Tiêu chuẩn TCVN 5858:2017 Phương pháp đo phổ hấp thụ đá quý

Thuộc tính
Nội dung
Tiêu chuẩn liên quan
Lược đồ
Tải về

Mục lục Đặt mua toàn văn TCVN

Lưu

Báo lỗi

Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 5858:2017

Tiêu chuẩn Quốc gia TCVN 5858:2017 Đá quý-Phương pháp đo phổ hấp thụ

Số hiệu:	TCVN 5858:2017	Loại văn bản:	Tiêu chuẩn Việt Nam
Cơ quan ban hành:	Bộ Khoa học và Công nghệ	Lĩnh vực:	Công nghiệp
Năm ban hành:	2017	Hiệu lực:
Người ký:		Tình trạng hiệu lực:	Đã biết Vui lòng đăng nhập tài khoản gói Tiêu chuẩn hoặc Nâng cao để xem Tình trạng hiệu lực. Nếu chưa có tài khoản Quý khách đăng ký tại đây!

Tình trạng hiệu lực: Đã biết

Ghi chú: Thêm ghi chú cá nhân cho văn bản bạn đang xem.

Tiếp

Hiệu lực: Đã biết

Tình trạng: Đã biết

TIÊU CHUẨN QUỐC GIA

TCVN 5858:2017

PHƯƠNG PHÁP ĐO PHỔ HẤP THỤ

Gemstones- Testing absorption spectrum

Lời nói đầu

TCVN 5858:2017 thay thế TCVN 5858:1994.

TCVN 5858:2017 do Ban kỹ thuật tiêu chuẩn quốc gia TCVN/TC 174, Đồ trang sức biên soạn, Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng đề nghị, Bộ Khoa học và Công nghệ công bố.

Lời giới thiệu

Để xác định phổ hấp thụ thường sử dụng hai phương pháp:

- Quan sát chủ quan (trực quan);

- Dùng các thiết bị tự ghi.

Đối với đá quý, cho đến nay các phòng thử nghiệm trên thế giới chủ yếu dùng phương pháp quan sát chủ quan, còn phương pháp dùng thiết bị tự ghi ít được sử dụng vì phương pháp này đòi hỏi phải gia công mẫu thử khắt khe (thành những tấm song phẳng có độ dày quy định, đánh bóng hai mặt v.v...). Điều này rất khó chấp nhận vì việc kiểm định đá quý về cơ bản phải giữ nguyên hình dạng ban đầu của đá quý. Vì vậy, tiêu chuẩn này chỉ quy định phương pháp quan sát trực quan phổ hấp thụ của đá quý. Thiết bị được sử dụng để quan sát phổ hấp thụ của đá quý có tên gọi là phổ kế (spectroscope).

ĐÁ QUÝ - PHƯƠNG PHÁP ĐO PHỔ HẤP THỤ

Gemstones - Testing absorption spectrum

1 Phạm vi áp dụng

Tiêu chuẩn này quy định phương pháp đo phổ hấp thụ để kiểm tra các loại đá quý.

2 Bản chất phương pháp

Khi chiếu một chùm ánh sáng trắng (tập hợp của các ánh sáng đơn sắc trong vùng nhìn thấy) ánh sáng sẽ bị hấp thụ với cường độ khác nhau ở những bước sóng khác nhau. Giản đồ biểu thị sự thay đổi cường độ hấp thụ ánh sáng của viên đá theo bước sóng gọi là phổ hấp thụ của viên đá. Đối với đá quý sử dụng chủ yếu phổ hấp thụ trong vùng ánh sáng nhìn thấy.

3 Thiết bị, dụng cụ

3.1 Phổ kế trực quan

Phổ kế trực quan gồm các loại sau:

- Phổ kế lăng kính (Hình 1), trong đó sử dụng hệ lăng kính (prism system) để tạo ra các ánh sáng đơn sắc.

- Phổ kế cách từ nhiễu xạ, trong đó ánh sáng đơn sắc được tạo ra bằng cách tử nhiễu xạ (diffraction grating).

Hình 1- Sơ đồ đường đi của ánh sáng trong một kính quang phổ dùng lăng kính và hình ảnh phổ hấp thụ của ruby

3.2 Nguồn sáng mạnh (100 W đến 1000 W), phải hội tụ tốt, có thể điều chỉnh được cường độ, có thể vừa dùng chế độ truyền qua, vừa dùng chế độ phản xạ. Có thể dùng các nguồn sáng lạnh (sợi quang học).

