Quyết định 3439/QĐ-BGDĐT 2025 ban hành khung nội dung thí điểm giáo dục trí tuệ nhân tạo cho học sinh phổ thông

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
^_______
Số: 3439/QĐ-BGDĐT

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
^{_________________}
Hà Nội, ngày 15 tháng 12 năm 2025

Nơi nhận:

- Như Điều 3;

- Bộ trưởng (để báo cáo);

- Các đơn vị thuộc Bộ GDĐT (để t/h);

- Cổng TTĐT Bộ;

- Các Sở GDĐT;

- Lưu: VT, Vụ GDPT.

KT. BỘ TRƯỞNG

THỨ TRƯỞNG THƯỜNG TRỰC





Phạm Ngọc Thưởng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
^______

Thành phần năng lực

Biểu hiện

NLa

Nhận biết được AI là sản phẩm do con người tạo ra, nêu được một số ví dụ AI giúp ích cho con người như robot, trợ lý ảo, phần mềm học tập; biết lựa chọn, sử dụng công cụ AI phục vụ học tập, vui chơi an toàn; nhận biết các tình huống cần con người kiểm soát.

NLb

Hiểu rằng AI cần được sử dụng đúng cách, không gây hại; hiểu được việc không chia sẻ thông tin cá nhân cho các công cụ AI chưa rõ nguồn gốc; thực hiện hành vi có trách nhiệm khi sử dụng thiết bị có AI; tôn trọng sản phẩm số của người khác; biết đề xuất cách sử dụng AI có lợi cho cộng đồng như giúp bảo vệ môi trường, hỗ trợ người khuyết tật.

NLc

Làm quen với phần mềm, ứng dụng có yếu tố AI (nhận diện hình ảnh, giọng nói, gợi ý học tập); Biết vận dụng công cụ AI hỗ trợ học tập (vẽ, luyện đọc, học toán,...); thử nghiệm tạo sản phẩm đơn giản với AI (ví dụ: dùng AI để vẽ bức tranh, tạo câu chuyện có hình ảnh).

NLd

Nhận biết được rằng hệ thống AI hoạt động dựa trên dữ liệu để đưa ra dự đoán hoặc phản hồi; lấy được ví dụ minh họa quy trình học đơn giản của AI thông qua các tình huống, trò chơi; nêu được một số ý tưởng đơn giản để cải thiện khi kết quả chưa chính xác.

Thành phần năng lực

Biểu hiện

NLa

Hiểu vai trò của con người trong thiết kế, vận hành, sử dụng AI; biết rằng con người chịu trách nhiệm với các phản hồi, tác động AI; nhận diện được, phân tích tình huống sử dụng AI cho mục đích đúng đắn; biết đề xuất cách kết hợp AI với yếu tố con người để giải quyết vấn đề xã hội.

NLb

Nêu được các nguyên tắc đạo đức cơ bản của AI: không gây hại, không thiên kiến, công bằng, minh bạch; biết áp dụng các nguyên tắc đó khi học tập, làm việc với công cụ AI (không gian lận, tôn trọng quyền riêng tư); biết đánh giá sản phẩm AI có nguy cơ xâm phạm quyền con người, đề xuất giải pháp cải thiện.

NLc

Hiểu được khái niệm dữ liệu, thuật toán, mô hình AI; biết dùng một số công cụ AI đơn giản phục vụ học tập, dự án nhỏ; biết kết hợp nhiều công cụ AI để tạo sản phẩm số có ý nghĩa (video, thuyết trình, mô phỏng).

NLd

Xác định được các tình huống thực tiễn có thể và nên ứng dụng AI; tham gia vào quá trình lập kế hoạch thiết kế hệ thống AI đơn giản thông qua việc xác định mục tiêu, lựa chọn dữ liệu và mô phỏng hoạt động với công cụ có sẵn; đánh giá được kết quả và đề xuất cách cải thiện ở mức độ cơ bản.

Thành phần năng lực

Biểu hiện

NLa

Phân tích được ảnh hưởng của AI đến cơ hội việc làm, quyền riêng tư và tác động đến các quyết định của con người; biết tích hợp yếu tố nhân văn, công bằng vào thiết kế và sử dụng các công cụ AI; thiết kế giải pháp AI thúc đẩy phát triển bền vững, hòa nhập xã hội, hướng con người đến hạnh phúc và sáng tạo.

NLb

Đánh giá các nguyên tắc đạo đức AI trong các tình huống thực tế; biết vận dụng các nguyên tắc đạo đức trong dự án học tập; đánh giá được các công cụ AI vi phạm chuẩn mực đạo đức xã hội; đề xuất được quy tắc ứng xử hoặc mô hình chính sách đạo đức cho AI trong trường học hoặc cộng đồng.

NLc

Hiểu và trình bày được quy trình phát triển AI thu thập - xử lý dữ liệu - huấn luyện - đánh giá); biết sử dụng công cụ lập trình AI cơ bản tạo ra sản phẩm AI hỗ trợ học tập; cải tiến được hoặc tích hợp mô hình AI sẵn có để phát triển công cụ mới; biết đánh giá tính hiệu quả và bền vững của công cụ AI.

NLd

Mô tả được cấu trúc tổng thể và một số thành phần chính của một hệ thống AI, phân tích được mục tiêu, thành phần và mối liên hệ giữa các phần trong hệ thống ở mức độ đơn giản; đề xuất và lựa chọn được phương án thiết kế, vận hành phù hợp với mục tiêu cụ thể; thực hiện được các hoạt động kiểm thử, điều chỉnh và tối ưu ở mức cơ bản.

Chủ đề

Lớp 1

Lớp 2

Lớp 3

Lớp 4

Lớp 5

A. Tư duy lấy con người làm trung tâm

- Con người có cảm xúc, AI thì không

- AI thể hiện cảm xúc do con người lập trình

- Ý nghĩa cảm xúc mà AI thể hiện

- Nhận diện AI trong cuộc sống

- Khi nào nên và không nên dùng AI

- AI làm việc, con người kiểm soát

- AI trong gia đình

- AI hỗ trợ mọi người

- Con người dạy AI qua tương tác

- Cách sử dụng AI trong học tập

- Không phụ thuộc hoàn toàn vào AI

- Suy nghĩ kỹ trước khi dùng AI

- AI trong trường học

- AI hỗ trợ mọi người

- Kiểm tra và phản biện kết quả của AI

- AI trong công việc hằng ngày

- AI hỗ trợ, con người suy nghĩ

- AI vì cuộc sống tốt đẹp hơn

- AI trong xã hội

- Con người quyết định khi dùng AI

- Con người chịu trách nhiệm

- AI không thay thế con người

- AI phục vụ lợi ích chung

- Con người trong kỉ nguyên AI

B. Đạo đức

AI

- Việc làm tốt và việc làm xấu

- Máy thông minh làm việc tốt

- Sự đối xử không công bằng

- Của bạn và của tớ

- Phân biệt thật và giả

- Cùng máy thông minh làm việc tốt

- Bảo vệ thông tin cá nhân

- Hệ thống AI công bằng

- Giúp AI công bằng

- Cần hiểu cách AI suy nghĩ

c. Các kĩ thuật và ứng dụng AI

- Nhận biết AI và ứng dụng AI

- Chức năng và công cụ AI

- Cách AI học và học liệu của AI

- Sơ lược cách AI phân loại đồ vật

- Dữ liệu học máy

- Kĩ thuật AI dựa trên luật

- Kĩ thuật học máy

- Một số ứng dụng AI quen thuộc

- Làm quen với một số công cụ trải nghiệm kĩ thuật học máy

- Thuật toán AI dựa trên luật

- Làm quen với một số ứng dụng học máy trực quan

D. Thiết kế hệ thống AI

- Máy thông minh học từ ví dụ

- Nhiều loại máy thông minh

- Máy thông minh giúp giải quyết vấn đề quanh em

- Ý tưởng máy thông minh

- Vai trò của dữ liệu

- Quá trình huấn luyện máy thông minh

- Dữ liệu tốt cho máy thông minh

- Máy thông minh có thể học sai

- Từ vấn đề đến ý tưởng AI

- Liên tục cải tiến AI

- Quy trình huấn luyện AI

- Cải tiến hệ thống AI bằng dữ liệu

Chủ đề

Lớp 6

Lớp 7

Lớp 8

Lớp 9

A. Tư duy lấy con người làm trung tâm

- Con người tạo và điều khiển AI

- AI hoạt động theo lập trình

- Con người ra quyết định với AI

- Học hỏi và phát triển với AI

- Quyền sở hữu và quyền riêng tư

- Bảo vệ cá nhân trong thời đại AI

- Quyền ra quyết định

- Xác thực kết quả

- Hậu quả khi AI quyết định

- Ngăn chặn công cụ AI có hại

- Quyền tự chủ của AI và con người

- Bảo vệ quyền tự chủ của con người

- AI không thay thế con người

- Rủi ro khi lạm dụng AI

- Nguy cơ bị AI kiểm soát

- Người dùng và người tạo AI

- Trách nhiệm pháp lý

- Trách nhiệm giải trình

- Thách thức xã hội trong kỉ nguyên AI

- AI tác động đến xã hội

- Thiên vị và thành kiến trong AI

- Định hướng học tập trong kỉ nguyên AI

- AI giúp thể hiện bản thân

- Nghề nghiệp tương lai

B. Đạo đức AI

- Mặt tốt và mặt xấu

- An toàn khi sử dụng AI

- Đánh giá và hành động vì một AI tốt đẹp hơn

- Trách nhiệm khi sử dụng AI

- Rủi ro với AI

- Phòng tránh rủi ro dữ liệu

- Trách nhiệm phát triển AI

- Trách nhiệm khi sử dụng AI

- Kiến tạo AI công bằng

C. Các kĩ thuật và ứng dụng AI

- Các thành phần cơ bản trong kiến trúc AI và cách hoạt động cơ bản của AI

- Tác động tích cực và tiêu cực của AI

- Làm quen với ứng dụng AI

- Một số công nghệ AI quen thuộc và đơn giản

- Các khía cạnh đạo đức liên quan đến dữ liệu huấn luyện AI

- Tìm hiểu một số cách học của AI

- Cách AI thực hiện một số chức năng cơ bản.

