9 điểm đáng chú ý của Nghị định 128/2025 về phân quyền, phân cấp trong quản lý Nhà nước lĩnh vực nội vụ

1. Phân quyền mạnh cho UBND cấp xã về an toàn lao động từ 01/7/2025

Từ ngày 01/7/2025, UBND cấp xã chính thức được giao thêm nhiều nhiệm vụ cụ thể trong công tác đảm bảo an toàn, vệ sinh lao động, lần đầu tiên phân quyền sâu cho cấp xã trong lĩnh vực vốn thuộc thẩm quyền cấp huyện trở lên.

Theo Điều 9 Nghị định 128/2025/NĐ-CP, UBND cấp xã được giao các nhiệm vụ sau:

- Tiếp nhận thông báo về nguy cơ mất an toàn lao động từ người lao động tại địa bàn quản lý để kịp thời có biện pháp ngăn chặn hành vi vi phạm (điểm a khoản 1).

- Nhận thông báo từ người sử dụng lao động khi xảy ra sự cố nghiêm trọng về an toàn, vệ sinh lao động và chủ động xử lý theo quy định (điểm b khoản 1).

- Ứng phó ngay nếu xảy ra sự cố kỹ thuật nghiêm trọng liên quan nhiều cơ sở sản xuất, kinh doanh trên địa bàn và báo cáo Sở Nội vụ nếu vượt thẩm quyền (điểm c khoản 1 và khoản 2).

Đây là lần đầu tiên cấp xã được giao trực tiếp các nhiệm vụ cụ thể liên quan đến an toàn lao động. Trước đây, các quy định tại Điều 6 và 19 Luật An toàn, vệ sinh lao động không nêu rõ vai trò của cấp xã trong xử lý sự cố hoặc giám sát hiện trường.

2. Lần đầu tiên UBND cấp xã được xác nhận lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài

Theo khoản 2 Điều 10 Nghị định 128/2025/NĐ-CP, UBND cấp xã nơi thường trú của người lao động có trách nhiệm xác nhận bằng văn bản việc đăng ký hợp đồng lao động của người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng.

Trình tự, thủ tục được quy định rõ tại Mục 3 Phụ lục II kèm theo Nghị định:

- Người lao động nộp hồ sơ đăng ký hợp đồng lao động.

- UBND cấp xã xác nhận trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ.

- Đồng thời, báo cáo UBND cấp tỉnh và Bộ Nội vụ.

So với trước đây, theo Luật Người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng và Nghị định 112/2021/NĐ-CP, nhiệm vụ này do các cơ quan cấp tỉnh hoặc trung ương thực hiện.

3. UBND cấp tỉnh thay Bộ LĐTBXH trong cấp phép lao động cho người nước ngoài

Từ 01/7/2025, thủ tục cấp giấy phép lao động cho người nước ngoài sẽ do Chủ tịch UBND cấp tỉnh trực tiếp thực hiện thay vì Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội như trước đây.

Theo khoản 2 Điều 8 Nghị định 128/2025/NĐ-CP, Chủ tịch UBND cấp tỉnh thực hiện các nội dung:

- Chấp thuận nhu cầu sử dụng người lao động nước ngoài;

- Xác nhận không thuộc diện cấp giấy phép lao động;

- Cấp, cấp lại, gia hạn và thu hồi giấy phép lao động.

Khoản 4 Điều 15 Nghị định này cũng sửa đổi các mẫu biểu trong Nghị định 152/2020/NĐ-CP theo hướng: Thay cụm từ “Bộ LĐ-TB&XH” bằng “Chủ tịch UBND cấp tỉnh/Giám đốc Sở Nội vụ”.

Trước đây, toàn bộ quy trình do Bộ và Cục Việc làm trực thuộc Bộ trực tiếp thực hiện.

4. Từ 01/7/2025, Giấy phép lao động nước ngoài do tỉnh cấp

Theo Nghị định 128/2025/NĐ-CP, từ 01/7/2025, thẩm quyền cấp giấy phép lao động cho người nước ngoài chính thức chuyển về UBND cấp tỉnh. Cùng với đó, quy trình và hồ sơ cấp mới, cấp lại, gia hạn giấy phép được hướng dẫn chi tiết tại Phụ lục II của Nghị định.

Các thủ tục hành chính liên quan được hướng dẫn tại Mục 2 Phụ lục II:

- Cấp mới giấy phép: Hồ sơ gồm đề nghị cấp phép (Mẫu 11/PLI), giấy khám sức khỏe, phiếu lý lịch tư pháp, hồ sơ chứng minh chuyên gia/nhà quản lý, ảnh, văn bản chấp thuận sử dụng lao động nước ngoài... (khoản 3).

- Cấp lại giấy phép: Áp dụng cho trường hợp mất, hỏng, thay đổi thông tin hoặc đổi tên doanh nghiệp (khoản 4).

- Gia hạn giấy phép: Thực hiện khi còn từ 5–45 ngày hiệu lực, kèm hồ sơ chứng minh tiếp tục sử dụng (khoản 5).
- Thu hồi giấy phép: Doanh nghiệp nộp lại giấy phép khi hết hạn hoặc theo quyết định của Chủ tịch tỉnh (khoản 6).

Trước đây, toàn bộ các thủ tục này thực hiện qua Cục Việc làm (Bộ LĐTBXH) và Sở LĐTBXH. Nay chuyển sang Chủ tịch tỉnh và Sở Nội vụ.

