Tiêu chuẩn xây dựng Việt Nam TCXDVN 314:2005 Hàn kim loại - Thuật ngữ và định nghĩa

Thuật ngữ

Định nghĩa

2.1

Khái niệm chung

2.1.1

Hàn

Quá trình tạo ra những liên kết vững chắc 

Welding

không thể tháo rời bằng cách thiết lập sự liên

Сварка.

kết nguyên tử giữa các phần tử được nối.

2.1.2

Liên kết hàn

Liên kết được thực hiện bằng hàn.

Welded joint

Сварное соединение.

2.1.3

Quá trình hàn

Các quá trình có hoặc không sử dụng: áp lực,

Welding process

kim loại phụ, làm chảy kim loại cơ bản.

Сварный процесс.

2.1.4

Mối hàn

Một bộ phận của liên kết hàn tạo nên do kim

Weld

loại nóng chảy kết tinh hoặc do biến dạng dẻo.

Сварный шов.

2.1.5

Kết cấu hàn

Kết cấu kim loại được chế tạo bằng phương pháp hàn.

Welding structure

Сварная конструкция.

2.1.6

Nút hàn

Vị trí liên kết các chi tiết của kết cấu với nhau bằng hàn.

Welded assembly; weldment

Сварный узел.

2.1.7

Liên kết hàn đồng nhất

Liên kết hàn trong đó kim loại hàn và kim loại

Homogeneous assembly

cơ bản không có sự khác nhau đáng kể về tính

Однородное сварное

chất cơ học và/ hoặc thành phần hoá học.

соединение.

Chú thích: Một liên kết hàn được chế tạo từ các kim loại

cơ bản tương tự nhau, không có kim loại bổ sung được coi

là liên kết hàn đồng nhất.

2.1.8

Liên kết hàn không đồng nhất

Liên kết hàn trong đó kim loại mối hàn và kim

Heterogeneous assembly

loại cơ bản có sự khác nhau đáng kể về tính

Разднородное сварное

chất cơ học và/ hoặc thành phần hoá học.

соединение.

2.1.9

Liờn kết hàn cỏc kim loại khỏc

Liên kết hàn trong đó các kim loại cơ bản khác

nhau

nhau đáng kể về tính chất cơ học và/ hoặc

Dissimilar metal joint

thành phần hoá học.

Cварное соединение разных

металлов.

2.1.10

Khuyết tật

Sự không liên tục trong mối hàn hoặc sai lệch

Imperfection

về ngoại dạng so với yêu cầu.

Дефест.

Chú thích: Trong TCVN 6115:1996 (ISO 6520) có liệt kê

đầy đủ các loại khuyết tật.

2.2

Cỏc dạng hàn

2.2.1

Hàn tay

Hàn do người thực hiện nhờ dụng cụ cầm tay

Manual welding

nhận năng lượng từ một nguồn cấp chuyên dùng.

Ручная сварка.

2.2.2

Hàn cơ giới

Hàn được thực hiện nhờ sử dụng máy móc và

Mechanized welding

cơ cấu do người điều khiển.

Механизированная сварка.

2.2.3

Hàn tự động

Hàn được thực hiện bằng máy hoạt động theo

Automated welding

chương trình cho trước, con người không trực tiếp tham gia.

Автоматическая сварка.

2.2.4

Hàn núng chảy

Hàn được thực hiện bằng cách làm nóng chảy

Fusion welding

cục bộ những phần được liên kết, không có lực tác dụng.

Сварка плавлением.

2.2.5

Hàn hồ quang

Hàn nóng chảy, trong đó năng lượng nhiệt do

Arc welding

hồ quang thực hiện.

Дуговая сварка.

2.2.6

Hàn đắp

Hàn nóng chảy, đắp một lớp kim loại lên bề mặt sản phẩm.

CN. Hàn phục hồi

Surfacing

Наплавка.

2.2.7

Hàn hồ quang dùng điện cực nóng chảy

Hàn hồ quang dùng điện cực nóng chảy khi hàn, cùng kim loại cơ bản tạo nên mối hàn.

Arc welding using a consumable

electrode

Дуговая сварка плавящимся

электродом.

2.2.8

Hàn hồ quang dùng điện cực không nóng chảy

Hàn hồ quang dùng điện cực loại không nóng  chảy.

Arc welding using a non-

consumable electrode

Дуговая сварка неплавящимся

электродом.

2.2.9

Hàn dưới lớp thuốc

Hàn hồ quang, trong đó hồ quang điện cháy dưới lớp thuốc hàn.

Submerged arc welding

Сварка под флюсом.

2.2.10

Hàn trong môI trường khí bảo vệ

Hàn hồ quang, trong đó hồ quang và kim loại

Gaz shielded arc welding

nóng chảy được bảo vệ trong môi trường của

Дуговая сварка в защитном газе.

chất khí cấp vào vùng hàn nhờ thiết bị chuyên dùng.

2.2.11

Hàn hồ quang Argon

Hàn hồ quang trong môi trường khí argon bảo vệ.

Argon-shielded arc welding

Аргонодуговая сварка.

