Nhân khẩu học là gì? Vai trò của nhân khẩu học như thế nào?

1. Nhân khẩu học là gì?

Nhân khẩu học là một ngành nghiên cứu khoa học về sự tồn tại và phát triển của một loài nào đó, đặc biệt là loài người. Nhân khẩu học cũng có thể được coi là một chuyên ngành nghiên cứu của xã hội học.

Nhân khẩu học trong hoạt động nghiên cứu loài người là nghiên cứu, thu thập thông tin, phân tích, xử lý, đánh giá, kết luận về các yếu tố nghiên cứu. Kết quả của dữ liệu sau khi xử lý sẽ là căn cứ để các lĩnh vực khác hoạch định mục tiêu, đưa ra phương hướng cụ thể cho mình.

Kết quả nghiên cứu của nhân khẩu học có thể được sử dụng cho những ngành khoa học, nghiên cứu khác hoặc là yếu tố tác động đến các chính sách, phương hướng phát triển của lĩnh vực khác.

2. Nhân khẩu học nghiên cứu những yếu tố nào?

Trong phạm vi loài người, các yếu tố nghiên cứu của nhân khẩu học bao gồm những nội dung sau:

2.1. Độ tuổi

Ở mỗi độ tuổi khác nhau, hình thức bên ngoài, nhận thức, tâm sinh lý của con người đều có sự khác biệt. Cũng vì đó mà nhu cầu, sở thích, độ nhận diện của mỗi người cũng hoàn toàn khác nhau.

Sự thay đổi về độ tuổi theo thời gian của con người sẽ làm thay đổi các nhu cầu trong sinh hoạt, công việc, cuộc sống. Từ đó, nhân khẩu học sẽ cung cấp dữ liệu cho các lĩnh vực nghiên cứu khác.

2.2. Giới tính

Nam giới và nữ giới sẽ có tâm lý, sở thích, nhu cầu, mong muốn khác nhau. Với cùng một vấn đề, một nội dung nhưng cách tiếp nhận và phản ứng giữa nam và nữ đều khác biệt.

Nghiên cứu về những vấn đề xoay quanh giới tính sẽ giúp các doanh nghiệp phân khúc được thị trường kinh doanh, từ đó tập trung phát triển sản phẩm, chiến lược phù hợp cho từng phân khúc.

Kết quả nghiên nhân khẩu học theo giới tính cũng là cơ sở để những nhà nghiên cứu chính sách về dân số có các phương án điều chỉnh phù hợp.

2.3. Nghề nghiệp

Mỗi nghề nghiệp có nhu cầu tiêu dùng, sử dụng các sản phẩm, hàng hóa, công cụ khác nhau. Ví dụ doanh nhân thì cần các sản phẩm liên quan đến tài sản hữu hình công ty, giáo viên thì có nhu cầu sử dụng phấn, bút, giấy, mực…

Kết quả nghiên cứu nhân khẩu học theo nghề nghiệp sẽ giúp các lĩnh vực khác tiết kiệm được thời gian, công sức để có phương án đầu tư, sản xuất cho riêng mình.

2.4. Thu nhập

Mức thu nhập thể hiện mức độ giàu nghèo và phản ánh chất lượng cuộc sống. Từng phân khúc thu nhập sẽ có thói quen, hành vi, nhu cầu khác nhau trong xã hội. Thực tế, những người có thu nhập cao sẽ có mưu cầu cao hơn so với những người thu nhập thấp.

Đánh giá và phân loại theo mức thu nhập sẽ giúp các doanh nghiệp định hướng được thị trường tiềm năng và đưa ra những sản phẩm, dịch vụ phù hợp với thị trường đó.

2.5. Dân tộc

Dân tộc cũng là một trong những nhân tố nghiên cứu của nhân khẩu học. Thông thường, yếu tố dân tộc sẽ được nghiên cứu kèm với yếu tố quốc gia để đạt hiệu quả nghiên cứu cao nhất. Mỗi dân tộc có đặc điểm riêng biệt cũng như có những thói quen, quy định cụ thể khác biệt. Vậy nên, nhân khẩu học nghiên cứu về dân tộc giúp ích cho nhiều ngành nghề khác trong các chính sách của mình.

3. Các phương pháp nghiên cứu trong nhân khẩu học

Nghiên cứu nhân khẩu học là cả một quá trình với hệ thống và phương pháp đa dạng. Dưới đây là 3 phương pháp cụ thể được sử dụng trong nghiên cứu nhân khẩu học.

