Tiêu chuẩn Quốc gia TCVN 12119:2021 Hệ thống ống chất dẻo dùng để thoát nước thải và chất thải (ở nhiệt độ thấp và nhiệt độ cao) trong các tòa nhà - Ống và phụ tùng poly(vinyl clorua) không hóa dẻo (PVC-U)

TIÊU CHUẨN QUỐC GIA

TCVN 12119:2021

HỆ THỐNG ỐNG VÀ CHẤT DẺO DÙNG ĐỂ THOÁT NƯỚC THẢI VÀ CHẤT THẢI (Ở NHIỆT ĐỘ THẤP VÀ NHIỆT ĐỘ CAO) TRONG CÁC TÒA NHÀ - ỐNG VÀ PHỤ TÙNG POLY(VINYL CLORUA) KHÔNG HÓA DẺO (PVC-U)

Plastics piping systems for soil and waste discharge (low and high temperature) inside buildings - Unplasticized poly(vinyl chloride) (PVC-U)

Lời nói đầu

TCVN 12119:2021 thay thế cho TCVN 12119:2018.

TCVN 12119:2021 được xây dựng trên cơ sở tham khảo ISO 3633:2002, Plastics piping systems for soil and waste discharge (low and high temperature) inside buildings - Unplasticized poly(vinyl chloride) (PVC-U).

TCVN 12119:2021 do Ban kỹ thuật Tiêu chuẩn quốc gia TCVN/TC 138 Ống, phụ tùng và van bằng chất dẻo dùng để vận chuyển chất lỏng biên soạn, Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng đề nghị, Bộ Khoa học và Công nghệ công bố.

HỆ THỐNG ỐNG VÀ CHẤT DẺO DÙNG ĐỂ THOÁT NƯỚC THẢI VÀ CHẤT THẢI (Ở NHIỆT ĐỘ THẤP VÀ NHIỆT ĐỘ CAO) TRONG CÁC TÒA NHÀ - ỐNG VÀ PHỤ TÙNG POLY(VINYL CLORUA) KHÔNG HÓA DẺO (PVC-U)

Plastics piping systems for soil and waste discharge (low and high temperature) inside buildings - Unplasticized poly(vinyl chloride) (PVC-U)

1  Phạm vi áp dụng

Tiêu chuẩn này quy định các yêu cầu cho ống và phụ tùng poly(vinyl clorua) không hóa dẻo (PVC-U) dùng để thoát nước thải và chất thải (ở nhiệt độ thấp và nhiệt độ cao) trong các tòa nhà, cũng như cả hệ thống đường ống. Tiêu chuẩn này không bao gồm hệ thống ống chôn ngầm dưới đất.

Tiêu chuẩn này cũng quy định các thông số thử cho các phép thử được viện dẫn trong tiêu chuẩn.

Tiêu chuẩn này áp dụng cho ống và phụ tùng PVC-U, cũng như tổ hợp của ống và phụ tùng sử dụng cho các mục đích sau

a) hệ thống đường ống thoát nước thải và chất thải dùng để thoát nước thải sinh hoạt (ở nhiệt độ thấp và nhiệt độ cao);

b) hệ thống đường ống thông gió kết hợp với a);

c) hệ thống đường ống thoát nước mưa bên trong tòa nhà.

Tiêu chuẩn này không quy định các yêu cầu cho giá trị K của nguyên liệu.

2  Tài liệu viện dẫn

Các tài liệu viện dẫn sau rất cần thiết cho việc áp dụng tiêu chuẩn này. Đối với các tài liệu viện dẫn ghi năm công bố thì áp dụng phiên bản được nêu. Đối với các tài liệu viện dẫn không ghi năm công bố thì áp dụng phiên bản mới nhất bao gồm cả các sửa đổi, bổ sung (nếu có).

TCVN 6144 (ISO 3127), Ống nhựa nhiệt dẻo-Xác định độ bền va đập bên ngoài - Phương pháp vòng tuần hoàn

TCVN 6145 (ISO 3126), Hệ thống ống nhựa nhiệt dẻo - Các chi tiết bằng nhựa - Phương pháp xác định kích thước.

