Báo cáo 43/BC-BXD của Bộ Xây dựng về kết quả triển khai thực hiện Chương trình xây dựng cụm, tuyến dân cư và nhà ở vùng ngập lũ đồng bằng sông Cửu Long và Quyết định số 167/2008/QĐ-TTg ngày 12/12/2008 của Thủ tướng Chính phủ về chính sách hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở

BÁO CÁO

Kết quả triển khai thực hiện Chương trình xây dựng cụm, tuyến dân cư và nhà ở vùng ngập lũ đồng bằng sông Cửu Long và Quyết định số 167/2008/QĐ-TTg ngày 12/12/2008 của Thủ tướng Chính phủ về chính sách hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở

Căn cứ nội dung công văn số 4241/VPCP-NC ngày 23/6/2009 về việc chuẩn bị Hội nghị của Văn phòng Chính phủ, Bộ Xây dựng báo cáo Kết quả triển khai thực hiện Chương trình xây dựng cụm, tuyến dân cư và nhà ở vùng ngập lũ đồng bằng sông Cửu Long và Quyết định số 167/2008/QĐ-TTg ngày 12/12/2008 của Thủ tướng Chính phủ về chính sách hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở như sau:

I. Tình hình và kết quả triển khai thực hiện Chương trình xây dựng cụm, tuyến dân cư và nhà ở vùng ngập lũ đồng bằng sông Cửu Long.

1. Tình hình và kết quả thực hiện giai đoạn 1 của Chương trình

Ngày 23/9/2008 tại tỉnh Long An, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải đã chủ trì Hội nghị tổng kết giai đoạn 1 và triển khai giai đoạn 2 Chương trình xây dựng cụm, tuyến dân cư và nhà ở vùng ngập lũ đồng bằng sông Cửu Long. Kết luận Hội nghị, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải đã đánh giá cao hiệu quả cũng như ý nghĩa tổng hợp của Chương trình. Các cụm, tuyến dân cư vượt lũ đã góp phần giúp người dân khu vực ngập lũ đồng bằng sông Cửu Long có  cuộc sống an toàn, ổn định, chất lượng cuộc sống được nâng cao. Mặc dù hàng năm lũ về khá lớn nhưng không xảy ra những thiệt hại về người và tài sản của nhân dân và Nhà nước, các địa phương không còn phải tốn thời gian và kinh phí để thực hiện di dời và hỗ trợ cho người dân vùng ngập lũ như trước dây khi chưa có Chương trình.

Tuy vậy, các mục tiêu cơ bản của Chương trình vẫn chưa hoàn thành. Kết quả đạt đựơc chưa đồng đều tại các địa phương. Có địa phương kết quả đạt được còn thấp, nhất là trong công tác xây dựng hạ tầng kỹ thuật thiết yếu trong cụm, tuyến dân cư, công tác xây dựng nhà ở và bố trí dân vào ở. Phó Thủ tướng yêu cầu Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố vùng thường xuyên ngập lũ đồng bằng sông Cửu Long tập trung chỉ đạo quyết liệt để hoàn thành dứt điểm giai đoạn 1 của Chương trình trong năm 2009.

Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ, các địa phương đã chỉ đạo, khắc phục khó khăn, tích cực triển khai thực hiện, phấn đấu kết thúc giai đoạn 1 trong năm 2009. Nhiều tỉnh đã ưu tiên bố trí nguồn vốn lồng ghép để đầu tư xây dựng các công trình hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật trong cụm, tuyến dân cư đáp ứng nhu cầu sinh hoạt của người dân. Thời gian gần đây, do giá vật liệu tăng cao, tỉnh Kiên Giang đã cho các hộ dân vay thêm từ nguồn của địa phương để xây dựng nhà ở. Tính đến 30/6/2009, các mục tiêu chủ yếu của Chương trình đã đạt được như sau:

- Công tác tôn nền, đắp bờ bao đã hoàn thành 802/802 dự án (đạt 100%);

- Công tác xây dựng hạ tầng kỹ thuật thiết yếu trong cụm, tuyến dân cư  hoàn thành khoảng 84% khối lượng công việc;

-  Xây dựng xong 91.753/109.966 nhà ở, đạt 83,4%;

- Bố trí dân vào ở trong cụm, tuyến và bờ bao được 128.367/146.954 hộ, đạt 87,4%.

(Kết quả thực hiện cụ thể từng tỉnh/thành phố xem Phụ lục số 1 kèm theo).