- Cách AI nhận diện cảm xúc

- Thực hành vận dụng AI giải quyết vấn đề, tạo ra sản phẩm đơn giản

- Cách cải thiện dữ liệu, nâng cao chất lượng của sản phẩm AI.

D. Thiết kế hệ thống AI

- Nên hay không nên sử dụng AI?

- Khi nào không nên dùng AI?

- Ý tưởng dự án AI từ thực tiễn

- Dự án tạo sản phẩm từ AI

- Kế hoạch dự án AI

- Dự án AI đơn giản của em

- Con người dẫn dắt AI

- Đánh giá và cải tiến sản phẩm AI

Chủ đề

Lớp 10

Lớp 11

Lớp 12

A. Tư duy lấy con người làm trung tâm

- Con người trong hệ thống AI

- Con người cần kiểm soát AI

- Rủi ro của AI với đời sống

- Luật pháp với AI

- Quy trình sử dụng AI an toàn

- AI để nâng cao năng lực

- Bền vững và công bằng

- Quyền của người và dự án AI

- Quyền kiểm soát của con người trong dự án AI

- Con người trong hệ thống AI

- Nguyên tắc đạo đức khi thiết kế AI

- Trách nhiệm công dân trong xã hội có AI

B. Đạo đức AI

- Tuân thủ quy định và pháp luật khi sử dụng AI

- Đạo đức trong vận hành và sáng tạo AI

- Phòng tránh rủi ro khi sử dụng AI

- Đạo đức trong thiết kế AI

- Vấn đề đạo đức của AI

- Mức độ rủi ro với AI

- Trách nhiệm trong hệ sinh thái AI

C. Các kĩ thuật và ứng dụng AI

- Liên hệ các ứng dụng AI và vấn đề trong thực tế

- Một số ứng dụng AI trong học tập

- Cách đặt prompt phù hợp với mục tiêu cụ thể

- Một số công nghệ trong AI

- Các dạng dữ liệu huấn luyện và ảnh hưởng đến chất lượng AI

- Một số ứng dụng AI trong học tập

- Cách đặt prompt phù hợp với mục tiêu cụ thể

- Khám phá cách thức vận hành một số hệ thống AI

- Một số phương pháp, nhiệm vụ tùy chỉnh hệ thống AI

- Kiến thức cơ bản về mạng nơ-ron nhân tạo

- Kiến thức cơ bản về các thuật toán phân cụm và phân lớp

- Các yêu cầu dành cho công cụ AI hỗ trợ các hoạt động học tập và xã hội

- Một số công cụ thiết kế và phát triển hệ thống AI

- Một số hệ thống AI thử nghiệm

- Tùy chỉnh và tối ưu hệ thống AI

- Thu thập, cải thiện dữ liệu và các công cụ, nền tảng phát triển hệ thống AI

D. Thiết kế hệ thống AI

- Ý tưởng hệ thống AI

- Hệ thống AI

- Thiết kế hệ thống AI

- Vận hành và tối ưu hóa hệ thống AI

- Giải pháp hệ thống AI

- Phát triển hệ thống AI

Chủ đề

Nội dung

Yêu cầu cần đạt

A. Tư duy lấy con người làm trung tâm

A1. Tính chủ động của con người

Con người có cảm xúc, AI thì không

- Nhận biết và mô tả được rằng con người có nhiều loại cảm xúc khác nhau (ví dụ: vui, buồn, giận dữ, sợ hãi, ngạc nhiên...), đồng thời nêu ví dụ cụ thể cho từng loại cảm xúc.

- Biết được rằng cảm xúc là đặc trưng của con người (và sinh vật có hệ thần kinh), giúp con người phản ứng, giao tiếp và đưa ra quyết định trong các tình huống khác nhau.

- Biết được rằng AI không có cảm xúc thật, chỉ có thể mô phỏng hoặc nhận diện cảm xúc của con người thông qua dữ liệu, chứ không trải nghiệm cảm xúc như con người.

AI thể hiện cảm xúc do con người lập trình

- Biết được rằng việc AI thể hiện cảm xúc (ví dụ: cười, buồn, ngạc nhiên, tức giận trên màn hình hoặc qua giọng nói) là do con người lập trình hoặc thiết kế trước, chứ AI không thật sự có cảm xúc như con người.

- Nêu được một số ví dụ minh họa (như robot cười khi người dùng kể chuyện vui, hoặc trợ lý ảo nói “Tôi rất vui được giúp bạn”), và giải thích được rằng những biểu hiện này chỉ là phản ứng được lập trình sẵn.

A2. AI vì sự tiến bộ của con người

Ý nghĩa cảm xúc mà AI thể hiện

- Biết được các cách mà AI thể hiện cảm xúc qua hình ảnh, giọng nói hoặc hành vi (ví dụ: biểu tượng khuôn mặt vui, giọng nói thân thiện, hoặc lời chào dễ thương).

- Hiểu được rằng những biểu hiện này giúp AI giao tiếp tự nhiên hơn với con người, khiến người dùng cảm thấy thoải mái, gần gũi và dễ hợp tác hơn.

Nhận diện AI trong cuộc sống

- Nhận biết và kể tên được một số sản phẩm hoặc thiết bị có sử dụng trí tuệ nhân tạo (ví dụ: loa thông minh, điện thoại có trợ lý ảo, robot hút bụi, xe tự lái, camera nhận diện khuôn mặt, ứng dụng dịch ngôn ngữ...).

- Mô tả được công dụng chính của từng sản phẩm và cách AI giúp sản phẩm hoạt động thông minh hơn (ví dụ: loa thông minh hiểu lệnh bằng giọng nói; robot hút bụi tự tìm đường và tránh chướng ngại vật).

B. Đạo đức AI

B1. Các khía cạnh đạo đức của AI

Việc làm tốt và việc làm xấu

- Nhận biết và nêu được ví dụ một số hành vi sử dụng AI có thể gây hại cho người khác.

B3. Nguyên tắc đạo đức và trách nhiệm xã hội

Máy thông minh làm việc tốt

- Biết được rằng không được phép sử dụng AI với mục đích làm hại người khác.

- Nêu được ví dụ về việc con người sử dụng AI đúng cách, vì mục đích tốt đẹp.

C. Các kĩ thuật và ứng dụng AI

C1. Đặc điểm chính của AI

Nhận biết AI và ứng dụng AI

- Nhận biết được AI trong một số ví dụ cụ thể và đơn giản về AI.

- Nhận diện được một số công cụ AI quen thuộc và phổ biến trên điện thoại hoặc máy tính bảng (ví dụ: trợ lý ảo, nhận diện khuôn mặt, ...).

Chức năng và công cụ AI

- Nhận biết được các thiết bị AI có các bộ phận giống với bộ phận của con người (ví dụ: camera là ‘mắt’ và micro là ‘tai’ của các thiết bị đó). Các ví dụ có thể tìm hiểu qua các thiết bị điện tử hoặc mô hình (không cần sử dụng điện) của rô-bốt.

- Hiểu được AI có khả năng hiểu các mệnh lệnh đơn giản của con người, trò chuyện theo kịch bản định sẵn.

- Hiểu được AI có khả năng xử lý hình ảnh nhận được để nhận diện các đồ vật.

- Hiểu được AI có khả năng xử lý âm thanh để phân biệt các loại âm thanh khác nhau.

D. Thiết kế hệ thống AI

D1. Nhận diện & hình thành giải pháp

Máy thông minh học từ ví dụ

- Nêu được ví dụ về một tình huống mà AI “học” từ hình ảnh hoặc thông tin do con người cung cấp (ví dụ: AI học nhận biết con mèo, quả táo...).

- Trình bày được bằng lời rằng để AI trả lời đúng hoặc nhận biết chính xác, cần có nhiều ví dụ đúng và khác nhau để AI học.

D2. Cấu trúc

& tương tác, cải tiến hệ thống

Nhiều loại máy thông minh

- Nhận biết và so sánh được các ví dụ cụ thể về hệ thống AI: có loại chỉ làm được một việc (như nhận biết hình ảnh), có loại có thể làm nhiều việc khác nhau (như lắng nghe - trả lời, thực hiện theo lệnh...).

Chủ đề

Nội dung

Yêu cầu cần đạt

A. Tư duy lấy con người làm trung tâm

A1. Tính chủ động của con người

Khi nào nên và không nên dùng AI

- Nhận biết và mô tả được một số tình huống trong cuộc sống mà AI có thể hỗ trợ con người hiệu quả, chẳng hạn như: sử dụng AI để dịch ngôn ngữ, tìm kiếm thông tin nhanh, phát hiện lỗi chính tả, hoặc điều khiển thiết bị thông minh trong nhà, .

- Nhận biết và mô tả được một số tình huống trong cuộc sống mà không nên hoặc cần thận trọng khi sử dụng AI, ví dụ: khi AI có thể làm lộ thông tin cá nhân (như khuôn mặt, địa chỉ, dữ liệu giọng nói); khi AI thay thế hoàn toàn sự cảm xúc của con người, dẫn đến sự thiếu trách nhiệm.

AI làm việc, con người kiểm soát

- Nêu được ví dụ cụ thể về tình huống cần con người giám sát AI (ví dụ: người lái xe vẫn cần quan sát khi xe tự lái hoạt động; bác sĩ cần kiểm tra lại kết quả do AI gợi ý).

- Thể hiện được thái độ đúng đắn khi sử dụng AI: biết tin tưởng vào công nghệ ở mức hợp lý, nhưng vẫn có trách nhiệm và sự kiểm soát của con người.

A2. AI vì sự tiến bộ của con người

AI trong gia đình

- Nhận biết và mô tả được một số thiết bị hoặc ứng dụng trong gia đình có sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI), chẳng hạn như loa thông minh, robot hút bụi, máy điều hòa tự động điều chỉnh nhiệt độ, camera nhận diện người trong nhà, hoặc tivi thông minh gợi ý chương trình yêu thích.

- Biết được rằng mục đích của các công nghệ và sản phẩm có AI trong gia đình là hỗ trợ con người trong sinh hoạt hằng ngày, giúp tiết kiệm thời gian, giảm công việc nhà, và nâng cao sự tiện nghi, an toàn.

AI hỗ trợ mọi người

- Nhận biết và kể tên được các đối tượng trong gia đình mà AI có thể hỗ trợ, bao gồm: người lớn tuổi, cha mẹ, trẻ em, cả gia đình.

- Biết được rằng mục tiêu của AI trong bối cảnh gia đình là hỗ trợ con người trong cuộc sống hằng ngày, giúp mọi thành viên tiện nghi hơn, an toàn hơn và có nhiều thời gian cho nhau hơn.

A3. Công dân trong kỉ nguyên AI

Con người dạy AI qua tương tác

- Nhận biết và mô tả được rằng mỗi lần con người nói chuyện, đặt câu hỏi, tìm kiếm, hoặc đưa ra lựa chọn với các hệ thống AI (như trợ lý ảo, chatbot, ứng dụng gợi ý video hoặc nhạc), thì AI sẽ ghi nhận dữ liệu để học hỏi cách con người suy nghĩ và phản hồi.

- Hiểu được rằng con người có vai trò quan trọng trong việc “dạy” AI thông qua cách tương tác: khi con người đưa ra phản hồi đúng, lịch sự, và có trách nhiệm, AI sẽ học được các mẫu thông tin tích cực; ngược lại, nếu dữ liệu sai lệch hoặc thiếu chính xác, AI có thể học sai.

B. Đạo đức AI

B1. Các khía cạnh đạo đức của AI

Sự đối xử không công bằng

- Nhận biết và nêu được rằng AI đôi khi có thể thiên kiến, tức là đối xử không công bằng với một số nhóm người.

- Nêu được ví dụ về các tình huống thể hiện sự thiên kiến của AI.

- Nhận biết và nêu được ví dụ rằng nếu dữ liệu chưa đa dạng hoặc chưa công bằng thì AI có thể học theo cách thiên vị.

B3. Nguyên tắc đạo đức và trách nhiệm xã hội

Của bạn và của tớ

- Nhận biết và nêu được ví dụ về quyền sở hữu đối với sản phẩm do con người hoặc AI tạo ra.

C. Các kĩ thuật và ứng dụng AI

C1. Đặc điểm chính của AI

Cách AI học và học liệu của AI

- So sánh được ở mức độ cơ bản giữa cách học của con người và AI.

- Giải thích được ‘dữ liệu’ là những ví dụ (hình ảnh, âm thanh) mà con người dùng để dạy cho AI.

C3. Công nghệ AI

Sơ lược cách AI phân loại đồ vật

- Biết được AI có thể phân loại đồ vật bằng cách sử dụng các công cụ mã nguồn mở hoặc miễn phí, chẳng hạn: Teachable Machine, Google Colab hoặc các ứng dụng AI học máy trực tuyến tương tự.

- So sánh được cách AI phân loại so với cách con người phân loại.

- Biết được rằng AI có thể phân loại sai.

D. Thiết kế hệ thống AI

D1. Nhận diện & hình thành giải pháp

Máy thông minh giúp giải quyết vấn đề quanh em

- Nêu được một số vấn đề đơn giản, gần gũi trong đời sống có thể áp dụng AI để giải quyết.

Ý tưởng máy thông minh

- Thực hành lựa chọn ví dụ phù hợp để “dạy” AI trong một tình huống cụ thể.

D2. Cấu trúc

& tương tác, cải tiến hệ thống

Vai trò của dữ liệu

- Giải thích được ở mức độ cơ bản về vai trò của dữ liệu trong việc “dạy” AI trong một tình huống cụ thể.

- Giải thích được ở mức độ cơ bản rằng cần cung cấp cho AI dữ liệu chính xác, rõ ràng để AI đưa ra kết quả đúng.

- Thực hành lựa chọn được một số ví dụ cơ bản phù hợp để “dạy” AI trong một tình huống cụ thể.

Chủ đề

Nội dung

Yêu cầu cần đạt

A. Tư duy lấy con người làm trung tâm

A1. Tính chủ động của con người

Cách sử dụng AI trong học tập

- Nhận biết và nêu được một số cách mà AI có thể hỗ trợ học sinh trong quá trình học tập, chẳng hạn như: Trợ lý học tập thông minh, ứng dụng học ngôn ngữ.

Không phụ thuộc hoàn toàn vào AI

- Biết được hậu quả của việc phụ thuộc quá mức vào AI, như: giảm khả năng tư duy độc lập và sáng tạo; mất dần kỹ năng giải quyết vấn đề; ảnh hưởng đến sự tự tin và bản lĩnh cá nhân.

- Phân biệt được giữa việc sử dụng AI như công cụ hỗ trợ (đúng đắn, chủ động, có kiểm soát) và việc để AI làm thay toàn bộ (thụ động, thiếu tự lập).

Suy nghĩ kỹ trước khi dùng AI

- Nhận biết và giải thích được rằng trước khi sử dụng AI, con người cần xem xét cẩn thận những tình huống có thể gây rủi ro hoặc hậu quả không mong muốn, vì AI không luôn đúng và không hiểu được giá trị đạo đức hay cảm xúc của con người.

- Hiểu được rằng việc suy nghĩ và kiểm tra trước khi dùng AI giúp con người phòng tránh rủi ro, bảo vệ an toàn và quyền riêng tư, đồng thời đảm bảo AI được sử dụng vì mục đích tốt.

A2. AI vì sự tiến bộ của con người

AI trong trường học

- Nhận biết và mô tả được một số ứng dụng hoặc thiết bị có sử dụng AI trong trường học, chẳng hạn như: robot hoặc bảng thông minh, ứng dụng chấm bài hoặc nhận dạng chữ viết.

- Biết được rằng mục đích của việc sử dụng AI trong trường học là hỗ trợ giáo viên và học sinh học tập hiệu quả hơn, giúp: cá nhân hóa việc học theo năng lực từng học sinh; tăng hứng thú học tập thông qua các hoạt động tương tác.

AI hỗ trợ mọi người

- Nhận biết và nêu được các đối tượng trong trường học mà AI có thể hỗ trợ, bao gồm: học sinh, giáo viên, ...

- Biết được rằng mục tiêu của AI trong bối cảnh trường học là hỗ trợ tất cả các thành viên trong cộng đồng giáo dục - giúp việc dạy và học trở nên dễ dàng, cá nhân hóa, hiệu quả và công bằng hơn.

A3. Công dân trong kỉ nguyên AI

Kiểm tra và phản biện kết quả của AI

- Biết được một số ví dụ cụ thể về việc AI có thể sai, như: ứng dụng dịch sai nghĩa từ hoặc câu; AI nhận diện nhầm hình ảnh hoặc khuôn mặt; chatbot đưa ra thông tin không đúng sự thật.

- Biết được rằng khi sử dụng AI, học sinh cần kiểm tra lại kết quả, so sánh với nhiều nguồn thông tin khác nhau và trao đổi với giáo viên hoặc người lớn để xác minh.

B. Đạo đức AI

B2. Sử dụng AI an toàn và có trách nhiệm

Phân biệt thật và giả

- Nhận biết và nêu được ví dụ về việc thông tin hoặc sản phẩm do AI tạo ra có thể không đúng với sự thật.

B3. Nguyên tắc đạo đức và trách nhiệm xã hội

Cùng máy thông minh làm việc tốt

- Biết được rằng con người cần cung cấp dữ liệu đúng và đa dạng để AI hoạt động chính xác, công bằng.

- Biết được rằng không nên tạo ra hoặc sử dụng AI cho các mục đích xấu như lừa đảo, bắt nạt hay gây hại cho người khác.

C. Các kĩ thuật và ứng dụng AI

C4. Dữ liệu trong AI

Dữ liệu học máy

- Hiểu về khái niệm dữ liệu thông qua một số ví dụ.

- Phân biệt được đặc trưng và thuộc tính của dữ liệu.

C5. Kĩ thuật và thuật toán AI

Kĩ thuật AI dựa trên luật

- Hiểu được cấu trúc nếu ... thì ... trong việc giải quyết tình huống hoặc phân loại.

- Hiểu được một số công cụ AI đơn giản sử dụng cấu trúc nếu ... thì ...

Kĩ thuật học máy

- Hiểu được đặc điểm chính của học máy là học trên dữ liệu.

- Nêu được một số tình huống có thể áp dụng học máy như phân loại rau củ trong nông trại thông minh, dự báo mưa lũ ở miền Trung, nhận dạng tiếng nói của học sinh nói các tiếng địa phương hoặc ngôn ngữ dân tộc, và gợi ý bài hát hoặc video phù hợp với lứa tuổi.

- Biết bài toán học máy phân loại và bài toán học máy dự đoán thông qua tình huống cụ thể và minh họa bằng các công cụ mã nguồn mở hoặc miễn phí, chẳng hạn: Teachable Machine, Google Colab hoặc các ứng dụng AI học máy trực tuyến tương tự.

D. Thiết kế hệ thống AI

D1. Nhận diện & hình thành giải pháp

Quá trình huấn luyện máy thông minh

- Trình bày được quá trình đơn giản để huấn luyện AI gồm các bước: thu thập ví dụ và cho AI học từ các ví dụ đó.

D2. Cấu trúc

& tương tác, cải tiến hệ thống

Dữ liệu tốt cho máy thông minh

- Nêu được rằng dữ liệu dùng để dạy AI có thể bị thiếu, nhầm lẫn hoặc không đúng sự thật.

- Nêu được một số yêu cầu cơ bản đối với dữ liệu dùng để huấn luyện AI.

Máy thông minh có thể học sai

- Trình bày được ở mức độ đơn giản rằng AI học từ các ví dụ và dữ liệu do con người cung cấp, nên nếu dữ liệu sai hoặc không tốt thì AI sẽ không hiệu quả, thậm chí hoạt động sai.

Chủ đề

Nội dung

Yêu cầu cần đạt

A. Tư duy lấy con người làm trung tâm

A1. Tính chủ động của con người

AI trong công việc hằng ngày

- Nhận biết và nêu được một số lĩnh vực hoặc công việc cụ thể mà trí tuệ nhân tạo (AI) có thể hỗ trợ con người, chẳng hạn như nông nghiệp, y tế, giao thông, ... Ví dụ AI giúp phát hiện sâu bệnh qua hình ảnh, dự đoán thời tiết, điều khiển máy móc thu hoạch tự động.

AI hỗ trợ, con người suy nghĩ

- Hiểu và giải thích được rằng trí tuệ nhân tạo (AI) được tạo ra để hỗ trợ con người học tập và làm việc hiệu quả hơn, giúp tra cứu thông tin, gợi ý ý tưởng, sửa lỗi hoặc minh họa nội dung, nhưng không thể thay thế tư duy, cảm xúc và sự sáng tạo của con người.

- Nêu được ví dụ cụ thể về việc AI hỗ trợ trong học tập (ví dụ: AI giúp giải thích bài toán, sửa lỗi chính tả, gợi ý cách viết đoạn văn), và giải thích được vì sao người học vẫn cần tự suy nghĩ, kiểm tra và hiểu bài thay vì chỉ chép kết quả do AI đưa ra.

A2. AI vì sự tiến bộ của con người

AI vì cuộc sống tốt đẹp hơn

- Biết được rằng trí tuệ nhân tạo (AI) được con người tạo ra để hỗ trợ các hoạt động trong đời sống xã hội, giúp giải quyết vấn đề, tiết kiệm thời gian và nâng cao chất lượng cuộc sống.

AI trong xã hội

- Nhận biết và nêu được các đối tượng trong xã hội mà trí tuệ nhân tạo (AI) có thể hỗ trợ, bao gồm: người lao động, người yếu thế, ...

A3. Công dân trong kỉ nguyên AI

Con người

quyết định khi dùng AI

- Biết được rằng việc quyết định có sử dụng AI hay không phụ thuộc vào mục đích, nhu cầu và sự an toàn của con người. Nếu AI mang lại lợi ích, giúp tiết kiệm thời gian, tăng hiệu quả hoặc đảm bảo an toàn, con người có thể lựa chọn sử dụng. Nếu AI gây rủi ro, xâm phạm quyền riêng tư, hoặc ảnh hưởng đến giá trị đạo đức, con người có quyền từ chối hoặc dừng sử dụng.

B. Đạo đức AI

B2. Sử dụng AI an toàn và có trách nhiệm

Bảo vệ thông tin cá nhân

- Biết được rằng việc chia sẻ thông tin cá nhân (như họ tên, số điện thoại, địa chỉ, mật khẩu, ảnh riêng tư, ...) cho AI có thể khiến thông tin đó bị người khác biết hoặc bị lợi dụng.

- Nêu được ví dụ về một số loại thông tin cá nhân cần được giữ bí mật và không chia sẻ cho AI để đảm bảo an toàn và sử dụng AI có trách nhiệm.

C. Các kĩ thuật và ứng dụng AI

C2. Ứng dụng AI trong học tập và cuộc sống

Một số ứng dụng AI quen thuộc

- Trình bày được các ứng dụng của AI trong học tập và đời sống, đặc biệt là các ứng dụng gần gũi với bối cảnh Việt Nam như: AI trong nông nghiệp, giáo dục, dự báo lũ, dịch ngôn ngữ dân tộc, ...

C5. Kĩ thuật và thuật toán AI

Làm quen với một số công cụ trải nghiệm kĩ thuật học máy

- Làm quen các công cụ trải nghiệm AI trực quan dựa trên học máy có giám sát, như: Teachable Machine hoặc các extension AI (ví dụ: “ML for Kids” tích hợp trong Scratch).

D. Thiết kế hệ thống AI

D1. Nhận diện & hình thành giải pháp

Từ vấn đề đến ý tưởng AI

- Nêu được ví dụ cụ thể, đơn giản về các vấn đề giải quyết bằng AI, ưu tiên các vấn đề gần gũi với bối cảnh Việt Nam như: AI trong nông nghiệp, giáo dục, dự báo lũ, dịch ngôn ngữ dân tộc thiểu số, ...

- Nêu được ví dụ ý tưởng ban đầu về cách AI có thể học hoặc giúp giải quyết vấn đề đó.

D2. Cấu trúc & tương tác, cải tiến hệ thống

Liên tục cải tiến AI

- Trình bày được rằng con người cần liên tục đánh giá và nâng cấp sản phẩm để hệ thống AI cho ra kết quả tốt hơn.

Chủ đề

Nội dung

Yêu cầu cần đạt

A. Tư duy lấy con người làm trung tâm

A1. Tính chủ động của con người

Con người chịu trách nhiệm

- Nhận biết và mô tả được rằng AI có thể thực hiện một số công việc thay con người, đặc biệt là những việc lặp đi lặp lại, nguy hiểm hoặc đòi hỏi tính chính xác cao, như: robot lắp ráp sản phẩm trong nhà máy; AI kiểm tra lỗi trong sản xuất; xe tự lái chở hàng hóa.

- Biết được rằng dù AI có thể làm việc nhanh và chính xác hơn con người, nhưng AI không hiểu được hậu quả hay đạo đức của hành động. Vì vậy, con người vẫn là người chịu trách nhiệm cuối cùng về mọi quyết định hoặc kết quả do AI tạo ra.

- Nêu được ví dụ cụ thể: nếu AI chẩn đoán nhầm bệnh, bác sĩ cần kiểm tra lại và chịu trách nhiệm điều chỉnh; nếu xe tự lái gây tai nạn, kỹ sư hoặc người điều khiển phải chịu trách nhiệm.

A2. AI vì sự tiến bộ của con người

AI không thay thế con người

- Hiểu được rằng mục đích chính của AI là hỗ trợ con người, chứ không thay thế vai trò, tư duy, cảm xúc và trách nhiệm của con người trong xã hội.

- Biết được rằng dù AI làm được nhiều việc, nhưng chỉ con người mới có khả năng suy nghĩ sáng tạo, hiểu cảm xúc và đưa ra quyết định đạo đức - vì vậy, con người phải luôn kiểm soát, định hướng và chịu trách nhiệm về cách AI được sử dụng.

AI phục vụ lợi ích chung

- Nhận biết và giải thích được rằng AI được con người tạo ra nhằm phục vụ lợi ích chung của xã hội, giúp cải thiện chất lượng cuộc sống, giải quyết các vấn đề phức tạp và hỗ trợ con người trong nhiều lĩnh vực khác nhau.

- Nêu được ví dụ cụ thể về việc AI mang lại lợi ích cho cộng đồng: y tế, giáo dục, môi trường.

A3. Công dân trong kỉ nguyên AI

Con người trong kỉ nguyên AI

- Nhận biết và giải thích được rằng AI đang ngày càng trở nên phổ biến trong cuộc sống, vì vậy mọi người - dù là trẻ em, người lớn hay người cao tuổi - đều cần hiểu và biết cách sử dụng AI để phục vụ cuộc sống, học tập và công việc một cách an toàn, hiệu quả.

- Biết được rằng việc sử dụng AI phải phù hợp với nhu cầu, khả năng và mục đích của từng người, tránh lạm dụng hoặc sử dụng không an toàn (ví dụ: chia sẻ thông tin cá nhân, tin tưởng tuyệt đối vào AI).

B. Đạo đức AI

B1. Các khía cạnh đạo đức của AI

Hệ thống AI công bằng

- Biết được một số ví dụ về sự công bằng hoặc không công bằng trong một số tình huống đơn giản, trong đời sống và khi AI phục vụ con người.

- Hiểu được rằng AI cần phục vụ con người một cách công bằng, không phân biệt giới tính, vùng miền, điều kiện kinh tế hay hoàn cảnh khác nhau.

B2. Sử dụng AI an toàn và có trách nhiệm

Giúp AI công bằng

- Nêu được một số cách giúp AI hoạt động công bằng hơn, chẳng hạn như sử dụng dữ liệu đa dạng, tránh định kiến hoặc kiểm tra lại kết quả do AI tạo ra.

B3. Nguyên tắc đạo đức và trách nhiệm xã hội

Cần hiểu cách AI suy nghĩ

- Giải thích được vì sao con người cần hiểu lý do AI đưa ra quyết định, nhằm đảm bảo tính minh bạch và đáng tin cậy khi sử dụng AI.

C. Các kĩ thuật và ứng dụng AI

C4. Dữ liệu trong AI

Thuật toán AI dựa trên luật

- Sử dụng được cấu trúc nếu ... thì... trong lập trình AI đơn giản.

Làm quen với một số công cụ ứng dụng học máy trực quan

- Sử dụng được công cụ trải nghiệm AI trực quan dựa trên học máy có giám sát như: Scratch, Teachabe Machine, ... Trong trường hợp bị hạn chế vì thiếu thiết bị hoặc điện năng, có thể mô phỏng thủ công cách AI phân loại đồ vật.

D. Thiết kế hệ thống AI

D1. Nhận diện & hình thành giải pháp

Quy trình huấn luyện AI

- Mô tả được ở mức độ đơn giản về các bước cơ bản trong quá trình huấn luyện mô hình AI: xác định vấn đề, thu thập dữ liệu, dạy máy học, kiểm tra và đánh giá kết quả.

D2. Cấu trúc & tương tác, cải tiến hệ thống

Cải tiến hệ thống AI bằng dữ liệu

- Giải thích được bằng ví dụ rằng hệ thống AI có thể được cải tiến và hoạt động tốt hơn khi dữ liệu được bổ sung và cập nhật thường xuyên.

Chủ đề

Nội dung

Yêu cầu cần đạt

A. Tư duy lấy con người làm trung tâm

A1. Tính chủ động của con người

Con người tạo và điều khiển AI

- Nhận biết và giải thích được rằng AI không tự sinh ra hoặc hoạt động một cách độc lập, mà được con người tạo ra, lập trình và điều khiển để thực hiện những nhiệm vụ cụ thể.

- Nêu được một số ví dụ quen thuộc về các công cụ AI mà học sinh có thể gặp trong đời sống hằng ngày, chẳng hạn như: Trợ lý ảo — hiểu và trả lời câu hỏi do con người lập trình sẵn. Robot hút bụi, xe tự lái - di chuyển và tránh vật cản nhờ các cảm biến được thiết kế bởi kỹ sư.

AI hoạt động theo lập trình

- Trình bày được AI hoạt động theo lập trình của con người và chỉ là công cụ hỗ trợ, còn người dùng là người quyết định cuối cùng.

A3. Công dân trong kỉ nguyên AI

Con người ra quyết định với AI

- Nêu được ví dụ cụ thể về các tình huống ra quyết định có sự hỗ trợ của AI, chẳng hạn như: trong y tế: AI gợi ý chẩn đoán bệnh, bác sĩ xem xét và quyết định phương án điều trị. Trong giao thông: AI đề xuất đường đi nhanh hơn, người lái xe cân nhắc trước khi chọn lộ trình.

Học hỏi và phát triển với AI

- Nhận biết và giải thích được rằng AI có thể giúp con người học hỏi, rèn luyện kỹ năng và mở rộng hiểu biết, nếu con người biết sử dụng AI đúng cách và có mục đích rõ ràng.

Quyền sở hữu và quyền riêng tư

- Nhận biết và giải thích được rằng dữ liệu cá nhân (như hình ảnh, giọng nói, tên, địa chỉ, thông tin học tập, thói quen sử dụng mạng) là tài sản của mỗi người, và chỉ chủ sở hữu mới có quyền quyết định chia sẻ hoặc cho phép sử dụng những dữ liệu đó.

- Hiểu được khái niệm cơ bản về quyền riêng tư, nghĩa là quyền được bảo vệ thông tin cá nhân và cuộc sống riêng, không bị người khác hoặc hệ thống AI thu thập, sử dụng hoặc chia sẻ trái phép.

Bảo vệ cá nhân trong thời đại AI

- Hiểu và giải thích được rằng dữ liệu cá nhân (như tên, hình ảnh, giọng nói, địa chỉ, kết quả học tập, thói quen sử dụng mạng...) là tài sản riêng của mỗi người, và nếu bị sử dụng sai mục đích, có thể gây ảnh hưởng xấu đến an toàn, danh tiếng và cuộc sống.

- Giải thích được rằng quyền riêng tư là quyền được giữ bí mật thông tin cá nhân, và việc bảo vệ quyền này giúp con người an toàn, được tôn trọng và tự do trong môi trường số.

B. Đạo đức AI

B1. Các khía cạnh đạo đức của AI

Mặt tốt và mặt xấu

- Nhận biết và phân tích được mặt tích cực và hạn chế của một số tính năng AI cụ thể (ví dụ: AI thu thập dữ liệu giúp gợi ý chính xác hơn nhưng có thể ảnh hưởng đến quyền riêng tư).

B2. Sử dụng AI an toàn và có trách nhiệm

An toàn khi sử dụng AI

- Nêu được một số câu hỏi cơ bản để kiểm tra tính an toàn và minh bạch của ứng dụng AI (như “Công cụ này có an toàn không?”, “Có lấy thông tin cá nhân không?”, “Có thể tắt được không?”) và áp dụng các câu hỏi đó để nhận xét đơn giản về mức độ an toàn, phù hợp của một số công cụ AI.

C. Các kĩ thuật và ứng dụng AI

C1. Đặc điểm chính của AI

Các thành phần cơ bản trong kiến trúc AI và cách hoạt động cơ bản của AI

- Giải thích được hai thành phần chính để “dạy” cho AI là Dữ liệu (sách vở, hình ảnh) và Thuật toán (phương pháp học).

- Mô tả được ví dụ cơ bản về một số bước hoạt động chính của công cụ AI.

Tác động tích cực và tiêu cực của AI

- Nêu được một ví dụ về tác động tích cực (mặt tốt) và một ví dụ về tác động tiêu cực (mặt xấu) của AI đối với cuộc sống của em hoặc gia đình.

C2. Ứng dụng AI trong học tập và cuộc sống

Làm quen với ứng dụng AI

- Trình bày được ví dụ về một số công cụ/tính năng ứng dụng AI và một số công cụ/tính năng không ứng dụng AI gần gũi trong cuộc sống và bối cảnh Việt Nam như: AI trong nông nghiệp, giáo dục, dự báo lũ, dịch ngôn ngữ dân tộc...

- Kể được tên một số công cụ AI và mô tả được chức năng chính của chúng.

C3. Công nghệ AI

Một số công nghệ AI quen thuộc và đơn giản

- Kể được tên một số công nghệ AI đơn giản (ví dụ: AI nhận dạng hình ảnh, âm thanh, ...)

D. Thiết kế hệ thống AI

D1. Nhận diện & hình thành giải pháp

Nên hay không nên sử dụng AI?

- Trình bày được ý kiến cá nhân về việc nên hay không nên sử dụng AI trong một số tình huống thực tế cụ thể và giải thích được lý do lựa chọn bằng cách nêu lợi ích hoặc tác hại tương ứng.

D2. Cấu trúc & tương tác, cải tiến hệ thống

Khi nào không nên dùng AI?

- Nêu được một số tình huống hoặc công việc mà con người phù hợp hơn AI.

- Trình bày được một số tình huống không nên sử dụng AI, ví dụ khi có cách khác đơn giản, an toàn hơn hoặc khi việc dùng AI có thể khiến con người lười suy nghĩ.

Chủ đề

Nội dung

Yêu cầu cần đạt

A. Tư duy lấy con người làm trung tâm

A1. Tính chủ động của con người

Quyền ra quyết định

- Giải thích được lý do vì sao con người cần giữ quyền ra quyết định, chẳng hạn như: Đảm bảo công bằng: con người có thể xem xét hoàn cảnh và cảm xúc mà AI không hiểu được; đảm bảo an toàn: con người có thể ngăn chặn các hành động sai lệch hoặc nguy hiểm do AI gây ra; bảo vệ quyền lợi con người: không để AI xâm phạm quyền riêng tư, tự do hoặc phẩm giá cá nhân.

Xác thực kết quả

- Nêu được hậu quả xảy ra khi không có sự xác thực của con người về độ chính xác của kết quả mà AI đưa ra trong một số trường hợp thực tế.

A2. AI vì sự tiến bộ của con người

Hậu quả khi AI quyết định

- Phân tích được các tác hại có thể xảy ra nếu con người sử dụng AI để ra quyết định cuối cùng trong số tình huống thực tế.

Ngăn chặn công cụ AI có hại

- Nêu được các hậu quả có thể xảy ra nếu không có các quy định pháp lý nhằm ngăn chặn việc thiết kế và sản xuất các công cụ AI có hại trong một số tình huống thực tế.

A3. Công dân trong kỉ nguyên AI

Quyền tự chủ của AI và con người

- Biết về xung đột giữa quyền tự chủ của con người và quyền tự chủ của AI, chỉ ra được các tình huống trong đó có thể cần đến một mức độ nhất định quyền tự chủ của AI, ví dụ: Kiểm tra chính tả tự động và tự động sửa lỗi khi con người soạn thảo báo cáo.

Bảo vệ quyền tự chủ của con người

- Hiểu được rằng quyền tự chủ của con người phải được bảo vệ khi sử dụng AI để đưa ra các quyết định quan trọng và mức độ tự chủ của AI cần được đánh giá dựa trên các nhu cầu và yếu tố bối cảnh cụ thể.

B. Đạo đức AI

B2. Sử dụng AI an toàn và có trách nhiệm

Đánh giá và hành động vì một AI tốt đẹp hơn

- Nêu được một số tiêu chí đơn giản (dựa trên các nguyên tắc đạo đức) để đánh giá mức độ phù hợp, an toàn của một ứng dụng AI.

- Trình bày được ví dụ về các hành động cụ thể nhằm góp phần xây dựng môi trường AI có đạo đức (như báo cáo lỗi, không sử dụng ứng dụng độc hại, yêu cầu sự minh bạch).

B3. Nguyên tắc đạo đức và trách nhiệm xã hội

Trách nhiệm khi sử dụng AI

- Thể hiện được thái độ và cam kết cá nhân trong việc sử dụng AI có trách nhiệm thông qua bài viết, phát biểu hoặc sản phẩm học tập cụ thể.

C. Các kĩ thuật và ứng dụng AI

C4. Dữ liệu trong AI

Các khía cạnh đạo đức liên quan đến dữ liệu huấn luyện AI

- Phân tích được các vấn đề đạo đức có thể nảy sinh từ dữ liệu huấn luyện AI (ví dụ: dữ liệu thiếu đa dạng dẫn đến phân biệt đối xử, dữ liệu riêng tư bị xâm phạm).

- Phân tích được tầm quan trọng của việc sử dụng bộ dữ liệu “sạch” và “công bằng” để tạo ra các công cụ AI có đạo đức.

C5. Kĩ thuật và thuật toán AI

Tìm hiểu một số cách học của AI

- Nêu được ví dụ về quá trình huấn luyện AI một cách đơn giản.

- Trình bày và phân biệt được ba phương pháp học máy cơ bản (học có giám sát, học không giám sát, học tăng cường). Nêu được một số ứng dụng AI sử dụng các phương pháp học máy đó.

D. Thiết kế hệ thống AI

D1. Nhận diện & hình thành giải pháp

Ý tưởng dự án AI từ thực tiễn

- Nêu được ví dụ cụ thể về một vấn đề trong trường học hoặc cộng đồng có thể được giải quyết hoặc cải thiện bằng AI, và mô tả được phạm vi của vấn đề đó.

- Nêu được ví dụ và phân tích được tính khả thi của ý tưởng dự án AI bằng cách trả lời các câu hỏi như: dữ liệu có dễ thu thập không, có rủi ro đạo đức hay không, mức độ phức tạp, chi phí có phù hợp hay không...

D2. Cấu trúc

& tương tác, cải tiến hệ thống

Dự án tạo sản phẩm từ AI

- Lập được kế hoạch cho một dự án sáng tạo có sử dụng AI theo nhóm nhỏ và thực hành tạo sản phẩm đơn giản theo kế hoạch đã xây dựng.

Chủ đề

Nội dung

Yêu cầu cần đạt

A. Tư duy lấy con người làm trung tâm

A1. Tính chủ động của con người

AI không thay thế con người

- Nêu được một số lĩnh vực mà AI không nên thay thế con người, chẳng hạn như:

+ Giáo dục: giáo viên hiểu tâm lý học sinh, biết khích lệ, hướng dẫn và dạy đạo đức.

+ Y tế: bác sĩ không chỉ chữa bệnh mà còn động viên, lắng nghe bệnh nhân.

+ Nghệ thuật: nghệ sĩ thể hiện cảm xúc và ý tưởng riêng mà AI không thể cảm nhận, ...

Rủi ro khi lạm dụng AI

- Nhận biết được về những rủi ro của việc lạm dụng các công cụ AI sáng tạo (AI tạo văn bản, hình ảnh), liên hệ đến nguy cơ làm suy giảm tư duy phản biện và kỹ năng sáng tạo của con người.

A2. AI vì sự tiến bộ của con người

Nguy cơ bị AI kiểm soát

- Nhận biết và giải thích được rằng một số hệ thống hoặc dịch vụ sử dụng AI có thể thu thập, phân tích và sử dụng dữ liệu cá nhân của người dùng (như vị trí, thói quen, hình ảnh, giọng nói, sở thích...) để kiểm soát hành vi, gây ảnh hưởng hoặc thao túng quyết định của con người.

- Hiểu được khái niệm “lạm dụng AI để kiểm soát người dùng”, nghĩa là việc sử dụng AI không minh bạch hoặc sai mục đích, khiến người dùng: bị theo dõi mà không biết, bị đề xuất thông tin, quảng cáo hoặc nội dung một chiều, bị thao túng suy nghĩ hoặc hành động, bị mất quyền kiểm soát dữ liệu cá nhân.

A3. Công dân trong kỉ nguyên AI

Người dùng và người tạo AI

- Phân biệt được vai trò của người dùng và người phát triển khi tương tác với AI.

Trách nhiệm pháp lý

- Hiểu và giải thích được rằng những người sáng tạo ra công cụ AI, nhà cung cấp công cụ AI hoặc người sử dụng công cụ AI phải chịu trách nhiệm pháp lý đối với các hậu quả mà hệ thống hoặc công cụ AI có thể gây ra.

Trách nhiệm giải trình

- Hiểu rõ trách nhiệm giải trình của con người khi học cách tạo hoặc thiết kế AI.

B. Đạo đức AI

B1. Các khía cạnh đạo đức của AI

Rủi ro với AI

- Nêu được một số rủi ro khi sử dụng AI trong một số trường hợp cụ thể như nhận dạng cảm xúc có thể xâm phạm quyền riêng tư, đưa ra kết luận sai.

- Phân loại được các loại rủi ro an toàn khác nhau của AI (ví dụ: rủi ro về dữ liệu, rủi ro về thuật toán thiên vị, rủi ro bị lừa đảo).

B2. Sử dụng AI an toàn và có trách nhiệm

Phòng tránh rủi ro dữ liệu

- Nêu được hành vi tự giác trong việc bảo vệ dữ liệu cá nhân và tôn trọng bản quyền trong các dự án học tập có sử dụng AI.

- Đề xuất được một vài cách đơn giản để phòng tránh hoặc giảm thiểu rủi ro khi sử dụng và phát triển AI.

B3. Nguyên tắc đạo đức và trách nhiệm xã hội

Trách nhiệm phát triển AI

- Nêu được các vấn đề đạo đức cần lưu ý đối với việc phát triển AI (bảo mật thông tin, không cung cấp thông tin sai lệch, không xúc phạm).

C. Các kĩ thuật và ứng dụng AI

C1. Đặc điểm chính của AI

Cách AI thực hiện một số chức năng cơ bản.

- Trình bày được cách AI thực hiện một số chức năng cơ bản như “đọc”, “nghe”, “nhìn” và liên hệ phân tích được một số công nghệ/kỹ thuật đảm nhiệm các chức năng đó.

C5. Kĩ thuật và thuật toán AI

Cách AI nhận diện cảm xúc

- Nêu được cách AI nhận diện cảm xúc dựa vào các đặc điểm, chẳng hạn:

+ Nét mặt

+ Từ khóa trong văn bản và lời nói

+ Ngữ điệu của lời nói

+ Cử chỉ (như gật đầu, lắc đầu, ...)

D. Thiết kế hệ thống AI

D1. Nhận diện & hình thành giải pháp

Kế hoạch dự án AI

- Xác định được một vấn đề thực tế có thể giải quyết bằng AI và lập được kế hoạch sơ bộ cho dự án tương ứng.

D2. Cấu trúc

& tương tác, cải tiến hệ thống

Dự án AI đơn giản của em

- Trình bày được ví dụ về một kịch bản hội thoại cho một tình huống cụ thể ứng dụng AI (như chatbot hoặc trợ lý ảo).

- Mô tả được một số đặc điểm cơ bản của một trải nghiệm người dùng (UX) tốt khi tương tác với AI.

- Lập được kế hoạch và triển khai thực hiện làm việc nhóm để phát triển một sản phẩm AI đơn giản (như chatbot, mô hình nhận dạng) bằng các công cụ có sẵn.

Chủ đề

Nội dung

Yêu cầu cần đạt

A. Tư duy lấy con người làm trung tâm

A1. Tính chủ động của con người

Thách thức xã hội trong kỉ nguyên AI

- Hình thành nhận thức và phát triển quan điểm phản biện về những thách thức mà xã hội đang đối mặt, chẳng hạn như: Ưu tiên tăng tốc đổi mới AI trong khi hy sinh sự an toàn của người dùng.

A2. AI vì sự tiến bộ của con người

AI tác động đến xã hội

- Nêu được các dẫn chứng để giải thích được tại sao AI lại có tác động lớn đến xã hội.

Thiên vị và thành kiến trong AI

- Giải thích được các vấn đề “thiên vị”, “thành kiến” mà AI có thể gây ra đối với xã hội; cũng như tác động của AI đối với các mối quan hệ xã hội, chuẩn mực và cấu trúc xã hội.

A3. Công dân trong kỉ nguyên AI

Định hướng học tập trong kỉ nguyên AI

- Hiểu được rằng trong thế giới có AI, con người cần:

+ Biết học cách học - rèn luyện khả năng tự học, học suốt đời.

+ Phát triển tư duy phản biện - biết phân tích, đánh giá thông tin do AI cung cấp.

+ Giữ vững tính sáng tạo và cảm xúc con người - làm những việc AI không thể làm.

+ Nâng cao kỹ năng hợp tác và giao tiếp - làm việc hiệu quả với con người và AI.

- Thực hành xác định mục tiêu học tập cá nhân trong thế giới có AI, chẳng hạn như: học cách sử dụng AI để tìm kiếm và tóm tắt thông tin, sử dụng AI để rèn luyện kỹ năng viết, đọc, vẽ, tư duy logic, luyện tập giao tiếp hoặc học ngôn ngữ mới với công cụ AI, tự đặt mục tiêu phát triển kỹ năng mềm mà AI không thay thế được (đồng cảm, sáng tạo, lãnh đạo...).

AI giúp thể hiện bản thân

- Nêu được cách sử dụng AI như là công cụ giúp thể hiện bản thân và theo đuổi đam mê.

Nghề nghiệp tương lai

- Phân tích được những thay đổi mà AI có thể mang lại cho các ngành nghề trong tương lai. Liệt kê được những kỹ năng quan trọng cần trang bị để sống và làm việc hiệu quả cùng với AI.

B. Đạo đức AI

B2. Sử dụng AI an toàn và có trách nhiệm

Trách nhiệm khi sử dụng AI

- Trình bày được vai trò của người dùng trong kiểm soát và chịu trách nhiệm đối với kết quả cuối cùng do AI tạo ra.

- Nêu được vai trò của cá nhân và cộng đồng trong việc giám sát, phản hồi và đề xuất giải pháp để sử dụng AI một cách an toàn, công bằng và hợp lý.

B3. Nguyên tắc đạo đức và trách nhiệm xã hội

Kiến tạo AI công bằng

- Giải thích được tầm quan trọng của việc huấn luyện AI theo hướng không phân biệt đối xử và tôn trọng sự đa dạng.

- Nêu và giải thích được một số cách thu thập dữ liệu bảo đảm công bằng, không bỏ sót hay thiên vị các nhóm người khác nhau.

C. Các kĩ thuật và ứng dụng AI

C2. Ứng dụng AI trong học tập và cuộc sống

Thực hành vận dụng AI giải quyết vấn đề, tạo ra sản phẩm đơn giản

- Đề xuất được những ý tưởng mới, sáng tạo để giải quyết một vấn đề bằng AI.

- Vận dụng được kiến thức đã học để tạo ra một công cụ AI đơn giản (ví dụ: một chatbot, một mô hình nhận dạng hình ảnh) dựa trên các công cụ hoặc nền tảng có sẵn. Ưu tiên việc sử dụng các công cụ mở, dễ dùng như Teachable Machine, QuickDraw, Scratch AI, CoSpaces, ...

C3. Công nghệ AI

Cách cải thiện dữ liệu, nâng cao chất lượng của sản phẩm AI.

- Thực hiện được việc cải thiện bộ dữ liệu (thêm, xóa, sửa dữ liệu) để nâng cao chất lượng của sản phẩm AI.

D. Thiết kế hệ thống AI

D1. Nhận diện & hình thành giải pháp

Con người dẫn dắt AI

- Trình bày được vai trò của con người là đồng sáng tạo và người dẫn dắt trong việc thiết kế, vận hành và phát triển các hệ thống, công cụ AI.

D2. Cấu trúc & tương tác, cải tiến hệ thống

Đánh giá và cải tiến sản phẩm AI

- Thiết kế và thực hiện được các kiểm tra đơn giản để đánh giá sản phẩm AI, phân tích kết quả và chủ động thử nghiệm một số cách cải tiến đơn giản, phù hợp nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm.

Chủ đề

Nội dung

Yêu cầu cần đạt

A. Tư duy lấy con người làm trung tâm

A1. Tính chủ động của con người

Con người trong hệ thống AI

- Thực hành xác định được vai trò của con người trong sử dụng, vận hành, tùy chỉnh một hệ thống AI cụ thể.

Con người cần kiểm soát AI

- Giải thích được tại sao việc con người kiểm soát AI là quan trọng, thông qua việc liên hệ đến các giá trị như an toàn, công bằng và quyền lợi con người.

A2. AI vì sự tiến bộ của con người

Rủi ro đối với con người và dự án AI

- Thực hành phân tích các rủi ro đối với con người, xã hội của một sản phẩm AI có thể đem lại và nêu các biện pháp hạn chế các rủi ro đó thông qua một dự án sáng tạo AI.

Rủi ro của AI với đời sống

- Nêu được các rủi ro đối với con người, xã hội mà một số ứng dụng AI cụ thể có thể đem lại.

A3. Công dân trong kỉ nguyên AI

Luật pháp với AI

- Kể tên được một vài quy định hoặc luật lệ (ở mức độ khái niệm, ví dụ: luật an ninh mạng, luật bảo vệ dữ liệu) có chức năng bảo vệ người dùng trong không gian số.

B. Đạo đức AI

B2. Sử dụng AI an toàn và có trách nhiệm

Tuân thủ quy định và pháp luật khi sử dụng AI

- Nêu được ví dụ về các hành vi hoặc sự cố do AI gây ra như vi phạm quy định của nhà trường hoặc các văn bản pháp luật liên quan đến sử dụng công nghệ thông tin.

B3. Nguyên tắc đạo đức và trách nhiệm xã hội

Đạo đức trong vận hành và sáng tạo AI

- Trình bày được ví dụ minh họa một số vấn đề đạo đức có thể phát sinh trong quá trình thiết kế và vận hành AI (như thiên vị dữ liệu, vi phạm quyền riêng tư hoặc thiếu minh bạch).

C. Các kĩ thuật và ứng dụng AI

C2. Ứng dụng AI trong học tập tập và cuộc sống

Liên hệ các ứng dụng AI và vấn đề trong thực tế

- Xác định các vấn đề thực tế có thể ứng dụng AI để thực hiện. Ưu tiên các vấn đề gần gũi, cần thiết trong bối cảnh Việt Nam, chẳng hạn: sản xuất nông nghiệp, các vấn đề liên quan đến các cộng đồng thiểu số, ...

- Xác định được các yêu cầu cần có đối với việc ứng dụng AI thực hiện nhiệm vụ cụ thể.

- Liệt kê được tên các ứng dụng AI theo các tính năng của hệ thống.

Một số ứng dụng AI trong học tập

- Nêu được ví dụ một số trường hợp sử dụng AI hỗ trợ quá trình học tập.

C3. Công nghệ AI

Cách đặt prompt phù hợp với mục tiêu cụ thể

- Mô tả được các yêu cầu để đưa ra prompt phù hợp với mục tiêu cụ thể.

Một số công nghệ trong AI

- Trình bày được ví dụ mô tả một số công nghệ để thiết kế và tạo AI.

C4. Dữ liệu trong AI

Các dạng dữ liệu huấn luyện và ảnh hưởng đến chất lượng AI

- Phân tích được sự ảnh hưởng của chất lượng dữ liệu đến chất lượng AI.

- Phân tích được các dạng dữ liệu được sử dụng để huấn luyện AI.

D. Thiết kế hệ thống AI

D1. Nhận diện & hình thành giải pháp

Ý tưởng hệ thống AI

- Nêu được ví dụ cụ thể, xác định nhiệm vụ hoặc mục tiêu cụ thể mà một hệ thống AI cần thực hiện, nêu được mối liên hệ giữa mục tiêu đó với các thành phần chính của hệ thống.

D2. Cấu trúc & tương tác, cải tiến hệ thống

Hệ thống AI

- Mô tả được các thành phần cơ bản của hệ thống AI (dữ liệu, mô hình, thuật toán, đầu ra, phản hồi) phù hợp với nhiệm vụ cụ thể.

- Nêu được ví dụ về một số vấn đề phát sinh trong quá trình vận hành hoặc tối ưu hóa AI và trình bày được ý nghĩa của việc khắc phục các vấn đề đó.

Chủ đề

Nội dung

Yêu cầu cần đạt

A. Tư duy lấy con người làm trung tâm

A1. Tính chủ động của con người

Quy trình sử dụng AI an toàn

- Thực hành xây dựng quy trình sử dụng một sản phẩm AI cụ thể một cách thích hợp

AI để nâng cao năng lực

- Thực hành phân tích các trường hợp thực tế để thấy được tầm quan trọng của việc sử dụng AI để nâng cao năng lực của con người mà vẫn đảm bảo sự kiểm soát của con người.

A2. AI vì sự tiến bộ của con người

Bền vững và công bằng

- Nêu được ví dụ về một số ứng dụng AI có tác động tích cực và mang lại lợi ích xã hội lâu dài, chẳng hạn như: AI trong nông nghiệp, AI trong y tế, ...

- Phân tích được các yếu tố thể hiện tính bền vững và công bằng của hệ thống AI đó, ví dụ:

+ Bền vững: sử dụng năng lượng hiệu quả, góp phần bảo vệ môi trường, duy trì lâu dài mà không gây hại đến con người hay thiên nhiên.

+ Công bằng: đảm bảo mọi người đều được hưởng lợi từ công nghệ, không phân biệt giới tính, địa vị, vùng miền hay điều kiện kinh tế.

A3. Công dân trong kỉ nguyên AI

Quyền của người và dự án AI

- Trình bày được các quyền cơ bản của người dùng dữ liệu (quyền được biết, quyền được đồng ý, quyền yêu cầu xóa dữ liệu...)

- Thực hành phân tích, đánh giá mức độ đảm bảo các quyền cơ bản của người dùng đối với một số sản phẩm AI thông qua một dự án sáng tạo AI.

B. Đạo đức AI

B2. Sử dụng AI an toàn và có trách nhiệm

Phòng tránh rủi ro khi sử dụng AI

- Nhận biết và phân loại được các loại rủi ro hoặc sự cố do AI gây ra có thể vi phạm quy định của nhà trường hoặc các văn bản pháp luật liên quan.

B3. Nguyên tắc đạo đức và trách nhiệm xã hội

Đạo đức trong thiết kế AI

- Xác định và sơ đồ hóa được các vấn đề đạo đức có thể phát sinh trong từng bước thiết kế và vận hành AI.

C. Các kĩ thuật và ứng dụng AI

C2. Ứng dụng AI trong học tập và cuộc sống

Một số ứng dụng AI trong học tập

- Trình bày được cách AI hỗ trợ quá trình học tập và thiết kế các công cụ hỗ trợ.

- Trình bày các tính năng AI mong muốn nhằm hỗ trợ hoạt động học tập.

C3. Công nghệ AI

Cách đặt prompt phù hợp với mục tiêu cụ thể

- Xác định các prompt nâng cao từ các yêu cầu cụ thể.

Khám phá cách thức vận hành một số hệ thống AI

- Mô tả được cách thức vận hành của một số công nghệ AI.

- Hiểu cách thức các công nghệ vận hành trong hệ thống AI.

Một số phương pháp, nhiệm vụ tùy chỉnh hệ thống AI

- Xác định được một số phương pháp, nhiệm vụ để tùy chỉnh hệ thống AI.

C5. Kĩ thuật và thuật toán AI

Kiến thức cơ bản về mạng nơ-ron nhân tạo

- Trình bày được kiến thức cơ bản về mạng nơ-ron nhân tạo.

Kiến thức cơ bản về các thuật toán phân cụm và phân lớp

- Trình bày được kiến thức cơ bản về các thuật toán phân cụm, phân lớp và một số ý tưởng thực hiện.

D. Thiết kế hệ thống AI

D1. Nhận diện & hình thành giải pháp

Thiết kế hệ thống AI

- Trình bày được cách thức thiết kế và vận hành tổng thể của một hệ thống AI, thể hiện được mối quan hệ giữa mục tiêu, dữ liệu và các thành phần trong hệ thống.

D2. Cấu trúc

& tương tác, cải tiến hệ thống

Vận hành và tối ưu hóa hệ thống AI

- Trình bày được cách thức vận hành của công nghệ trong hệ thống AI, thể hiện được mối liên hệ giữa các thành phần của hệ thống trong việc thực hiện một nhiệm vụ cụ thể.

- Trình bày được các cách thức giải quyết vấn đề phát sinh của hệ thống AI nhằm tối ưu hóa hiệu quả hoạt động của hệ thống.

A. Tư duy lấy con người làm trung tâm

A1. Tính chủ động của con người

Quyền kiểm soát của con người trong dự án AI

- Thực hành phân tích một hệ thống AI nhằm đảm bảo con người có quyền kiểm soát và chịu trách nhiệm đối với tất cả các bước quan trọng trong vòng đời AI thông qua một dự án sáng tạo AI.

Con người trong hệ thống AI

- Phân tích vai trò của con người và AI trong các bước chính của quá trình ra quyết định, và kiểm tra xem trách nhiệm giải trình của con người đối với các quyết định có tuân thủ các quy định hiện hành tại địa phương hay quốc tế hay không

A2. AI vì sự tiến bộ của con người

Nguyên tắc đạo đức khi thiết kế AI

- Hiểu được mục đích của việc xây dựng bộ nguyên tắc cá nhân, đó là để:

+ Hướng dẫn hành vi khi tham gia vào các hoạt động liên quan đến AI.

+ Đảm bảo mọi sản phẩm hoặc ý tưởng AI được phát triển một cách có trách nhiệm và nhân văn.

- Thực hành soạn thảo một bộ nguyên tắc cá nhân khi làm việc với AI, bao gồm các nội dung cơ bản như:

+ An toàn: đảm bảo hệ thống AI không gây nguy hiểm cho con người hoặc môi trường.

+ Công bằng: tránh thiên vị, phân biệt đối xử trong dữ liệu và kết quả AI.

+ Minh bạch: giải thích được AI hoạt động như thế nào, không che giấu thông tin.

+ Tôn trọng quyền riêng tư: không sử dụng hoặc chia sẻ dữ liệu cá nhân trái phép.

+ Trách nhiệm: kiểm tra, đánh giá và chịu trách nhiệm về sản phẩm AI tạo ra.

+ Lợi ích xã hội: thiết kế AI nhằm phục vụ con người, cộng đồng và môi trường bền vững.

A3. Công dân trong kỉ nguyên AI

Trách nhiệm công dân trong xã hội có AI

- Hiểu và phân tích được rằng “trách nhiệm công dân trong xã hội AI” bao gồm:

+ Sử dụng AI một cách an toàn, trung thực và có đạo đức.

+ Tôn trọng quyền riêng tư và dữ liệu của người khác.

+ Không sử dụng AI để lan truyền thông tin sai lệch, gian lận hay gây hại.

+ Đóng góp vào việc xây dựng môi trường số tích cực, công bằng và nhân văn.

B. Đạo đức AI

B1. Các khía cạnh đạo đức của AI

Vấn đề đạo đức của AI

- Phân tích được nguyên nhân dẫn đến các vấn đề đạo đức hoặc sai lệch trong quá trình hoạt động của hệ thống AI.

B2. Sử dụng AI an toàn và có trách nhiệm

Mức độ rủi ro với AI

- Đánh giá và xác định được mức độ rủi ro của AI có thể dẫn đến vi phạm quy định của nhà trường hoặc các quy định pháp luật liên quan.

B3. Nguyên tắc đạo đức và trách nhiệm xã hội

Trách nhiệm trong hệ sinh thái AI

- Trình bày được quyền và trách nhiệm của người phát triển, người sử dụng AI, cũng như vai trò của cá nhân trong việc góp ý, đề xuất xây dựng chính sách và quy định liên quan đến AI.

C. Các kĩ thuật và ứng dụng AI

C2. Ứng dụng AI trong học tập và cuộc sống

Các yêu cầu dành cho công cụ AI hỗ trợ các hoạt động học tập và xã hội

- Tùy chỉnh các yêu cầu hệ thống AI để hỗ trợ các hoạt động học tập và hoạt động xã hội.

- Phân tích và lựa chọn ý tưởng thiết kế các công cụ AI để thực hiện các công việc khác nhau.

C3. Công nghệ AI

Một số công cụ thiết kế và phát triển hệ thống AI

- Tìm hiểu và thử nghiệm các công cụ thiết kế, phát triển công cụ AI.

- Tìm hiểu và thử nghiệm một số công cụ mã nguồn mở hoặc miễn phí dùng để thiết kế, huấn luyện và phát triển hệ thống AI, chẳng hạn như Teachable Machine, ML5.js, TensorFlow.js, hoặc MIT App Inventor, ...

Một số hệ thống AI thử nghiệm

- Phân tích được các yêu cầu của hệ thống AI thử nghiệm.

Tùy chỉnh và tối ưu hệ thống AI

- Đánh giá khả năng tối ưu hệ thống AI thông qua cập nhật công nghệ/kỹ thuật mới.

- Phân tích và xác định các nhiệm vụ cần thiết để tùy chỉnh hệ thống AI.

- Nêu được ví dụ về cách thức đánh giá hiệu suất của hệ thống AI.

C4. Dữ liệu trong AI

Thu thập, cải thiện dữ liệu và các công cụ, nền tảng phát triển hệ thống AI

- Thu thập và tổ chức dữ liệu đáp ứng yêu cầu của hệ thống AI thử nghiệm.

- Phân tích và xác định được các nền tảng hoặc bộ công cụ phát triển AI, cải thiện các bộ dữ liệu đáp ứng quá trình thiết kế, phát triển AI.

D. Thiết kế hệ thống AI

D1. Nhận diện & hình thành giải pháp

Giải pháp hệ thống AI

- Trình bày được một số nhiệm vụ cụ thể và phân tích, lựa chọn được các phương án thiết kế và vận hành hệ thống AI phù hợp để đạt hiệu quả cao trong nhiệm vụ đó.

D2. Cấu trúc & tương tác, cải tiến hệ thống

Phát triển hệ thống AI

- Trình bày được các vai trò khác nhau trong quá trình phát triển một sản phẩm AI (như người đề xuất ý tưởng, lập trình, huấn luyện, kiểm thử) và giải thích được rằng việc tạo ra sản phẩm AI cần có sự hợp tác giữa nhiều người với chuyên môn khác nhau.

- Phân tích được nguyên nhân của các vấn đề phát sinh trong hệ thống AI và lựa chọn được cách giải quyết phù hợp để hệ thống hoạt động ổn định và hiệu quả hơn.