TCVN 6147-1 (ISO 2507-1), Ống và phụ tùng nối bằng nhựa nhiệt dẻo - Nhiệt độ hóa mềm Vicat - Phần 1: Phương pháp thử chung

TCVN 6148 (ISO 2505), Ống nhựa nhiệt dẻo - Sự thay đổi kích thước theo chiều dọc - Phương pháp thử và các thông số

TCVN 6242 (ISO 580), Hệ thống đường ống và ống bằng chất dẻo - Phụ tùng bằng nhựa nhiệt dẻo dạng ép phun - Phương pháp đánh giá ngoại quan ảnh hưởng của gia nhiệt

TCVN 7306 (ISO 9852), Ống poly(vinylclorua) không hóa dẻo (PVC-U) - Độ bền chịu diclometan ở nhiệt độ quy định (DCMT) - Phương pháp thử

TCVN 9577 (ISO 13254), Hệ thống ống nhựa nhiệt dẻo sử dụng trong điều kiện không chịu áp suất - Phép thử độ kín nước

ISO 265-1, Pipes and fittings of plastics materials - Fittings for domestic and industrial waste pipes - Basic dimensions: Metric series - Part 1: Unplasticized poly(vinyl chloride) (PVC-U) (Ống và phụ tùng bằng chất dẻo - Phụ tùng cho ống thải gia dụng và công nghiệp - Kích thước cơ bản: Hệ mét - Phần 1: Poly(vinyl clorua) không hóa dẻo (PVC-U)).

EN 681-1, Elastomeric seals - Materials requirements for pipe joint seals used in water and drainage applications - Part 1: Vulcanized rubber (Vòng gioăng đàn hồi - Yêu cầu vật liệu cho gioăng nối ống ứng dụng cho cấp và thoát nước - Phần 1: Cao su lưu hóa).

EN 681-2, Elastomeric seals - Materials requirements for pipe joint seals used in water and drainage applications - Part 2: Thermoplastic elastomers (Vòng gioăng đàn hồi - Yêu cầu vật liệu cho gioăng nối ống ứng dụng cho cấp và thoát nước - Phần 2: Elastome nhiệt dẻo).

EN 1054, Plastics piping systems - Thermoplastics piping systems for soil and waste discharge - Test method for airtightness of joints (Hệ thống ống bằng chất dẻo - Hệ thống ống bằng nhựa nhiệt dẻo thoát nước thải và chất thải - Phương pháp xác định độ kin khí của mối nối).

EN 1055:1996, Plastics piping systems - Thermoplastics piping systems for soil and waste discharge inside buildings - Test method for resistance to elevated temperature cycling (Hệ thống ống chất dẻo - Hệ thống ống bằng nhựa nhiệt dẻo thoát nước thải và chất thải bên trong các tòa nhà - Phương pháp thử độ bền với chu kỳ nhiệt độ cao).

EN 1329-1, Plastics piping systems for soil and waste discharge (low and high temperature) within the building structure - Unplasticized poly (vinyl chloride) (PVC-U) - Part 1: Specifications for pipes, fittings and the system [Hệ thống ống chất dẻo dùng để thoát nước thải và chất thải (nhiệt độ thấp và cao) bên trong các kết cấu tòa nhà - Poly(vinyl clorua) không hóa dẻo (PVC-U) - Phần 1: Yêu cầu cho ống, phụ tùng và hệ thống].

EN 1411, Plastics piping and ducting systems - Thermoplastics pipes - Determination of resistance to external blows by the staircase method (Hệ thống ống và đường ống bằng chất dẻo - ống nhựa nhiệt dẻo - Xác định độ bền với va đập bên ngoài bằng phương pháp bậc thang).

EN 1905, Plastics piping systems - Unplasticized poly(vinyl chloride) (PVC-U) pipes, fittings and material - Method for assessment of the PVC content based on total chlorine content (Hệ thống ống chất dẻo - ống, phụ tùng và vật liệu bằng poly(vinyl clorua) không hóa dẻo (PVC-U) - Phương pháp đánh giá hàm lượng PVC dựa trên tổng hàm lượng clo).

