Tiêu chuẩn TCVN 7563-20:2009 Từ vựng về phát triển hệ thống công nghệ thông tin

TIÊU CHUẨN QUỐC GIA

TCVN 7563-20:2009

ISO/IEC 2382-20:1997

CÔNG NGHỆ THÔNG TIN - TỪ VỰNG - PHẦN 20: PHÁT TRIỂN HỆ THỐNG

Information technology – Vocabulary - Part 20: System development

Lời nói đầu

TCVN 7563-20 : 2009 hoàn toàn tương đương với ISO/IEC 2382-20:1990.

TCVN 7563-20: 2009 do Ban Kỹ thuật Tiêu chuẩn quốc gia TCVN/JTC 1 “Công nghệ thông tin” biên soạn, Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng đề nghị, Bộ Khoa học và Công nghệ công bố.

CÔNG NGHỆ THÔNG TIN - TỪ VỰNG - PHẦN 20: PHÁT TRIỂN HỆ THỐNG

Information technology – Vocabulary - Part 20: System development

Phần 1: Khái quát

1.1. Phạm vi áp dụng

Tiêu chuẩn này nhằm tạo thuận lợi cho việc truyền thông quốc tế trong xử lý thông tin. Tiêu chuẩn trình bày bằng hai ngôn ngữ Việt-Anh các thuật ngữ và định nghĩa về những khái niệm được lựa chọn liên quan đến lĩnh vực công nghệ thông tin và xác định những quan hệ giữa các mục.

Để tạo thuận lợi cho việc dịch thuật sang các ngôn ngữ khác, các định nghĩa ở đây được biên soạn sao cho trong chừng mực có thể tránh khỏi mọi dị biệt của một ngôn ngữ.

Tiêu chuẩn này định nghĩa các khái niệm có liên quan đến vòng đời hệ thống từ các yêu cầu phân tích thực thi bao gồm việc thiết kế hệ thống và đảm bảo chất lượng.

1.2. Tài liệu viện dẫn

ISO 1087, Thuật ngữ - Từ vựng.

TCVN 7217-1:2002, Mã thể hiện tên nước và vùng lãnh thổ của chúng - Phần 1: Mã nước.

1.3. Nguyên lý và quy tắc

1.3.1. Định nghĩa một mục

Mục 2 gồm một số mục. Mỗi mục gồm có một tập hợp các phần tử cơ bản bao hàm một số hiệu chỉ mục, một thuật ngữ hoặc một vài thuật ngữ đồng nghĩa, và một mệnh đề định nghĩa một khái niệm. Thêm vào đó, một mục có thể bao hàm các ví dụ, chú thích hoặc minh họa nhằm tạo thuận lợi cho việc thông hiểu khái niệm.

Đôi khi, cùng một thuật ngữ có thể được định nghĩa trong các mục khác nhau, hoặc hai hoặc nhiều hơn hai khái niệm có thể được định nghĩa bởi một mục, như đã mô tả tương ứng trong 1.3.5 và 1.3.8.

Các thuật ngữ khác như từ vựng, khái niệm, thuật ngữ, và định nghĩa được sử dụng trong tiêu chuẩn này đã được định nghĩa trong ISO 1087.

1.3.2. Tổ chức của một mục

Mỗi mục bao gồm các phần tử cơ bản được định nghĩa trong 1.3.1 và các phần tử được bổ sung nếu cần thiết. Mục đó có thể bao gồm các phần tử dưới đây theo thứ tự như sau:

a) Số hiệu chỉ mục (chung cho mọi ngôn ngữ sử dụng khi công bố phần này của tiêu chuẩn) ;

b) Thuật ngữ hoặc thuật ngữ được ưu tiên chung trong ngôn ngữ. Sự vắng mặt của một thuật ngữ được ưu tiên chung cho khái niệm đó trong ngôn ngữ sử dụng sẽ kí hiệu bởi 5 chấm (…..) ; một dòng các chấm có thể dùng để chỉ báo một từ cần chọn cho mỗi trường hợp cụ thể trong một thuật ngữ;

c) Thuật ngữ được ưu tiên trong một quốc gia cụ thể (được xác định theo các quy tắc của TCVN 7217);

d) Viết tắt của thuật ngữ ;

e) (Các) thuật ngữ đồng nghĩa được phép dùng ;

f) Văn bản của định nghĩa (xem 1.3.4);

g) Một hoặc một số ví dụ với tiêu đề “VÍ DỤ” ;

h) Một hoặc một số chú thích đặc tả các trường hợp riêng trong lĩnh vực ứng dụng các khái niệm với tiêu đề “CHÚ THÍCH”;

i) Một hình ảnh, một biểu đồ, hoặc một bảng có thể dùng chung cho vài mục.

