Kế toán doanh nghiệp cần lưu ý những quy định mới gì trước khi sang năm 2026?

1. Quy định mới về chế độ kế toán cho doanh nghiệp

Thông tư 99/2025/TT-BTC sẽ chính thức thay thế Thông tư 200/2014/TT-BTC của Bộ Tài chính về việc hướng dẫn chế độ kế toán doanh nghiệp và áp dụng cho năm tài chính bắt đầu từ hoặc sau ngày 01/01/2026.

Theo đó, doanh nghiệp có thể tự thiết kế mẫu chứng từ và mẫu sổ kế toán với điều kiện phải tuân thủ Luật Kế toán và ban hành Quy chế hạch toán kế toán về các nội dung sửa đổi, bổ sung để làm cơ sở thực hiện.

Hệ thống tài khoản cũng có nhiều thay đổi như:

• Một số tài khoản bị loại bỏ (ví dụ: TK161, TK441, TK611, TK631).

• Bổ sung một số tài khoản mới như: TK215 - Tài sản sinh học, TK332 - Phải trả cổ tức, lợi nhuận , TK82112 - Chi phí thuế TNDN bổ sung theo quy định về thuế tối thiểu toàn cầu.

• Một số tài khoản được đổi tên (ví dụ: TK112 đổi từ “Tiền gửi ngân hàng” thành "Tiền gửi không kỳ hạn").

• Doanh nghiệp có thể sửa đổi, bổ sung về tên, số hiệu, kết cấu và nội dung phản ánh của các tài khoản kế toán cho phù hợp với đặc điểm hoạt động sản xuất, kinh doanh và yêu cầu quản lý của đơn vị. Khi đó, doanh nghiệp phải ban hành Quy chế hạch toán kế toán về các nội dung sửa đổi, bổ sung để làm cơ sở thực hiện.

Ngoài ra, Thông tư này còn bổ sung quy định mới về phương pháp chuyển đổi Báo cáo tài chính lập bằng ngoại tệ sang Đồng Việt Nam. Đổi tên Bảng cân đối kế toán thành Báo cáo tình hình tài chính…

Xem thêm: Điểm mới của Thông tư 99 về Chế độ kế toán doanh nghiệp

2. Tăng mạnh mức phạt xuất hóa đơn không đúng thời điểm, không lập hóa đơn

Chính phủ đã có Nghị định 310/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung các quy định về vi phạm hành chính về hóa đơn tại Nghị định 125/2020/NĐ-CP. So với quy định trước đây, mức phạt mới từ ngày 16/01/2026 thay đổi đáng kể, số lượng hóa đơn vi phạm càng nhiều thì mức phạt càng cao.

Đối với hành lập hóa đơn không đúng thời điểm: Mức phạt tiền thấp nhất được giảm từ 03 triệu xuống chỉ còn 500.000 đồng, mức phạt cao nhất tăng mạnh từ 08 triệu lên tới 70 triệu đồng.

Đối với hành vi không lập hóa đơn: Mức phạt tiền thấp nhất tăng từ 500.000 đồng lên 01 triệu đồng, mức phạt cao nhất tăng từ 20 triệu đồng lên tới 80 triệu đồng.

Xem chi tiết: Điểm mới Nghị định 310/2025/NĐ-CP về xử phạt vi phạm thuế, hóa đơn

3. Các chính sách mới về thuế

Trong 2026, rất nhiều chính sách mới về thuế sẽ được áp dụng, ảnh hưởng lớn đến người lao động và doanh nghiệp:

3.1. Thuế thu nhập cá nhân

- Tăng mức giảm trừ gia cảnh thuế thu nhập cá nhân theo Nghị quyết 110/2025/UBTVQH15:

• Giảm trừ ho bản thân người nộp thuế: 15,5 triệu đồng/tháng (tương đương 186 triệu đồng/năm)

• Giảm trừ cho mỗi người phụ thuộc: 6,2 triệu đồng/tháng

- Thay đổi biểu thuế lũy tiến từng phần với thu nhập cá nhân từ tiền lương, tiền công theo Luật sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân có hiệu lực từ 01/7/2026.