2.2.12

Hàn TIG (hàn bằng điện cực

Hàn hồ quang bằng điện cực Vonfram trong môi trường khí trơ bảo vệ.

vonfram trong môi trường khí trơ)

TIG welding (Tungsten Inert Gas welding)

Сварка волфрамовым элект-

родом в среде инертных газов

2.2.13

Hàn MIG (hàn khí trơ điện cực kim loại)

Hàn hồ quang điện cực nóng chảy trong môi trường khí trơ.

MIG welding (Metal Inert Gas welding)

Сварка металлическим электро-

дом в среде инертных газов.

2.2.14

Hàn MAG (hàn khí hoạt tính điện cực kim loại)

Hàn hồ quang điện cực nóng chảy trong môi trường khí hoạt tính.

MAG welding (Metal Active Gas  welding)

Сварка металлическим электро- дом в среде активных газов.

2.2.15

Hàn hồ quang tự bảo vệ

Hàn hồ quang được thực hiện không có khí bảo

Self-shielded welding

vệ cung cấp từ bên ngoàI, sử dụng điện cực dây lõi thuốc.

Самозащитная дуговая сварка.

2.2.16

Hàn CO₂

Hàn hồ quang, trong đó CO₂ được dùng làm khí bảo vệ.

CO₂-welding

Дуговая сварка в углекислом газе.

2.2.17

Hàn hồ quang xung

Hàn hồ quang, trong đó dòng điện cung cấp 

Pulsed arc welding

cho hồ quang phát ra dưới dạng các xung theo chương trình cho trước.

Импульсно-дуговая сарка.

2.2.18

Hàn hồ quang tay

Hàn hồ quang, trong đó mọi thao tác đều thực hiện bằng tay.

Manual arc welding

Ручная дуговая сарка.

2.2.19

Hàn hồ quang cơ giới

Hàn hồ quang, trong đó cấp dây hàn và di

Mechanized arc welding

chuyển hồ quang được cơ khí hoá.

Механизированная дуговая сварка.

2.2.20

Hàn hồ quang tự động

Hàn hồ quang cơ giới, trong đó các cơ cấu máy

Automatic arc welding

hoạt động theo chương trình cho trước, con người không trực tiếp tham gia.

Автоматическая дуговая сварка.

2.2.21

Hàn rô bốt

Hàn tự động được thực hiện bằng rô bốt công nghiệp.

Robotic welding

Роботная сварка.

2.2.22

Hàn hai hồ quang

Hàn hồ quang thực hiện đồng thời bằng hai hồ

Double arc welding

quang được cấp điện riêng biệt.

Двухдуговая сварка.

2.2.23

Hàn nhiều hồ quang

Hàn hồ quang được thực hiện đồng thời bằng

Multi-arc welding

hai hồ quang trở lên được cấp điện riêng biệt.

Многодуговая сварка.

2.2.24

Hàn hai que hàn

Hàn hồ quang thực hiện đồng thời bằng hai

Twin electrode welding

que hàn dùng chung một dòng điện.

Двухэлектродная сварка.

2.2.25

Hàn nhiều que hàn

Hàn hồ quang thực hiện đồng thời bằng hai

Multi-electrode welding

que hàn trở lên dùng chung một dòng điện.

Многоэлектродная сварка.

2.2.26

Hàn bằng que hàn nằm

Hàn hồ quang, trong đó que hàn bọc thuốc

Fire cracker welding

không chuyển động, đặt nằm dọc theo mép 

Сварка лежачим электродом.

hàn, còn hồ quang sau khi được kích thích sẽ

tự cháy và di chuyển tuỳ thuộc sự nóng chảy của que hàn.

2.2.27

Hàn bằng que hàn dựng nghiêng

Hàn hồ quang, trong đó que hàn bọc thuốc đặt

Gravitation arc welding

nghiêng so với mép hàn, tựa lên mép hàn và

Сварка наклонным электродом.

chuyển động dưới tác dụng của trọng lực hay lò

xo tuỳ thuộc sự nóng chảy của nó.

2.2.28

Hàn dưới nước

Hàn hồ quang trong điều kiện các phần hàn nằm ở dưới nước.

Under water welding

Подводная сварка.

2.2.29

Hàn hồ quang hở

Hàn hồ quang bằng điện cực nóng chảy không

Open arc welding

dùng khí bảo vệ hoặc thuốc hàn, cho phép

Сварка открытой дугой.

quan sát vùng hồ quang.

2.2.30

Hàn bán tự động

Hàn hồ quang trong đó chỉ có thao tác cấp dây hàn được cơ khí hoá.

CN. Hàn nửa tự động

Semi-automatic arc welding

Полуавтоматическая сварка.

2.2.31

Hàn rung

Hàn hồ quang dùng điện cực nóng chảy, trong đó điện cực rung theo một biên độ nhất địnhó điện cực rung theo một biên độ nhất định làm cho sự phóng điện hồ quang và sự ngắn mạch luân phiên xảy ra.

Vibrating electrode arc welding

Вибродуговая сварка.

