8 điểm mới của Nghị định 290/2025/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính lĩnh vực tài nguyên nước

Dưới đây là một số điểm mới của Nghị định 290/2025/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính lĩnh vực tài nguyên nước thay thế quy định tại Chương II Nghị định 36/2020/NĐ-CP.

Trước đây, khoản 4, 6 Điều 23 Nghị định 36/2020 quy định:

Phạt tiền từ 50 - 70 triệu đồng đối với hành vi không có biện pháp bảo đảm an toàn để rò rỉ, thất thoát dẫn đến gây ô nhiễm nguồn nước của cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, khai khoáng và các hoạt động sản xuất khác sử dụng hoá chất độc hại.

Phạt tiền từ 220 - 250 triệu đồng đối với hành vi xả khí thải độc hại trực tiếp vào nguồn nước.

Quy định mới tại khoản 2, 3 Điều 10 Nghị định 290 bổ sung mức phạt đối với một số hành vi vi phạm về phòng, chống ô nhiễm, suy thoái, cạn kiệt nguồn nước:

- Phạt tiền từ 30 - 50 triệu đồng đối với các hành vi: Không thực hiện các biện pháp khắc phục khi có hoạt động mà gây suy thoái nguồn nước; Không thực hiện các biện pháp khắc phục khi có hoạt động mà gây nhiễm mặn nguồn nước.

- Phạt tiền từ 50 - 60 triệu đồng đối với hành vi không thực hiện các biện pháp khắc phục khi có hoạt động mà gây cạn kiệt nguồn nước.

2. Điều chỉnh quy định xử phạt vi phạm về ứng phó, khắc phục sự cố ô nhiễm nguồn nước

- Nghị định 290 không còn quy định mức phạt đối với một số hành vi:

+ Không xây dựng phương án ứng phó, khắc phục sự cố ô nhiễm nguồn nước;

+ Không trang bị đủ các phương tiện, thiết bị cần thiết để ứng phó, khắc phục sự cố ô nhiễm nguồn nước do hành vi vi phạm gây ra;

+ Không thực hiện các biện pháp để kịp thời ứng phó, khắc phục sự cố ô nhiễm nguồn nước do hành vi vi phạm gây ra.

+ Không thực hiện các biện pháp để kịp thời ứng phó, khắc phục sự cố do hành vi vi phạm gây ô nhiễm nguồn nước nghiêm trọng

- Khoản 2 Điều 11 Nghị định 290 bổ sung quy định phạt tiền từ 50 - 60 triệu đồng đối với các hành vi:

+ Sử dụng hóa chất, chất phóng xạ trong quá trình thí nghiệm gây ô nhiễm nguồn nước, trừ trường hợp hành vi phạm tội theo quy định của Bộ Luật Hình sự;

+ Không có biện pháp phòng ngừa, ngăn chặn để nước thải, nước có chứa chất độc hại xâm nhập vào trong giếng khoan, giếng đào, trừ trường hợp hành vi phạm tội theo quy định của Bộ Luật Hình sự.

- Khoản 3 Điều 11 Nghị định 290 bổ sung quy định: Hành vi gây ô nhiễm nước biển mà không kịp thời xử lý, khắc phục thì áp dụng hình thức xử lý theo quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường.

3. Xử phạt vi phạm về bảo vệ nguồn nước theo lưu lượng xả thải

- Khoản 6 Điều 12 Nghị định 290 phân loại mức phạt tiền đối với hành vi xả nước thải vào vùng bảo hộ vệ sinh khu vực lấy nước sinh hoạt theo lưu lượng xả nước thải:

+ Lưu lượng xả nước thải dưới 50 m3/ngày đêm: 5 - 10 triệu đồng

+ Lưu lượng xả nước thải từ 50 m3/ngày đêm đến 500 m3/ngày đêm: 10 - 30 triệu đồng