1.3.3. Phân loại mục

Một chuỗi số gồm hai chữ số được ấn định cho mỗi hợp phần của tiêu chuẩn này, bắt đầu là 01 cho “Các thuật ngữ căn bản”.

Các mục được phân loại theo các nhóm, mỗi nhóm được ấn định một chuỗi số gồm 4 chữ số, trong đó hai chữ số đầu tiên dùng để chỉ hợp phần của tiêu chuẩn này.

Mỗi mục được ấn định một số chỉ mục gồm 6 chữ số, trong đó 4 chữ số đầu tiên dùng để chỉ hợp phần của tiêu chuẩn này và chỉ nhóm của mục. Những số trên được ấn định cho các hợp phần, các nhóm và các mục một cách giống nhau để các phiên bản của tiêu chuẩn này được nhất quán trong mọi ngôn ngữ sử dụng.

1.3.4. Lựa chọn các thuật ngữ và cách diễn đạt các định nghĩa

Việc lựa chọn các thuật ngữ và cách diễn đạt các định nghĩa, trong mức độ có thể, đã tuân theo cách sử dụng được thiết lập. Những nơi có mâu thuẫn đã được giải quyết thỏa thuận theo đa số phiếu bầu.

1.3.5. Đa nghĩa

Khi một thuật ngữ cho trước có nhiều nghĩa trong một ngôn ngữ làm việc, thì mỗi nghĩa được đưa vào một mục riêng nhằm tạo thuận lợi cho việc dịch thuật sang các ngôn ngữ khác.

1.3.6 Các viết tắt

Như đã nêu trong 1.3.2, các viết tắt hiện sử dụng chỉ được đặt ra cho một số thuật ngữ. Các viết tắt như vậy không được sử dụng trong văn bản của các định nghĩa, ví dụ hoặc chú thích.

1.3.7. Sử dụng dấu ngoặc đơn

Trong một số thuật ngữ, một hoặc nhiều từ in kiểu chữ đậm được đặt giữa các dấu ngoặc đơn. Những từ này là bộ phận của một thuật ngữ đầy đủ, nhưng có thể lược bỏ chúng khi sử dụng thuật ngữ rút gọn trong một ngữ cảnh kĩ thuật rõ ràng. Trong văn bản của một định nghĩa, ví dụ hoặc chú thích khác của tiêu chuẩn này, một thuật ngữ như vậy chỉ được sử dụng dưới dạng đầy đủ của nó.

Trong một số mục, các thuật ngữ được theo sau bởi các từ trong ngoặc đơn in với kiểu chữ thường. Những từ này không phải là bộ phận của một thuật ngữ nhưng nêu ra các hướng dẫn để sử dụng thuật ngữ đó, lĩnh vực áp dụng cụ thể hoặc dạng ngữ pháp của thuật ngữ đó.

1.3.8 Sử dụng dấu ngoặc vuông

Khi nhiều thuật ngữ có quan hệ mật thiết có thể được xác định bởi các văn bản chỉ khác nhau một vài từ, những thuật ngữ này và các định nghĩa của chúng sẽ được nhóm thành một mục đơn. Những từ cần thay thế để có các ý nghĩa khác nhau sẽ được đặt trong dấu ngoặc vuông, tức [ ], trong cùng thứ tự như trong thuật ngữ và trong định nghĩa đó. Để xác định rõ ràng các từ cần thay thế, từ cuối cùng mà theo quy tắc nói trên có thể đặt trước đấu ngoặc vuông mở, sẽ được đặt trong dấu ngoặc này ở chỗ bất kỳ có thể, và lặp lại đối với mỗi từ khác.