2.2.32

Hàn Plasma

Hàn nóng chảy, trong đó nhiệt sử dụng cho

Plasma welding

hàn được thực hiện bằng hồ quang nén.

Плазменная сварка.

2.2.33

Hàn điện xỉ

Hàn nóng chảy, trong đó nhiệt sinh ra do có

Electroslag welding

dòng điện chạy qua xỉ lỏng thực hiện việc nóng chảy điện cực.

Электрошлаковая сварка.

2.2.34

Hàn tia điện tử

Hàn nóng chảy, trong đó năng lượng của tia điện tử được dùng cho hàn.

Electron beam welding

Электроннолучевая сварка.

2.2.35

Hàn Laze

Hàn nóng chảy, trong đó năng lượng bức xạ

Laser welding

Laze được dùng cho hàn.

Лазерная сварка.

2.2.36

Hàn tia ánh sáng

Hàn được thực hiện bằng cách sử dụng năng

Light beam welding

lượng ánh sáng đạt được bằng nguồn sáng

Сварка светным лучом.

công suất lớn thu được từ  gương phản chiếu để tập trung vào mối hàn.

2.2.37

Hàn khí

Hàn nóng chảy, trong đó ngọn lửa hàn được tạo ra bằng khí cháy.

CN. Hàn hơi

Gas welding

Газовая сварка.

2.2.38

Hàn téc-mít

Hàn được thực hiện do năng lượng nhiệt sinh ra

Thermite welding

khi phản ứng của hỗn hợp tecmit.

Термитная сварка.

2.2.39

Hàn bằng năng lượng tích tụ

Hàn, trong đó năng lượng được tích lại trong

Stored energy welding

các thiết bị chuyên dùng được sử dụng tiếp để hàn

Сварка запасенной энергией.

2.2.40

Hàn tụ điện

Hàn bằng năng lượng được tích lại trong các tụ điện.

Capacitor dischange

Конденсаторная сварка.

2.2.41

Hàn sử dụng áp lực

Hàn trong điều kiện phải có tác dụng của lực ép

Welding using pressure

các chi tiết để tạo liên kết hàn.

Сварка с применением давления

2.2.42

Hàn tiếp xúc

Hàn sử dụng áp lực, trong đó nhiệt sử dụng để

CN. Hàn điện tiếp xúc

hàn được tạo ra khi dòng điện chạy qua mặt

Resistance welding

tiếp xúc giữa hai chi tiết được hàn.

Контакная сварка.

2.2.43

Hàn tiếp xúc đối đầu

Hàn tiếp xúc, trong đó hai chi tiết được nối liền nhau ở mặt mút tiếp xúc.

CN. Hàn đối đầu

Resistance butt welding

Стыковая контакная сварка.

2.2.44

Hàn điện trở đối đầu

Hàn tiếp xúc đối đầu sử dụng năng lượng nhiệt sinh ra do điện trở tiếp xúc giữa hai chi tiết. Mặt mút tiếp xúc không nóng chảy.

Upset welding

Стыковая сварка

сопротивлением.

2.2.45

Hàn nóng chảy đối đầu

Hàn tiếp xúc đối đầu sử dụng năng lượng nhiệt sinh ra do sự phóng điện hồ quang giữa hai chi tiết. Mặt mút tiếp xúc nóng chảy.

Flash welding

Стыковая сварка оплавлением.

2.2.46

Hàn tiếp xúc điểm

Hàn tiếp xúc, bề mặt tiếp xúc nhỏ dạng điểm.

CN. Hàn điểm

Spot welding

Точечная контакная сварка.

2.2.47

Hàn điểm lồi

Hàn tiếp xúc, bề mặt tiếp xúc nhỏ dạng điểm ở chỗ lồi làm sẵn.

Projection welding

Рельефная сварка.

2.2.48

Hàn lăn

Hàn tiếp xúc, trong đó liên kết hàn được hình

CN. Hàn đường

thành giữa hai điện cực quay hình đĩa.

Resistance seam welding

Шовная контакная сварка.

2.2.49

Hàn lăn cách quãng

Hàn lăn, trong đó điện cực hình đĩa quay liên

CN. Hàn bước

tục, dòng điện cung cấp theo chu kỳ.

Step-by-step welding

Шаговая шовная контакная сварка.

2.2.50

Hàn cảm ứng

Hàn sử dụng áp lực hoặc hàn nóng chảy, trong đó dòng điện tần số cao thực hiện việc gia nhiệt.

CN. Hàn tần số cao

Induction welding

Индукционная сварка.

2.2.51

Hàn nổ

Hàn sử dụng áp lực do thuốc nổ tạo ra.

Explosion welding

Сварка взрывом.

2.2.52

Hàn ma sát

Hàn sử dụng áp lực, trong đó nhiệt tạo ra bằng ma sát.

Friction welding

Сварка трением.

2.2.53

Hàn xung từ

Hàn sử dụng áp lực, trong đó liên kết hàn được

Magnetic pulse welding

thực hiện nhờ sự va đập các chi tiết do tác dụng của từ trường xung.

Магнитноимпульсная сварка.