+ Lưu lượng xả nước thải từ 500 m3/ngày đêm đến 2.000 m3/ngày đêm: 30 - 90 triệu đồng

+ Lưu lượng xả nước thải từ 2.000 m3/ngày đêm đến 3.000 m3/ngày đêm: 90 - 150 triệu đồng

+ Lưu lượng xả nước thải từ 3.000 m3/ngày đêm trở lên: 150 - 250 triệu đồng

Trong khi trước đây, khoản 7 Điều 22 Nghị định 36/2020 quy định chung mức phạt tiền từ 160 - 180 triệu đồng đối với hành vi xả nước thải, đưa các chất thải vào vùng bảo hộ vệ sinh khu vực lấy nước sinh hoạt.

- Khoản 7 Điều 12 Nghị định 290 bổ sung quy định phạt tiền đối với hành vi xả nước thải vào nguồn nước dưới đất:

+ Lưu lượng xả nước thải dưới 50 m3/ngày đêm: 05 - 10 triệu đồng

+ Lưu lượng xả nước thải từ 50 m3/ngày đêm đến 200 m3/ngày đêm:10 - 30 triệu đồng;

+ Lưu lượng xả nước thải từ 200 m3/ngày đêm đến 500 m3/ngày đêm: 30 - 90 triệu đồng;

+ Lưu lượng xả nước thải từ 500 m3/ngày đêm đến 1.000 m3/ngày đêm: 90 - 150 triệu đồng;

+ Lưu lượng xả nước thải từ 1.000 m3/ngày đêm trở lên: 150 - 250 triệu đồng.

4. Bổ sung mức phạt đối với hành vi mở rộng quy mô sản xuất có chất thải nguy hại trong hành lang bảo vệ nguồn nước

Tại khoản 1 Điều 13 Nghị định 290 bổ sung quy định phạt tiền từ 50 - 60 triệu đồng đối với hành vi:

Mở rộng quy mô bệnh viện, cơ sở khám bệnh, chữa bệnh truyền nhiễm, nghĩa trang, bãi chôn lấp chất thải, cơ sở sản xuất hóa chất nguy hiểm, cơ sở sản xuất, chế biến có chất thải nguy hại trong phạm vi hành lang bảo vệ nguồn nước.

5. Vi phạm về bổ sung nhân tạo nước dưới đất bị phạt đến 10 triệu đồng

Đây là các chế tài mới được quy định tại Điều 15 Nghị định 290:

- Phạt tiền từ 01 - 02 triệu đồng đối với các hành vi:

+ Nộp báo cáo tình hình thực hiện bổ sung nhân tạo nước dưới đất quá thời hạn dưới 60 ngày theo quy định;

+ Cập nhật báo cáo tình hình thực hiện bổ sung nhân tạo nước dưới đất vào Hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu tài nguyên nước quốc gia quá thời hạn dưới 60 ngày theo quy định;

+ Không nộp báo cáo kết quả vận hành thử nghiệm bổ sung nhân tạo nước dưới đất hoặc nộp quá thời hạn theo quy định;

- Phạt tiền từ 03 - 05 triệu đồng đối với các hành vi:

+ Không cập nhật báo cáo tình hình thực hiện bổ sung nhân tạo nước dưới đất vào Hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu tài nguyên nước quốc gia quá thời hạn từ 60 ngày trở lên theo quy định;

+ Không nộp báo cáo tình hình thực hiện bổ sung nhân tạo nước dưới đất hoặc nộp quá thời hạn từ 60 ngày trở lên theo quy định.

- Phạt tiền từ 05 - 10 triệu đồng đối với hành vi không xây dựng kế hoạch phòng ngừa, ứng phó sự cố ô nhiễm nguồn nước trong quá trình vận hành bổ sung nhân tạo nước dưới đất.