1.3.9. Sử dụng các thuật ngữ được in theo kiểu chữ nghiêng trong các định nghĩa và việc sử dụng dấu hoa thị

Một thuật ngữ in kiểu chữ nghiêng trong một định nghĩa, ví dụ, hoặc chú thích, sẽ được định nghĩa trong một mục khác thuộc tiêu chuẩn này, mà có thể trong một hợp phần khác. Tuy nhiên, thuật ngữ đó chỉ in kiểu chữ nghiêng khi xuất hiện lần đầu trong mỗi mục.

Kiểu chữ nghiêng cũng được sử dụng cho các dạng ngữ pháp khác của một thuật ngữ, ví dụ danh từ số nhiều và động tính từ.

Các dạng cơ sở của tất cả các thuật ngữ in kiểu chữ nghiêng tại tiêu chuẩn này được liệt kê trong bảng chỉ mục ở cuối tiêu chuẩn (xem 1.3.11).

Dấu hoa thị dùng để tách các thuật ngữ in kiểu chữ nghiêng khi có hai thuật ngữ như thế được tham chiếu trong các mục riêng và đi theo sát nhau (hoặc chỉ được tách bởi dấu ngữ pháp).

Các từ hoặc thuật ngữ in kiểu chữ thường sẽ được hiểu như đã xác định trong các từ điển hiện hành hoặc các bộ từ vựng kĩ thuật chính thức.

1.3.10. Chính tả

Trong phiên bản tiếng Anh của tiêu chuẩn này, các thuật ngữ, định nghĩa, ví dụ và chú thích đều đánh vần theo kiểu chính tả được ưu tiên ở Mỹ. Các kiểu chính tả khác cũng có thể được sử dụng mà không trái với tiêu chuẩn này.

1.3.11. Tổ chức chỉ mục theo thứ tự ABC

Trong mỗi ngôn ngữ sử dụng sẽ có một chỉ mục xếp theo thứ tự ABC ở cuối hợp phần. Chỉ mục này gồm mọi thuật ngữ được định nghĩa trong hợp phần. Những thuật ngữ đa từ sẽ xuất hiện theo thứ tự ABC dưới mỗi từ khóa của chúng.

Phần 2: Thuật ngữ và định nghĩa

20. Phát triển hệ thống

20.01. Khái niệm khái quát

20.01.01

Phát triển hệ thống

Quá trình trong đó thường bao gồm hoạt động phân tích các yêu cầu, thiết kế hệ thống, thực hiện, hệ thống tài liệu và việc đảm bảo chất lượng.

20.01.02

Yêu cầu

Điều kiện thiết yếu mà một hệ thống phải thỏa mãn.

20.01.03

Yêu cầu kỹ thuật

Tài liệu được trình bày chi tiết trong đó mô tả rõ ràng một hệ thống với mục đích phát triển hệ thống hoặc xác định giá trị sử dụng của hệ thống.

20.01.04

Yêu cầu kỹ thuật chính thức

Yêu cầu kỹ thuật được sử dụng để chứng minh bằng toán học tính hợp lệ của một thực thi hoặc để tạo ra thực thi đó theo toán học.

20.01.05

Vòng đời hệ thống

Tiến trình các thay đổi phát triển mà qua đó hệ thống chuyển từ quan niệm của nó đến khi kết thúc việc sử dụng hệ thống.

20.01.06

Kiểm kê dữ liệu

Trong hệ thống xử lý thông tin, tất cả các dữ liệu và các đặc điểm của chúng, bao gồm cả những mối quan hệ tương hỗ.

20.01.07

Dự án thử nghiệm

Dự án được thiết kế để thử nghiệm phiên bản sơ bộ của một hệ thống xử lý thông tin trong thực tế trừ các điều kiện hoạt động bị hạn chế. Dự án này sau đó sẽ được sử dụng để thử nghiệm phiên bản cuối cùng của hệ thống đó.

20.01.08

Mẫu ban đầu

Quá trình thực thi sơ bộ hoặc mô hình phù hợp để đánh giá thiết kế hệ thống, đặc tính và kết quả tiềm năng; hoặc để hiểu hơn hay xác định các yêu cầu.