2.2.54

Hàn áp lực

Hàn sử dụng áp lực được thực hiện nhờ biến

Pressure welding

dạng dẻo các chi tiết hàn ở nhiệt độ thấp hơn nhiệt độ nóng chảy nhiệt độ nóng chảy

Сварка давлением.

2.2.55

Hàn rèn

Hàn áp lực, trong đó biến dạng dẻo được thực hiện do va đập của búa.

Forge welding

Кузнечная сварка.

2.2.56

Hàn khí ép

Hàn áp lực, trong đó mối hàn được tạo ra nhờ ngọn lửa hàn khí và áp lực

Pressure gas welding

Газопрессовая сварка.

2.2.57

Hàn khuếch tán

Hàn áp lực được thực hiện trong điều kiện các

Diffusion welding

nguyên tử khuyếch tán qua lại ở những lớp

Диффузионная сварка.

mỏng bề mặt các chi tiết hàn dưới tác động tương đối lâu ở nhiệt độ cao và biến dạng dẻo không đáng kể.

2.2.58

Hàn siêu âm

Hàn áp lực được thực hiện dưới tác động của dao động siêu âm.

Ultrasonic welding

Ультразвуковая сварка.

2.2.59

Hàn nguội

Hàn áp lực trong điều kiện biến dạng dẻo khá

Cold welding

lớn, không gia nhiệt chi tiết bằng nguồn nhiệt bên ngoài.

Холодная сварка.

2.2.60

Hàn lò

Hàn áp lực lợi dụng khả năng liên kết phân tử

Pressure welding with furnace

của các bề mặt kim loại được ép ở nhiệt độ cao (trong lò).

heating

Печная сварка.

2.2.61

Hàn cán

Hàn áp lực thực hiện biến dạng dẻo trên các trục cán.

Roll welding

Сварка прокаткой.

2.3

Liên kết hàn và mối hàn

2.3.1

Liên kết đối đầu

Liên kết hàn của hai chi tiết có các mặt mút kề nhau (hình 1).

Butt joint

Стыковое соединение.

2.3.2

Liên kết góc

Liên kết hàn của hai chi tiết bố trí lệch nhau một góc và được hàn ở các mép kề nhau của chúng (hình 2).

Corner joint

Угловое соединение.

2.3.3

Liên kết chồng

Liên kết hàn trong đó các chi tiết bố trí song song và chồng lên nhau (hình 3).

Lap joint

Наслосточное соединение.

2.3.4

Liên kết chữ T

Liên kết hàn, trong đó mặt mút của chi tiết này hàn với mặt bên của chi tiết kia tạo thành một góc (hình 4).

Tee joint

Тавровое соединение.

2.3.5

Mối hàn đối đầu

Mối hàn có dạng liên kết đối đầu.

Butt weld

Сварное стыковое соединение.

2.3.6

Mối hàn góc

Mối hàn có dạng liên kết góc, liên kết chồng hoặc liên kết chữ T.

Fillet weld

Сварное угловое соединение.

2.3.7

Mối hàn điểm

Mối hàn, trong đó các chi tiết hàn được liên kết với nhau ở từng điểm một.

Spot weld

Сварное точечное соединение.

2.3.8

Điểm hàn

Yếu tố tạo nên mối hàn điểm ở mặt chiếu bằng có dạng hình tròn hay elíp.

Spot

Сварная точка.

2.3.9

Mối hàn liên tục

Mối hàn không có khoảng bỏ trống trên suốt chiều dài.

Continuous weld

Непрерывный шов.

2.3.10

Mối hàn đứt quãng

Mối hàn để lại các khoảng trống xen kẽ trên suốt chiều dài.

Intermittent weld

Прерывистый шов.

2.3.11

Mối hàn nhiều lớp

Mối hàn được thực hiện từ hai lớp trở lên.

Multi-pass weld

Многослойный шов.

2.3.12

Mối hàn gá

Mối hàn để định vị trí tương quan của các chi tiết hàn.

CN. Mối hàn đính, mối hàn chấm

Tack weld

Прихватка.

2.3.13

Mối hàn lắp ráp

Mối hàn thực hiện khi lắp ráp các kết cấu.

Site weld

Монтажный шов.

2.3.14

Mối hàn cơ bản

Mối hàn được thực hiện bằng một lớp.

CN. Mối hàn một lượt

Weld beat; run

Валик.

2.3.15

Lớp hàn

Phần kim loại của một lớp hàn.

Layer

Слой.

2.3.16

Gốc mối hàn

Phần cách xa nhất bề mặt mối hàn (hình 5).

CN. Đáy mối hàn

Root (of weld)

Корень шва.

2.3.17

Độ lồi mối hàn

Khoảng cách giữa mặt phẳng đi qua hai đường ranh giới nhìn thấy của “mối hàn-kim loại cơ bản” và bề mặt của mối hàn ở chỗ lồi lên cao nhất (hình 6).

Weld reinforcement

Выпуклость шва.

2.3.18

Độ lõm mối hàn

Khoảng cách giữa mặt phẳng đi qua đường

Weld concavity

ranh giới nhìn thấy của “mối hàn-kim loại cơ bản” và bề mặt thực của mối hàn đo ở chỗ lõm

Вогнутость шва.