Ngoài việc tiếp tục thực hiện các phần việc còn lại, các địa phương đã chú trọng chỉ đạo tổ chức quản lý các dự án sau đầu tư, bảo đảm an toàn, an ninh, trật tự và vệ sinh môi trường; có biện pháp phòng, chống sạt lở, bảo vệ các cụm, tuyến dân cư và bờ bao.

Nhìn chung, hầu hết các địa phương đều đạt được kết quả tốt trong triển khai thực hiện. Riêng tỉnh Long An kết quả đạt được còn thấp, nếu Tỉnh không có sự quan tâm, tập trung chỉ đạo quyết liệt hơn nữa thì rất khó hoàn thành giai đoạn 1 của Chương trình trong năm 2009 như yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ.

2. Tình hình và kết quả thực hiện giai đoạn 2 của Chương trình

2.1. Về tình hình triển khai thực hiện của các địa phương

Sau khi Quyết định số 1151/QĐ-TTg ngày 26/8/2008 của Thủ tướng Chính phủ Phê duyệt bổ sung các dự án đầu tư (giai đoạn 2) thuộc Chương trình xây dựng cụm, tuyến dân cư và nhà ở vùng ngập lũ đồng bằng sông Cửu Long được ban hành, Uỷ ban nhân dân các tỉnh vùng ngập lũ đồng bằng sông Cửu Long đã quan tâm chỉ đạo triển khai thực hiện.

Các tỉnh đã củng cố, kiện toàn Ban chỉ đạo xây dựng Chương trình các cấp để chỉ đạo thực hiện Chương trình đạt hiệu quả. Đối với những địa phương lần đầu có các dự án đầu tư, Uỷ ban nhân dân tỉnh đã thành lập Ban chỉ đạo thực hiện Chương trình cấp tỉnh, cấp huyện, đồng thời quyết định Chủ đầu tư và thành lập Ban quản lý dự án cấp huyện để thực hiện.

Các tỉnh đã tổ chức họp với các ban, ngành liên quan, các chủ đầu tư, ban quản lý dự án để quán triệt và hướng dẫn cho các cơ quan, đơn vị cũng như cán bộ, chuyên viên trực tiếp tham gia thực hiện mục tiêu, yêu cầu, các cơ chế, chính sách áp dụng cho giai đoạn 2 của Chương trình cùng các nội dung liên quan khác.

Các tỉnh chỉ đạo lập kế hoạch xây dựng cụm, tuyến và bờ bao trên địa bàn để làm căn cứ thực hiện. Kế hoạch thực hiện các dự án giai đoạn 2 của các tỉnh đã đảm bảo chi tiết, cụ thể. ủy ban nhân dân các tỉnh đã có phân công nhiệm vụ cụ thể cho các cơ quan liên quan, các chủ đầu tư, ban quản lý dự án để thực hiện Chương trình, đồng thời xác định thời gian thực hiện, phù hợp với yêu cầu tiến độ chung đã đề ra.

Hiện nay các địa phương đã hoàn thành xong việc khảo sát, quy hoạch chọn địa điểm xây dựng các dự án đầu tư, đồng thời đang tiến hành thực hiện các công việc chuẩn bị đầu tư khác như: lập thiết kế - dự toán, lên phương án và thực hiện bồi thường, giải phóng mặt bằng, lựa chọn nhà thầu thi công...

2.2. Về việc hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện của các Bộ, ngành liên quan

Các Bộ, ngành liên quan theo chức năng, nhiệm vụ của mình đã kịp thời hướng dẫn những vấn đề liên quan đến Chương trình mà các địa phương đề nghị làm rõ. Để quán triệt mục tiêu, yêu cầu cũng như quy định về cơ chế, thủ tục đầu tư các dự án giai đoạn 2, đồng thời để có sự thống nhất cao trong triển khai thực hiện, Ban Điều phối Chương trình xây dựng cụm, tuyến dân cư và nhà ở vùng ngập lũ đồng bằng sông Cửu Long đã thành lập đoàn công tác liên ngành gồm đại diện của các Bộ, ngành liên quan: Xây dựng, Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Ngân hàng Chính sách Xã hội tổ chức hội nghị hướng dẫn việc triển khai thực hiện các dự án đầu tư giai đoạn 2 của Chương trình cho các cán bộ, chuyên viên thuộc các sở, ban, ngành liên quan, các Chủ đầu tư, Ban quản lý dự án, các đơn vị tư vấn- thiết kế của các tỉnh, thành phố vùng ngập lũ. Nội dung hướng dẫn gồm những vấn đề sau:

- Những nội dung chủ yếu của Quyết định số 1151/QĐ-TTg ngày 26/8/2008 của Thủ tướng Chính phủ như: mục tiêu, nguyên tắc chỉ đạo, cơ chế, thủ tục đầu tư, trách nhiệm của các Bộ, ngành liên quan và trách nhiệm của Uỷ ban nhân dân các tỉnh/thành phố cũng như những vấn đề cần lưu ý khi triển khai thực hiện các dự án đầu tư giai đoạn 2;

- Về việc xây dựng các cụm, tuyến dân cư và bờ bao khu dân cư có sẵn phù hợp với quy hoạch thuỷ lợi và quy hoạch kiểm soát lũ của địa phương và của toàn vùng;

- Về việc huy động, cấp phát, quản lý sử dụng, thanh quyết toán các nguồn vốn đầu tư;

- Về thủ tục vay và thu hồi vốn vay làm nhà ở;

- Một số nội dung liên quan khác.

Ban điều phối Chương trình cũng đã có các buổi làm việc với Ban chỉ đạo xây dựng cụm, tuyến dân cư và nhà ở của các tỉnh, kiểm điểm tình hình triển khai thực hiện của các tỉnh. Tại mỗi tỉnh, Ban điều phối đã đi kiểm tra thực tế tại một số cụm, tuyến chuẩn bị xây dựng tại các huyện; tìm hiểu những khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện tại các địa phương để đề xuất biện pháp tháo gỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho các địa phương thực hiện.

2.3. Về kết quả thực hiện (tính đến 30/6/2009):

- Tổng hợp báo cáo của các địa phương, trong giai đoạn 2 của Chương trình các địa phương sẽ đầu tư xây dựng 177 dự án cụm, tuyến và bờ bao, đảm bảo bố trí cho 52.356 hộ vào ở, trong đó có 130 dự án cụm, tuyến dân cư và 47 dự án bờ bao.

- Đã khởi công xây dựng 25 dự án, đã hoàn thành công tác tôn nền tại 7 dự án (toàn bộ thuộc tỉnh An Giang). Các tỉnh còn lại dự kiến khởi công vào tháng 8 và tháng 9/2009.

- Các địa phương đã được tạm ứng vốn từ ngân sách trung ương để thực hiện các dự án đầu tư giai đoạn 2 với tổng số vốn là 801 tỷ đồng.

Bộ Xây dựng đã có công văn đề nghị Uỷ ban nhân dân các tỉnh tập trung  chỉ đạo phấn đấu hoàn thành công tác tôn nền các cụm, tuyến dân cư trong năm 2009.

II. tình hình và kết quả triển khai thực hiện Quyết định 167/2008/QĐ-TTg ngày 12/12/2008 của Thủ tướng Chính phủ về chính sách hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở

1. Về tình hình triển khai thực hiện của các địa phương

Sau khi Quyết định số 167/2008/QĐ-TTg ngày 12/12/2008 của Thủ tướng Chính phủ về chính sách hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở được ban hành, các địa phương trong cả nước nói chung cũng như các địa phương khu vực Tây Nam Bộ nói riêng đã căn cứ hướng dẫn của Bộ Xây dựng và các Bộ, ngành liên quan tổ chức điều tra, khảo sát, bình xét, phân loại đối tượng ưu tiên theo quy định và tiến hành lập, phê duyệt Đề án hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở trên địa bàn gửi Bộ Xây dựng và các Bộ, ngành liên quan để tổng hợp báo cáo Thủ tướng Chính phủ. Các địa phương đã củng cố, kiện toàn Ban chỉ đạo thực hiện các mục tiêu giảm nghèo các cấp để chỉ đạo thực hiện các mục tiêu giảm nghèo, trong đó có mục tiêu hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở. Các địa phương đã tiến hành phổ biến, quán triệt mục tiêu, yêu cầu, cơ chế, chính sách tới các cấp, các ngành, các địa phương cơ sở; đồng thời tổ chức công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách đến cộng đồng, người dân. Tổng hợp kết quả đã triển khai thực hiện của các địa phương tính đến 30/6/2009 như sau:

1.1. Về kết quả lập và phê duyệt Đề án hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở

Theo báo cáo của các địa phương, trong tổng số 63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thì có 3 tỉnh, thành phố không có đối tượng được hỗ trợ nhà ở theo quy định của Quyết định số 167/2008/QĐ-TTg là thành phố Đà Nẵng, thành phố Hồ Chí Minh và tỉnh Bình Dương.

