Công văn 5543/BGDĐT-GDCN của Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc hướng dẫn xây dựng và công bố chuẩn đầu ra của ngành đào tạo trung cấp chuyên nghiệp

Tiếp tục thực hiện chủ trương “Nói không với đào tạo không đạt chuẩn, không đáp ứng nhu cầu xã hội”, đổi mới quản lý và nâng cao chất lượng đào tạo trung cấp chuyên nghiệp (TCCN), nhiều cơ sở đào tạo đã rà soát lại mục tiêu đào tạo, xây dựng và công bố chuẩn đầu ra (sau đây gọi là chuẩn đầu ra) cho từng ngành đào tạo hoặc chương trình đào tạo.

Tuy nhiên, trong hơn một năm qua triển khai thực hiện công tác này, nhiều cơ sở đào tạo đã gặp những khó khăn trong quá trình xây dựng và công bố chuẩn đầu ra. Để giúp các cơ sở đào tạo trung cấp chuyên nghiệp xây dựng và công bố chuẩn đầu ra, Bộ Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn việc xây dựng và công bố chuẩn đầu ra như sau:

1. Khái niệm chuẩn đầu ra

Chuẩn đầu ra là sự khẳng định học sinh làm được những gì và kiến thức, kỹ năng, thái độ, hành vi mà học sinh phải đạt được khi tốt nghiệp ở một ngành đào tạo hoặc ở một chương trình đào tạo.

2. Mục đích xây dựng và công bố chuẩn đầu ra

a) Giúp các cơ sở đào tạo tự rà soát và xác định lại mục tiêu đào tạo của chương trình giáo dục theo các chuẩn đầu ra và làm căn cứ đổi mới nội dung, kết cấu chương trình, phương pháp dạy-học, thi kiểm tra đánh giá và chuẩn bị các điều kiện đảm bảo chất lượng khác.

b) Nhằm cung cấp thông tin cho học sinh, giảng viên, doanh nghiệp và toàn xã hội

biết khả năng học sinh làm được gì sau khi tốt nghiệp một chương trình đào tạo và những yêu cầu về kiến thức, kỹ năng, thái độ mà học sinh cần phải có để có thể có việc làm, thu nhập, phát triển bản thân và xây dựng cộng đồng.

3. Ý nghĩa của chuẩn đầu ra

a) Giúp đổi mới phương pháp học tập hướng đến học sinh mà không phải chỉ tập trung vào giáo viên;

b) Khắc phục một số vấn đề tồn tại truyền thống trong giáo dục vốn coi trọng yếu tố đầu vào trong phát triển chương trình đào tạo, giảng viên dạy những gì mà mình có, nhà trường cung cấp dịch vụ giáo dục có đến đâu thì làm đến đó...không chú trọng đến kết quả đầu ra của học sinh;

c) Giúp phối hợp giữa Dạy- Học- Thi kiểm tra một cách hiệu quả và làm cho việc phát triển chương trình đào tạo gắn với nhu cầu hơn;

d) Hỗ trợ công tác đảm bảo chất lượng và hình thành các chuẩn đào tạo khác như chuẩn đầu vào, chuẩn nội dung chương trình, giáo trình, chuẩn phương pháp dạy-học, chuẩn thi kiểm tra đánh giá, chuẩn cơ sở vật chất, tài chính và chuẩn tổ chức quản lý;

đ) Giúp ích cho giảng viên, doanh nghiệp và nhà trường và các nhà quản lý giáo dục trong việc quản lý chất lượng đào tạo theo kết quả đầu ra của học sinh;

e) Giúp xác định năng lực đầu ra của học sinh ở mỗi trình độ theo ngành đào tạo làm cơ sở cho việc miễn trừ, công nhận văn bằng, tín chỉ một cách hiệu quả, gắn kết giáo dục nghề nghiệp với giáo dục đại học tạo điều kiện học liên thông và học suốt đời.

4. Yêu cầu xây dựng chuẩn đầu ra

Chuẩn đầu ra cần đảm bảo các yêu cầu sau đây:

- Chuẩn đầu ra phải cụ thể không diễn đạt chung chung;

- Chuẩn đầu ra phải đo lường, đánh giá được;

- Chuẩn đầu ra phải thể hiện hành động (dùng các động từ hành động);

- Chuẩn đầu ra phải phù hợp (với trình độ), khả thi và phân biệt được giữa các trình độ trong cùng ngành đào tạo;

- Chuẩn đầu ra phải đơn giản, dễ hiểu;

- Kết cấu và hình thức văn bản đảm bảo tính thống nhất giữa các khoa chuyên môn.

