Quyết định 3639/QĐ-BYT 2021 hoạt động lọc máu tại cơ sở y tế trong dịch COVID-19

BỘ Y TẾ _________ Số: 3639/QĐ-BYT

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc _________________ Hà Nội, ngày 30 tháng 07 năm 2021

__________

BỘ TRƯỞNG BỘ Y TẾ

Căn cứ Luật Phòng chống bệnh truyền nhiễm năm 2007;

Căn cứ Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2009;

Căn cứ Nghị định số 75/2017/NĐ-CP ngày 20/6/2017 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn về cơ cấu tổ chức của Bộ Y tế;

Căn cứ Quyết định số 170/QĐ-TTg ngày 30/01/2020 của Thủ tướng Chính phủ về việc thành lập Ban chỉ đạo Quốc gia phòng, chống dịch bệnh viêm đường hô hấp cấp do chủng mới của vi rút Corona gây ra;

Theo đề nghị của Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh, Bộ Y tế.

QUYẾT ĐỊNH:

Nơi nhận: - Như Điều 4; - Bộ trưởng (để b/c); - Các Thứ trưởng (để ph/h); - Cổng thông tin điện tử Bộ Y tế, website Cục QLKCB; - Lưu: VT, KCB.

KT. BỘ TRƯỞNG THỨ TRƯỞNG Nguyễn Trường Sơn

HƯỚNG DẪN TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG LỌC MÁU
TẠI CÁC CƠ SỞ KHÁM BỆNH, CHỮA BỆNH
TRONG DỊCH COVID-19

(Ban hành kèm theo Quyết định số 3639/QĐ-BYT
ngày 30 tháng 07 năm 2021)

DANH SÁCH BAN BIÊN SOẠN
“HƯỚNG DẪN TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG LỌC MÁU TẠI CÁC CƠ SỞ
KHÁM BỆNH, CHỮA BỆNH TRONG DỊCH COVID-19”

Chỉ đạo biên soạn
PGS.TS. Nguyễn Trường Sơn	Thứ trưởng Bộ Y tế
Chủ biên
PGS.TS. Lương Ngọc Khuê	Cục trưởng Cục QLKCB - Bộ Y tế, Phó trưởng Tiểu ban Điều trị COVID-19
Đồng chủ biên
GS.TS. Nguyễn Văn Kính	Chủ tịch Hội Truyền nhiễm Việt Nam
TS.BS. Nguyễn Hữu Dũng	Chủ tịch Hội Lọc máu Việt Nam, Phó Giám đốc Trung tâm Thận Tiết niệu & Lọc máu - Bệnh viện Bạch Mai
Tham gia biên soạn và thẩm định
BS.CK2. Nguyễn Trung Cấp	Phó Giám đốc Bệnh viện Nhiệt đới Trung ương
TS.BS. Nguyễn Thế Cường	Trưởng khoa Thận Lọc máu - Bệnh viện Việt Đức
TS . Vương Ánh Dương	Phó Cục trưởng Cục QLKCB - Bộ Y tế
BS.CK2. Nghiêm Tam Dương	Trưởng khoa Thận Tiết Niệu - Lọc máu - BV tỉnh Bắc Giang
BS.CK2. Đặng Thế Đạt	Giám đốc trung tâm Thận - Lọc máu - BVĐK tỉnh Thanh Hóa
BS.CK2. Phạm Văn Hiền	Phó Tổng thư ký Hội Lọc máu Việt Nam, Khoa Thận Nhân Tạo Bệnh viện Chợ Rẫy
BS.CK1. Nguyễn Thanh Hùng	Phó Tổng thư ký Hội Lọc máu Việt Nam
ThS. Nguyễn Trọng Khoa	Phó Cục trưởng Cục QLKCB - Bộ Y tế
BS.CK2. Phan Tùng Lĩnh	Giám đốc Bệnh viện thận Hà Nội
ThS. Trương Lê Vân Ngọc	Phó Trưởng Phòng Nghiệp vụ - Thanh tra - Bảo vệ sức khỏe cán bộ - Cục QLKCB - Bộ Y tế
PGS.TS. BS Lê Việt Thắng	Phó Chủ tịch Hội Lọc máu Việt Nam, Trưởng Bộ môn Khoa Nội Thận - Lọc máu, Bệnh viện Quân Y 103
BS.CK2. Từ Kim Thanh	Trưởng khoa Thận nhân tạo, Phụ trách Khoa Nội tiết - Thận Bệnh viện Lê Văn Thịnh
TS.BS. Nguyễn Minh Tuấn	Phó Chủ tịch Hội Lọc máu Việt Nam, Trưởng khoa Thận nhân tạo - Bệnh viện Chợ Rẫy
BS. Hồ Đắc Tuấn	Phó Chủ tịch Hội Lọc máu Việt Nam
BS.CK2. Võ Quang Vinh	Phó Chủ tịch Hội Lọc máu Việt Nam, Trưởng khoa Thận nhân tạo - Bệnh viện đa khoa Đà Nẵng
Thư ký biên soạn
ThS. Nguyễn Thanh Ngọc	Phó Trưởng Phòng phụ trách Phòng Nghiệp vụ - Thanh tra - Bảo vệ sức khỏe cán bộ - Cục QLKCB - Bộ Y tế
ThS. Trương Lê Vân Ngọc	Phó Trưởng Phòng Phòng Nghiệp vụ - Thanh tra - Bảo vệ sức khỏe cán bộ - Cục QLKCB - Bộ Y tế
CN. Hà Thị Thu Hằng	Chuyên viên Phòng Nghiệp vụ - Thanh tra - Bảo vệ sức khỏe cán bộ - Cục QLKCB - Bộ Y tế
CN. Lê Thị Huyền	Thư ký Hội Lọc máu Việt Nam