3  Ký hiệu và chữ viết tắt

3.1  Ký hiệu

A Chiều dài lắp

C Độ sâu vùng lắp gioăng

d_e Đường kính ngoài (tại điểm bắt kỳ)

d_em Đường kính ngoài trung bình

d_n Đường kính ngoài danh nghĩa

d_s Đường kính trong của đầu nong

d_sm Đường kính trong trung bình của đầu nong

DN Kích thước danh nghĩa

DN/OD Kích thước danh nghĩa (liên quan đến đường kính ngoài)

e Độ dày thành (tại điểm bất kỳ)

e_m Độ dày thành trung bình

e₂ Độ dày thành của đầu nong

e₃ Độ dày thành tại phần rãnh

H Chiều dài phần vát

L₁ Chiều dài đầu không nong

L₂ Chiều dài đầu nong

l Chiều dài hiệu dụng của ống

R Bán kính phần uốn cong của phụ tùng

z Chiều dài thiết kế (chiều dài z) của phụ tùng

α Góc danh nghĩa của phụ tùng

3.2  Chữ viết tắt

PVC-U poly(vinyl clorua) không hóa dẻo

TIR       tỷ lệ va đập thực

4  Vật liệu

4.1  Nguyên liệu

Nguyên liệu là PVC-U có bổ sung thêm các phụ gia cần thiết để tạo thuận lợi cho việc sản xuất các chi tiết phù hợp với các yêu cầu của tiêu chuẩn này. Việc sử dụng nguyên liệu không nguyên sinh được khuyến cáo tuân theo các yêu cầu nêu trong EN 1329-1

CHÚ THÍCH  Các định nghĩa liên quan đến nguyên liệu được nêu trong EN 1329-1.

Khi tính toán với công thức đã biết, trong trường hợp có tranh chấp và không biết công thức, hàm lượng PVC được xác định theo EN 1905 ít nhất phải bằng 80 % khối lượng đối với ống và 85 % khối lượng đối với phụ tùng đúc phun.

4.2  Phụ kiện giữ vòng gioăng

Vòng gioăng có thể được giữ bởi phụ kiện làm bằng polyme khác PVC-U, miễn là các mối nối phù hợp với yêu cầu trong Điều 9.

4.3  Tính cháy

Tiêu chuẩn này không qui định các yêu cầu cụ thể về tính cháy. Các yêu cầu về tính cháy phải tuân theo các quy định hiện hành.

5  Đặc tính chung

5.1  Ngoại quan

Khi nhìn bằng mắt thường, các yêu cầu sau đây phải được đáp ứng

- các bề mặt bên trong và bên ngoài của ống và phụ tùng phải nhẵn, sạch và không có rãnh, vết rộp, tạp chất, lỗ hoặc khuyết tật bề mặt khác có thể làm cản trở sự phù hợp của ống và phụ tùng với tiêu chuẩn này;

- từng đầu ống hoặc phụ tùng phải được cắt gọn và phải vuông góc với trục.

5.2  Màu

Màu phải đồng đều trên toàn bộ thành của ống và phụ tùng.

Màu được khuyến cáo dùng cho ống và phụ tùng là màu ghi.

6  Đặc tính hình học

6.1  Quy định chung

Tất cả các kích thước phải được xác định theo TCVN 6145 (ISO 3126).

Trong trường hợp có tranh chấp, nhiệt độ chuẩn là (23 ± 2) °C.

Các kích thước được thể hiện trên các hình và bảng không đại diện cho tất cả các chi tiết được sản xuất. Tuy nhiên các kích thước đưa ra phải phù hợp.

6.2  Kích thước ống

6.2.1  Đường kính ngoài

Đường kính ngoài trung bình, d_em, phải tuân theo Bảng 1 hoặc Bảng 2 hoặc Bảng 3.

6.2.2  Độ oval

Độ oval được đo trực tiếp sau khi sản xuất phải nhỏ hơn hoặc bằng 0,024dn.