5. Nội dung chính của chuẩn đầu ra

Chuẩn đầu ra ở mỗi ngành đào tạo hoặc mỗi chương trình đào tạo gồm các nội dung chính sau:

Giới thiệu ngành đào tạo

- Trình độ đào tạo

- Tên ngành (chuyên ngành)

- Mã ngành

- Đối tượng học sinh

- Thời gian đào tạo

- Giới thiệu tóm tắt về chương trình đào tạo: 5- 6 dòng (nêu mục tiêu chính, nội dung cốt lõi, vị trí việc làm, cơ hội phát triển nghề nghiệp và học vấn tương lai...)

Những công việc chính học sinh tốt nghiệp có thể làm được

- Liệt kê những nhiệm vụ chính mà người tốt nghiệp có thể làm được

- Yêu cầu kết quả thực hiện những nhiệm vụ chính đó.

Yêu cầu về kiến thức, kỹ năng, thái độ và hành vi khác của học sinh tốt nghiệp

Sau khi học xong chương trình này học sinh có khả năng:

- Về kiến thức

- Về kỹ năng

- Về thái độ

- Tiếng Anh hoặc ngoại ngữ khác (TOEFL, IELTS, TOEIC...)

- Công nghệ thông tin...(sử dụng phần mềm soạn thảo, bảng tính,...)

- Năng lực hành vi khác như: Kỹ năng giao tiếp, kỹ năng tư duy, kỹ năng thông tin, kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng giải quyết vấn đề, kỹ năng việc làm, kỹ năng khởi tạo doanh nghiệp…

6. Quy trình xây dựng và công bố chuẩn đầu ra

Bước 1. Thành lập Ban Chỉ đạo. Hiệu trưởng ra quyết định thành lập Ban Chỉ đạo xây dựng và thực hiện chuẩn đầu ra. Hiệu trưởng hoặc Phó Hiệu trưởng phụ trách đào tạo làm Trưởng Ban chỉ đạo với thành viên của Ban Chỉ đạo là các Trưởng khoa và các trưởng phòng (hoặc tương đương) chủ chốt: Tài vụ, Đào tạo, Tổ chức cán bộ, Trung tâm tư vấn học sinh và Hỗ trợ doanh nghiệp, Trung tâm Khảo thí và Đảm bảo chất lượng…

Bước 2. Thành lập Hội đồng xây dựng chuẩn đầu ra ở khoa. Các khoa hình thành Hội đồng xây dựng chuẩn đầu ra: Lãnh đạo khoa, bộ môn và giảng viên bộ môn có kinh nghiệm chuyên môn và ngoại ngữ; Chuyên gia đại diện doanh nghiệp gắn với ngành đào tạo (có thể là học sinh cũ của trường); Cán bộ làm thư ký cho Hội đồng. Hiệu trưởng ra quyết định thành lập Hội đồng xây dựng chuẩn đầu ra ở cấp khoa. Đối với các chương trình đào tạo liên ngành (inter-discipline) như ngành Cơ-Điện tử, Tài chính- Ngân hàng,.. Hội đồng xây dựng có thể gồm đại diện của các khoa liên quan.

Bước 3. Họp bàn thống nhất cách làm. Tổ chức cuộc họp để thống nhất kế hoạch và cách làm. Rà soát mục tiêu của ngành đào tạo dựa theo phân loại Bloom (Benjamin Bloom 1913-1999) và theo những công việc chính mà một học sinh tốt nghiệp có khả năng làm được. Viết lại mục tiêu đào tạo theo chuẩn phân loại Bloom, phân công nhiệm vụ, bố trí nguồn lực tài chính và nhân sự, thời gian cần thiết hoàn thành dự thảo.

Bước 4. Thực hiện rà soát chương trình. Rà soát nội dung đào tạo, phương pháp dạy, thi kiểm tra đánh giá liên hệ với chuẩn đầu ra vừa xác lập và điều kiện thực hiện được chuẩn đầu ra.

Bước 5. Tổ chức lấy ý kiến góp ý hoàn thiện chuẩn đầu ra. Tổ chức lấy ý kiến thảo luận về những nội dung của chuẩn đầu ra theo yêu cầu ghi ở Mục 4 và các điều kiện để đảm bảo thực hiện chuẩn đầu ra (lộ trình, nguồn lực tài chính, đội ngũ giảng viên…) với sự tham gia của Lãnh đạo nhà trường, Chủ nhiệm khoa, các Trưởng Bộ môn theo ngành đào tạo, đại diện giảng viên, học sinh và đặc biệt là đại diện doanh nghiệp đối tác với trường (hoặc khoa). Hình thức lấy ý kiến có thể tổ chức các hội thảo, dùng các phiếu hỏi hoặc qua Website của trường để thu thập ý kiến.

Bước 6. Công bố chuẩn đầu ra. Hiệu trưởng ký và công bố chuẩn đầu ra của các ngành đào tạo của trường trên các Website và in thành tài liệu để cho giảng viên, học sinh, các đơn vị sử dụng lao động có quan tâm để biết. Hiệu trưởng có thể tổ chức họp báo để giới thiệu chuẩn đầu ra, những cam kết và lộ trình thực hiện. Nhà trường có thể tổ chức ký kết giữa lãnh đạo trường với các khoa và các phòng ban trong trường, đại diện công đoàn, hội học sinh để cùng phối hợp thực hiện chuẩn đầu ra.