3.3 Chắn sáng thị trường, để thay đổi kích thước chùm sáng chiếu vào mẫu.

3.4 Bộ gá, để gá nguồn sáng, kính quang phổ, mẫu đá sao cho đồng thời có thể xoay được viên đá theo các phương khác nhau, thay đổi được góc chiếu và góc quan sát, khoảng cách từ mẫu đến nguồn sáng và kính quang phổ.

4 Mẫu thử

Mẫu thử phải là loại có màu đồng nhất (kể cả loại không màu). Kích thước mẫu thường không nhỏ hơn 3 mm². Mẫu phải sạch và khô.

5 Cách tiến hành

Chuẩn thang bước sóng của kính quang phổ theo ánh sáng đơn sắc của đèn natri hoặc đèn thủy ngân.

Gắn mẫu, nguồn sáng, kính quang phổ trên các giá kẹp và chọn vị trí mẫu cần chiếu và phương pháp quan sát thích hợp cho chế độ truyền qua hoặc chế độ phản xạ.

Việc thử nên tiến hành trong buồng tối.

CHÚ Ý: Chế độ phản xạ có thể dùng cho mọi trường hợp, nhất là khi mẫu có màu nhạt hoặc mẫu được gắn trên đồ trang sức, còn chế độ truyền qua chỉ thích hợp cho trường hợp mẫu không bị chắn, hoặc có màu đậm. Cần xác định phổ bằng cả chế độ truyền qua và chế độ phản xạ (nếu có thể).

Điều chỉnh chắn sáng thị trường sao cho chỉ ánh sáng truyền qua hoặc phản xạ trực tiếp từ viên đá mới được đập vào khe của kính quang phổ.

Điều chỉnh độ nét của phổ sao cho rõ nhất. Do sự nhạy cảm của mắt người, độ nét của phổ ở vùng tím và vùng đỏ không như nhau.

Để thấy được những vạch hấp thụ mảnh và mờ, trong quá trình quan sát, cần thay đổi phối hợp liên tục độ mở của khe kính quang phổ, góc quan sát và vị trí mẫu cần chiếu.

6 Xử lý kết quả

Phổ hấp thụ của đá quý được ghi lại bằng số (bước sóng) tương ứng với các vạch (dải) hấp thụ từ nhỏ đến lớn trong vùng nhìn thấy, trong đó các vạch hấp thụ được ghi bằng một con số tương ứng với bước sóng hấp thụ (ví dụ 550,0 nm), các dải hấp thụ được ghi từ giá trị đầu đến cuối (ví dụ 520,0 đến 600,0 nm); các vạch (dải) mảnh và nhạt được ghi bằng số bình thường (ví dụ 450,0 nm), các vạch (dải) đậm được gạch dưới (550,0 nm hoặc 520,0 - 600,0 nm). Các giá trị này được so sánh với các giá trị chuẩn để xác định đá quý (Phụ lục A).

Phổ hấp thụ của đá quý cũng có thể được so sánh với giản đồ phổ hấp thụ của đá quý (Phụ lục B) để xác định tên đá.

Phụ lục A

(Quy định)

