Tiêu chuẩn ngành 10TCN 690:2006 Giống ớt - Khảo nghiệm tính khác biệt, tính đồng nhất

TIÊU CHUẨN NGÀNH

10TCN 690:2006

GIỐNG ỚT-QUI PHẠM KHẢO NGHIỆM TÍNH KHÁC BIỆT, TÍNH ĐỒNG NHẤT VÀ TÍNH ỔN ĐỊNH

Sweet pepper, Hot pepper, Paprika, Chilli Varieties-Procedure to conduct tests for Distinctness, Uniformity and Stability

(Ban hành kèm theo Quyết định số   1698  QĐ/BNN-KHCN, ngày   12    tháng 06 năm 2006 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn)

1. Đối tượng và phạm vi áp dụng

1.1. Quy phạm này quy định nguyên tắc, nội dung và phương pháp khảo nghiệm tính khác biệt (Distinctness), tính đồng nhất (Uniformity) và tính ổn định (Stability)-gọi tắt là khảo nghiệm DUS của giống ớt ngọt, ớt cay, ớt tiêu và ớt cảnh thuộc loài Capsicum annuum  L.

1.2. Quy phạm này áp dụng cho các giống ớt mới của mọi tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước đăng ký khảo nghiệm DUS để bảo hộ quyền tác giả hoặc công nhận giống trong phạm vi cả nước.

2.  Giải thích từ ngữ

Trong quy phạm này các từ ngữ đưới đây được hiểu như sau:

2.1. Giống khảo nghiệm: Là giống ớt mới được đăng ký khảo nghiệm DUS.

2.2. Giống điển hình: Là giống được sử dụng làm chuẩn đối với một trạng thái biểu hiện cụ thể của một tính trạng.

2.3. Giống đối chứng: Là các giống cùng nhóm với giống khảo nghiệm, có nhiều tính trạng tương tự nhất với giống khảo nghiệm.

2.4. Mẫu giống chuẩn: Là mẫu giống có các tính trạng đặc trưng phù hợp với bản mô tả giống, được cơ quan chuyên môn có thẩm quyền công nhận.

2.5. Tính trạng đặc trưng: Là những tính trạng được di truyền ổn định, ít bị biến đổi bởi tác động của ngoại cảnh, có thể nhận biết và mô tả một cách chính xác.

2.6. Cây khác dạng: Là cây khác biệt rõ ràng với giống khảo nghiệm ở một hoặc nhiều tính trạng đặc trưng được sử dụng trong khảo nghiệm DUS.

3. Yêu cầu vật liệu khảo nghiệm

3.1. Giống khảo nghiệm

3.1.1. Khối lượng hạt giống tối thiểu gửi đến cơ quan khảo nghiệm để khảo nghiệm và lưu mẫu là 20g/giống.

3.1.2. Chất lượng hạt giống phải có tỷ lệ nẩy mầm không nhỏ hơn 70% và độ ẩm không lớn hơn 8,0%. Hạt giống phải khoẻ mạnh và không nhiễm các loại sâu bệnh nguy hại.

3.1.3. Mẫu giống gửi khảo nghiệm không được xử lý bằng bất kỳ hình thức nào, trừ khi cơ quan khảo nghiệm cho phép hoặc yêu cầu. Nếu giống đã xử lý, phải cung cấp những thông tin chi tiết về quá trình xử lý cho cơ quan khảo nghiệm xem xét và quyết định.

3.1.4. Thời gian gửi giống: Theo quy định của cơ quan khảo nghiệm.

3.2. Giống đối chứng

3.2.1. Trong bản đăng ký khảo nghiệm (phụ lục 2), tác giả có quyền đề xuất các giống đối chứng và nói rõ những tính trạng khác biệt giữa chúng với giống khảo nghiệm. Cơ quan khảo nghiệm xem xét đề xuất của tác giả và quyết định các giống được chọn làm đối chứng.

3.2.2. Giống đối chứng được lấy từ mẫu giống chuẩn của cơ quan khảo nghiệm. Trường hợp cần thiết cơ quan khảo nghiệm có thể yêu cầu tác giả cung cấp giống đối chứng và tác giả phải chịu trách nhiệm về mẫu giống cung cấp. Số lượng và chất lượng giống đối chứng như quy định ở mục 3.1.