2.3.19

Chiều rộng mối hàn

Khoảng cách giữa hai đường ranh giới nhìn

thấy ở mặt của mối hàn khi hàn nóng chảy. (hình 8).

Weld width

Ширина шва.

2.3.20

Chiều cao mối hàn góc

Khoảng cách ngắn nhất kể từ mặt của một trong hai chi tiết hàn đến đường ranh giới “mối “hàn-kim loại cơ bản” trên bề mặt chi tiết kia. (hình 9).

CN. Chân mối hàn góc

Leg of a fillet weld

Катет углового шва.

2.3.21

Vùng liên kết

Vùng tạo nên sự liên kết nguyên tử giữa các phần được hàn khi hàn áp lực.

Welding zone

Зона соединения.

2.3.22

Mối hàn đứt quãng kiểu dây xích

Mối hàn chữ T hàn hai phía có những khoảng trống bằng nhau nằm đối diện nhau (hình 10).

Chain intermittent weld

Цепной прерывистый шов.

2.3.23

Mối hàn đứt quãng kiểu bàn cờ

Mối hàn chữ T hàn hai phía có những khoảng trống bằng nhau nằm so le nhau (hình 11).

Staggared intermittent

Шахматный прерывистый шов.

2.3.24

Mối hàn lót

Mối hàn công nghệ ban đầu trước khi hàn các lớp sau.

Sealing run

Подварочный шов.

2.4

Công nghệ hàn

2.4.1

Quy trình công nghệ hàn

Tài liệu công nghệ được thiết lập cho việc chế tạo liên kết hàn, kể cả các thông tin về vật liệu, xử lý nhiệt trước và sau hàn (nếu cần), phương pháp kiểm tra, thiết bị và vật liệu hàn.

Welding procedure

Сварный процесс

2.4.2

Các phương pháp hàn

Đối với thuật ngữ và định nghĩa: theo ISO 857 và đối với hệ thống đánh số: theo ISO 4063.

Welding processes

Способ сварки

2.4.3

Yêu cầu kỹ thuật của quy trình

Tài liệu cung cấp chi tiết các yêu cầu kỹ thuật cho quy trình hàn.

công nghệ hàn

Welding procedure specification

(WPS)

Техническое требование к

процессу сварки

2.4.4

Đặc tính kỹ thuật của quy trình

Đặc tính kỹ thuật mà quy trình hàn đã được

hàn đã được chấp nhận

chấp nhận phù hợp với TCVN 6834:2001 (ISO 9956).

Appoved welding procedure

specification

Техническая характеристика

принятого процеса сварки

2.4.5

Đặc tính kỹ thuật của quy trình

Đặc tính kỹ thuật quy trình hàn do cơ sở chế

hàn sơ bộ; pWPS

tạo thiết lập nhưng chưa được chấp nhận.

Preliminary welding procedure

Chú thích: Việc hàn các chi tiết kiểm tra cần thiết để

specification; pWPS

chấp nhận đặc tính kỹ thuật của quy trình hàn được thực

Техническая характеристика

hiện trên cơ sở đặc tính kỹ thuật của quy trình hàn sơ bộ.

предпринятого процеса сварки

2.4.6

Báo cáo chấp nhận quy trình hàn;

Báo cáo bao gồm tất cả các số liệu từ việc hàn

WPAR

các chi tiết phục vụ cho kiểm tra chấp nhận

Welding procedure approval

đặc tính kỹ thuật quy trình hàn và các kết quả thử của mối hàn kiểm tra.

record; WPAR

Доклад для техническая

Chú thích: Có thể cần đến một hoặc nhiều báo cáo

характеристика предпринятого

chấp nhận quy trình hàn để chấp nhận một đặc tính kỹ

процеса сварки

thuật quy trình hàn và trong một số trường hợp có thể chỉ

cần đến một báo cáo chấp nhậnquy trình hàn để chấp nhận nhiều đặc tính kỹ thuật của quy trình hàn.

2.4.7

Thử quy trình hàn

Chế tạo và kiểm tra một liên kết hàn đại diện

Welding procedure test

được dùng trong sản xuất để chứng minh tính khả thi của quy trình hàn đó.

Испытание технического

процеса сварки

2.4.8

Thợ hàn

Người thực hiện việc hàn.

Welder

Chú thích: Thuật ngữ chung được dùng cho cả thợ hàn tay và thợ hàn máy).

Сварщик

2.4.9

Thợ hàn tay

Thợ hàn, thao tác bằng tay kìm cặp que hàn, mỏ hàn khí.

Manual welder

Ручный сварщик

2.4.10

Thợ hàn máy

Thợ hàn vận hành thiết bị hàn đã được cơ khí

Welding operator

hoá một phần chuyển động tương đối giữa giá

Мащиный сварщик

điện cực, mỏ hàn, mỏ hàn hơi và chi tiết hàn.

2.4.11

Hướng hàn

Hướng dịch chuyển của nguồn nhiệt theo trục dọc của mối hàn.