Đối với 60 tỉnh, thành phố còn lại đã triển khai việc lập Đề án theo quy định, trong đó 58 tỉnh đã hoàn thành việc lập Đề án và có danh sách số hộ thuộc đối tượng hỗ trợ nhà ở. Riêng 13 tỉnh, thành phố khu vực Tây Nam Bộ đã sớm hoàn thành việc lập Đề án hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở trên địa bàn.

1.2. Về số lượng đối tượng được hỗ trợ nhà ở

Tổng hợp số liệu theo báo cáo của 58 tỉnh/thành phố đã có Đề án và danh sách số hộ thuộc đối tượng được hỗ trợ nhà ở thì tổng số đối tượng được hỗ trợ nhà ở theo quy định là 485.088 hộ, trong đó hộ đồng bào dân tộc thiểu số là 214.981 hộ. Riêng số đối tượng được hỗ trợ nhà ở tại 61 huyện nghèo là 77.311 hộ.

Đối với 13 tỉnh/thành phố khu vực Tây Nam Bộ thì tổng số hộ thuộc đối tượng được hỗ trợ nhà ở là 142.599 hộ, trong đó hộ đồng bào dân tộc thiểu số là 23.805 hộ (số lượng cụ thể từng tỉnh/thành phố xem Phụ lục số 2 kèm theo).

2. Về công tác hướng dẫn, kiểm tra đôn đốc của các Bộ, ngành Trung ương

Ngay sau khi Quyết định 167/2008/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ được ban hành, Bộ Xây dựng đã soạn thảo văn bản hướng dẫn, đồng thời trên cơ sở góp ý của các Bộ, ngành liên quan, Bộ đã hoàn chỉnh Đề cương hướng dẫn lập Đề án hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở gửi các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương để các địa phương tiến hành lập Đề án đảm bảo thống nhất và đầy đủ nội dung theo yêu cầu. Bộ cũng yêu cầu mỗi tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thiết kế tối thiểu 3 mẫu nhà phù hợp với phong tục tập quán từng dân tộc, từng vùng, miền với các mức kinh phí khác nhau để nhân dân lựa chọn. Bộ Xây dựng đã chủ trì, phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ngành liên quan: Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam nghiên cứu, soạn thảo và ban hành Thông tư liên tịch số 08/2009/TTLT-BXD-BTC-BKHĐT-BNNPTNT-NHNN ngày 19/5/2009 Hướng dẫn thực hiện Quyết định số 167/2008/QĐ-TTg ngày 12/12/2008 của Thủ tướng Chính phủ về chính sách hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở. Bộ Xây dựng cũng đã có báo cáo Thủ tướng Chính phủ tình hình triển khai thực hiện Quyết định 167/2008/QĐ-TTg của các địa phương và đề nghị tạm ứng vốn để thực hiện hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở theo Quyết định số 167/2008/QĐ-TTg (Công văn số 794/BXD-QLN ngày 08/5/2009 của Bộ Xây dựng); đồng thời xây dựng kế hoạch và có công văn số 1231/BXD-QLN ngày 24/6/2009 trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt kế hoạch hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở năm 2009. Kế hoạch được xây dựng trên cơ sở ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Sinh Hùng tại Hội nghị Ban chỉ đạo Tây Nam Bộ ngày 28/12/2008 là trong năm 2009 phải hoàn thành xây dựng nhà ở cho các hộ đồng bào Khơ me nghèo vùng Tây Nam Bộ chưa có nhà ở hoặc đang ở nhà ở dột nát (Thông báo số 19/TB-VPCP ngày 15/01/2009 của Văn phòng Chính phủ) và tại Hội nghị triển khai thực hiện Nghị quyết số 30a/2008/NQ-CP ngày 27/12/2008 của Chính phủ về Chương trình hỗ trợ giảm nghèo nhanh và bền vững đối với 61 huyện nghèo ngày 12/02/2009 là phấn đấu đến ngày 02/9/2009 hoàn thành 1 đợt và đến ngày 03/02/2010 hoàn thành xây dựng nhà ở cho các hộ nghèo có khó khăn về nhà ở tại 61 huyện nghèo (Thông báo số 57/TB-VPCP ngày 23/02/2009 của Văn phòng Chính phủ), đồng thời căn cứ số liệu tổng hợp số hộ nghèo có khó khăn về nhà ở của các địa phương, đảm bảo phù hợp với khả năng huy động vốn đầu tư.