4. Phân nhóm giống khảo nghiệm

Các giống khảo nghiệm được phân thành nhóm dựa theo các tính trạng sau:

(i) Cây con: Sắc tố anthocyanin trên thân mầm (Tính trạng 1)

(ii) Cây: Sự co ngắn lóng (Tính trạng 4)

(iii) Quả: Màu trước khi chín (Tính trạng 14)

(iv) Quả: Dạng chiếm ưu thế của mặt cắt dọc (Tính trạng 20)

(v) Quả: Màu khi chín (Tính trạng 24)

(vi) Quả: Capxysin ở giá noãn (Tính trạng 37)

(vii) Khả năng kháng vi rút Tobamo-Tuýp P₀ (Tính trạng 40.1)

5. Phương pháp khảo nghiệm

5.1. Thời gian khảo nghiệm: Tối thiểu là 2 vụ có điều kiện tương tự.

5.2. Số điểm khảo nghiệm: Bố trí tại một điểm, nếu có tính trạng không thể quan sát được tại điểm đó thì có thêm một điểm bổ sung. Có thể thêm thí nghiệm phụ cho những mục đích đặc biệt. 

5.3. Bố trí thí nghiệm: Trồng 50 cây chia làm 2 lần nhắc lại. Trồng hàng đôi trên luống, mật độ tuỳ thuộc đặc tính nhóm sinh trưởng như sau:

- Giống hữu hạn: Khoảng cách giữa 2 hàng 70cm, cây cách cây 40cm. Mật độ khoảng 3,5 vạn cây/ha.

- Giống vô hạn và ớt ngọt: Khoảng cách giữa 2 hàng 70cm, cây cách cây 50cm. Mật độ khoảng 2,8 vạn cây/ha. 

5.4. Các biện pháp kỹ thuật khác thự hiện theo quy trình trồng ớt thông thường.

6. Bảng các tính trạng đặc trưng

6.1. Để đánh giá tính khác biệt, tính đồng nhất và tính ổn định phải sử dụng bảng mô tả các tính trạng đặc trưng của giống ớt

6.2. Trong bảng mô tả các tính trạng đặc trưng, những tính trạng đánh dấu (*) được sử dụng để đánh giá cho tất cả các giống và luôn có trong bản mô tả giống, trừ khi trạng thái biểu hiện của tính trạng trước hoặc điều kiện môi trường làm cho nó không biểu hiện. Trạng thái biểu hiện của tính trạng được mã hoá bằng điểm.

Kí hiệu (+) để đánh dấu các tính trạng được giải thích thêm hoặc minh hoạ ở phụ lục 1. Theo kiểu theo dõi các tính trạng được ký hiệu như sau:

- MG: Đo đếm một nhóm cây hoặc một bộ phận của một nhóm cây;

- MS: Đo đếm từng cây hoặc từng bộ phận của cây;

- VG: Quan sát một nhóm cây hoặc một bộ phận của một nhóm cây;

- VS: Quan sát từng cây hoặc từng bộ phận của cây;

7. Phương pháp đánh giá

7.1. Đánh giá tính khác biệt

Tính khác biệt đ­ược xác định bởi sự khác nhau của từng tính trạng đặc trưng giữa giống khảo nghiệm và giống đối chứng.

- Tính trạng VG: Giống khảo nghiệm và giống đối chứng được coi là khác biệt, nếu ở tính trạng cụ thể chúng biểu hiện ở 2 trạng thái khác nhau một cách rõ ràng và chắc chắn, dựa vào giá trị khoảng cách tối thiểu quy định trong quy phạm.

- Tính trạng VS và MS: Sự khác biệt có ý nghĩa giữa giống khảo nghiệm và giống đối chứng dựa trên giá trị LSD ở xác xuất tin cậy tối thiểu 95% .

- Tính trạng MG: Tuỳ trường hợp cụ thể được xử lý như tính trạng VG hoặc tính trạng VS và MS.

7.2. Đánh giá tính đồng nhất

Phương pháp chủ yếu đánh giá tính đồng nhất của giống khảo nghiệm là căn cứ vào tỷ lệ cây khác dạng của tất cả cây trên ô thí nghiệm. 

Áp dụng quần thể chuẩn với tỷ lệ cây khác dạng tối đa là 2% cho các giống thuần, và 1% cho các giống lai ở mức xác suất tin cậy tối thiểu 95,0%. Như vậy, số cây khác dạng tối đa của thí nghiệm (cả 2 lần nhắc 50 cây) cho phép là 3 đối với các giống thuần và 2 đối với các giống lai.