Direction of welding

Направление сварки

2.4.12

Lượt hàn

Sự di chuyển nguồn nhiệt hàn theo một hướng khi hàn nóng chảy hoặc hàn đắp.

Pass

Проход.

2.4.13

Hàn trên xuống

Hàn nóng chảy ở vị trí đứng (hàn đứng), que hàn

Downhill welding in the inclined

di chuyển từ trên xuống dưới.

position

Сварка на спуск.

2.4.14

Hàn dưới lên

Hàn đứng, hàn di chuyển từ dưới lên trên.

Uphill welding in the inclined

position

Сварка на подъём.

2.4.15

Mở mép hàn

Công đoạn tạo cho mép chi tiết hàn có hình dạng cần thiết.

CN. Sang phanh

Edge preparation

Разделка кромок.

2.4.16

Độ vát mép hàn

Độ nghiêng của mặt phẳng cắt mép chi tiết hàn (hình 12).

Bevelling of the edge Скос кромки.

2.4.17

Độ tầy mép hàn

Độ cao còn lại sau khi vát nghiêng mặt mút mép hàn (hình 13).

CN. Mép cùn

Root face Притупление кромки.

2.4.18

Góc vát mép hàn

Góc nhọn giữa mặt phẳng vát mép hàn và mặt mút (hình 14).

Bevel angle

Угол скоса кромки.

2.4.19

Góc mở mép hàn

Góc tạo bởi hai mặt phẳng vát nghiêng mép hàn

Groove angle

Угол разделки кромок.

2.4.20

Khe hở hàn

Khoảng cách ngắn nhất giữa hai mép chi tiết hàn đã được lắp ráp chuẩn bị cho hàn (hình 16).

Root gap

Зазор.

2.4.21

Kim loại cơ bản

Kim loại của chi tiết hàn.

CN. Kim loại gốc; kim loại nền

Base metal; parent metal

Основный металл.

2.4.22

Kim loại phụ

Kim loại bổ sung cho bể hàn, cùng kim loại cơ bản tạo nên mối hàn.

CN. Kim loại điền đầy

Filler metal

Присадочный металл.

2.4.23

Kim loại đắp

Kim loại phụ cho vào bể hàn hoặc đắp lên kim loại cơ bản.

Deposited metal

Наплавленный металл.

2.4.24

Kim loại mối hàn

Hợp kim do kim loại cơ bản và kim loại phụ tạo hoặc chỉ do kim loại cơ bản tạo nên khi hàn không dùng kim loại phụ.

Weld metal

èồũàởở ứõà.

2.4.25

Độ sâu nóng chảy

Chiều sâu nóng chảy của kim loại cơ bản nhìn theo tiết diện ngang mối hàn.

Depth of fusion

Глубина проплавления.

2.4.26

Bể hàn

Phần kim loại mối hàn tồn tại ở trạng thái lỏng khi hàn nóng chảy.

CN. Vũng hàn

Molten pool

Сварочная ванна.

2.4.27

Độ ngấu của mối hàn

Độ liên kết kim loại một cách liên tục giữa bề mặt kim loại cơ bản, lớp hàn và từng mối hàn.

Complete fusion

Провар.

2.4.28

Vùng nóng chảy giáp ranh

Vùng các hạt kim loại nóng chảy cục bộ được giới hạn bằng ranh giới kim loại cơ bản và kim loại mối hàn.

Weld junction

Зона сплавления.

2.4.29

Vùng ảnh hưởng nhiệt

Khu vực kim loại cơ bản không bị nóng chảy nhưng cấu trúc và tính chất của nó bị biến đổi do hậu quả lan truyền nhiệt khi hàn.

Heat affected zone

Зона термического влияния

2.4.30

Vùng chảy

Vùng được tạo ra từ kim loại cơ bản nóng chảy trong mối hàn.

Fusion zone

Зона расплавления.

2.4.31

Mặt phân cách mối hàn

Phần biên giữa vùng chảy (kim loại mối hàn) và kim loại cơ bản.

Weld interface

Линие расплавления.

2.4.32

Hồ quang nén

Hồ quang bị nén trong hoặc ngoài vòi phun plasma do tác động của dòng khí có hướng hoặc điện từ trường.

Plasma arc; constricted arc

Сжатая дуга.

2.4.33

Hồ quang trực tiếp

Hồ quang trong đó vật hàn làm nhiệm vụ một điện cực.

Transfferred arc

Дуга прямого действия.

2.4.34

Hồ quang gián tiếp

Hồ quang trong đó vật hàn không được nối với nguồn điện hàn.

Non-Transfferred arc

Дуга косвенного действия.

2.4.35

Hồ quang hở

Hồ quang cho phép quan sát bằng mắt thường và cháy không cần cung cấp khí bảo vệ hay thuốc hàn từ bên ngoài.

Open arc (by welding with self

shielding wire)

Открытая дуга.

2.4.36

Cực thuận

Một loại cực hàn quy ước: vật hàn nối với cực dương, điện cực hay que hàn nối với cực âm của nguồn cấp điện cho hồ quang.

Electrode negative; straght polarity

Прямая полярность.

2.4.37

Cực ngược

Là trường hợp ngược lại của cực thuận: vật hàn nối với cực âm, điện cực hay que hàn nối cực dương của nguồn cấp điện cho hồ quang.

Electrode positive; Reversed polarity

Обратная полярность.

2.4.38

Luồng thổi từ

Sự thổi lệch hồ quang do tác dụng của từ  trường hay khối sắt từ khi hàn.

Magnetic arc blow

Магнитное дутьё.

2.4.39

Miệng hàn

Chỗ lõm sâu ở cuối mối hàn do tác dụng của áp lực hồ quang, do ngót thể tích của kim loại mối hàn.

Crater

Кратер.

2.4.40

Ba via

Kim loại bị ép trồi ra do chồn khi hàn điện tiếp xúc.

Flash

Грат.

2.4.41

Cháy hao

Sự hao hụt kim loại do bay hơi và oxy hoá khi hàn.

Loss of alloing elements during

deposition

Угар.

2.4.42

Năng lượng trên đơn vị dài

Nhiệt lượng tính bằng calo tiêu thụ cho một đơn vị chiều dàI đường hàn khi hàn nóng chảy.

CN. Năng lượng dài riêng

Lengthways energy

Погонная энергия.

2.4.43

Hàn bước lùi

Phương pháp hàn phân thành từng bước nhỏ, bước này theo bước kia theo hướng ngược lại hướng hàn chung (hình 17).

Back step sequence

Обратноступенчатая сварка.

2.4.44

Hàn xếp tầng

Phương pháp hàn nhiều lớp, trong đó lớp hàn

CN. Hàn chồng leo

sau phủ lên toàn bộ hoặc một phần lớp hàn  trước (hình 18)

Cascade sequence

Сварка каскадом.

2.4.45

Hàn phân đoạn

Block sequence

Сварка блоками.

Phương pháp hàn nhiều lớp, trong đó người ta hàn từng đoạn riêng, còn khoảng trống giữa các đoạn được điền đầy đến khi hàn xong (hình 19)

2.4.46

Hàn so le

Phương pháp hàn mối hàn thành các đoạn bố  trí so le nhau theo chiều dài.

Skip sequence; wandering

sequence

Сварка вбразброс.

2.4.47

Hàn không đệm

Hàn nóng chảy một phía không dùng tấm lót (tấm đệm).

Welding without backing

Сварка на весу.

2.4.48

Bẻ gập mép hàn

Raised Edge

Отбортовка.

Sự bẻ gấp hay uốn cong mép tấm kim loại thành một góc vuông (công đoạn chuẩn bị trước khi  hàn) (hình 20).

2.4.49

Chồn

Quá trình biến dạng dẻo cục bộ các chi tiết khi hàn áp lực.

Upseting

Осадка.

2.4.50

Chiều dài đoạn gá hàn

Độ dàI của các chi tiết hàn dùng để gá kẹp khi hàn tiếp xúc đối đầu, hàn nguội hay hàn ma sát.

Initial overhang

Остановочная длина.

2.4.51

Tính hàn

Weldability

Свариваемость.

Thuộc tính của kim loại hoặc phối hợp kim loại tạo thành liên kết hàn đáp ứng được những yêu cầu của kết cấu và yêu cầu vận hành của sản phẩm trong điều kiện công nghệ hàn xác định.

2.4.52

Hệ số nóng chảy

Weight of electrode deposited per

ampere per house

Khối lượng kim loại dây hàn hay que hàn tính  bằng gam, nóng chảy trong một giờ cháy của hồ quang ứng với một ampe dòng điện hàn.

Коэффициент расплавления.

2.4.53

Hệ số hàn đắp

CN. Hệ số đắp

Weight of metal deposited per ampere per house

Khối lượng kim loại tính bằng gam, đắp lên bề mặt sản phẩm trong một giờ cháy của hồ quang ứng với một ampe dòng điện hàn.

Коэффициент наплавки.

2.4.54

Hệ số tổn hao

Sự hao hụt kim loại khi hàn do cháy hao, biểu thị bằng phần trăm so với khối lượng kim loại phụ

Relative last of filler metal during deposition

Коэффициент потерь.

2.5

Thiết bị, dụng cụ và đồ gá hàn

2.5.1

Thiết bị hàn

Thiết bị được sử dụng cho hàn.

Welding equipment

Сварное оборудование

2.5.2

NơI làm việc của thợ hàn

Chỗ làm việc được trang bị máy móc và dụng  cụ chuyên để hàn.

Position at which a welder is  working

Сварочный пост.

2.5.3

Máy hàn

Thiết bị bao gồm nguồn cấp điện, máy hàn, thiết bị cơ khí và thiết bị phụ trợ.

Welding machine

Сварочная установка.

2.5.4

Máy hàn hồ quang tự động

Thiết bị dùng cho hàn hồ quang tự động.

Automatic arc welding machine

Автомат для дуговой сварки.

2.5.5

Đầu hàn

Cơ cấu máy thực hiện việc cung cấp tự động dây hàn và duy trì chế độ hàn định trước.