LỜI NÓI ĐẦU

Dịch COVID-19 xuất hiện lần đầu tiên tại Vũ Hán - Trung Quốc, sau đó đã nhanh chóng lan rộng khắp thế giới, cho đến nay đã có hơn 170 triệu người mắc bệnh, hơn 3,5 triệu người tử vong. Người bệnh lọc máu là một trong những đối tượng có nguy cơ mắc và chịu ảnh hưởng nghiêm trọng hơn khi mắc COVID-19 do nguy cơ diễn biến nặng trên bệnh lý nền, tình trạng suy giảm miễn dịch và thường xuyên tiếp xúc với môi trường bệnh viện. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, tỷ lệ người bệnh lọc máu mắc COVID-19 diễn biến nặng và nguy kịch khoảng 16 - 20%.

Tại Việt Nam, theo Báo cáo tình hình COVID-19 tại Đà Nẵng năm 2020 ghi nhận 46 người bệnh lọc máu dương tính với COVID-19, trong đó, có 26 người bệnh tử vong (56,5%), riêng tại Bệnh viện dã chiến Hòa Vang, tiếp nhận điều trị cho 38 người bệnh lọc máu dương tính COVID-19, số người bệnh tử vong là 12 người (31,5%). Thực tế tại Đà Nẵng cho thấy nếu được chuẩn bị tốt về điều kiện cơ sở vật chất, nhân lực, đào tạo, tổ chức sàng lọc, phân nhóm người bệnh lọc máu, tổ chức, điều phối hoạt động lọc máu thì chúng ta có thể giảm thiểu được nguy cơ lây nhiễm, hạn chế nguy cơ diễn biến nặng và hạn chế được số người bệnh tử vong.