Phổ hấp thụ của đá quý

Bảng A.1 - Phổ hấp thụ của đá quý

Tên gọi	Các vạch, dải hấp thụ, nm
Agat	700,0 ; 665,0 ; 634,0
Actinolit	503,0 ; 431,0
Alexandrit:
theo phương mầu lục	680,5 ; 678,5 ; 665,0 ; 655,0 ; 649,0 ; 645,0 ; 640,0 ; 555,0
theo phương mầu đỏ	680,5 ; 678,5 ; 655,0 ; 645,0 ; 605,0 ; 540,0 ; 472,0
Almandin	617,0 ; 576,0 ; 527,0 ; 505,0 ; 462,0 ; 438,0 ; 428,0 ; 404,0 ; 393,0
Amethyst	550,0 ; 520,0
Andalusit	553,5 ; 550,5 ; 547,5 ; 525,0 ; 518,0 ; 506,0 ; 495,0 ; 455,0 ; 447,5 ; 436,0
Apatit lam	631,0 ; 622,0 ; 525,0 ; 512,0 ; 507,0 ; 491,0 ; 464,0
Apatit vàng lục	605,3 ; 602,5 ; 597,5 ; 585,5 ; 577,2 ; 574,2 ; 533,5 ; 529,5 ; 527,0
Aquamarin	537,0 ; 456,0 ; 427,0
Aventurin	682,0; 649,0
Axinit	532,0 ; 512,0 ; 492,0 ; 466,0 ;440,0 ; 415,0
Azurit	500,0
Beryl nhuộm mầu lơ	705,0 ; 685,0 ; 645,0 ; 625,0 ; 605,0 ; 587,0
Biruza	460,0 ; 432,0 ; 422,0
Calcit	582,0
Chalcedony:
nhuộm mầu lam	690,0 ; 660,0 ; 627,0
nhuộm mầu lục	705,0 ; 670,0 ; 645,0
Chrysoberyl	504,0 ; 495,0 ; 485,0 ;445,0
Chrysopras nhuộm mầu	632,0 ; 443,9
Chrysopras	443,9
Danburit	590,0 ; 586,0 ; 584,5 ; 584,0 ; 583,0 ; 582,0 ; 580,5 ; 578,0 ; 576,0 ; 573,0 ; 571,0
Demantoid	701,0 ; 693,0 ; 640,0 ; 622,0 ; 485,0 ; 464,0 ; 443,0
Diopsid (crom)	547,0 ; 508,0 ; 505,0 ;493,0 ; 456,0
Diopsid	670,0 ; 655,0 ; 635,0 ; 508,0 ; 505,0 ; 490,0
Dioptas	570,0 ; 560,0 ; 465,0 đến 400,0
Ekanit	665,1 ; 637,5
Emerald	683,5 ; 680,6 ; 662,0 ; 646,0 ; 637,0 ; 606,0 ; 594,0 ; 630,0 đến 580,0
Emerald tổng hợp	683,0 ; 680,5 ; 662,0 ; 646,0 ; 637,5 ; 630,0 đến 580,0 ; 606,0 ; 594,0 ; 477,4
Enstatit	547,5 ; 509,0 ; 505,8 ; 502,5 ; 483,0 ; 472,0 ; 459,0 ; 449,0 ; 425,0
Enstatit (crom)	688,0 ; 669,0 ; 506,0
Epidot	750,0 ; 455,0 ; 435,0
Euclas	706,5 ; 704,0 ; 695,0 ; 688,0 ; 660,0 ; 650,0 ; 639,0 ; 468,0 ; 455,0
Fluorit lục	640,0 ; 600,6 ; 585,0 ; 570,0 ; 553,0 ; 550,0 ; 452,0 ; 435,0
Fluorit vàng	545,0 ; 515,0 ; 490,0 ; 470,0 ; 452,0
Gahnit	632,0 ; 592,0 ; 577,0 ; 552,0 ; 508,0 ; 480,0 ; 459,0 ; 443,0 ; 433,0
Grosular	630,0
Hematit	700,0 ; 640,0 ; 595,0 ; 570,0 ; 480,0 ; 450,0 ; 425,0 ; 400,0
Hesonit	547,0 ; 490,0 ; 454,5 ; 435,0
Hidenit	690,5 ; 686,0 ; 669,0 ; 646,0 ; 620,0 ; 437,5 ; 433,0
Hypersthen	551,0 ; 547,5 ; 505,8 ; 482,0 ; 448,5
Idocras lục	530,0 ; 487,0 ; 461,0
Idocras nâu	591,0 ; 588,0 ; 584,5 ; 582,0 ; 577,5 ; 574,5
Idocras vàng lục	465,0
lolit	645,0 ; 593,0 ; 585,0 ; 535,0 ; 492,0 ; 456,0 ; 436,0 ; 426,0
Jadeit mầu lục tự nhiên	691,5 ; 655,0 ; 630,0 ; 495,0 ; 450,0 ; 437,5 ; 433,0
Jadeit mầu lục nhân tạo	665,0 ; 655,0 ; 645,0
