Luật Chuyển đổi số 2025: 7 Điểm mới đáng chú ý

1. Mở rộng và “Luật hoá” khái niệm chuyển đổi số

Theo Điều 3 Luật Chuyển đổi số 2025, Chuyển đổi số được hiểu là quá trình chuyển đổi phương thức hoạt động, quản trị và cung cấp dịch vụ dựa trên công nghệ số, dữ liệu số, hệ thống số, nền tảng số, quy trình số nhằm tạo ra giá trị mới, hiệu quả và minh bạch.

Hạ tầng số là tập hợp các hệ thống kỹ thuật, kết nối, điện toán, lưu trữ và các thành phần công nghệ số bảo đảm cho hoạt động trên môi trường số, bao gồm cơ sở hạ tầng viễn thông, hạ tầng trung tâm dữ liệu, điện toán đám mây và hạ tầng truyền dẫn cho kết nối máy tới máy.

Hệ thống số là sự phát triển của hệ thống thông tin, bao gồm các thành phần công nghệ số, dữ liệu số, nền tảng số, phần mềm, phần cứng, thuật toán, mô hình xử lý và thiết bị kết nối được tổ chức để tạo lập, xử lý, lưu trữ, kết nối và vận hành dịch vụ số hoặc quy trình số trên môi trường số; bao gồm cả trường hợp hoạt động điều hành theo thời gian thực.

Nền tảng số là hệ thống thông tin nhằm tạo môi trường số cho phép các bên thực hiện giao dịch hoặc cung cấp, sử dụng sản phẩm, dịch vụ hoặc sử dụng để phát triển sản phẩm, dịch vụ.

Môi trường số là không gian hoạt động, tương tác, giao dịch và cung cấp dịch vụ được hình thành và vận hành thông qua hạ tầng số, hạ tầng số công cộng, hệ thống số, nền tảng số và dữ liệu số.

Chính phủ số là mô hình để tổ chức và vận hành của cơ quan nhà nước trên môi trường số, dựa trên dữ liệu số, hạ tầng số, hệ thống số và nền tảng số để ra quyết định kịp thời, điều hành hiệu quả, bảo đảm minh bạch và kết nối, liên thông với tổ chức, doanh nghiệp và người dân.

Kinh tế số là hoạt động kinh tế dựa trên dữ liệu số, hạ tầng số, hệ thống số, nền tảng số và mô hình vận hành số.

Xã hội số là trạng thái xã hội trong đó cá nhân, tổ chức chủ yếu hoạt động, tương tác thông qua các dịch vụ số, hệ thống số, nền tảng số và môi trường số.

2. Nguyên tắc chuyển đổi số: Nhấn mạnh lấy người sử dụng là trung tâm

Theo Điều 6 Luật Chuyển đổi số 2025 đưa ra 8 nguyên tắc chuyển đổi số như sau:

- Thúc đẩy đổi mới sáng tạo, lấy người sử dụng làm trung tâm, nâng cao chất lượng dịch vụ và tạo giá trị mới cho cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và người dân.

- Tăng cường kết nối, chia sẻ và sử dụng lại dữ liệu, khai báo 1 lần là mặc định để nâng cao hiệu quả quản lý, hạn chế trùng lặp, giảm thủ tục và nâng cao năng lực ra quyết định.

- Bảo đảm an ninh mạng, bảo vệ dữ liệu và quyền riêng tư theo quy định của pháp luật; khuyến khích áp dụng các biện pháp tiên tiến để nâng cao mức độ an toàn.

- Được triển khai linh hoạt, thích ứng với đổi mới công nghệ; khuyến khích thử nghiệm, ứng dụng công nghệ mới phù hợp với đặc thù từng lĩnh vực.

- Bảo đảm tính bao trùm, tạo điều kiện để mọi tổ chức và cá nhân đều có cơ hội tiếp cận, sử dụng dịch vụ số thuận lợi, an toàn và hiệu quả.

- Bảo đảm minh bạch và trách nhiệm giải trình đối với các quyết định dựa trên công nghệ số nhằm nâng cao niềm tin của người sử dụng.

- Khuyến khích gắn với hoạt động đo lường, đánh giá, giám sát và cải thiện liên tục để nâng cao hiệu quả triển khai và chất lượng dịch vụ.

- Các cơ quan nhà nước có trách nhiệm tuân thủ các nguyên tắc chuyển đổi số. Nhà nước khuyến khích tổ chức, doanh nghiệp ngoài khu vực nhà nước áp dụng các nguyên tắc này trong hoạt động của mình.

