Công văn 4668/BGDĐT-GDTrH của Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc hướng dẫn triển khai mô hình trường học mới Việt Nam cấp trung học cơ sở từ năm học 2015-2016

Kính gửi: Các sở giáo dục và đào tạo

Thực hiện Chỉ thị số 3131/CT-BGDĐT ngày 25/8/2015 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) về nhiệm vụ trọng tâm của giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục thường xuyên và giáo dục chuyên nghiệp năm học 2015-2016; Công văn số 4509/BGDĐT-GDTrH ngày 03/9/2015 của Bộ GDĐT về việc hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ giáo dục trung học năm học 2015-2016, Bộ GDĐT hướng dẫn các sở GDĐT và các cơ sở giáo dục triển khai mô hình trường học mới cấp trung học cơ sở (đối với lớp 6 mở rộng và lớp 7 thực nghiệm) từ năm học 2015-2016 như sau:

I. Kế hoạch giáo dục

Trên cơ sở đảm bảo chuẩn kiến thức, kỹ năng của chương trình giáo dục phổ thông hiện hành, các sở GDĐT giao quyền chủ động cho các trường xây dựng và thực hiện kế hoạch giáo dục định hướng phát triển năng lực học sinh của mỗi trường phù hợp với điều kiện thực tế của nhà trường, địa phương và khả năng học tập của học sinh đối với các lớp học theo mô hình trường học mới từ năm học 2015-2016 với khung thời gian 37 tuần (học kỳ I: 19 tuần, học kỳ II: 18 tuần), đảm bảo thời gian kết thúc năm học thống nhất cả nước, có đủ thời lượng dành cho ôn tập, thí nghiệm, thực hành, tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo và kiểm tra định kỳ.

Tài liệu Hướng dẫn học các môn học theo mô hình trường học mới được biên soạn với thời lượng 35 tuần (bao gồm cả ôn tập, kiểm tra). Các trường có thể sử dụng 2 tuần còn lại để tổ chức một số hoạt động đầu năm học gồm: đón học sinh đầu cấp học; tổ chức lớp học; tổ chức cho học sinh và cha mẹ học sinh tìm hiểu về chương trình giáo dục theo mô hình trường học mới; hướng dẫn tham gia một số hoạt động trong và ngoài nhà trường; kiểm tra định kỳ... Việc dạy học các môn ngoại ngữ được thực hiện theo lộ trình của Đề án dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2008-2020 (theo các hướng dẫn riêng đối với từng ngoại ngữ); không bắt buộc học sinh học theo chương trình ngoại ngữ mới khi chưa đủ điều kiện.

Thời lượng dành cho mỗi bài học trong tài liệu Hướng dẫn học có sự khác nhau và có thể vận dụng linh hoạt trong thực tế. Các tổ/nhóm chuyên môn đề xuất kế hoạch dạy học trong cả năm học để nhà trường xây dựng kế hoạch dạy học/giáo dục và xếp thời khóa biểu cho phù hợp (có phân phối chương trình kèm theo).

II. Tổ chức dạy học và kiểm tra, đánh giá

1. Tổ chức lớp học

a) Số lượng học sinh/lớp được thực hiện theo quy định tại Điều lệ trường trung học cơ sở, trường trung học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học ban hành kèm theo Thông tư số 12/2011/TT-BGDĐT ngày 28/3/2011 của Bộ trưởng Bộ GDĐT. Tùy theo điều kiện thực tế, khuyến khích các trường giảm sĩ số học sinh/lớp để tạo điều kiện thuận lợi cho việc tổ chức dạy học theo mô hình trường học mới.

b) Hội đồng tự quản (HĐTQ) học sinh là một tổ chức của học sinh, do học sinh bầu ra ở từng lớp, hoạt động theo nguyên tắc tự quản, dân chủ, do học sinh và vì học sinh, dưới sự hướng dẫn của giáo viên chủ nhiệm và sự hỗ trợ của cha mẹ học sinh, tập trung vào các sinh hoạt tập thể, không làm thay việc tổ chức hoạt động dạy học của giáo viên.