7. Một số chú ý khi xây dựng và công bố chuẩn đầu ra

Để xây dựng chuẩn đầu ra tốt các trường kiểm tra một số nội dung sau:

- Mỗi chuẩn đầu ra đã khẳng định được những điều học sinh làm được khi kết thúc khóa đào tạo;

- Mỗi chuẩn đầu ra đã bắt đầu bằng một động từ hành động theo phân loại của Bloom;

- Mỗi chuẩn đầu ra có thể quan sát và đo lường đánh giá được để giúp việc soạn thảo các câu hỏi thi kiểm tra và hình thức thi;

- Mỗi chuẩn đầu ra đã tránh được các động từ thể hiện chuẩn đầu ra chung chung như: có hiểu biết, biết rõ, hiểu rõ, hiểu sâu, có kiến thức, nắm được, nắm chắc, nắm vững, quán triệt, làm quen với, giác ngộ …vì những động từ đó không thể đo lường được, khó thu thập bằng chứng đánh giá. Do vậy, không phân biệt được các mức độ nhận thức, kỹ năng gắn với trình độ TCCN và với các trình độ khác một cách khoa học;

- Mỗi chuẩn đầu ra không phải là hành động dạy học dự định của giảng viên.

Do vậy, cần hết sức tránh cách viết chuẩn đầu ra như: nhằm cung cấp kiến thức, giúp học sinh , tạo điều kiện...là cách thể hiện mục tiêu giảng dạy của giảng viên mà không phải là điều mong muốn học sinh học được những gì.

- Chuẩn đầu ra đã được thảo luận góp ý kiến từ các nhóm đối tượng liên quan để có sự đồng thuận;

- Khoa và trường đã tham khảo chuẩn đầu ra của các ngành đào tạo tương tự ở các cơ sở đào tạo ở nước ngoài, các thông tin quảng cáo việc làm, các Website về thông tin thị trường lao động liên quan;

Ngoài ra, những vấn đề sau đây cũng cần quan tâm khi xây dựng và công bố kế hoạch thực hiện chuẩn đầu ra:

- Kiểm tra tính toán nguồn lực tài chính, trang thiết bị, cơ sở vật chất đủ để thực hiện chuẩn đầu ra;

- Đội ngũ giảng viên có đủ về số lượng và chất lượng (Ví dụ: nếu mong muốn học sinh ĐH tốt nghiệp ở ngành đào tạo nào đó khi kết thúc khóa học phải có điểm TOEFL 500 hay IELTS 5.5 nhưng nếu giảng viên chưa đạt qua ngưỡng 500 TOEFL hoặc 5.5 đối với IELTS thì nhà trường phải lo chuẩn bị đội ngũ giảng viên để đảm bảo đạt chuẩn đầu ra của học sinh ).

- Chuẩn đầu ra chú ý đến mong muốn của cộng đồng, doanh nghiệp, đặc điểm của học sinh, những khía cạnh chính trị và luật pháp.

8. Tổ chức thực hiện

Xây dựng và công bố chuẩn đầu ra là yêu cầu bắt buộc đối với mọi cơ sở đào tạo TCCN, Bộ GDĐT đề nghị các Bộ, ngành và địa phương chỉ đạo, đôn đốc kiểm tra các cơ sở đào tạo TCCN tổ chức nghiên cứu văn bản hướng dẫn này và tổ chức rà soát, xây dựng và công bố chuẩn đầu ra. Đến hết học kỳ I năm học 2010-2011 tất cả các cơ sở đào tạo TCCN phải công bố chuẩn đầu ra đối với từng ngành đào tạo.

Chuẩn đầu ra của chương trình toàn khóa học có thể xem là tích hợp của các chuẩn đầu ra của các học phần trong chương trình đào tạo. Do vậy, các trường cần rà soát chuẩn đầu ra của mỗi học phần để đảm bảo tính nhất quán và tính hệ thống của toàn bộ chương trình.

Chuẩn đầu ra của học sinh theo các ngành đào tạo thường xuyên được định kỳ rà soát cập nhật để đáp ứng với nhu cầu của thị trường lao động. Dựa theo chuẩn đầu ra, nhà trường chủ động rà soát tất các nội dung chương trình, bổ sung nội dung mới hoặc cắt giảm những nội dung không phù hợp, đổi mới phương pháp thi kiểm tra (không phải đánh giá theo tất cả những thông tin mà giảng viên cung cấp cho học sinh theo cách tiếp cận nội dung lấy giảng viên làm trung tâm mà đánh giá theo chuẩn đầu ra) và bố trí nguồn lực để thực hiện chuẩn đầu ra.