Phòng chống dịch COVID-19 và đồng thời bảo đảm cung cấp dịch vụ lọc máu cho người bệnh lọc máu tại các cơ sở khám, chữa bệnh cần sự tổ chức, nhất quán và chuẩn bị kỹ, sẵn sàng với sự phối hợp của nhiều bên liên quan. Dưới sự chỉ đạo của Bộ Y tế, trực tiếp là Cục Quản lý khám, chữa bệnh, sự tham gia xây dựng và hoàn thiện của Hội lọc máu Việt Nam và sự góp ý của các chuyên gia, bệnh viện liên quan, “Hướng dẫn tổ chức hoạt động lọc máu trong các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh trong dịch bệnh COVID-19” đã được Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành. Chúng tôi xin trân trọng cảm ơn Hội Lọc máu Việt Nam và các chuyên gia, các bệnh viện đã tích cực, dành nhiều thời gian, chuyên môn, kinh nghiệm để xây dựng Hướng dẫn. Hướng dẫn này sẽ mang lại những giải pháp tốt trong công tác phòng chống dịch COVID-19 và bảo đảm cung cấp dịch vụ lọc máu cho người bệnh không bị gián đoạn trong bối cảnh dịch COVID-19.

CHỦ BIÊN PGS.TS. Lương Ngọc Khuê CỤC TRƯỞNG CỤC QUẢN LÝ KHÁM, CHỮA BỆNH PHÓ TRƯỞNG TIỂU BAN ĐIỀU TRỊ COVID-19

MỤC LỤC

I. MỤC TIÊU VÀ NGUYÊN TẮC

1. Mục tiêu

2. Nguyên tắc

II. HƯỚNG DẪN TỔ CHỨC ĐƠN VỊ LỌC MÁU

1. Tổ chức các đơn vị lọc máu trong phòng, chống dịch COVID-19:

2. Đối với cơ sở khám bệnh chữa bệnh có ĐVLM:

3. Quy định đối với người đến lọc máu chu kỳ và người nhà:

4. Điều trị NBLM nhiễm COVID-19:

5. Theo dõi người bệnh sau lọc máu

PHỤ LỤC 1: CHUẨN BỊ CÁC ĐVLM CHO CÁC ĐỐI TƯỢNG NGƯỜI BỆNH

PHỤ LỤC 2: TỔ CHỨC ĐƠN VỊ LỌC MÁU

PHỤ LỤC 3: SÀNG LỌC NBLM TẠI CÁC CƠ SỞ KHÁM BỆNH, CHỮA BỆNH

TÀI LIỆU THAM KHẢO

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

ĐVLM	Đơn vị lọc máu
KBCB	Cơ sở khám bệnh, chữa bệnh
NBLM	Người bệnh lọc máu
F0	Người dương tính với COVID-19
F1	Đối tượng tiếp xúc gần vòng 1
F2	Đối tượng tiếp xúc gần vòng 2

HƯỚNG DẪN

TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG LỌC MÁU TẠI CÁC CƠ SỞ KHÁM, CHỮA BỆNH TRONG DỊCH COVID-19
(Ban hành kèm theo Quyết định số 3639/QĐ-BYT ngày 30 tháng 7 năm 2021)

I. MỤC TIÊU VÀ NGUYÊN TẮC

1. Mục tiêu

- Bảo đảm cung cấp dịch vụ lọc máu cho người bệnh lọc máu (NBLM) ở mức độ nguy cơ phơi nhiễm khác nhau trong dịch COVID-19.

- Hạn chế lây nhiễm COVID-19 cho NBLM và nhân viên tại Đơn vị lọc máu (ĐVLM).

- Giảm nguy cơ diễn biến nặng và tử vong ở NBLM khi mắc COVID-19.

2. Nguyên tắc

2.1. Củng cố ĐVLM cần bảo đảm tính bền vững và hiệu quả sử dụng trong dịch COVID-19 và duy trì sau khi dịch bệnh đã được kiểm soát.

2.2. Tổ chức các hoạt động lọc máu trong các cơ sở khám chữa bệnh phải bảo đảm an toàn cho người bệnh lọc máu và nhân viên y tế trong dịch COVID-19 và tối ưu hoá công tác phòng, chống lây nhiễm COVID-19 trong cơ sở khám, chữa bệnh và cộng đồng.