7.3. Đánh giá tính ổn định

Tính ổn định của giống được đánh giá gián tiếp thông qua đánh giá tính đồng nhất. Nếu một giống được xác định là đồng nhất thì cũng được xem là ổn định.

7.4. Các quan sát và đo đếm được tiến hành ít nhất trên 20 cây hoặc các bộ phận của 20 cây .

7.5. Các quan sát trên lá được tiến hành với lá đã phát triển đầy đủ.

7.6. Các quan sát trên quả được tiến hành với quả đã phát triển hoàn toàn ở đốt mang hoa thứ 2 hoặc thứ 3, trừ khi có chỉ định khác.

7.7. Khi sử dụng các tính trạng kháng bệnh để đánh giá tính khác biệt, phải tiến hành trong điều kiện lây nhiễm nhân tạo và trên tối thiểu 20 cây.

7.8. Phương pháp đánh giá chi tiết tính khác biệt, tính đồng nhất, tính ổn định áp dụng theo Hướng dẫn chung về khảo nghiệm DUS (UPOV-TG/1/3) và các tài liệu liên quan khác của Hiệp hội quốc tế bảo hộ giống cây trồng mới (UPOV).

8. Tổng kết và công bố kết quả

Cơ quan khảo nghiệm phải hoàn thành báo cáo kết quả khảo nghiệm DUS chậm nhất không quá 60 ngày sau khi kết thúc thí nghiệm.

BẢNG CÁC TÍNH TRẠNG ĐẶC TRƯNG CỦA GIỐNG ỚT

Phụ lục 1. Giải thích và minh họa một số tính trạng

Tính trạng 4-Cây: Sự co ngắn lóng.

Tính trạng 5-Cây: Số lóng giữa hoa trên đỉnh với lóng co ngắn .

- Kiểu sinh trưởng A: Thân chính sinh trưởng vô hạn, mỗi đốt có 1 hoặc 2 hoa và không có lóng co ngắn.

- Kiểu sinh trưởng B: Thân chính sinh trưởng hữu hạn, xuất hiện lóng co ngắn và kết thúc bằng chùm hoa

Tính trạng 13-Hoa: Trạng thái của cuống hoa

Tính trạng 20-Quả: Dạng chiếm ưu thế của mặt cắt dọc

Tính trạng 36- Đài hoa: Trạng thái bao quả

Tính trạng 40-Khả năng kháng vi rút Tobamo

Sự duy trì các tuýp vi rút

- Môi trường trung gian: Trên cây hoặc các lá đã được khử nước (ở độ lạnh sâu hoặc theo phương pháp BOS)

- Những điều kiện đặc biệt: Sự phục hồi vi rút trên vật liệu cây trước khi chuẩn bị lây nhiễm.

Tiến hành thử

- Giai đoạn sinh trưởng của cây: Khi lá mầm đã phát triển đầy đủ hoặc ở giai đoạn “lá thứ nhất”

- Nhiệt độ: 20 – 25^oC

- Phương pháp gieo trồng: Gieo cây con trong nhà lưới, nhà kính.

Phương pháp lây nhiễm: Cọ sát lá mầm với vật chứadung dịch vi rút

Thời gian thử

- Từ gieo đến khi lây nhiễm: 10 đến 15 ngày

- Từ khi lây nhiễm đến khi có kết quả: 10 ngày

Số lượng cây thử nghiệm: 15-30 cây

Phụ lục 2. Bản đăng ký khảo nghiệm DUS giống ớt

1. Loài: Ớt Capsicum  annuum  L.

2. Tên giống:

3. Tên, địa chỉ Tổ chức, cá nhân đăng ký khảo nghiệm

Tên:

Địa chỉ:

4. Tên, địa chỉ tác giả giống:

5. Nguồn gốc giống, phương pháp chọn tạo:

5.1. Vật liệu:

5.2. Phương pháp:

5.3. Thời gian và địa điểm chọn giống:

6. Giống đã được bảo hộ hoặc công nhận ở nước ngoài:

7. Các đặc điểm chính của giống

8. Giống đối chứng và sự khác nhau với giống khảo nghiệm

- Tên giống đối chứng:

- Những tính trạng khác biệt với giống khảo nghiệm:

9. Những thông tin có liên quan khác:

9.1 Chống chịu sâu bệnh:

9.2 Các yêu cầu đặc biệt về môi trường để khảo nghiệm:

9.2 Thông tin khác: