Tiêu chuẩn Quốc gia TCVN 7870-6:2010 IEC 80000-6:2008 Đại lượng và đơn vị - Phần 6: Điện từ

ĐIỆN TỪ

ĐẠI LƯỢNG

Số mục

Tên

Ký hiệu

Định nghĩa

Chú thích

6-1
(5-1)

cường độ dòng điện

I, i

cường độ dòng điện là một trong bảy đại lượng cơ bản trong Hệ đại lượng quốc tế, ISQ, là cơ sở của Hệ đơn vị quốc tế, SI

Cường độ dòng điện là đại lượng thường được đo bằng ampe kế.

Cường độ dòng điện qua một mặt là thương giữa điện tích (mục 6-2) truyền qua bề mặt đó trong một khoảng thời gian và khoảng thời gian đó

Định nghĩa đầy đủ hơn xem mục 6-8 và IEC 60050-121. mục 121-11-13.

6-2
(5-2)

điện tích

Q, q

dQ= Idt

trong đó Ilà cường độ dòng điện (mục 6-1) và t là thời gian (TCVN 7870-3:2007, mục 3-7)

Điện tích được mang bởi các hạt rời rạc và có thể là dương hoặc âm. Qui ước về ký hiệu sao cho điện tích nguyên tố e, nghĩa là điện tích của proton, là dương.

Xem IEC 60050-121, mục 121-11-01.

q thường được dùng để biểu thị điện tích điểm, và cũng được sử dụng trong tiêu chuẩn này.

6-3
(5-3)

mật độ điện tích, điện tích khối

p, PV

P =

trong đó Q là điện tích (mục 6- 2) và V là thể tích TCVN 7870-3 (ISO 80000-3), mục 3- 4

Xem IEC 60050-121, mục 121-11-07.

6-4
(5-4)

mật độ điện tích mặt,

điện tích mặt

PA, s

P_A =

trong đó Q là điện tích (mục 6- 2) và A là diện tích TCVN 7870-3 (ISO 80000-3), mục 3-3]

Xem IEC 60050-121, mục 121-11-08.

ĐƠN VỊ

ĐIỆN TỪ

Số mục

Tên

Ký hiệu

Định nghĩa

Hệ số chuyển đổi và chú thích

6-1.a

ampe

A

Ampe là cường độ dòng điện không đổi khi chạy trong hai dây dẫn thằng song song dài vô hạn, tiết diện tròn nhỏ không đáng kể, đặt cách nhau 1 mét trong chân không sẽ gây ra trên mỗi mét dài của dây một lực 2x10^-7 niutơn CGPM lần thứ 9 (1948)

Định nghĩa này hàm ý rằng hằng số từ m₀ (mục 6-26.1) đúng bằng 4 x10^-7 H/m.

Trong định nghĩa này “lực” được dùng thay cho “lực thằng” hoặc “lực trên độ dài”. Theo đó, đơn vị cuối cùng phải là “niutơn trên mét” mà không có từ “dài”.

6-2.a

culông

C

1 C:= 1 A × s

Đơn vị ampe giờ được dùng cho các thiết bị điện phân, như acqui.

1 A × h= 3,6 kC

6-3.a

culông trên mét khối

C/m³

6-4.a

culông trên mét vuông

C/m²

ĐIỆN TỪ (tiếp theo)

ĐẠI LƯỢNG

Số mục

Tên

Ký hiệu

Định nghĩa

Chú thích

6-5
(5-5)

mật độ điện tích thẳng, điện tích thẳng

Pl,

Pl =

trong đó Q là điện tích (mục 6- 2) và l là độ dài [TCVN 7870-3 (ISO 80000-3), mục 3-1.1]

Xem IEC 60050-121, mục 121-11-09.

6-6
(5-14)

mômen lưỡng cực điện

p

p= q (r₊ - r_-)

trong đó r₊ và r_- là véctơ vị trí [TCVN 7870-3 (ISO 80000-3), mục 3-1.11) mang điện tích q và -q (mục 6-2), tương ứng

Mômen lưỡng cực điện của một chất trong một miền là tổng véctơ các mômen lưỡng cực điện của tất cả các lưỡng cực điện bao gồm trong miền đó.

Xem IEC 60050-121, mục 121-11-35 và 121-11-36.

6-7
(5-13)

độ phân cực điện

P

P= dp/dV

trong đó p là mômen lưỡng cực điện (mục 6-6) của một chất trong một miền có thể tích V [TCVN 7870-3 (ISO 80000-3), mục 3-4]

Xem IEC 60050-121, mục 121-11-37.

6-8
(5-15)

mật độ dòng điện,

dòng điện mặt

J

J= pv

trong đó p là mật độ điện tích (mục 6-3) và V là vận tốc TCVN 7870-3 (ISO 80000-3), mục 3- 8.1

Cường độ dòng điện I (mục 6- 1) qua mặt S là

trong đó e_n dA là phân tố véctơ mặt.

Xem IEC 60050-121, mục 121-11-11.

6-9
(-)

mật độ dòng điện thẳng, dòng điện thẳng

J_s

J_s= p_Av

trong đó P_a là mật độ điện tích mặt (mục 6-4) và V là vận tốc TCVN 7870-3 (ISO 80000-3), mục 3-8.1)

Cường độ dòng điện I (mục 6- 1) qua đường cong C trên một mặt là

ÿ EMBED Equation.3

Trong đó e_n là véctơ đơn vị vuông góc với mặt và phân tố véctơ thằng, còn dr là vi phân của véctơ vị trí r.

Xem IEC 60050-121, mục 121- 11-12.

6-10
(5-5)

cường độ điện trường

E

E = F/q

trong đó F là lực [TCVN 7870-4 (ISO 80000-4), mục 4-9.1) và q là điện tích (mục 6-2)

Xem IEC 60050, mục 121-11- 18.

q là điện tích của hạt thử ở trạng thái nghỉ.

ĐƠN VỊ

ĐIỆN TỪ (tiếp theo)

Số mục

Tên

Ký hiệu

Định nghĩa

Hệ số chuyển đổi và chú thích

6-5.a

culông trên mét

C/m

6-6.a

culông mét

C × m

6-7.a

culông trên mét vuông

C/m²

6-8.a

ampe trên mét vuông

A/m²

6-9.a

ampe trên mét

A/m

6-10.a

vôn trên mét

V/m

1 V/m= 1 N/C

Về định nghĩa vôn, xem mục 6- 11.a.

ĐIỆN TỪ (tiếp theo)

ĐẠI LƯỢNG

Số mục

Tên

Ký hiệu

Định nghĩa

Chú thích

6-11.1
(5-6.1)

điện thế

V, j

-grad V= E+

trong đó E là cường độ điện trường (mục 6-10), A là thế véctơ từ (mục 6-32) và 1 là thời gian TCVN 7870-3 (ISO 80000-3), mục 3-7

Điện thế không phải là duy nhất vì đại lượng trường vô hướng không đổi có thể cộng thêm vào đó mà không làm thay đổi gradien của nó.

Xem IEC 60050-121, mục 121-11-25.

6-11.2

(5-6.2)

hiệu điện thế

V_ab

trong đó E là cường độ điện trường (mục 6-10), A là thế véctơ từ (mục 6-32) và t là thời gian [TCVN 7870-3 (ISO 80000-3), mục 3-7] còn r là véctơ vị trí TCVN 7870-3 (ISO 80000-3), mục 3-1.11 từ điểm a đến điểm b dọc theo đường cong c cho trước

V_ab= V_a - V_b

trong đó V_a và V_b là điện thế tại điểm a và b, tương ứng.

Xem IEC 60050-121, mục 121-11-26.

6-11.3
(5-6.3)

điện áp, ứng suất điện

(Tên gọi “điện áp”, được đề cập trong IEV nhưng đây là một ngoại lệ của nguyên tắc về tên đại lượng không được dẫn tới tên đơn vị bất kỳ.)

U, U_ab

trong lý thuyết mạch điện, U_ab= V_a - V_b

trong đó V_a và V_b tương ứng là điện thế (mục 6-11.1) tại điểm a và b

Đối với điện trường trong môi trường

trong đó E là cường độ điện trường (mục 6-10) và r là véctơ vị trí TCVN 7870-3 (ISO 80000-3), mục 3-1.11 từ điểm a đến điểm b dọc theo đường cong c cho trước.

Đối với trường tĩnh điện, điện áp độc lập với đường nối hai điểm a và b.

Xem IEC 60050-121, mục 121-11-27.

6-12
(5-7)

mật độ thông lượng điện, điện dịch

D

D= e₀E + P

trong đó e₀ là hằng số điện (mục 6-14.1), E là cường độ điện trường (mục 6-10) và P là phân cực điện (mục 6-7)

Mật độ thông lượng điện liên hệ với mật độ điện tích thông qua

div D = p

trong đó div là một toán tử.

Xem IEC 60050-121, mục 121-11-40.

6-13
(5-9)

điện dung

C

C= Q/U

trong đó Q là điện tích (mục 6-2) và U là điện áp (mục 6-11.3)

Xem IEC 60050-131, mục 131-12-13.

ĐƠN VỊ

ĐIỆN TỪ (tiếp theo)

Số mục

Tên

Ký hiệu

Định nghĩa

Hệ số chuyển đổi và chú thích

6-11.a

vôn

V

1 V := 1 W/A

6-12.a

culông trên mét vuông

c/m²

6-13.a

fara

F

1 F := 1 C/V

ĐIỆN TỪ

ĐẠI LƯỢNG

Số mục

Tên

Ký hiệu

Định nghĩa

Chú thích

6-14.1
(5-10.2)

hằng số điện, hằng số điện môi của chân không

e₀

trong đó m₀ là hằng số từ (mục 6- 26.1) và c₀ là tốc độ ánh sáng (mục 6-35.2)

e₀ » 8,854 188 x 10^-12 F/m

Xem IEC 60050- 21, mục 121- 11-03.

6-14.2
(5-10.1)

hằng số điện môi

e

D= eE

trong đó D mật độ thông lượng điện (mục 6-12) và E là cường độ điện trường (mục 6-10)

Định nghĩa này áp dụng cho môi trường đẳng hướng. Đối với môi trường không đẳng hướng, hằng số điện môi là một tenxơ bậc hai.

Xem IEC 60050-121, mục 121- 12-12.

6-15
(5-11)

hằng số điện môi tương đối

e_r

e_r= e/e₀

trong đó e là hằng số điện môi (mục 6-14.2) và e₀ là hằng số điện (mục 6-14.1)

Xem IEC 60050-121, mục 121- 12-13.

6-16
(5-12)

độ điện cảm

χ

P= e₀χE

trong đó P là phân cực điện (mục 6-7) e₀ là hằng số điện (mục 6- 14.1) và E là cường độ điện trường (mục 6-10)

χ= e_r - 1

Định nghĩa này áp dụng cho môi trường đẳng hướng. Đối với môi trường không đẳng hướng, hằng số điện môi là một tenxơ bậc hai.

Xem IEC 60050-121, mục 121- 12-19.

6-17
(5-8)

thông lượng điện

Y

qua một bề mặt S, trong đó D là mật độ thông lượng điện (mục 6- 12) và e_n dA là phân tố véctơ mặt [TCVN 7870-3 (ISO 80000-3), mục 3-3]

Xem IEC 60050-121, mục 121- 12-41.

6-18
(-)

mật độ dòng điện dịch

J_D

trong đó D là mật độ thông lượng điện (mục 6-12) và t là thời gian TCVN 7870-3 (ISO 80000-3), mục 3-7]

Xem IEC 60050-121, mục 121- 11-42.

ĐƠN VỊ

ĐIỆN TỪ (tiếp theo)

Số mục

Tên

Ký hiệu

Định nghĩa

Hệ số chuyển đổi và chú thích

6-14.a

fara trên mét

F/m

1 F/m= 1 C/(V m)

6-15.a

một

1

Xem lời giới thiệu, 0.3.2.

6-16.a

một

1

Xem lời giới thiệu, 0.3.2.

6-17.a

culông

C

6-18 (-)

ampe trên mét vuông

A/m²

ĐIỆN TỪ (tiếp theo)

ĐẠI LƯỢNG

Số mục

Tên

Ký hiệu

Định nghĩa

Chú thích

6-19.1
(-)

dòng điện dịch

I_D

qua một mặt S, trong đó J_D là mật độ dòng điện dịch (mục 6-18) và e_n dA là phân tố véctơ mặt [TCVN 7870-3 (ISO 80000-3, mục 3-3)

Xem IEC 60050-121, mục 121-11-43.

6-19.2
(-)

dòng điện tổng

I_tot, I_t

I_tot = I + I_D

trong đó I là cường độ dòng điện (mục 6-1) và I_D là dòng điện dịch (mục 6-19.1)

Xem IEC 60050-121, mục 121-11-45.

6-20
(-)

mật độ dòng điện tổng

J_tot, J_t

J_tot = J + J_D

trong đó J mật độ dòng điện (mục 6- 8) và J_D là mật độ dòng điện dịch (mục 6-18)

Xem IEC 60050-121, mục 121-11-44.

6-21
(5-19)

mật độ từ thông

B

F= qv x B

trong đó F là lực [TCVN 7870-4 (ISO 80000-4, mục 4-9.1] và v là vận tốc [TCVN 7870-3 (ISO 80000-3), mục 3-8.1] của hạt thử bất kỳ có điện tích q (mục 6-2)

Mật độ từ thông có div bằng “không”, div B = 0.

Xem IEC 60050-121, mục 121-11-19.

6-22.1
(5-20)

từ thông

qua một mặt S, trong đó B là mật độ từ thông (mục 6-21) và e_n dA là phân tố véctơ mặt TCVN 7870-3 (ISO 80000-3), mục 3-3

Xem IEC 60050-121, mục 121-11-21.

6-22.2
(-)

thông lượng tổng

Y, Y_m

trong đó A là thế véctơ từ (mục 6-32) và dr là phân tố véctơ đường của đường cong C

Phân tố véctơ đường dr là vi phân của véctơ vị trí r [TCVN 7870-3 (ISO 80000-3, mục 3- 1.11].

Xem lEC 60050-121, mục 121-11-24.

6-23
(5-27)

mômen từ, mômen diện tích từ

m

m= I e_nA

trong đó I là cường độ dòng điện (mục 6-1) trong một mạch kín nhỏ, e_n là véctơ đơn vị vuông góc với mạch và A là diện tích [TCVN 7870-3 (ISO 80000-3), mục 3-3] của mạch

Mômen từ của một chất trong một miền bằng tổng véctơ các mômen từ của tất cả các thực thể bao gồm trong miền đó.

Xem IEC 60050-121, mục 121-11-49 và 121-11-50.

6-24
(5-28)

độ từ hóa

M, H_i

M = dm/dV

trong đó m là mômen từ (mục 6-23) của một chất trong một miền có thể tích V [TCVN 7870-3 (ISO 80000-3), mục 3-4]

Xem IEC 60050-121, mục 121-11-52.

ĐƠN VỊ

ĐIỆN TỪ (tiếp theo)

Số mục

Tên

Ký hiệu

Định nghĩa

Hệ số chuyển đổi và chú thích

6-19.a

ampe

A

6-20.a

ampe trên mét vuông

A/m²

6-21.a

tesla

T

1 T:= 1 N/(A-m)

1 T= 1 Wb/m²

6-22.a

vebe

Wb

1 Wb:= 1 V × s

6-23
(5-27)

ampe mét vuông

A × m²

6-24
(5-28)

ampe trên mét

A/m

ĐIỆN TỪ (tiếp theo)

ĐẠI LƯỢNG

Số mục

Tên

Ký hiệu

Định nghĩa

Chú thích

6-25
(5-17)

cường độ từ trường, trường từ hóa

H

trong đó B là mật độ từ thông (mục 6-21), m₀ là hằng số từ (mục 6-26.1), và M là độ từ hóa (mục 6-24)

Cường độ từ trường liên hệ với mật độ dòng điện tổng J_tot (mục 6-20) qua
rot H= J_tot

Xem IEC 60050-121, mục 121- 11-56.

6-26.1
(5-24.2)

hằng số từ, độ từ thẩm của chân không

m₀

m₀ = 4p x 10^-7 H/m

Về định nghĩa này của m₀ xem mục 6-1.a.

m₀ » 1,256 637 x 10^-6 H/m

Xem IEC 60050-121, mục 121- 11-14.

6-26.2
(5-24.1)

độ từ thẩm

m

B= mH

trong đó B là mật độ từ thông (mục 6-21) và H là cường độ từ trường (mục 6-25)

Định nghĩa này áp dụng cho môi trường đẳng hướng. Đối với môi trường không đẳng hướng, độ từ thẩm là một tenxơ bậc hai.

Xem IEC 60050-121, mục 121- 12-28.

6-27
(5-25)

độ từ thẩm tương đối

m_r

m_r = m/m₀

trong đó m là độ từ thẩm (mục 6- 26.2) và m₀ là hằng số từ (mục 6- 26.1)

Xem IEC 60050-121, mục 121- 12-29.

6-28
(5-26)

độ từ cảm

k, (c_m)

M= kH

trong đó M là độ từ hóa (mục 6- 24) và H là cường độ từ trường (mục 6-25)

k = m_r - 1

Định nghĩa này áp dụng cho môi trường đẳng hướng. Đối với môi trường không đẳng hướng, độ từ cảm là một tenxơ bậc hai.

Xem IEC 60050-121, mục 121- 12-37.

6-29
(5-29)

độ phân cực từ

J_m

J_m = m₀M

trong đó m₀ là hằng số từ (mục 6- 26.1),và M là độ từ hóa (mục 6- 24)

Xem IEC 60050-121, mục 121- 11-54.

6-30
(-)

mômen lưỡng cực từ

j_m, j

j_m= m₀m

trong đó m₀ là hằng số từ (mục 6- 26.1) và m là mômen từ (mục 6- 23)

Xem IEC 60050-121, mục 121- 11-55.

ĐƠN VỊ

ĐIỆN TỪ (tiếp theo)

Số mục

Tên

Ký hiệu

Định nghĩa

Hệ số chuyển đổi và chú thích

6-25.a

ampe trên mét

A/m

6-26.a

henry trên mét

H/m

1 H/m= 1 V×s/(A-m)

Về định nghĩa của henry, xem mục 6-37.a

6-27.a

một

1

Xem lời giới thiệu, 0.3.2.

6-28.a

một

1

Xem lời giới thiệu, 0.3.2.

6-29.a

tesla

T

6-30.a

vebe mét

Wb × m

ĐIỆN TỪ (tiếp theo)

ĐẠI LƯỢNG

Số mục

Tên

Ký hiệu

Định nghĩa

Chú thích

6-31
(-)

độ kháng từ

H_c,B

cường độ từ trường (mục 6-25) cần tác dụng làm mật độ từ thông dư (mục 6-21) trong một chất về “không”

Xem IEC 60050-121, mục 121- 12-69.

Còn gọi là cường độ kháng từ trường.

6-32
(5-21)

thế véctơ từ

A

B= rot A

trong đó B là mật độ từ thông (mục 6-21)

Thế véctơ từ không phải là duy nhất vì mọi trường véctơ không xoáy đều có thể thêm vào đó mà không làm thay đổi tính chất xoáy của nó.

Xem IEC 60050-121, mục 121- 11-23.

6-33
(5-30)

mật độ năng lượng điện từ,

năng lượng điện từ theo thể tích

w

w= (1/2)(E × D + B × H)

trong đó

E là cường độ điện trường (mục 6-10),

D là mật độ thông lượng điện (mục 6-12),

B là mật độ từ thông (mục 6-21), và

H là cường độ từ trường (mục 6- 25)

Xem IEC 60050-121, mục 121- 11-65.

6-34
(5-31)

véctơ Poynting

S

S = E x H

trong đó E là cường độ điện trường (mục 6-10) và H là cường độ từ trường (mục 6-25)

Xem IEC 60050-121, mục 121- 11-66.

6-35.1
(5-32.1)

tốc độ pha của sóng điện từ

c

c = w/k

trong đó w là tần số góc [TCVN 7870-3 (ISO 80000-3), mục 3-16] và k là số sóng góc [TCVN 7870-3 (ISO 80000-3), mục 3-19]

Xem TCVN 7870-3 (ISO 80000-3), mục 3-20.1.

6-35.2
(5-32.2)

tốc độ ánh sáng, vận tốc ánh sáng

c₀

Tốc độ của sóng điện từ trong chân không c₀= 299 792 458 m/s

Đối với giá trị này của c₀ xem TCVN 7870-3 (ISO 80000-3), mục 3-1.a.

Xem IEC 60050-111, mục 111- 13-07.

6-36
(5-6.3)

điện áp nguồn, ứng suất nguồn

Us

điện áp (mục 6-11.3) giữa hai đầu của nguồn điện áp khi không có dòng điện (mục 6-1) qua nguồn đó

Không nên sử dụng tên gọi “sức điện động” với từ viết tắt EMF và ký hiệu E.

Xem IEC 60050-131, mục 131- 12-22.

ĐƠN VỊ

ĐIỆN TỪ (tiếp theo)

Số mục

Tên

Ký hiệu

Định nghĩa

Hệ số chuyển đổi và chú thích

6-31.a

ampe trên mét

A/m

6-32.a

vebe trên mét

Wb/m

6-33.a

jun trên mét khối

J/m³

6-34.a

oát trên mét vuông

W/m²

6-35.1.a

mét trên giây

m/s

6-36.a

vôn

V

ĐIỆN TỪ (tiếp theo)

ĐẠI LƯỢNG

Số mục

Tên

Ký hiệu

Định nghĩa

Chú thích

6-37.1
(-)

từ thế vô hướng

Vm, j

đối với cường độ từ trường không xoáy

H= -grad V_m

trong đó H là cường độ từ trường (mục 6-25)

Từ thế vô hướng không phải là duy nhất vì trường vô hướng không đổi bất kỳ có thể thêm vào mà không làm thay đổi gradien của nó.

Xem IEC 60050-121, mục 121- 11-58.

6-37.2
(5-18.1)

hiệu từ thế

U_m

trong đó H là cường độ từ trường (mục 6-25) và r là véctơ vị trí [TCVN 7870-3 (ISO 80000-3). mục 3-1.11] từ điểm a đến điểm b dọc đường cong c cho trước

Đối với cường độ từ trường không xoáy, đại lượng này bằng hiệu từ thế.

Xem IEC 60050-121. mục121- 11-57.

6-37.3
(5-18.2)

sức từ động

F_m

trong đó H là cường độ từ trường (mục 6-25) và r là véctơ vị trí TCVN 7870-3 (ISO 80000-3), mục 3-1.11 dọc đường cong kín C

Tên gọi đại lượng này đang được xem xét. So sánh chú thích với mục 6-36.

Xem IEC 60050-121. mục 121- 11-60.

6-37.4
(5-18.3)

dòng điện liên kết

Q

cường độ dòng điện thuần (mục 6-1) qua một mặt giới hạn bởi một mạch vòng khép kín

Khi Q do N (mục 6-38) bằng cường độ dòng điện I (mục 6- 1). thì Q = NI.

Xem IEC 60050-121, mục 121- 11-46.

6-38
(5-40.1)

số vòng trong một cuộn dây

N

số vòng trong một cuộn dây (giống như tên đại lượng)

N có thể không phải là số nguyên xem TCVN 7870-3 (ISO 80000-3), mục 3-14.

6-39
(5-38)

từ trở

R_m, R

R_m= U_m/

trong đó U_m là hiệu từ thế (mục 6- 37.2) và  là từ thông (mục 6- 22.1)

Xem IEC 60050-131, mục 131- 12-28.

6-40
(5-39)

từ dẫn

∧

∧= 1/R_m

trong đó R_m là từ trở (mục 6-39)

Xem IEC 60050-131, mục 131- 12-29.

ĐƠN VỊ

ĐIỆN TỪ (tiếp theo)

Số mục

Tên

Ký hiệu

Định nghĩa

Hệ số chuyển đổi và chú thích

6-37.a

ampe

A

6-38.a

một

1

Xem lời giới thiệu 0.3.2.

6-39.a

henry mũ trừ một

H^-1

6-40.a

henry

H

ĐIỆN TỪ (tiếp theo)

ĐẠI LƯỢNG

Số mục

Tên

Ký hiệu

Định nghĩa

Chú thích

6-41.1
(5-22.1)

độ tự cảm

L, L_m

L= Y/ I

trong đó I là cường độ dòng điện (mục 6-1) trong mạch dẫn mảnh và Y là thông lượng tổng (mục 6- 22.2) gây ra bởi dòng điện đó

Tên gọi “độ tự cảm” được dùng cho đại lượng đi kèm với độ hỗ cảm khi n= m.

Xem IEC 60050-131. mục 131- 12-19 và 131-12-35.

6-41.2
(5-22.2)

độ hỗ cảm

L_mn

L_mn = Y_m / I_n

trong đó I_n là cường độ dòng điện (mục 6-1) trong mạch dẫn mảnh n và Y_m là thông lượng tổng (mục 6- 22.2) gây ra bởi dòng điện đó trong mạch m

L_mn = L_nm

Đối với hai mạch, ký hiệu M được dùng cho L₁₂.

Xem IEC 60050-131, mục 131- 12-36.

6-42.1
(5-23.1)

hệ số ghép

k

đối với ghép cảm ứng giữa hai thành phần cảm ứng

trong đó L_m và L_n là độ tự cảm của chúng (mục 6-41.1), và L_m là độ hỗ cảm (mục 6-41.2)

Xem IEC 60050-131, mục 131- 12-41.

6-42.2
(5-23.2)

hệ số rò

s

s = 1 - k²

trong đó k là hệ số ghép (mục 6- 42.1)

Xem IEC 60050-131, mục 131- 12-42.

6-43
(5-37)

điện dẫn suất

s , g

J= sE

trong đó J mật độ dòng điện (mục 6-8) và E là cường độ điện trường (mục 6-10)

Định nghĩa này áp dụng cho môi trường đẳng hướng. Đối với môi trường không đẳng hướng, s là một tenxơ bậc hai.

K được dùng trong điện hóa.

Xem IEC 60050-121, mục 121- 12-03.

6-44
(5-36)

điện trở suất

p

p= 1/s

nếu tồn tại, trong đó s là điện dẫn suất (mục 6-43)

Xem IEC 60050-121, mục 121- 12-04.

6-45
(5-35)

công suất, công suất tức thời

p

p= ui

trong đó u là điện áp tức thời (mục 6-11.3) và i là cường độ dòng điện tức thời (mục 6-1)

Xem IEC 60050-131, mục 131- 11-30.

ĐƠN VỊ

ĐIỆN TỪ (tiếp theo)

Số mục

Tên

Ký hiệu

Định nghĩa

Hệ số chuyển đổi và chú thích

6-41.a

henry

H

6-42.a

một

1

Xem lời giới thiệu 0.3.2.

6-43.a

simen trên mét

S/m

Về định nghĩa siemen, xem mục 6-47.a.

6-44.a

ôm mét

W × m

Về định nghĩa ôm, xem mục 6- 46.a.

6-45.a

oát

W

ĐIỆN TỪ (tiếp theo)

ĐẠI LƯỢNG

Số mục

Tên

Ký hiệu

Định nghĩa

Chú thích

6-46
(5-33)

điện trở

R

đối với thành phần điện trở

 R= u/i

trong đó u là điện áp tức thời (mục 6-11.3) và i là cường độ dòng điện tức thời (mục 6-1)

Đối với dòng điện xoay chiều, xem mục 6-51.2.

Xem IEC 60050-131, mục 131- 12-04.

6-47
(5-34)

điện dẫn

G

đối với thành phần điện trở G= 1/R

trong đó R là điện trở (mục 6-46)

Đối với dòng điện xoay chiều, xem mục 6-52.2.

Xem IEC 60050-131, mục 131- 12-06.

6-48
(5-43)

độ lệch pha

j

j = j_u - j_i

trong đó j_u là pha ban đầu của điện áp (mục 6-11.3) và j_i là pha ban đầu của dòng điện (mục 6-1)

Khi

u= Û cos(wt- j_u),

i= Î cos (wt - j_i)

trong đó u là điện áp (mục 6- 11.3) và i là cường độ dòng điện (mục 6-1), w là tần số góc (ISO 80000-3. mục 3-16) và t là thời gian [TCVN 7870-3 (ISO 80000-3), mục 3-7] khi đó j là độ lệch pha.

Về góc pha, xem mục 6-49 và 6-50.

6-49
(-)

dòng điện pha

khi i = Î cos (wt + a) , trong đó i là cường độ dòng điện (mục 6-1), w là tần số góc [TCVN 7870-3 (ISO 80000-3), mục 3-16], t là thời gian [TCVN 7870-3 (ISO 80000-3), mục 3-7], và a là pha ban đầu [TCVN 7870-3 (ISO 80000-3), mục 3-5), thì

= Ie^ja

 là biểu diễn phức của dòng điện

i= Î cos(wt + a)

j là đơn vị ảo.

6-50
(-)

điện áp pha

khi u= Û cos(wt + a), trong đó u là điện áp (mục 6-11.3), w là tần số góc [TCVN 7870-3 (iso 80000-3), mục 3-16], t là thời gian [TCVN 7870-3 (ISO 80000-3), mục 3-7] và a là pha ban đầu [TCVN 7870-3 (ISO 80000-3), mục 3-5] thì

 = Ue^ja

 là biểu diễn phức của điện áp

u= Û cos(wt + a)

j là đơn vị ảo.

ĐƠN VỊ

ĐIỆN TỪ (tiếp theo)

Số mục

Tên

Ký hiệu

Định nghĩa

Hệ số chuyển đổi và chú thích

6-46.a

ôm

W

1 W := 1 V/A

6-47. a

simen

S

1 S := 1/W

6-48.a

radian

rad

Xem lời giới thiệu 0.3.2.

6-49.3

ampe

A

6-50.a

vôn

V

ĐIỆN TỪ (tiếp theo)

ĐẠI LƯỢNG

Số mục

Tên

Ký hiệu

Định nghĩa

Chú thích

6-51.1
(5-44.1)

trở kháng, trở kháng phức

= /

trong đó  là điện áp pha (mục 6- 50), và  là dòng điện pha (mục 6- 49)

= R + jx, trong đó R là điện trở

(mục 6-51.2) và X là điện kháng (mục 6-51.3).

j là đơn vị ảo.

 = ||e^ij

Xem IEC 60050-131, mục 131- 12-43.

6-51.2
(5-44.3)

điện trở (đối với dòng xoay chiều)

R

R= Re

trong đó  là trở kháng (mục 6- 51.1) và Re biểu thị phần thực

Xem IEC 60050-131, mục 131- 12-45.

6-51.3
(5-44.4)

điện kháng

X

X= Im

trong đó  là trở kháng (mục 6- 51.1) và Im biểu thị phần ảo

Xem IEC 60050-131. mục 131- 12-46.

6-51.4
(5-44.2)

mô đun của trở kháng

Z

Z= ||

trong đó  là trở kháng (mục 6- 51.1)

Xem IEC 60050-131, mục 131 - 12-44.

Trở kháng biểu kiến được xác định một cách chung hơn là thương giữa điện áp hiệu dụng và dòng điện hiệu dụng; nó thường được biểu thị bằng z.

ĐƠN VỊ

ĐIỆN TỪ (tiếp theo)

Số mục

Tên

Ký hiệu

Định nghĩa

Hệ số chuyển đổi và chú thích

6-51.a

Ôm

W

ĐIỆN TỪ (tiếp theo)

ĐẠI LƯỢNG

Số mục

Tên

Ký hiệu

Định nghĩa

Chú thích

6-52.1
(5-45.1)

điện dẫn toàn phần, điện dẫn phức

= 1/

trong đó  là trở kháng (mục 6- 51.1)

= G+jB, trong đó G là điện dẫn (mục 6-52.2) và B điện nạp (mục 6-52.3).

j là đơn vị ảo

||= ||e ^-jj

Xem IEC 60050-131, mục 131-12-51.

6-52.2
(5-45.3)

điện dẫn (đối với dòng điện xoay chiều)

G

G= Re 

trong đó  là điện dẫn toàn phần (mục 6-52.1)

Xem IEC 60050-131, mục 131- 12-53.

6-52.3

(5-45.4)

điện nạp

B

B = Im

trong đó  là điện dẫn toàn phần (mục 6-52.1)

Xem IEC 60050-131, mục 131- 12-54.

6-52.4
(5-45.2)

mô đun của điện dẫn toàn phần

Y

Y= ||

trong đó  là điện dẫn toàn phần (mục 6-52.1)

Xem IEC 60050-131, mục 131- 12-52.

Điện dẫn toàn phần biểu kiến được xác định một cách chung hơn là thương giữa điện áp dòng điện hiệu dụng và điện áp hiệu dụng; nó thường được biểu thị bằng Y.

6-53
(5-46)

hệ số phẩm chất

Q

đối với hệ thống không bức xạ, nếu = R + jX, thì

Q= |X| /R trong đó  là trở kháng (mục 6-51.1), R là điện trở (mục 6-51.2), và X là điện kháng (mục 6-51.3)

6-54
(5-47)

hệ số tổn hao

d

d= 1/Q

trong đó Q là hệ số phẩm chất (mục 6-53)

Hệ số này còn được gọi là hệ số tiêu tán.

6-55
(5-48)

góc tổn hao

d

d = arctan d

trong đó d là hệ số tổn hao (mục 6-54)

Xem IEC 60050-131, mục 131- 12-49.

6-56
(5-49)

công suất tác dụng

P

trong đó T là khoảng thời gian [TCVN 7870-3 (ISO 80000-3), mục 3-12] và p là công suất tức thời (mục 6-45)

Trong ký hiệu phức,

P= Re , trong đó  là công suất phức (mục 6-59).

ĐƠN VỊ

ĐIỆN TỪ (tiếp theo)

Số mục

Tên

Ký hiệu

Định nghĩa

Hệ số chuyển đổi và chú thích

6-52.a

simen

S

6-53.a

một

1

Xem lời giới thiệu 0.3.2.

6-54.a

một

1

Xem lời giới thiệu 0.3.2.

6-55.a

radian

rad

Xem lời giới thiệu 0.3.2.

6-56.a

oát

W

ĐIỆN TỪ (tiếp theo)

ĐẠI LƯỢNG

Số mục

Tên

Ký hiệu

Định nghĩa

Chú thích

6-57
(5-50.1)

công suất biểu kiến

||

||= UI

trong đó U là giá trị hiệu dụng của điện áp (mục 6-11.3) và 1 là giá trị hiệu dụng của dòng điện (mục 6- 1)

và

Khi u =  Ucos wt và

i=  Icos (wt-j), thì

P= UIcosj

Q= UI sinj

l= cos j

Xem IEC 60050-131, mục 131- 11-41.

6-58
(5-51)

hệ số công suất

l

l = |P| / |S|

trong đó p là công suất tác dụng (mục 6-56) và S là công suất biểu kiến (mục 6-57)

Xem IEC 60050-131, mục 131- 11-46.

6-59
(-)

công suất phức

=

trong đó  là điện áp pha (mục 6- 50) và  là liên hợp phức của dòng điện pha (mục 6-49)

S= P + jQ

trong đó P là công suất tác dụng (mục 6-56) và Q là công suất phản kháng (mục 6-60)

Xem IEC 60050-131, mục 131- 11-39.

6-60
(5-50.2)

công suất phản kháng

Q

Q= Im

trong đó  là công suất phức (mục 6-59)

Xem IEC 60050-131, mục 131- 11-44.

6-61
(-)

công suất không tác dụng

Q'

trong đó || là công suất biểu kiến (mục 6-57) và P là công suất tác dụng (mục 6-56)

Xem IEC 60050-131, mục 131- 11-43.

6-62
(5-52)

năng lượng tác dụng

W

trong đó p là công suất tức thời (mục 6-45), và khoảng tích phân là khoảng thời gian từ t₁ đến t₂

ĐƠN VỊ

ĐIỆN TỪ (tiếp theo)

Số mục

Tên

Ký hiệu

Định nghĩa

Hệ số chuyển đổi và chú thích

6-57.a

vôn ampe

V×A

6-58.a

một

1

Xem lời giới thiệu 0.3.2.

6-59.a

vôn ampe

V×A

6-60.a

vôn ampe

V×A

6-60.b

var

var

1 var := 1 V×A

6-61.a

vôn ampe

V×A

6-62.a

jun

J

6-62. b

oát giờ

W × h

1 W × h = 3 600 J

Đơn vị bội kilôoát giờ, kW × h, thường được dùng cho công tơ điện.

1 kW × h= 3,6 MJ

Mục đại lượng số

Đại lượng

Mục đơn vị số

Tên đơn vị và ký hiệu

Hệ số chuyển đổi và chú thích

6-21

mật độ từ thông Gauss

6-21.A.a

gauss: G

1 G= 10^-4 T

Đơn vị gauss còn được ký hiệu là Gs.

6-22.1

từ thông Gauss

6-22.A.a

maxwell: Mx

1 Mx= 10^-8 Wb

6-25

cường độ từ trường Gauss

6-25.A.a

oersted: Oe

1 Oe= 10³/(4p) A/m