5. Mức lương tối thiểu áp dụng theo địa bàn cấp xã từ ngày 01/7/2025

Thay vì áp dụng theo địa bàn cấp huyện như trước, từ 01/7/2025, mức lương tối thiểu chính thức được phân theo địa bàn cấp xã. Đây là một trong những nội dung mới tại Nghị định 128/2025/NĐ-CP, đồng thời bãi bỏ phần phụ lục lương tại Nghị định 74/2024/NĐ-CP.

Theo khoản 7 Điều 15 Nghị định 128/2025/NĐ-CP:

• Phụ lục I kèm theo quy định danh mục các xã thuộc vùng I, II, III, IV để làm căn cứ áp dụng mức lương tối thiểu vùng.
• Người sử dụng lao động tại xã nào thì áp dụng mức tương ứng với vùng của xã đó.

Ngoài ra, điểm đáng chú ý tại khoản 7, nếu mức lương tối thiểu mới thấp hơn mức đang áp dụng trước 01/7/2025 thì doanh nghiệp vẫn tiếp tục áp dụng mức cũ cho đến khi có quy định mới.

Khoản 6 Điều 15 cũng quy định bãi bỏ phụ lục mức lương tối thiểu cấp huyện trước đây (Nghị định 74/2024/NĐ-CP).

6. Cấp tỉnh được quyền công nhận xã đảo, xã an toàn khu

Tại Điều 6 Nghị định 128/2025/NĐ-CP:

- Chủ tịch UBND cấp tỉnh thực hiện nhiệm vụ công nhận xã an toàn khu, xã đảo (khoản 2).

- Trong khi đó, Bộ trưởng Bộ Nội vụ vẫn giữ thẩm quyền công nhận vùng an toàn khu (khoản 1).

Về thủ tục công nhận xã an toàn khu (khoản 4):

- UBND cấp xã lập hồ sơ, báo cáo Ban Thường vụ Đảng ủy xã.

- Gửi tờ trình và hồ sơ đến Sở Nội vụ để thẩm định.

- Sở Nội vụ trình Chủ tịch UBND cấp tỉnh ra quyết định.

Về thủ tục công nhận xã đảo (khoản 5):

- UBND cấp xã lập hồ sơ, trình Chủ tịch UBND tỉnh và gửi Sở Nội vụ thẩm định.

Trước đây, theo Nghị định 25/2025/NĐ-CP, nhiệm vụ này tập trung ở Bộ Nội vụ, chưa có hướng dẫn chi tiết về trình tự, hồ sơ như hiện nay.

7. Chủ tịch UBND tỉnh thực hiện các thẩm quyền đối với quỹ xã hội, từ thiện cấp tỉnh

Tại Điều 12 Nghị định 128/2025/NĐ-CP:

- Chủ tịch UBND cấp tỉnh thực hiện các thẩm quyền đối với quỹ hoạt động trong phạm vi cấp tỉnh, bao gồm:

• Cấp phép thành lập, công nhận điều lệ, cho phép đổi tên, giải thể, chia tách, hợp nhất;
• Công nhận thành viên Hội đồng quản lý quỹ;
• Xác nhận đủ điều kiện hoạt động, cấp lại giấy phép;
• Cho phép mở rộng phạm vi hoạt động;
• Thu hồi giấy phép thành lập.

8. Chủ tịch tỉnh được phê duyệt kế hoạch giám định ADN, cải tạo nghĩa trang

Tại Điều 5 Nghị định 128/2025/NĐ-CP, Chủ tịch UBND cấp tỉnh có quyền:

- Phê duyệt kế hoạch, dự toán kinh phí lấy mẫu hài cốt liệt sĩ (khoản 5).

- Quyết định tiếp nhận trường hợp đặc biệt vào cơ sở nuôi dưỡng người có công (khoản 4).

- Thẩm quyền cải tạo đài tưởng niệm, nghĩa trang liệt sĩ cấp tỉnh với mức chi từ 10 – 15 tỷ đồng (khoản 3a).

Quy trình giám định ADN và thông báo kết quả được quy định cụ thể tại khoản 9–11 Điều 5, như: tiếp nhận mẫu, bàn giao, khắc bia mộ nếu có kết quả xác định danh tính...

So với Nghị định 131/2021/NĐ-CP, đây là lần đầu các nội dung kỹ thuật cao như giám định ADN được phân quyền toàn diện về cấp tỉnh.

9. Trao toàn bộ thẩm quyền quản lý người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài cho UBND cấp tỉnh

Nghị định 128/2025/NĐ-CP trao toàn bộ thẩm quyền quản lý người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài cho UBND cấp tỉnh, thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào các cơ quan trung ương như trước đây. Đây là điểm mới nổi bật có hiệu lực từ 01/7/2025.

Tại Điều 10 và 11, Chủ tịch UBND cấp tỉnh thực hiện:

• Chấp thuận chuẩn bị nguồn lao động (điểm a khoản 1 Điều 10).
• Trả lời các báo cáo về trúng thầu, đầu tư ra nước ngoài (điểm b, điểm d khoản 1 Điều 10).
• Chấp thuận đào tạo lao động ≥ 90 ngày ở nước ngoài (điểm đ khoản 1 Điều 10).
• Cấp phép đưa người giúp việc đi nước ngoài (Khoản 1 Điều 11).
• Xác nhận danh sách người lao động (Khoản 2 Điều 11).
• Xử lý ký quỹ đào tạo (khoản 3 Điều 11).

Trước đây, các thủ tục này thuộc về Cục Quản lý lao động ngoài nước, Bộ LĐTBXH.

Trên đây là 9 điểm đáng chú ý của Nghị định 128/2025 về phân quyền, phân cấp trong quản lý Nhà nước lĩnh vực nội vụ.