3. Chính sách nhà nước về chuyển đổi số: Hạ tầng số - dữ liệu số - nền tảng số

Theo Điều 9 Luật Chuyển đổi số, Chính sách của Nhà nước về chuyển đổi số được quy định như sau:

- Phát triển hạ tầng số thống nhất, an toàn, tin cậy và có khả năng mở rộng, đáp ứng yêu cầu kết nối, chia sẻ và cung cấp dịch vụ số.

- Thúc đẩy hình thành và phát triển dữ liệu số, bảo đảm khả năng truy cập, chia sẻ, sử dụng lại và khai thác dữ liệu theo quy định của pháp luật.

- Khuyến khích phát triển và sử dụng nền tảng số dùng chung, nền tảng số mở và các sản phẩm, dịch vụ công nghệ số phục vụ quản trị, cung cấp dịch vụ và phát triển kinh tế - xã hội; bảo đảm khả năng tiếp cận và thụ hưởng bình đẳng trong chuyển đổi số, đặc biệt trong các lĩnh vực giáo dục, y tế, văn hóa, lao động, việc làm và an sinh xã hội.

- Bảo đảm an ninh mạng và bảo vệ dữ liệu trong hoạt động chuyển đổi số; phòng ngừa, phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật trên môi trường số.

- Khuyến khích đổi mới sáng tạo, thử nghiệm có kiểm soát và ứng dụng công nghệ số mới nhằm nâng cao hiệu quả cung cấp dịch vụ và phát triển sản phẩm, dịch vụ số.

- Thúc đẩy, hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh thực hiện chuyển đổi số; ưu tiên hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp hoạt động tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn.

- Tăng cường quản lý, giám sát hoạt động của hệ thống số, nền tảng số, đặc biệt là nền tảng số trung gian có quy mô lớn, rất lớn nhằm bảo đảm cạnh tranh lành mạnh, an toàn, minh bạch trên môi trường số.

- Bảo đảm điều phối thống nhất giữa các Bộ, ngành, địa phương; hoàn thiện cơ chế, chính sách, tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật phục vụ chuyển đổi số; tránh phân tán nguồn lực, trùng lặp hệ thống, nền tảng và dữ liệu.

- Thu hút, trọng dụng nhân tài, nhân lực chất lượng cao; phổ cập, phát triển năng lực số cho cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và người dân, bảo đảm khả năng triển khai, vận hành và thụ hưởng chuyển đổi số an toàn, bền vững; hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng, chuyển đổi nghề nghiệp đối với lực lượng lao động bị ảnh hưởng hoặc mất việc làm do quá trình chuyển đổi số.

- Phát triển công dân số, thúc đẩy các điều kiện tiếp cận, sử dụng dịch vụ số cơ bản công bằng, tối thiểu bao gồm danh tính điện tử, năng lực số cơ bản, chứng thư chữ ký số theo pháp luật về giao dịch điện tử, dịch vụ công trực tuyến, dịch vụ viễn thông cơ bản theo pháp luật về viễn thông, dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt theo pháp luật về ngân hàng.

- Có chính sách hỗ trợ phát triển hạ tầng chuyển đổi số, thu hẹp khoảng cách số, hỗ trợ tiếp cận, khai thác, sử dụng hiệu quả hạ tầng số, thiết bị công nghệ số, năng lực số, nâng cao năng lực tiếp cận thông tin, tri thức chuyển đổi số cho người khuyết tật, người cao tuổi, trẻ em; người dân sinh sống ở khu vực biên giới, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn; các nhóm dễ bị tổn thương khác trong xã hội theo quy định của pháp luật.

- Cơ quan nhà nước công khai, minh bạch các kế hoạch chuyển đổi số ngay sau khi phê duyệt để tạo cơ hội thị trường cho các thành phần kinh tế; khuyến khích sử dụng sản phẩm, dịch vụ công nghệ số do doanh nghiệp Việt Nam sản xuất, làm chủ công nghệ; thực hiện cơ chế Nhà nước đặt hàng doanh nghiệp công nghệ số nghiên cứu, giải quyết các bài toán lớn của quốc gia.

4. Thu hút, trọng dụng chuyên gia về chuyển đổi số

Theo Điều 18 Luật Chuyển đổi số, quy định về việc thu hút , trọng dụng chuyên gia về chuyển đổi số như sau:

- Nhà nước thực hiện cơ chế, chính sách đặc biệt nhằm thu hút, trọng dụng chuyên gia, nhân tài, nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực chuyển đổi số theo quy định của pháp luật về cán bộ, công chức, viên chức; pháp luật về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; pháp luật về công nghiệp công nghệ số và pháp luật khác có liên quan.