2.3. Người bệnh, người nhà, nhân viên y tế phải thực hiện nghiêm các biện pháp phòng, chống dịch COVID-19 theo hướng dẫn của Chính Phủ, Bộ Y tế, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố và chính quyền địa phương.

2.4. Các cơ sở khám chữa bệnh nghiêm chỉnh thực hiện công tác kiểm soát nhiễm khuẩn, quy trình chuyên môn về lọc máu và các hướng dẫn chuyên môn có liên quan của Bộ Y tế trong lọc máu.

II. HƯỚNG DẪN TỔ CHỨC ĐƠN VỊ LỌC MÁU

1. Tổ chức các đơn vị lọc máu trong phòng, chống dịch COVID-19:

1.1. Sở Y tế các tỉnh - thành phố: chỉ định cơ sở khám bệnh, chữa bệnh (KBCB) có sẵn Đơn vị lọc máu hoặc thiết lập Đơn vị lọc máu cho người nhiễm COVID-19 (sau đây gọi là F0). Với người nhiễm COVID-19 đang lọc máu chu kỳ là người có nguy cơ diễn biến nặng sẽ được chuyển đến Khoa truyền nhiễm hoặc Khu vực điều trị bệnh nhân COVID-19 nặng để được tiếp tục lọc máu và điều trị COVID-19.

1.2. Đối với cơ sở khám chữa bệnh có cơ sở lọc máu chu kỳ, thực hiện lọc máu cho:

- Người bệnh lọc máu (NBLM) là F1 cần được lọc máu ở khu riêng và được giám sát xét nghiệm COVID-19 theo quy định.

- Nhóm NBLM là người F2, NBLM cư trú tại địa phương bị phong tỏa, NBLM F0 được công nhận khỏi bệnh (sau đây gọi tắt là Nhóm NBLM có nguy cơ).

- Nhóm NBLM không có triệu chứng nghi ngờ và không có yếu tố dịch tễ, được xét nghiệm COVID-19 định kỳ với kết quả quả âm tính (sau đây gọi tắt là nhóm đang lọc máu bình thường).

- Trong trường hợp cơ sở KBCB có ĐVLM nằm trong khu vực bị phong tỏa, người bệnh hoặc gia đình bố trí đưa - đón người bệnh đi lọc máu.

(Sơ đồ chuẩn bị các ĐVLM cho các đối tượng người bệnh xem Phụ lục số 01)

2. Đối với cơ sở khám bệnh chữa bệnh có ĐVLM:

2.1. Các cơ sở KBCB có ĐVLM chuẩn bị cơ sở hạ tầng, nhân lực và tổ chức các hoạt động phòng, chống dịch, cần thực hiện phân luồng người bệnh một chiều (theo Quyết định 5188/QĐ-BYT ngày 14 tháng 12 năm 2020 của Bộ Y tế về việc ban hành hướng dẫn phòng và kiểm soát lây nhiễm COVID-19) và bố trí ĐVLM gồm các khu vực sau:

- Khu vực sàng lọc

- Khu vực chờ

- Phòng lọc máu cách ly

- Phòng lọc máu thông thường

(Sơ đồ hướng dẫn bố trí Đơn vị lọc máu trong Phụ lục số 02).

2.2 Các cơ sở KBCB dự trù đầy đủ trang thiết bị, vật tư tiêu hao, thuốc… bảo đảm cung cấp liên tục với thời gian tối thiểu 2 tháng.

2.3. Các cơ sở KBCB tổ chức đào tạo, tập huấn hoặc cập nhật thường xuyên cho nhân viên kiến thức về phòng, chống COVID-19.

2.4. Cơ sở KBCB đào tạo, tập huấn, hướng dẫn nhân viên y tế thực hiện “Hướng dẫn điều trị, quản lý bệnh thận mạn giai đoạn cuối trong dịch COVID-19” theo Quyết định số 1470/QĐ-BYT ngày 6/3/2021 của Bộ trưởng Bộ Y tế.