Mỗi lớp được chia thành các nhóm học tập, mỗi nhóm có nhóm trưởng, thư kí... (có thể được thay đổi trong năm học) để tổ chức hoạt động học cá nhân và học theo nhóm.

c) Dành một phần không gian lớp học để bố trí góc học tập, góc thư viện, góc cộng đồng, bảng nội quy lớp học, góc sinh nhật, hộp thư "điều em muốn nói",...; bàn ghế được bố trí ngồi theo nhóm để thực hiện các hoạt động học tập. Khuyến khích các trường bố trí phòng học riêng và tổ chức học 2 buổi/ngày đối với các lớp thực hiện mô hình trường học mới. Trong trường hợp không bố trí được phòng học riêng cho mỗi lớp học mà phải sử dụng chung với lớp khác, nhà trường có thể trang bị thêm tủ tường ở vị trí phù hợp cho mỗi lớp để các lớp có thể bố trí và quản lí các dụng cụ học tập của lớp mình. Việc tổ chức dạy học 2 buổi/ngày (nếu có) cho các lớp học theo mô hình trường học mới được vận dụng theo hướng dẫn tại Công văn số 7291/BGDĐT-GDTrH ngày 01/11/2010 của Bộ GDĐT một cách phù hợp.

2. Bố trí giáo viên giảng dạy

Việc phân công giáo viên chủ nhiệm lớp và giáo viên bộ môn về cơ bản được thực hiện theo quy định hiện hành. Trong thời gian đầu thực hiện mô hình trường học mới, việc dạy học các bài học thuộc các phân môn trong môn học tích hợp (Vật lí, Hóa học, Sinh học trong môn Khoa học Tự nhiên; Lịch sử, Địa lý trong môn Khoa học Xã hội; Âm nhạc, Mỹ thuật, Thể dục trong môn Hoạt động giáo dục) do giáo viên bộ môn hiện nay đảm nhận. Đối với các bài học có nội dung liên môn, các tổ/nhóm chuyên môn thảo luận, phân công giáo viên phối hợp thực hiện hoặc có thể tham mưu để hiệu trưởng lựa chọn phân công giáo viên có điều kiện thuận lợi nhất thực hiện. Thông qua việc triển khai mô hình trường học mới và qua sinh hoạt tổ/nhóm chuyên môn, giáo viên giúp nhau tự bồi dưỡng để những năm học sau mỗi giáo viên có thể đảm nhận nhiều phân môn trong một môn học tích hợp.

3. Tổ chức hoạt động dạy học

a) Hoạt động dạy học được thiết kế trong tài liệu Hướng dẫn học. Các bài học được biên soạn theo một cấu trúc thống nhất, bao gồm các hoạt động: Khởi động; Hình thành kiến thức; Luyện tập; Vận dụng; Tìm tòi mở rộng. Hoạt động học của học sinh trong mỗi bài học được thực hiện ở nhiều tiết học, mỗi tiết có thể chỉ thực hiện một hoặc một số hoạt động. Các hoạt động học tập có thể được thực hiện ở trong hoặc ngoài giờ trên lớp.

b) Ngoài việc tổ chức cho học sinh thực hiện các hoạt động học tập ở trên lớp, giáo viên cần chú trọng giao cho học sinh hoạt động học tập ở ngoài lớp học và ở nhà, nhất là hoạt động "Vận dụng" và hoạt động "Tìm tòi mở rộng" với những yêu cầu cụ thể về sản phẩm phải hoàn thành và được tổ chức đánh giá dưới nhiều hình thức: có thể cho một số học sinh có sản phẩm báo cáo trước lớp để thảo luận; hướng dẫn học sinh đưa sản phẩm vào "Góc học tập" hoặc "Góc thư viện" để chia sẻ cho các bạn trong lớp; giao cho HĐTQ học sinh tổ chức cho mỗi học sinh tìm hiểu và viết lời nhận xét cho sản phẩm của bạn; giao cho mỗi học sinh chọn sản phẩm của bạn để viết nhận xét và nộp cho giáo viên... Với tài khoản được cấp, giáo viên có thể tạo các bài học giao cho học sinh thực hiện trên mạng "Trường học kết nối" tại địa chỉ: http://truonghocketnoi.edu.vn. (Video hướng dẫn có thể xem trực tiếp trên mạng hoặc tải về từ trang chủ của "Trường học kết nối").

