Pháp lý doanh nghiệp 
Mức phạt hộ kinh doanh không có hóa đơn đầu vào
Hóa đơn đầu vào là chứng từ do bên bán phát hành, ghi nhận việc hộ kinh doanh hoặc doanh nghiệp mua hàng hóa, dịch vụ. Đây là căn cứ hợp pháp để xác định chi phí đầu vào, nghĩa vụ thuế và tài chính. Tuy nhiên, nhiều hộ vẫn cho rằng việc lấy hóa đơn khi mua hàng là thủ tục rườm rà, không cần thiết.
Cơ quan thuế cho biết, việc không lấy hóa đơn có thể khiến hộ kinh doanh đối mặt với nhiều rủi ro pháp lý và tài chính. Khi không có hóa đơn chứng minh nguồn gốc hàng hóa, họ dễ bị xem là bán hàng không rõ xuất xứ khi cơ quan chức năng kiểm tra, dẫn đến nguy cơ bị xử phạt, tịch thu hàng hóa hoặc bị nghi ngờ gian lận, trốn thuế.
Ngoài ra, hóa đơn đầu vào còn là chứng từ xác định chi phí hợp lệ, giúp hộ kinh doanh hạch toán đúng doanh thu, chi phí và lợi nhuận thực tế. Khi không có hóa đơn, các khoản chi này không được công nhận, khiến việc kê khai thuế sai lệch, dẫn đến nguy cơ bị truy thu hoặc xử phạt hành chính.
Theo quy định tại Điều 17 Nghị định 98/2020/NĐ-CP, sửa đổi bởi Nghị định 24/2025/NĐ-CP, hàng hóa không rõ nguồn gốc, xuất xứ bị xử phạt như sau:
Giá trị Hàng hóa Vi phạm (Đồng) | Mức Phạt Tiền (Đồng) |
|---|---|
Dưới 1.000.000 | Cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 300.000 - 500.000 |
Từ 1.000.000 đến dưới 3.000.000 | 500.000 - 1.000.000 |
Từ 3.000.000 đến dưới 5.000.000 | 1.000.000 - 3.000.000 |
Từ 5.000.000 đến dưới 10.000.000 | 3.000.000 - 5.000.000 |
Từ 10.000.000 đến dưới 20.000.000 | 5.000.000 - 7.000.000 |
Từ 20.000.000 đến dưới 30.000.000 | 7.000.000 - 10.000.000 |
Từ 30.000.000 đến dưới 40.000.000 | 10.000.000 - 15.000.000 |
Từ 40.000.000 đến dưới 50.000.000 | 15.000.000 - 20.000.000 |
Từ 50.000.000 đến dưới 70.000.000 | 20.000.000 - 30.000.000 |
Từ 70.000.000 đến dưới 100.000.000 | 30.000.000 - 40.000.000 |
Từ 100.000.000 trở lên | 40.000.000 - 50.000.000 |
- Phạt tiền gấp hai lần đối với người sản xuất, nhập khẩu thực hiện hành vi vi phạm hành chính hoặc hàng hóa vi phạm thuộc một trong các trường hợp sau đây:
- Là thực phẩm, phụ gia thực phẩm, chất hỗ trợ chế biến thực phẩm, chất bảo quản thực phẩm, thuốc phòng bệnh và thuốc, nguyên liệu làm thuốc, mỹ phẩm, thiết bị y tế ;
- Là chất tẩy rửa, hoá chất, chế phẩm diệt côn trùng, diệt khuẩn dùng trong lĩnh vực gia dụng và y tế, sản phẩm xử lý môi trường nuôi trồng thủy sản, sản phẩm xử lý chất thải chăn nuôi, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, phân bón, xi măng, chất kích thích tăng trưởng, giống cây trồng, giống vật nuôi, giống thủy sản, thức ăn thủy sản hoặc khoáng sản không phải là khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường theo quy định của pháp luật;
- Hàng hoá khác thuộc danh mục ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện.
Hình thức xử phạt bổ sung: Tịch thu tang vật đối với hành vi vi phạm, trừ trường hợp áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả tiêu hủy tang vật.
- Biện pháp khắc phục hậu quả:
- Buộc tiêu hủy tang vật vi phạm gây hại cho sức khoẻ con người, vật nuôi, cây trồng và môi trường;
- Buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi vi phạm.
Cục Thuế nhấn mạnh, việc yêu cầu, nhận và lưu giữ đầy đủ hóa đơn đầu vào là biện pháp quan trọng để hộ kinh doanh tự bảo vệ quyền lợi hợp pháp, đảm bảo hoạt động minh bạch và chuyên nghiệp. Hóa đơn cũng là căn cứ bảo vệ khi xảy ra tranh chấp về chất lượng hàng hóa, dịch vụ hoặc thanh toán.
Cách xử lý khi hộ kinh doanh lấy được hóa đơn đầu vào
Dưới đây là một số trường hợp không có hóa đơn đầu vào thì các hộ kinh doanh có thể xử lý như sau:
Trường hợp 1: Mua hàng của cá nhân không kinh doanh (không có hóa đơn)
Cách xử lý: Hộ kinh doanh khi mua hàng cần lập bảng kê mua hàng không có hóa đơn
Trong bảng kê mua hàng ghi rõ tên người bán, địa chỉ, số Căn cước, mặt hàng, số lượng, đơn giá, tổng tiền,...
Hai bên ký xác nhận với nhau đầy đủ
Cách xử lý như thế này có thể chứng minh được nguồn hàng hợp pháp khi cơ quan thuế kiểm tra.
Trường hợp 2: Mua hàng của người bán là hộ cá nhân kinh doanh khác nhưng họ không xuất hóa đơn
Cách xử lý: Yêu cầu bên bán xuất hóa đơn điện tử.
Nếu hộ cá nhân kinh doanh (bên bán) chưa đủ điều kiện xuất hóa đơn điện tử thì hai bên phải lập hợp đồng mua bán, phiếu thu, phiếu giao hàng để chứng minh giao dịch.
Cách xử lý này khi cơ quan thuế kiểm tra, hộ kinh doanh có thể giải trình nguồn gốc hàng hóa mà mình đã mua.
Trường hợp 3: Hộ kinh doanh tự sản xuất, chế biến để bán nên sẽ không có hóa đơn đầu vào.
Cách xử lý: Hộ kinh doanh ghi nhận chi phí sản xuất, nguyên vật liệu, nhân công theo sổ sách.
Khi bán ra, vẫn phải xuất hóa đơn điện tử đầu ra bình thường (hóa đơn bán hàng hoặc hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền).
Trường hợp 4: Nhập hàng từ chợ đầu mối, nơi mua bán nhỏ lẻ không có hóa đơn
Cách xử lý: Giải pháp thực tế được cơ quan thuế cho phép là lập bảng kê hàng mua vào không có hóa đơn tương tự như trường hợp 1.
Kèm theo đó là các chứng từ thanh toán (chuyển khoản, phiếu chi, giấy giao nhận hàng).
Đồng thời lưu tại sổ sách kế toán để chứng minh chi phí hợp lệ.
Trên đây là thông tin về mức phạt hộ kinh doanh không có hóa đơn đầu vào.
