Trồng cây, xây tạm chờ đền bù: Khi nào thì hợp pháp?

1. Trồng cây, xây tạm chờ đền bù có hợp pháp?

Căn cứ khoản 1 Điều 5, 105 Luật Đất đai 2024 và Điều 89 Luật Xây dựng 2014 được sửa đổi, bổ sung bởi khoản 30 Điều 1 Luật Xây dựng sửa đổi 2020, đối với công trình xây dựng được coi là hợp pháp để được đền bù nếu có đủ các điều kiện sau:

(1) Phải sử dụng đúng mục đích sử dụng đất.

(2) Phải có giấy phép xây dựng đối với công trình phải có giấy phép trước khi khởi công.

(3) Được xây dựng trong thời hạn có hiệu lực của thông báo thu hồi đất.

Tại khoản 5 Điều 85 Luật Đất đai 2024 đã có quy định hiệu lực của thông báo thu hồi đất là 12 tháng được tính từ ngày ban hành thông báo thu hồi đất.

(4) Được xây dựng theo giấy phép xây dựng có thời hạn về xây dựng mà đến thời điểm thu hồi đất giấy phép vẫn còn thời hạn.

(5) Chủ sở hữu công trình vẫn còn sử dụng công trình trước thời điểm có quyết định thu hồi đất của cơ quan có thẩm quyền.

(6) Đúng quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất.

Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất gồm nhiều thông tin khác nhau và về nguyên tắc, trường hợp công trình xây dựng vi phạm quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất sẽ bị xử phạt tiền, buộc tháo dỡ và đương nhiên sẽ không được bồi thường.

Ví dụ như xây dựng vi phạm hàng lang an toàn giao thông, chỉ giới xây dựng, chỉ giới đỏ.

Như vậy, tất cả trường hợp người dân trồng cây, xây tạm chờ bồi thường từ sau khoảng thời gian có hiệu lực của thông báo thu hồi đất đều không được đền bù thiệt hại.

* Đối với cây trồng

Căn cứ khoản 1 Điều 5, 105 Luật Đất đai 2024, cây trồng được coi là hợp pháp khi có đủ điều kiện sau:

(1) Sử dụng đất đúng mục đích.

(2) Được trồng trước khi có thông báo thu hồi đất

(3) Đúng quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất…

Tóm lại, cây trồng và công trình xây dựng được xem là tài sản được tạo lập hợp pháp nếu đáp ứng đầy đủ các điều kiện trên.

Thực tế rất nhiều công trình không hợp pháp vì vi phạm chỉ giới, xây lấn, chiếm hành lang an toàn giao thông, xây dựng không có giấy phép,... nên không được đền bù khi bị thu hồi đất.

2. Điều kiện cây trồng, công trình xây dựng được bồi thường

Căn cứ khoản 3 Điều 91 Luật Đất đai 2024 và Điều 105 Luật Đất đai 2024, công trình xây dựng (bao gồm cả xây dựng tạm) và xây được trồng có thể được đền bù khi thực hiện việc thu hồi đất nếu thỏa mãn các điều kiện sau:

• Cây trồng, công trình xây dựng được tạo lập hợp pháp (đúng mục đích, đúng quy hoạch, đúng thời điểm, có giấy phép đầy đủ theo quy định,...)

• Cây trồng, công trình xây dựng bị thiệt hại do Nhà nước thu hồi đất.

• Cây trồng, công trình xây dựng không thuộc những trường hợp không được bồi thường về tài sản như sau:

• Trường hợp thu hồi đất do vi phạm đất đai gồm: Sử dụng đất không đúng mục đích, hủy hoại đất đã bị xử phạt nhưng vẫn tiếp tục vi phạm; nhận chuyển nhượng/nhận tặng cho từ mà người giao đất, cho thuê đất không được quyền chuyển nhượng/tặng cho; Đất do Nhà nước giao mà để bị lấn đất, chiếm đất…

• Trường hợp thu hồi đất do cá nhân sử dụng đất chết mà không có người nhận thừa kế; Không được gia hạn sử dụng đất đối với đất được Nhà nước giao/cho thuê có thời hạn.

• Được tạo lập trái phép hoặc tạo lập trong thời hạn hiệu lực của thông báo thu hồi đất.

• Là phần công trình xây dựng mà theo giấy phép xây dựng tại đến thời điểm thu hồi đất giấy phép đã hết thời hạn.

• Công trình mà chủ sở hữu không còn nhu cầu sử dụng trước thời điểm có quyết định thu hồi đất.

3. Biết có dự án mới trồng cây, xây tạm có được bồi thường?

Khoản 2 Điều 105 Luật Đất đai 2024 quy định những trường hợp mà tài sản gắn liền với đất không được bồi thường, trong đó nêu rõ trường hợp nhà ở, công trình xây dựng khác, cây trồng,…không được bồi thường.

Theo quy định này thì những trường hợp nhà ở, cây trồng không được bồi thường là khi được tạo lập sau khi có thông báo thu hồi đất của cơ quan nhà nước có thẩm quyền và trước khi thông báo này hết hiệu lực.

Nếu thuộc trường hợp này không những không được bồi thường mà còn bị xử phạt tiền, buộc phải tháo dỡ để trả lại hiện trạng ban đầu, nếu không tự tháo dỡ sẽ bị áp dụng biện pháp cưỡng chế buộc tháo dỡ công trình vi phạm (khi Nhà nước tiến hành cưỡng chế tháo dỡ người có hành vi vi phạm phải trả tiền công tháo dỡ).

Như vậy, đối với câu hỏi: Biết có dự án mới trồng cây, xây tạm có được bồi thường thì câu trả lời không thể khẳng định luôn là có hay không, mà phải phụ thuộc vào thời điểm có hiệu lực và hết hiệu lực của thông báo thu hồi đất của cơ quan nhà nước có thẩm quyền (khi thu hồi đất của hộ gia đình, cá nhân thì Ủy ban nhân dân cấp huyện/tỉnh sẽ ra thông báo thu hồi).

Nếu cây được trồng, công trình xây dựng được xây trước thời điểm có thông báo thu hồi đất hoặc sau khi thông báo này hết hiệu lực, đáp ứng đủ các điều kiện là tài sản được tạo lập hợp pháp (như mục 1 của bài viết) và khi Nhà nước thu hồi bị thiệt hại thì được bồi thường.

Trên đây là bài viết trả lời rõ về việc trồng cây, xây tạm chờ đền bù khi nào thì hợp pháp. Nếu có vướng mắc về thu hồi đất, bồi thường, đền bù giải phóng mặt bằng hãy gọi ngay tổng đài 1900.6192 để được tư vấn.

>> Dân không ký phương án bồi thường, Nhà nước có được thu hồi đất?