c) Không yêu cầu giáo viên soạn giáo án vì tài liệu Hướng dẫn học đã hướng dẫn chi tiết các hoạt động. Thay vào đó, để tổ chức dạy học đạt hiệu quả, giáo viên cần phải nghiên cứu trước từng bài học, dự kiến tình huống có thể gặp trên lớp để chủ động, xử lý, điều chỉnh các hoạt động khi cần thiết; bổ sung nhiệm vụ cho học sinh giỏi, hướng dẫn đối với học sinh có khó khăn; ghi chép những nội dung cần điều chỉnh trong tài liệu, các thắc mắc của học sinh và cha mẹ học sinh về nội dung bài học, những điều cần lưu ý liên quan đến học sinh,… Các nội dung đó được ghi chép vào "Sổ tay lên lớp" (ghi chép cá nhân), các cấp quản lí không kiểm tra nội dung trong "Sổ tay lên lớp" của giáo viên.

d) Nhà trường, giáo viên thường xuyên liên hệ với cha mẹ/người đỡ đầu (gọi chung là cha mẹ) học sinh, có thể mời cha mẹ học sinh đến dự giờ, thăm lớp; cách thức liên hệ với cha mẹ học sinh cần linh hoạt, có thể sử dụng thư điện tử, tin nhắn…

e) Căn cứ vào nội dung của từng bài học cụ thể, giáo viên, học sinh sử dụng thiết bị dạy học, học liệu, các phòng thí nghiệm, phòng học bộ môn, phòng học ngoại ngữ... Khuyến khích giáo viên, học sinh tự làm đồ dùng dạy học và sử dụng có hiệu quả.

Các yêu cầu về đổi mới phương pháp và hình thức dạy học thực hiện theo tinh thần Công văn số 4509/BGDĐT-GDTrH ngày 03/9/2015 về việc hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ giáo dục trung học năm học 2015-2016.

4. Kiểm tra, đánh giá

Việc kiểm tra, đánh giá quá trình và kết quả giáo dục theo mô hình trường học mới được thực hiện theo tinh thần Công văn số 4509/BGDĐT-GDTrH ngày 03/9/2015 về việc hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ giáo dục trung học năm học 2015-2016 và Hướng dẫn riêng của Bộ GDĐT.

5. Quản lý hoạt động dạy học, giáo dục

Việc quản lý cần thực hiện theo hướng bảo đảm quyền tự chủ của nhà trường, tổ/nhóm chuyên môn và giáo viên; nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý về công tác kiểm tra, giám sát và hỗ trợ các nhà trường thực hiện kế hoạch giáo dục theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực của học sinh.

a) Chú trọng các biện pháp nhằm tạo điều kiện thuận lợi về cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, thời gian, kinh phí…; khuyến khích, tạo động lực cho giáo viên tích cực, chủ động, sáng tạo trong thực hiện kế hoạch, đề xuất điều chỉnh, báo cáo kết quả và kinh nghiệm tổ chức các hoạt động giáo dục theo mô hình trường học mới.

b) Các hoạt động chỉ đạo, thanh tra, kiểm tra của cấp trên đều phải tôn trọng kế hoạch giáo dục đã được phê duyệt của nhà trường. Các cấp quản lý chưa xếp loại giờ dạy, chưa thanh tra hoạt động sư phạm của giáo viên dạy học theo mô hình trường học mới nếu giáo viên không có nguyện vọng được xếp loại, được thanh tra.

c) Tập trung đổi mới sinh hoạt của tổ/nhóm chuyên môn thông qua hoạt động nghiên cứu bài học. Tăng cường các hoạt động dự giờ, rút kinh nghiệm (trong đó có việc các giáo viên trung học cơ sở tham gia dự giờ, trao đổi kinh nghiệm với các giáo viên dạy theo mô hình mới ở cấp tiểu học) để điều chỉnh và góp ý điều chỉnh nội dung tài liệu Hướng dẫn học; hoàn thiện từng bước cấu trúc nội dung, phân phối chương trình các môn học, phương pháp và hình thức tổ chức dạy học, kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh theo định hướng phát triển năng lực học sinh. Nên ghi hình các tiết dạy và các cuộc họp, thảo luận/rút kinh nghiệm để làm tư liệu chia sẻ cho giáo viên tham khảo.

Tổ chức tốt hoạt động sinh hoạt chuyên môn theo cụm trường; cử người phụ trách tổ chức và quản lý các hoạt động chuyên môn trên "Trường học kết nối" và chỉ đạo các trường tích cực tham gia các hoạt động chuyên môn trên mạng; tăng cường tổ chức các hội thảo, đánh giá tổng kết, rút kinh nghiệm trong việc thực hiện mô hình trường học mới.

d) Tăng cường các hoạt động trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm về kế hoạch giáo dục theo định hướng phát triển năng lực học sinh thông qua các hình thức tổ chức hội nghị, hội thảo, học tập, giao lưu giữa nhà trường với các cơ sở giáo dục triển khai mô hình trường học mới và các cơ sở giáo dục khác.