20.01.09

Mô phỏng

Quá trình sử dụng một hệ thống xử lý dữ liệu để biểu diễn các đặc điểm cách hoạt động được lựa chọn của một hệ thống vật lý hoặc trừu tượng.

VÍ DỤ: Biểu diễn luồng không khí xung quanh cánh máy bay ở những vận tốc, nhiệt độ và áp suất không khí khác nhau.

20.01.10

Từ trên xuống dưới

Gắn liền với một phương pháp hoặc thủ tục để bắt đầu ở mức trừu tượng cao nhất và tiến tới mức thấp nhất.

20.01.11

Từ dưới lên trên

Gắn liền với một phương pháp hoặc thủ tục bắt đầu ở mức trừu tượng thấp nhất và tiến tới mức cao nhất.

20.01.12

Hỗ trợ hệ thống

Việc cung cấp liên tục các dịch vụ và vật liệu cần thiết để sử dụng và cải tiến một hệ thống đã thực thi.

20.01.13

Vấn đề ứng dụng

Vấn đề được người sử dụng đầu mút đưa ra và đang yêu cầu xử lý thông tin để giải quyết vấn đề của nó.

20.01.14

Phần mềm hệ thống

Ứng dụng - phần mềm độc lập để hỗ trợ việc vận hành phần mềm ứng dụng.

20.01.15

Phần mềm ứng dụng [chương trình]

Phần mềm [chương trình] quy định giải pháp về một vấn đề ứng dụng.

20.01.16

Gói phần mềm

Tập các chương trình đầy đủ và được lập tài liệu, cung cấp cho nhiều người sử dụng một chức năng và ứng dụng chung.

CHÚ THÍCH - Một số gói phần mềm có thể thay đổi phù hợp với một ứng dụng cụ thể.

20.02. Nghiên cứu và phân tích

20.02.01

Nghiên cứu thích hợp

Nghiên cứu để kiểm tra một vấn đề và xác định xem các yêu cầu của nó đang được giải quyết trong khoảng thời gian xem xét hay không.

20.02.02

Nghiên cứu tính khả thi

Nghiên cứu để xác định và phân tích một vấn đề và giải pháp tiềm năng của nó để xác định tính khả thi, chi phí và lợi ích.

20.02.03

Xác định vấn đề

Mô tả vấn đề

Khai báo một vấn đề trong đó có thể bao gồm mô tả dữ liệu, phương pháp, thủ tục và thuật toán được sử dụng đề giải quyết vấn đề đó.

20.02.04

Phân tích các yêu cầu

Điều tra có hệ thống các yêu cầu của người sử dụng để đạt được định nghĩa của một hệ thống.

20.02.05

Phân tích hệ thống

Phân tích các hệ thống

Điều tra có hệ thống một hệ thống thực hoặc hệ thống được lập kế hoạch để xác định các yêu cầu về thông tin và quá trình của hệ thống và cách quan hệ của những điều này với nhau và với mọi hệ thống khác.

20.02.06

Phân tích chức năng

Điều tra có hệ thống chức năng của một hệ thống thực tế hoặc hệ thống được lập kế hoạch.

20.02.07

Phân tích thông tin

Điều tra có hệ thống thông tin và luồng thông tin trong hệ thống thực tế hoặc hệ thống được lập kế hoạch.

20.02.08

Phân tích dữ liệu

Điều tra có hệ thống các dữ liệu và dòng dữ liệu trong hệ thống thực tế hoặc hệ thống được lập kế hoạch.

20.02.09

Tiếp tục hệ thống

Xem lại sau khi thực thi

Xem lại sau khi phát triển

Nghiên cứu các tác động của một hệ thống sau khi đạt đến trạng thái sử dụng hoạt động ổn định.

20.03. Thiết kế hệ thống

20.03.01

Thiết kế hệ thống

Quá trình xác định cấu trúc phần cứng và phần mềm, các thành phần, môđun, giao diện và dữ liệu cho một hệ thống để thỏa mãn các yêu cầu quy định.