3.1. Phương pháp định tính

Định tính là phương pháp nghiên cứu được thực hiện với mục đích thu thập thông tin về sự hiểu biết sâu sắc đối với tính cách và các hành vi của con người, cũng như nguyên nhân dẫn đến hành vi đó là gì.

Trong phương pháp định lượng, người nghiên cứu sẽ trả lời cho câu hỏi tại sao? Thế nào? Như thế nào? Điều này có nghĩa là, dựa vào tính chất và đặc điểm của con người, cùng sự kết hợp với số lượng có được từ phương pháp định lượng, để có thể đưa ra phương án cụ thể giải quyết vấn đề một cách hiệu quả nhất.

Một số phương pháp định tính dùng trong nghiên cứu nhân khẩu học như sau:

- Sử dụng những câu hỏi phù hợp, đặt dưới sự kiểm soát nhất định đối với các đối tượng nghiên cứu.

- Nghiên cứu về sự tương tác xã hội đối với môi trường sống của các đối tượng, nhằm xem xét sự hiểu biết của họ về chính nơi họ sinh sống và văn hóa xã hội như thế nào.

- Chọn lọc thông tin một cách có cơ sở dựa trên các dữ liệu hồ sơ, sơ yếu lý lịch,...

- Yêu cầu đối tượng nghiên cứu mô tả chủ quan về một sự kiện hay sự vật hiện tượng. Phương pháp này giúp nhận biết góc nhìn cá nhân của một người về một sự vật hiện tượng nào đó. Qua đó cũng phần nào thể hiện được cá tính hay tính cách của họ.

- Nghiên cứu về các vấn đề đạo đức, từ đó suy ra tính trách nhiệm, sự thực hiện quyền và nghĩa vụ của đối tượng như thế nào.

3.2. Phương pháp định lượng

Định lượng là phương pháp nghiên cứu dựa trên những cuộc điều tra thực nghiệm. Thông qua những điều quan sát được bằng các con số thống kê và tính toán một cách có hệ thống hoặc nhờ vào kỹ thuật máy tính, để đạt được mcuj đích nghiên cứu.

Trong phương pháp định lượng bao gồm những phương pháp nghiên cứu nhỏ hơn trong việc thống kê nhân khẩu học như:

- Nghiên cứu dựa trên các mô hình, giả thuyết, lý thuyết.

- Sử dụng các công cụ và phương pháp đo lường.

- Kiểm nghiệm, thu thập thông tin từ các số liệu thực nghiệm.

- Xây dựng mô hình và kết hợp số liệu dựa trên các mô hình đó.

- Sử dụng những số liệu thống kê có căn cứ.

3.3. Phương pháp dân tộc ký

Đây là phương pháp nghiên cứu theo truyền thống, được sử dụng rất phổ biến. Phương pháp dân tộc ký có mục đích thu thập thông tin về một người với các yếu tố văn hóa xã hội bằng nhiều cách khác nhau, bao gồm hỏi đáp, phỏng vấn hay quan sát. Dựa vào đó để đưa ra những đánh giá khách quan về nhu cầu và hành vi của một người.

4. Vai trò của nhân khẩu học đối với đời sống xã hội

Nhân khẩu học đóng một vai trò quan trọng trong xã hội, làm căn cứ bổ trợ và là nền tảng để các lĩnh vực khác định hướng phát triển.

- Đối với lĩnh vực kinh doanh, tiếp thị: Nhân khẩu học là cơ sở để các doanh nghiệp nắm bắt nhu cầu của khách hàng, tiết kiệm được chi phí marketing và các chi phí nghiên cứu khác. Qua đó, xây dựng được chiến lược phát triển kinh doanh phù hợp.

- Đối với hoạt động chính trị, ngoại giao: Nhân khẩu học đóng góp là một phần vai trò để quốc gia và vùng lãnh thổ có căn cứ, cơ sở thực hiện, điều chỉnh những chính sách, chiến lược đúng đắn, thích hợp trong từng giai đoạn khác nhau.

- Đối với ngành văn hóa, giáo dục: Nhân khẩu học góp phần định hướng gìn giữ, phát huy các giá trị văn hóa, đạo đức, giáo dục từng đối tượng tương ứng với từng khả năng nhận thức, giai đoạn phát triển tâm sinh lý phù hợp.

Như vậy bài viết trên đã phân tích, làm rõ khái niệm nhân khẩu học là gì cũng như vai trò quan trọng của nhân khẩu học trong các lĩnh vực đời sống. Nếu còn thắc mắc, độc giả vui lòng liên hệ 19006192 .