III. Tổ chức và quản lý các hoạt động chuyên môn trên "Trường học kết nối"

Ngay sau khi triển khai tập huấn cán bộ quản lý, giáo viên cốt cán triển khai mô hình trường học mới cấp tỉnh, các Sở GDĐT chỉ đạo các nhà trường tiếp tục triển khai các nội dung tập huấn đến từng cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên tham gia triển khai mô hình trường học mới tại tổ/nhóm chuyên môn; chủ động tổ chức và quản lý các hoạt động chuyên môn trên "Trường học kết nối" để theo dõi và hỗ trợ hoạt động chuyên môn trong các trường tham gia mô hình trường học mới; tạo môi trường chia sẻ, thảo luận, hỗ trợ lẫn nhau giữa các trường trên phạm vi toàn tỉnh; tổ chức các hoạt động học tập trải nghiệm sáng tạo của học sinh trên mạng (tại địa chỉ: http://truonghocketnoi.edu.vn, không gian "Trường học mới"/tổ chức và quản lý cấp tỉnh) theo Công văn số 3524/BGDĐT-GDTrH ngày 14/7/2015 của Bộ GDĐT về việc hướng dẫn triển khai tập huấn mô hình trường học mới cấp THCS.

IV. Trách nhiệm của các cấp quản lý giáo dục và cơ sở giáo dục

1. Đối với sở GDĐT, phòng GDĐT

- Báo cáo với các cấp lãnh đạo địa phương, tổ chức tốt công tác tuyên truyền sâu rộng trong các cấp quản lý, cán bộ, giáo viên, học sinh, cha mẹ học sinh và cộng đồng xã hội về mô hình trường học mới cấp THCS;

- Hướng dẫn, chỉ đạo, kiểm tra việc thực hiện của các trường triển khai mô hình trường học mới cấp THCS;

- Ưu tiên đầu tư cho các trường về cơ sở vật chất, thiết bị, học liệu, giáo viên, kinh phí;… để các trường có điều kiện thực hiện tốt mô hình trường học mới cấp THCS.

2. Đối với các trường

- Phối hợp tổ chức công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức của cán bộ, giáo viên, học sinh, cha mẹ học sinh và cộng đồng xã hội trên địa bàn về mô hình trường học mới cấp THCS. Huy động sự tham gia thường xuyên của gia đình, cộng đồng vào công tác quản lý và hoạt động giáo dục của nhà trường trong mô hình trường học mới cấp THCS.

-Tổ chức thực hiện đồng bộ các thành tố của mô hình trường học mới theo các văn bản và tài liệu hướng dẫn của các cấp quản lý giáo dục;

- Thường xuyên tổ chức sinh hoạt tổ/nhóm chuyên môn để nghiên cứu, điều chỉnh tài liệu Hướng dẫn học phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh của nhà trường và năng lực của học sinh; tổ chức dạy học và dự giờ, phân tích giờ dạy, rút kinh nghiệm để hoàn thiện các bài học, tiến trình dạy học và phương pháp tổ chức hoạt động dạy học theo Công văn số 5555/BGDĐT-GDTrH ngày 08/10/2014 về việc hướng dẫn sinh hoạt chuyên môn về đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá; tổ chức và quản lí các hoạt động chuyên môn của trường trung học/trung tâm giáo dục thường xuyên qua mạng. Ghi hình các tiết dạy và các buổi thảo luận, rút kinh nghiệm để làm tư liệu chia sẻ cho giáo viên thông qua diễn đàn trên mạng. Tổ chức phong trào tự làm và sử dụng đồ dùng dạy học.

Trong quá trình thực hiện, các sở GDĐT, phòng GDĐT thường xuyên theo dõi, chỉ đạo, tạo điều kiện cho các trường triển khai mô hình trường học mới cấp THCS đạt hiệu quả; chú trọng tổng kết, rút kinh nghiệm và báo cáo thường xuyên tình hình triển khai về Bộ GDĐT (qua Vụ Giáo dục Trung học)./.