Theo nội dung của kế hoạch trình Thủ tướng Chính phủ thì trong năm 2009 thực hiện ưu tiên hỗ trợ trước cho số hộ nghèo có khó khăn về nhà ở đang cư trú tại 61 huyện nghèo và số hộ là đồng bào dân tộc thiểu số nghèo có khó khăn về nhà ở đang cư trú tại các tỉnh, thành phố thuộc khu vực Tây Nam Bộ. Ngoài ra thực hiện hỗ trợ một phần trong tổng số hộ thuộc diện đối tượng được  hỗ trợ nhà ở của các tỉnh, thành phố để các địa phương sơ kết, rút kinh nghiệm, đảm bảo thực hiện tốt hơn việc hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở trong những năm tiếp theo. Cụ thể như sau:

a) Về số lượng:

- Trong năm 2009 thực hiện hỗ trợ nhà ở cho 126.048 hộ, trong đó:

+ Số hộ thuộc 61 huyện nghèo: 77.311 hộ;

+ Số hộ đồng bào dân tộc thiểu số tại các tỉnh, thành phố khu vực Tây Nam Bộ: 23.805 hộ;

+ Số hộ thuộc các đối tượng khác là: 24.932 hộ.

b) Tổng kinh phí hỗ trợ:

- Tổng số: 2.058,55 tỷ đồng, trong đó:

+ Vốn ngân sách trung ương: 1000,00 tỷ đồng (bao gồm hỗ trợ theo mức quy định là 872,738 tỷ đồng và hỗ trợ vốn đối ứng cho các địa phương nhận cân đối từ ngân sách trung ương là 127,264 tỷ đồng);

+ Vốn đối ứng từ ngân sách địa phương: 47,283 tỷ đồng;

+ Vốn vay ngân hàng Chính sách xã hội: 1.011,264 tỷ đồng.

III. Kiến nghị

1. Đối với Chương trình xây dựng cụm, tuyến dân cư và nhà ở vùng ngập lũ đồng bằng sông Cửu Long:

Đề nghị Uỷ ban nhân dân các tỉnh/ thành phố có Chương trình xây dựng cụm, tuyến dân cư tập trung chỉ đạo quyết liệt để trong năm 2009 hoàn thành dứt điểm giai đoạn 1 Chương trình xây dựng cụm, tuyến dân cư theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ; đồng thời hoàn thành công tác tôn nền các dự án cụm, tuyến dân cư thuộc giai đoạn 2 của Chương trình.

2. Đối với Chương trình hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở theo Quyết định số 167/2008/QĐ-TTg ngày 12/12/2008 của Thủ tướng Chính phủ:

a) Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 939/QĐ-TTg ngày 01/7/2009 về việc ứng trước vốn dự toán ngân sách nhà nước các năm 2010, 2011, theo đó Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ứng trước 1.000 tỷ đồng để thực hiện chính sách hỗ trợ xây dựng nhà ở cho hộ nghèo theo Quyết định số 167/2008/QĐ-TTg ngày 12/12/2008 của Thủ tướng Chính phủ. Đề nghị Bộ Tài chính phối hợp với Bộ Xây dựng, Bộ Kế hoạch và Đầu tư bố trí vốn thực hiện chính sách cho các địa phương theo nhiệm vụ đã được Thủ tướng Chính phủ giao tại công văn số 3260/VPCP-KTTH ngày 21/5/2009 của Văn phòng Chính phủ để thực hiện chính sách hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở.

b) Đề nghị Uỷ ban nhân dân các tỉnh/thành phố quan tâm chỉ đạo thực hiện một số mặt công tác sau:

- Tổ chức phổ biến, tuyên truyền rộng rãi chính sách hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở để mọi cấp, mọi ngành, mọi người dân hiểu rõ mục đích, yêu cầu, cơ chế thực hiện; tạo sự đồng thuận, ủng hộ rộng rãi trong các tầng lớp nhân dân để đảm bảo triển khai thực hiện có hiệu quả chính sách hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở của Chính phủ;

- Chuẩn bị tốt mọi mặt, sẵn sàng cho việc thực hiện hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo ngay sau khi được Chính phủ bố trí vốn để thực hiện;

- Bố trí đủ vốn đối ứng từ ngân sách địa phương theo quy định. Tập trung chỉ đạo huy động thêm các nguồn vốn hợp pháp khác để xây dựng nhà ở cho hộ nghèo đảm bảo diện tích và chất lượng nhà ở tối thiểu theo quy định;

- Chỉ đạo thực hiện việc hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo theo đúng mục tiêu và yêu cầu; sử dụng vốn đúng mục đích, không để xảy ra tiêu cực làm thất thoát vốn hỗ trợ./.