2.5. Các ĐVLM ở các cơ sở KBCB thực hiện tổ chức - quản lý, sàng lọc, điều trị NBLM trong phòng, chống dịch COVID-19:

a. Sàng lọc COVID-19 cho NBLM

- Tất cả người bệnh trước khi đến ĐVLM phải khai báo y tế, đeo khẩu trang y tế, rửa tay nhanh và đo thân nhiệt.

- Làm test nhanh kháng nguyên COVID-19 cho tất cả người đến lọc máu trước khi tiến hành lọc máu.

(Sơ đồ hướng dẫn sàng lọc COVID-19 cho NBLM trong phụ lục số 03)

- Nếu có kết quả test nhanh kháng nguyên COVID-19 dương tính, đưa người bệnh vào khu hoặc phòng cách ly tạm thời, lấy mẫu cho làm xét nghiệm Realtime PCR. Đồng thời, cơ sở KBCB đánh giá mức độ tiếp xúc với người bệnh và khẩn trương chuẩn bị thực hiện khử khuẩn, liên hệ và chuyển ngay người bệnh đến khu cách ly, điều trị COVID-19 tại địa phương khi có kết quả Real-time RT - PCR dương tính. Trong thời gian chờ kết quả xét nghiệm, nếu không thể trì hoãn lọc máu thì người bệnh được lọc máu tại phòng lọc máu cách ly của ĐVLM trước khi chuyển bệnh nhân đi.

- Nếu kết quả xét nghiệm test nhanh kháng nguyên hoặc Real time RT - PCR âm tính, người bệnh tiếp tục được lọc máu bình thường.

- Đánh giá mức độ tiếp xúc của người bệnh, nếu là F1 thực hiện giám sát chặt chẽ, lọc máu tại khu vực cho đối tượng F1.

b) Thực hiện lọc máu:

- Người bệnh lọc máu phải được lọc máu đủ liều, theo đúng quy trình chuyên môn.

- Đối với người bệnh F0: Quả lọc dây máu dùng 1 lần.

3. Quy định đối với người đến lọc máu chu kỳ và người nhà:

3.1. Người bệnh trong khu vực phong tỏa được địa phương cho phép đi lọc máu theo lịch của ĐVLM đang điều trị, tuân thủ đầy đủ theo quy định phòng chống dịch COVID-19, kể cả khi di chuyển và tại đơn vị lọc máu.

3.2. NBLM là đối tượng được ưu tiên tiêm vắc xin ngừa COVID-19.

3.3. Sàng lọc và quản lý người nhà, người chăm sóc, người đi kèm (sau đây gọi là người nhà) NBLM:

a. Người nhà người bệnh phải tuân thủ quy định phòng, chống dịch của Bộ Y tế và địa phương, Bệnh viện, khoa Lọc máu.

b. Tốt nhất người bệnh tự đi đến ĐVLM và đi về nơi cư trú bằng phương tiện cá nhân. Nếu người bệnh không tự đi được, người nhà đưa người bệnh đến cổng bệnh viện và được nhân viên y tế hướng dẫn vào ĐVLM.

c. Đối với các đối tượng người bệnh F1, F2 và người bệnh trong khu vực phong tỏa, gia đình đưa, đón người bệnh đi lọc máu và bảo đảm quy định kiểm soát nhiễm khuẩn.

4. Điều trị NBLM nhiễm COVID-19:

Thực hiện theo Quyết định số 3416/QĐ-BYT ngày 14 tháng 7 năm 2021 của Bộ Y tế về việc ban hành Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị COVID-19 do chủng vi rút Corona mới (SARS-CoV-2) và các hướng dẫn chuyên môn liên quan.