Welding head

Сварочная головка.

2.5.6

Xe hàn

Máy hàn hồ quang tự động có xe tự hành di chuyển máy theo mép hàn trên bề mặt vật hàn hay trên đường ray.

Welding tractor

Трактор для дуговой сварки.

2.5.7

Máy hàn hồ quang bán tự động

Semi-automatic arc welding

machine

Thiết bị hàn hồ quang nửa tự động gồm mỏ hàn, cơ cấu cấp dây tự động và thiết bị điều khiển.

Полуавтомат для дуговой

сварки.

2.5.8

Mỏ dẫn dây hàn

Dụng cụ để dẫn hướng dây hàn vào vùng hàn

Wire guide

và tiếp điện cho dây hàn.

Мундштук.

2.5.9

Mỏ hàn hồ quang

Torch (for inert -gaz arc welding

Горелка для дуговой сварки.

Dụng cụ để hàn hồ quang trong khí bảo vệ hoặc để hàn hồ quang bằng que hàn tự bảo vệ, vừa tiếp điện cho điện cực vừa dẫn khí bảo vệ vào vùng hàn.

2.5.10

Vòi phun khí bảo vệ

Dụng cụ để dẫn hướng khí nhằm bảo vệ vũng hàn và điện cực không bị ảnh hưởng của không khí bên ngoài.

Nozzle of welding torch

Сопло горелки для дуговой сварки.

2.5.11

Kìm hàn

Dụng cụ để giữ chắc và tiếp điện cho que hàn.

Electrode holder

Электрододержатель.

2.5.12

Máy hàn một vị trí

Nguồn điện năng cấp điện cho một mỏ hàn hay một đầu hàn.

Arc welding set

Однопостовой источник питания.

2.5.13

Máy hàn nhiều vị trí

Multi-operator welding set

Многопостовой источник

питания.

Nguồn điện năng cấp điện đồng thời cho vài mỏ hàn hay cho vàI đầu hàn.

2.5.14

Máy hàn tổ hợp

Tổ hợp máy gồm máy phát điện hàn một chiều và động cơ truyền động kiểu đốt trong.

Engine driven welding set

Сварочный агрегат.

2.5.15

Máy biến đổi điện một chiều

Máy hàn một chiều.

Motor driven welding set

Сварочный преобразоватеь

2.5.16

Điện cực hàn tiếp xúc

Resistance welding electrode

Chi tiết của máy hàn tiếp xúc thực hiện việc tiếp điện và truyền lực cho phần hàn.

Электрод для контакной сварки.

2.5.17

Mỏ hàn khí

CN. Mỏ hàn hơi

Gas torch

Dụng cụ được dùng khi hàn hơi để điều chỉnh hỗn hợp khí đốt và tạo nên ngọn lửa hàn có hướng.

Горелка для газовой сварки.

2.5.18

Bình sinh khí axetylen

Thiết bị sản xuất axetylen dùng nước phân rã các bua can xi.

Acetylene generator

Ацетиленовый генератор.

2.5.19

Máy đảo phôi hàn

Thiết bị xoay để quay phôi khi lắp ráp và hàn với những góc nghiêng khác nhau.

Manipulator

Сварочный манипулятор.

2.5.20

Máy định vị hàn

Thiết bị để kẹp chặt và quay phôi vào vị trí hàn thuận lợi.

Positioner

Сварочный позиционер.

2.5.21

Gá quay

Cơ cấu quay chi tiết hàn quanh trục với tốc độ bằng tốc độ hàn.

Rotating device

Сварочный вращатель.

2.5.22

Gá quay kiểu con lăn

Một loại gá quay, trong đó các con lăn được truyền động, làm quay vật hàn.

Driving rolling device

Роликовый вращатель.

2.5.23

Đồ gá hàn

Gá để lắp ráp và kẹp chặt các phần hàn với nhau ở vị trí nhất định.

Conductor

Сварочный кондуктор.

2.5.24

Hệ thống cấp thuốc hàn

Thiết bị để cấp và thu hồi thuốc hàn.

Flux hopper

Флюсовый аппарат.

2.5.25

Đệm lót, tấm lót

Backing

Подкладка.

Chi tiết hoặc đồ gá đặt bên dưới mép hàn dùng định hình mối hàn hay bảo vệ mặt dưới của mối hàn không bị oxy hoá hoặc đề phòng rò gỉ kim loại lỏng bể hàn.

2.5.26

Đệm thuốc hàn

Đệm lót dưới dạng đồ gá điền đầy thuốc hàn bên trong.

Flux backing

Флюсовый подушка.

2.5.27

Đệm đồng có thuốc hàn

Đệm lót bằng đồng có rãnh chứa thuốc hàn.

Combined copper-flux backing

Флюсо-медная подушка.

2.6

Vật liệu hàn

2.6.1

Vật liệu hàn

Các vật liệu sử dụng để chế tạo liên kết hàn bao

Welding consumables

gồm kim loại bổ sung, thuốc hàn và khí bảo vệ.

Сварный материал

2.6.2

Dây hàn

Dây kim loại thường có tiết diện tròn được dùng