Bàng 1 - Đường kính ngoài trung bình

(hệ mét)

Kích thước tính bằng milimét

Bảng 2 - Đường kính ngoài trung bình

(dựa theo hệ inch)

Kích thước tính bằng milimét

Bảng 3 - Đường kính ngoài trung bình của một số kích thước ống thông dụng khác

(hệ inch)

Kích thước tính bằng milimét

6.2.3  Chiều dài hiệu dụng của ống

Chiều dài hiệu dụng của ống, l, không được nhỏ hơn chiều dài được quy định bởi nhà sản xuất như được nêu trong Hình 1.

Hình 1 - Chiều dài hiệu dụng của ống

6.2.4  Vát mép

Khi ống được vát mép, góc vát phải nằm trong khoảng từ 15° đến 45° so với trục của ống (xem Hình 4 hoặc Hình 5). Độ dày thành còn lại tại đầu ống ít nhất phải bằng 1/3 giá trị e_min.

6.2.5  Độ dày thành

Độ dày thành, e, phải tuân theo Bảng 4, hoặc Bảng 5 hoặc Bảng 6 nhưng đối với dãy ống theo hệ mét cho phép có độ dày thành lớn nhất tại điểm bất kỳ lên đến 1,2e_min miễn là độ dày thành trung bình, e_m, nhỏ hơn hoặc bằng e_m,max, được quy định.

Bảng 4 - Độ dày thành

(hệ mét)

Kích thước tính bằng milimét

Bảng 5 - Độ dày thành

(dựa theo hệ inch)

Kích thước tính bằng milimét

Bảng 6 - Độ dày thành của một số kích thước ống thông dụng khác

(hệ inch)

Kích thước tính bằng milimét

6.2.6  Kích thước đầu nong

Kích thước đầu nong liên kết bằng keo (xem Hình 4) và đầu nong lắp gioăng (xem Hình 5) của ống phải tương tự như của phụ tùng (xem 6.4).

6.3  Kích thước phụ tùng

6.3.1  Đường kính ngoài

Đường kính ngoài trung bình, d_em, của đầu không nong phải tuân theo Bảng 1 hoặc Bảng 2, Bảng 3 tương ứng.

6.3.2  Chiều dài z

Nhà sản xuất phải đưa ra chiều dài thiết kế [chiều dài z] của phụ tùng (xem Hình 8 đến Hình 11 và Hình 13 đến Hình 17).

CHÚ THÍCH  Chiều dài z của phụ tùng giúp cho việc thiết kế khuôn và không dùng để kiểm soát chất lượng. Có thể sử dụng hướng dẫn trong ISO 265-1.

6.3.3  Độ dày thành

6.3.3.1  Quy định chung

Phụ tùng và các chi tiết của phụ tùng không dùng để tiếp xúc với chất lòng được vận chuyển thì không cần phải tuân theo yêu cầu độ dày thành quy định trong Bảng 7 đến Bảng 10 tương ứng.

Đối với phụ tùng hoặc đầu nối chuyển bậc giữa hai kích thước danh nghĩa, độ dày thành của mỗi bộ phận nối phải tuân theo các yêu cầu tương ứng về kích thước danh nghĩa. Trong trường hợp này, độ dày thành của thân phụ tùng được phép thay đổi dần dần từ độ dày thành này sang độ dày thành kia.

Hình 2 - Các điểm đo đầu không nong và đầu nong điển hình

6.3.3.2  Phụ tùng liên kết bằng keo

Đối với phụ tùng liên kết bằng keo, độ dày thành e và e₂ (xem Hình 2) phải lớn hơn hoặc bằng các giá trị cho trong Bảng 7 hoặc Bảng 8 hoặc Bảng 9.

Đối với phụ tùng liên kết bằng keo, cho phép giảm đến 5 % độ dày thành gây ra bởi sự trượt lõi. Trong trường hợp này, giá trị trung bình của hai độ dày thành đối diện phải bằng hoặc lớn hơn giá trị cho trong Bảng 7, Bảng 8 và Bảng 9.