5. Theo dõi người bệnh sau lọc máu

NBLM và người nhà phải tự theo dõi các triệu chứng bất thường như sốt, ho, đau họng, mất khứu giác,… nếu có, phải báo cho y tế địa phương hoặc đơn vị đang điều trị lọc máu để được hướng dẫn.

PHỤ LỤC 1: CHUẨN BỊ CÁC ĐVLM CHO CÁC ĐỐI TƯỢNG NGƯỜI BỆNH

PHỤ LỤC 2: TỔ CHỨC ĐƠN VỊ LỌC MÁU

PHỤ LỤC 3: SÀNG LỌC NBLM TẠI CÁC CƠ SỞ KHÁM BỆNH, CHỮA BỆNH

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. ISN, 2021, Recommendations COVID-19 in CKD patients, https://www.theisn.org/initiatives/covid-19/recommendations/

2. Nguyễn Đại Vĩnh, Nguyễn Thanh Hùng, 2020, Báo cáo kinh nghiệm xây dựng và tổ chức trung tâm Thận tiết niệu - Lọc máu - Hồi sức cấp cứu điều trị cho NBLM nhiễm COVID-19 tại Bệnh viện dã chiến Hòa Vang - Đà Nẵng, Hội nghị sơ kết công tác phòng, chống dịch COVID-19 của Bộ Y tế, Thanh Hóa, tháng 10 năm 2020.

3. Government of India Ministry of Health & Family Welfare, 2020, Guidelines for Dialysis of COVID - 19 patients.

4. BC Renal, 2020, Guideline: Novel coronavirus (COVID-19) for Hemodialysis Outpatients, http://www.bcrenal.ca/resource-gallery/Documents/COVID-19_Guideline_for_Hemodialysis_Programs.pdf.

5. Bộ Y tế, Quyết định 2482/2018/QĐ-BYT ngày 13 tháng 4 năm 2018 của Bộ Y tế về các quy trình kỹ thuật lọc máu.

6. Bộ Y tế, 2021, Quyết định số 1470/QĐ-BYT ngày 6/3/2021 Về việc ban hành tài liệu chuyên môn “Hướng dẫn điều trị, quản lý bệnh thận mạn giai đoạn cuối trong dịch COVID-19”.

7. ISN, 2020, Recommendations for prevention and treatment of COVID-19, https://www.theisn.org/initiatives/covid-19/recommendations/#prevention-and- treatment-of-covid-19.

8. ISN, 2020, The impact of COVID-19 infection on kidney, https://www.theisn.org/initiatives/covid-19/recommendations/#prevention-and- treatment-of-covid-19.

9. ISN, 2020, COVID-19 in patient with chronic kidney disease, https://www.theisn.org/initiatives/covid-19/recommendations/#prevention-and-treatment-of-covid-19.

10. Centers for Disease Control and Prevention, Recommendations for preventing transmission of infections among chronic hemodialysis patients. MMWR 2001; 50(RR-5):1-43.

11. Bộ Y tế, Quyết định 5188/QĐ-BYT ngày 14 tháng 12 năm 2020, về việc ban hành hướng phòng và kiểm soát lây nhiễm SARS-COV-2 trong cơ sở khám chữa bệnh.

12. Bộ Y tế, (Quyết định số 3416/QĐ-BYT ngày 14 tháng 7 năm 2021 của Bộ Y tế về việc ban hành Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị COVID-19 do chủng vi rút Corona mới (SARS-CoV-2).

13. Bộ Y tế, Quyết định số 2022/QĐ-BYT ngày 28 tháng 4 năm 2021 của Bộ Y tế Ban hành hướng dẫn sử dụng sinh phẩm xét nghiệm nhanh kháng nguyên virus SARS- CoV-2.

14. Bộ Y tế, Quyết định số 879/QĐ-BYT ngày 12 tháng 3 năm 2020 về việc ban hành hướng dẫn cách ly y tế tại nhà, nơi cư trú phòng, chống dịch COVID-19.