Kim cương không mầu đến vàng	478,0 ; 465,0 ; 451,0 ; 435,0 ; 423,0 ; 415,5 ; 401,5 ; 390,0
Kim cương nâu - lục	537,0 ; 504,0 ; 498,0
Kim cương vàng nâu	576,0 ; 569,0 ; 564,0 ; 558,0 ; 550,0 ; 548,0 ; 523,0 ; 493,5 ; 480,0 ; 460,0
Kim cương có mầu vàng nhân tạo	594,0 ; 504,0 ; 498,0 ; 478,0 ; 465,0 ; 451,0 ; 435,0 ; 423,0 ; 415,5
Kim cương mầu lục nhân tạo	741,0 ; 504,0 ; 498,0 ; 465,0 ; 451,0 ; 435,0 ; 423,0 ; 415,5
Kim cương có mầu nâu nhân tạo	741,0 ; 594,0 ; 504,0 ;498,0 ; 478,0 ; 465,0 ; 451,0 ; 435,0 ; 423,0 ; 415,5
Kornerupin	540,0 ; 508,0 ; 463,0 ; 446,0 ; 430,0
Kyanit	706,0 ; 689,0 ; 671,0 ; 446,0 ; 433,0
Nephrit	689,0 ; 509,0 ; 490,0 ; 460,0
Obsidian	680,0 ; 670,0 ; 660,0 ; 650,0 ; 635,0 ; 595,0 ; 555,0 ; 500,0
Opal lửa	700,0 - 640,0 ; 590,0 đến 400,0
Orthoclas	448,0 ; 420,0
Peridot	653,0 ; 553,0 ; 529,0 ; 497,0 ; 495,0 ; 493,0 ; 473,0 ; 453,0
Petalit	454,0
Pyrop	687,0 ; 685,0 ; 671,0 ; 650,0 ; 620,0 đến 520,0 ; 505,0
Rhodocrosit	551,0 ; 454,5 ; 410,0 ; 391,0 ; 383,0 ; 378,0 ; 363,0
Rhodonit	548,0 ; 503,0 ; 455,0 ; 412,0 ; 408,0
Ruby	694,2 ; 692,8 ; 668,0 ; 659,2 ; 610,0 đến 500,0 ; 476,5 ; 475,0 ; 468,5
Saphir lam	471,0 ; 460,0 ; 455,0 ; 450,0
Saphir vàng	471,0; 460,0 ; 450,0
Saphir lục	471,0 ; 460,0 đến 450,0
Scheelit	584,0
Serpentin	497,0 ; 464,0
Silimanit	462,0 ; 441,0 ; 410,0
Sinhalit	526,0 ; 492,5 ; 476,0 ; 463,0 ; 452,0 ; 435,5
Scapolit hồng	663,0 ; 652,0
Spesartin	495,0 ; 484,5 ; 481,0 ; 475,0 ; 462,0 ; 457,0 ; 455,0 ; 440,0 ; 435,0 ; 432,0 ; 424,0 ; 412,0 ; 406,0 ; 394,0
Sphalerit	690,0 ; 665,0 ; 651,0
Sphen	590,0 ; 586,0 ; 582,0 ; 580,0 ; 575,0 ; 534,0 ; 530,0 ; 528,0
Spinel đỏ	685,5 ; 684,0 ; 675,0 ; 665,0 ; 656,0 ; 650,0 ; 642,0 ; 632,0 ; 595,0 -490,0 ; 465,0 ; 455,0
Spinel lam	635,0 ; 585,0 ; 555,0 ; 508,0 ; 478,0 ; 458,0 ; 443,0 ; 433,0
Spinel lam tổng hợp	634,0 ; 580,0 ; 544,0 ; 485,0 ; 449,0
Spinel lục tổng hợp	620,0 ; 580,0 ; 570,0 ; 550,0 ; 540,0
Taafeit	558,0 ; 553,0 ; 478,0
Tanzanit	710,0 ; 691,0 ; 595,0 ; 528,0 ; 455,0
Thạch anh mầu lơ nhân tạo	645,0 ; 585,0 ; 540,0 ; 500,0 đến 490,0
Topaz hồng	682,8
Tremolit	684,0 ; 650,0 ; 628,0
Tourmalin đỏ	555,0 ; 537,0 ; 525,0 đến 461,0 ; 456,0 ; 451,0 ; 428,0
Tourmalin lục	497,0 ; 461,0 ; 415,0
Variscit	688,0 ; 650,0
Wilemit	583,0 ; 540,0 ; 490,0 ; 442,5 ; 431,5 ; 421,0
Zircon thường	691,0 ; 689,0 ; 662,5 ; 660,5 ; 653,5 ; 621,0 ; 615,0 ; 589,5 ; 562,0 ; 537,5 ; 516,0 ; 484,0 ; 460,0 ; 432,0
Zircon thấp	653,0 ; 520,0
CHÚ THÍCH: Các vạch, dải gạch dưới là các vạch, dải hấp thụ mạnh.