3.2. Thuế tiêu thụ đặc biệt

• Các mặt hàng rượu, bia sẽ tăng thuế tiêu thụ đặc biệt theo lộ trình. Từ 01/01/2026, mặt hàng bia và rượu trên 20 độ chịu thuế suất tiêu thụ đặc biệt là 65%, rượu dưới 20 độ chịu thuế tiêu thụ đặc biệt 35%.

• Bổ sung các hàng hóa không chịu thuế tiêu thụ đặc biệt: Hàng hóa sản xuất, gia công, thuê gia công trực tiếp xuất khẩu ra nước ngoài; Hàng hóa đã xuất khẩu ra nước ngoài bị phía nước ngoài trả lại khi nhập khẩu vào đối tượng không chịu thuế.

3.3. Ưu đãi thuế cho doanh nghiệp sản xuất thiết bị điện tử

Doanh nghiệp sản xuất thiết bị điện tử từ 01/01/2026 được hưởng ưu đãi thuế khi đáp ứng một trong các nhóm điều kiện tại Thông tư 33/2025/TT-BKHCN:

• Tiêu chí về sử dụng sản phẩm chip bán dẫn trong nước

• Tiêu chí về nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo

• Tiêu chí về thiết kế sản phẩm

• Tiêu chí về phát triển chuỗi cung ứng trong nước và chuyển giao công nghệ

Xem đầy đủ: Toàn cảnh chính sách mới về thuế năm 2026

4. Nguyên tắc kế toán cho doanh nghiệp môi giới bảo hiểm

Thông tư 101/2025/TT-BTC hướng dẫn nguyên tắc kế toán áp dụng đối với doanh nghiệp môi giới bảo hiểm từ ngày 01/01/2026 như sau:

- Đối với Quỹ dự trữ bắt buộc:

Doanh nghiệp môi giới bảo hiểm áp dụng tài khoản “Quỹ khác thuộc vốn chủ sở hữu” để phản ánh tình hình trích lập, sử dụng Quỹ dự trữ bắt buộc và trình bày Quỹ dự trữ bắt buộc là Quỹ khác thuộc vốn chủ sở hữu trên báo cáo tài chính và thuyết minh theo quy định của Chế độ kế toán doanh nghiệp. Việc trích lập và sử dụng Quỹ dự trữ bắt buộc phải tuân thủ quy định của pháp luật về kinh doanh bảo hiểm và các quy định pháp luật khác có liên quan.

- Đối với thời điểm ghi nhận các khoản doanh thu:

Trường hợp pháp luật về kinh doanh bảo hiểm quy định thời điểm ghi nhận các khoản doanh thu của doanh nghiệp môi giới bảo hiểm khác với Chế độ kế toán doanh nghiệp thì doanh nghiệp môi giới bảo hiểm thực hiện theo quy định của pháp luật về kinh doanh bảo hiểm.

- Đối với các khoản hoàn, giảm hoa hồng môi giới bảo hiểm và các khoản khác có bản chất tương tự:

Doanh nghiệp môi giới bảo hiểm phản ánh là khoản giảm trừ doanh thu và hạch toán kế toán theo quy định của Chế độ kế toán doanh nghiệp.

- Đối với việc hợp tác môi giới bảo hiểm:

Các bên chia sẻ doanh thu và chi phí chung từ hoạt động hợp tác môi giới bảo hiểm theo thỏa thuận hợp tác giữa các bên.

Trường hợp doanh nghiệp môi giới bảo hiểm có toàn quyền quyết định về giá trị hợp đồng môi giới và gánh chịu mọi rủi ro phát sinh từ hợp đồng, thì khoản chi cho bên hợp tác môi giới bảo hiểm được hạch toán là chi phí trong kỳ phát sinh của doanh nghiệp môi giới bảo hiểm.

- Doanh nghiệp môi giới bảo hiểm phải hạch toán kế toán các khoản chi phí hoạt động môi giới bảo hiểm theo quy định tại Điều 83 Nghị định số 46/2023/NĐ-CP là giá vốn hàng bán. Đồng thời phải trình bày và thuyết minh giá vốn hàng bán trên Báo cáo tài chính theo quy định của Chế độ kế toán doanh nghiệp.

Trên đây là thông tin về: Kế toán doanh nghiệp cần lưu ý những quy định mới gì trước khi sang năm 2026?