6. Tăng mức phạt tiền đối với một số hành vi thăm dò, khai thác, sử dụng tài nguyên nước không đăng ký

Điều 26 Nghị định 290 tăng mức phạt tiền đối với một số hành vi thăm dò, khai thác, sử dụng tài nguyên nước không đăng ký như sau:

- Phạt tiền từ 01 - 02 triệu đồng đối với hành vi khai thác, sử dụng tài nguyên nước thuộc trường hợp phải đăng ký mà không đăng ký theo quy định.

Trước đây, khoản 1 Điều 9 Nghị định 26 phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 100.000 - 500.000 đồng

- Phạt tiền từ 05 - 10 triệu đồng đối với hành vi thăm dò nước dưới đất không có giấy phép đối với công trình gồm 01 giếng khoan.

Trước đây, điểm a khoản 2 Điều 9 Nghị định 36 phạt tiền từ 02 – 05 triệu đồng.

- Phạt tiền từ 10 - 15 triệu đồng đối với hành vi thăm dò nước dưới đất không có giấy phép đối với công trình gồm 02 giếng khoan.

Trước đây, điểm b khoản 2 Điều 9 Nghị định 36 phạt tiền từ 05 – 10 triệu đồng.

7. Không chấp hành kiểm tra lĩnh vực tài nguyên nước bị phạt đến 70 triệu đồng

Đây là các quy định mới bổ sung tại Điều 35 Nghị định 290 về xử lý vi phạm trong việc chấp hành kiểm tra lĩnh vực tài nguyên nước:

- Phạt tiền từ 10 - 20 triệu đồng đối với một trong các hành vi:

+ Cung cấp không đầy đủ các thông tin, tài liệu liên quan đến nội dung kiểm tra việc chấp hành pháp luật về tài nguyên nước;

+ Cung cấp các thông tin, tài liệu liên quan đến nội dung kiểm tra việc chấp hành pháp luật về tài nguyên nước không đúng thời hạn;

+ Cung cấp không trung thực các thông tin, tài liệu liên quan đến nội dung kiểm tra việc chấp hành pháp luật về tài nguyên nước.

- Phạt tiền từ 20 - 30 triệu đồng đối với hành vi không cung cấp thông tin, tài liệu liên quan đến nội dung kiểm tra việc chấp hành pháp luật về tài nguyên nước.

- Phạt tiền từ 50 - 70 triệu đồng đối với hành vi không hợp tác, không thực hiện yêu cầu, kiến nghị, kết luận của đoàn kiểm tra việc chấp hành pháp luật về tài nguyên nước hoặc của người có thẩm quyền ra quyết định kiểm tra việc chấp hành pháp luật về tài nguyên nước theo quy định.

8. Hướng dẫn áp dụng quy định xử phạt từ ngày 25/12/2025

Nghị định 290 có hiệu lực thi hành từ ngày 25/12/2025, theo đó:

- Đối với quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tài nguyên nước đã được ban hành hoặc đã được thi hành xong trước ngày 25/12/2025 mà cá nhân, tổ chức bị xử phạt vi phạm hành chính còn khiếu nại thì áp dụng quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính đang có hiệu lực tại thời điểm ban hành quyết định xử phạt để giải quyết.

- Trường hợp vụ việc vi phạm hành chính đã được phát hiện và đang trong quá trình xem xét, xử lý mà cơ quan, chức danh có thẩm quyền đang xử lý vụ việc kết thúc hoạt động, thì cơ quan, chức danh tiếp nhận chức năng, nhiệm vụ theo địa bàn, lĩnh vực tiếp tục xử lý vụ việc hoặc chuyển đến người có thẩm quyền để xử lý theo quy định của pháp luật.

- Việc xử lý vi phạm hành chính trên môi trường điện tử đối với các hành vi quy định tại Nghị định này được thực hiện khi bảo đảm điều kiện về cơ sở hạ tầng, kỹ thuật, thông tin theo quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính.

Trên đây là tổng hợp điểm mới của Nghị định 290/2025/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính lĩnh vực tài nguyên nước.