- Cơ quan nhà nước, doanh nghiệp nhà nước được phép thuê chuyên gia, cộng tác viên như sau:

• Chủ động lựa chọn hình thức và thời hạn giao kết với các nhân sự và chuyên gia trong nước, nước ngoài

• Doanh nghiệp nhà nước được hợp tác, trao đổi, sử dụng chuyên gia và nhân sự phục vụ hoạt động chuyển đổi số

• Người có thành tích xuất sắc tiêu biểu trong chuyển đổi số được tôn vinh, khen thưởng theo quy định của pháp luật về thi đua, khen thưởng.

5. Ưu đãi cán bộ, công chức, viên chức làm công tác chuyển đổi số

Theo Điều 19 Luật chuyển đổi số quy định về ưu đãi cán bộ, công chức, viên chức làm công tác chuyển đổi số như sau:

- Cơ quan thuộc hệ thống chính trị thực hiện chế độ đãi ngộ đặc thù cho người làm công tác chuyển đổi số bao gồm

• Cán bộ, công chức, viên chức thuộc đơn vị được giao thực hiện chức năng quản lý nhà nước về chuyển đổi số của các cơ quan ở Trung ương, tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương

• Người làm công tác chuyên trách về chuyển đổi số, an ninh mạng trong cơ quan trong hệ thống chính trị

• Tổng công trình sư, kiến trúc sư trưởng về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và các vị trí việc làm khác liên quan đến chuyển đổi số.

- Các hình thức đãi ngộ:

• Tiền lương

• Phụ cấp

• Điều kiện làm việc, cơ hội phát triển nghề nghiệp

• Các hình thức khen thưởng khác

Bên cạnh đó, theo điểm b khoản 1 Điều 30 Luật chuyển đổi số quy định về việc thống kê, đo lường, giám sát, đánh giá hiệu quả chuyển đổi số như sau:

- Định kỳ hằng năm tổ chức đánh giá mức độ chuyển đổi số của quốc gia, các bộ, ngành, địa phương

- Kết quả đánh giá được công bố công khai và là căn cứ xếp hạng, khen thưởng, điều chỉnh chính sách, ưu tiên bố trí kinh phí cho các cơ quan, địa phương.

6. Quy định về hoạt động của Chính phủ số: Các cơ quan nhà nước có trách nhiệm cung cấp dịch vụ công, quản trị nội bộ và điều hành trên môi trường số

Theo Điều 31 Luật Chuyển đổi số, quy định về hoạt động của Chính phủ số như sau:

- Cơ quan nhà nước có trách nhiệm:

• Thực hiện cung cấp dịch vụ công; công tác quản trị nội bộ

• Chỉ đạo, điều hành; giám sát, kiểm tra thực hiện toàn trình trên môi trường số

• Có phương án xử lý trong tình huống khẩn cấp hoặc có sự cố gián đoạn hoạt động trên môi trường số và phương án ứng cứu, khắc phục sự cố, duy trì hoạt động bình thường.

- Hoạt động chỉ đạo, điều hành ra quyết định thực hiện dựa trên dữ liệu số đầy đủ, chính xác, kịp thời.

- Quy trình nghiệp vụ phải được rà soát, chuẩn hóa, tái cấu trúc và đơn giản hóa trước khi thực hiện số hóa; bảo đảm tinh gọn, không trùng lặp, tăng cường tự động hóa và không yêu cầu tổ chức, cá nhân cung cấp lại thông tin, dữ liệu số hợp lệ đã được cung cấp.

- Tuân thủ nguyên tắc của chuyển đổi số

7. Quy định về các hành vi bị cấm trong hoạt động chuyển đổi số

Theo Điều 5 Luật Chuyển đổi số, những hành vi bị nghiêm cấm bao gồm:

- Cản trở, phá hoại hoạt động chuyển đổi số; làm gián đoạn, đình trệ hoặc gây mất an toàn cho hệ thống số của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

- Truy cập, can thiệp trái phép, làm sai lệch, vô hiệu hóa hoặc gây tổn hại đến hệ thống số, dữ liệu số, nền tảng số và dịch vụ số.

- Thu thập, sử dụng, chia sẻ, mua bán hoặc khai thác dữ liệu số trái quy định pháp luật.

- Lợi dụng chuyển đổi số để lừa đảo, thao túng, trục lợi, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

- Lợi dụng chức trách, quyền hạn để gây cản trở, phân biệt đối xử, tạo độc quyền, cát cứ hoặc hạn chế cạnh tranh trong phát triển, vận hành hoặc khai thác hệ thống số.

Nội dung trong bài viết được dựa trên bản dự thảo Luật mới nhất trình Quốc hội thông qua. LuatVietnam sẽ tiếp tục cập nhật thông tin khi có văn bản Luật chính thức.

Trên đây là thông tin về việc Luật Chuyển đổi số 2025: 7 Điểm mới đáng chú ý…