Bảng 7 - Độ dày thành của phụ tùng liên kết bằng keo

(hệ mét)

Kích thước tính bằng milimét

Bảng 8 - Độ dày thành của phụ tùng liên kết bằng keo

(dựa theo hệ inch)

Kích thước tính bằng milimét

Bảng 9 - Độ dày thành của phụ tùng liên kết bằng keo của một số kích thước ống thông dụng khác

(hệ inch)

Kích thước tính bằng milimét

6.3.3.3  Phụ tùng nối bằng gioăng

Đối với phụ tùng nối bằng gioăng, độ dày thành e, e₂ và e₃ (xem Hình 2) phải lớn hơn hoặc bằng giá trị cho trong Bảng 10, hoặc Bảng 11 hoặc Bảng 12 tương ứng.

Đối với phụ tùng nối bằng gioăng, cho phép giảm đến 5 % độ dày thành gây ra bởi sự trượt lõi. Trong trường hợp đó, giá trị trung bình của hai độ dày thành đối diện phải bằng hoặc lớn hơn giá trị cho trong Bảng 10, hoặc Bảng 11 hoặc Bảng 12 tương ứng.

Khi đặt gioăng bịt bằng cách sử dụng nắp giữ hoặc vòng giữ (xem Hình 3) độ dày thành của vùng này phải được cộng thêm độ dày thành của đầu nong và độ dày thành của nắp giữ hoặc vòng giữ tại các vị trí tương ứng trên cùng một mặt phẳng cắt ngang.

Bảng 10 - Độ dày thành của phụ tùng nối bằng gioăng bao gồm đầu nối giãn nở

(hệ mét)

Kích thước tính bằng milimét

Bảng 11 - Độ dày thành của đầu nối giãn nở

(dựa theo hệ inch)

Kích thước tính bằng milimét

Bảng 12 - Độ dày thành của đầu nối giãn nở của một số kích thước ống thông dụng khác

(hệ inch)

Kích thước tính bằng milimét

Hình 3 - Ví dụ về cách tính toán độ dày thành đầu nong có nắp giữ

6.4  Đường kính và chiều dài của đầu nong và đầu không nong

6.4.1  Đầu nong và đầu không nong liên kết bằng keo

Đường kính và chiều dãi của đầu nong và đầu không nong liên kết bằng keo (xem Hình 4) phải tuân theo Bảng 13, hoặc Bảng 14 hoặc Bảng 15.

Nhà sản xuất phải công bố là chi tiết được thiết kế với đầu nong côn hay đầu nong song song. Nếu đầu nong côn thì giá trị tối thiểu và tối đa của d_sm phải tính tại điểm trung bình chính giữa của đầu nong với góc côn tối đa của mỗi cạnh là 20’. Nếu đầu nong không côn, các giá trị của d_sm phải áp dụng trên toàn bộ chiều dài của đầu nong.

Hình 4 - Kích thước cơ bản của đầu nong và đầu không nong của mối nối liên kết bằng keo

Bảng 13 - Đường kính và chiều dài đầu nong và đầu không nong liên kết bằng keo

(hệ mét)

Kích thước tính bằng milimét

Bảng 14 - Đường kính và chiều dài đầu nong và đầu không nong liên kết bằng keo

(dựa theo hệ inch)

Kích thước tính bằng milimét

Bảng 15 - Đường kính và chiều dài đầu nong và đầu không nong liên kết bằng keo của một số kích thước ống thông dụng khác

(hệ inch)

Kích thước tính bằng milimét

6.4.2  Đầu nong và đầu không nong nối bằng gioăng

Đường kính và chiều dài của đầu nong và đầu không nong nối bằng gioăng (xem Hình 5 và Hình 6) phải tuân theo một trong các bảng dưới đây.

- Bảng 16 cho loại S I (loại ngắn, hệ thống I);

- Bảng 17 cho loại S II (loại ngắn, hệ thống II);

- Bảng 18 cho loại M (loại trung bình).

Hình 5 - Kích thước cơ bản của đầu nong và đầu không nong của mối nối lắp gioăng đàn hồi

Hình 6 - Thiết kế rãnh điển hình của đầu nong nối bằng gioăng đàn hồi

Khi các gioăng được giữ chắc chắn, giá trị tối thiểu của A và giá trị tối đa của C phải được đo so với điểm lắp gioăng hiệu quả (xem Hình 7) như quy định của nhà sản xuất, và theo thỏa thuận với tổ chức chứng nhận (nếu có).

Hình 7 - Ví dụ về cách đo điểm lắp gioăng hiệu quả

Bảng 16 - Đường kính và chiều dài đầu nong và đầu không nong nối bằng gioăng loại S I (loại ngắn, hệ thống l)

Kích thước tính bằng milimét

Bảng 17 - Đường kính và chiều dài đầu nong và đầu không nong nối bằng gioăng, loại S II (loại ngắn, hệ thống II)

Kích thước tính bằng milimét

Bảng 18 - Đường kính và chiều dài đầu nong và đầu không nong nối bằng gioăng, loại M (loại trung bình)

Kích thước tính bằng milimét

6.4.3 Đầu nối giãn nở một mảnh sử dụng cho đầu nong và đầu không nong liên kết bằng keo

Đường kính và chiều dài của đầu nối giãn nở phải tuân theo Bảng 19 và Bảng 20 đối với loại M (loại trung bình) hoặc Bảng 21 đối với loại L (loại dài), tương ứng.

Bảng 19 - Đường kính và chiều dài của đầu nối giãn nở, loại M (loại trung bình) đối với đầu nong và đầu không nong liên kết bằng keo

(dựa theo hệ inch)

Kích thước tính bằng milimét

Bảng 20 - Đường kính và chiều dài của đầu nối giãn nở, loại M (loại trung bình) đối với đầu nong và đầu không nong liên kết bằng keo của một số kích thước ống thông dụng khác

(hệ inch)

Kích thước tính bằng milimét

Bảng 21 - Đường kính và chiều dài của đầu nối giãn nở, loại L (loại dài) đối với đầu nong và đầu không nong liên kết bằng keo

(hệ mét)

Kích thước tính bằng milimét

6.5  Loại phụ tùng

Tiêu chuẩn này áp dụng được cho các loại phụ tùng dưới đây và được phép áp dụng đối với các thiết kế phụ tùng khác.

a) Nối cong (xem Hình 8, 9, 10 hoặc 11):

- không uốn cong hoặc có góc uốn (xem ISO 265-1);

- đầu không nong/đầu nong hoặc đầu nong/đầu nong;

Góc danh nghĩa, α, có thể được chọn từ các giá trị sau: 15°, 22°30’, 30°, 45°, 67°30’, 80°, 87°30’ đến 90°

b) Đầu nối (xem Hình 12).

c) Chuyển bậc (xem Hình 13).

d) Nhánh và nhánh chuyển bậc (đơn nhánh hoặc đa nhánh) (xem Hình 14, 15, 16 hoặc 17):

- không uốn cong hoặc có góc uốn (xem ISO 265-1);

- đầu không nong/đầu nong hoặc đầu nong/đầu nong;

Góc danh nghĩa, α, có thể được chọn từ các giá trị sau: 45°, 67°30’, 80°, 87°30’ đến 90°

Nếu yêu cầu góc khác, chúng phải theo thỏa thuận giữa nhà sản xuất và người mua và phải được xác định phù hợp.

7  Đặc tính cơ học của ống

7.1  Đặc tính chung

Khi được xác định theo phương pháp quy định trong Bảng 22, sử dụng các thông số đã cho, đặc tính cơ học chung của ống phải tuân theo các yêu cầu trong Bảng 22.

Khối lượng và chiều cao rơi của búa được sử dụng để xác định độ bền va đập (phương pháp vòng tuần hoàn) như được quy định trong Bảng 22 được nêu trong Bảng 23 hoặc Bảng 24 hoặc Bảng 25 tương ứng.

Bảng 22 - Đặc tính cơ học chung của ống