. Nếu có thắc mắc liên quan, chuyên gia pháp lý của LuatVietnam sẵn sàng giải thích rõ ràng hơn với bạn thông qua tổng đài 1900.6192