20.03.02

Thiết kế hệ thống theo khái niệm

Hoạt động thiết kế hệ thống liên quan tới việc quy định các khía cạnh lôgic của tổ chức hệ thống, các quá trình và luồng thông tin qua hệ thống đó.

20.03.03

Thiết kế chức năng

Việc quy định các chức năng của các thành phần trong một hệ thống và các mối quan hệ công tác giữa chúng.

CHÚ THÍCH - Định nghĩa này trích từ điều 03.03.01 trong TCVN 7563-3:2008.

20.03.04

Kiểm tra kỹ (được cấu trúc)

Việc kiểm tra có hệ thống các yêu cầu, thiết kế hoặc thực thi một hệ thống hoặc mọi bộ phận của hệ thống đó bởi người có đủ trình độ chuyên môn.

20.04. Thực thi

20.04.01

Thực thi (của một hệ thống)

Giai đoạn kết thúc phát triển hệ thống mà phần cứng, phần mềm và các thủ tục của hệ thống đó được coi là hoạt động.

20.04.02

Tích hợp (hệ thống)

Việc tập hợp liên tục các thành phần của hệ thống vào trong một hệ thống tổng thể.

20.04.03

Hệ thống chuyển đổi

Hệ thống xử lý thông tin tạm thời được sử dụng để tạo thuận lợi cho việc chuyển tiếp từ một hệ thống hoạt động sang hệ thống kế thừa.

20.04.04

Cắt bớt

Chuyển các chức năng của một hệ thống sang hệ thống kế thừa tại một thời điểm đã cho.

20.04.05

Vận hành song song

Hoạt động của 2 hệ thống xử lý dữ liệu, một hệ thống cho trước và một hệ thống thay thế, với cùng ứng dụng và nguồn dữ liệu, đối với việc so sánh và độ tin cậy.

20.05. Đảm bảo chất lượng

20.05.01

Đảm bảo chất lượng

QA (tóm tắt)

Các hoạt động có hệ thống được lập kế hoạch cần thiết để đảm bảo rằng một thành phần hoặc một hệ thống thích hợp với các yêu cầu kỹ thuật được thiết lập.

20.05.02

kiểm tra tại bàn

mô phỏng bằng tay lệnh thi hành chương trình để phát hiện các lỗi về chức năng và cú pháp thông qua việc kiểm tra từng bước của chương trình nguồn.

20.05.03

kiểm chứng (thử nghiệm)

Thử nghiệm của một hệ thống để chứng minh rằng nó đáp ứng tất cả các yêu cầu quy định tại từng giai đoạn phát triển hệ thống riêng.

20.05.04

Kiểm tra tính hợp lệ (thử nghiệm)

Thử nghiệm để xác định xem hệ thống được thực hiện có hoàn thành đầy đủ các yêu cầu quy định của nó hay không.

20.05.05

Thử nghiệm khối đơn vị

Thử nghiệm của các mô đun hoặc chương trình riêng để đảm bảo rằng không có lỗi phân tích hoặc lỗi lập trình nào.

20.05.06

Thử nghiệm tích hợp

Thử nghiệm và liên kết liên tục các môđun và chương trình để đảm bảo rằng chúng hoạt động đúng chức năng trong hệ thống hoàn chỉnh.

20.05.07

Kiểm nhận

Thử nghiệm của một hệ thống hoặc khối đơn vị chức năng, thường được thực hiện bởi bên mua tại cơ sở của họ sau khi cài đặt với sự tham gia của bên bán để đảm bảo rằng các yêu cầu trong hợp đồng được thỏa mãn.

CHÚ THÍCH - Định nghĩa này được trích từ điều 08.01.08 của TCVN 7563-8:2005.

20.05.08

Thử nghiệm tính khả dụng

Thử nghiệm tính phù hợp với sử dụng

Thử nghiệm để xác định một hệ thống được thực thi có thực hiện đúng chức năng được đưa ra bởi người sử dụng hệ thống đó không.

20.05.09

Duy trì hệ thống

Việc điều chỉnh một hệ thống để sửa các lỗi, cải tiến đặc tính hoặc để hệ thống đó thích ứng với môi trường thay đổi hoặc yêu cầu thay đổi.

20.06. Tài liệu hệ thống

20.06.01

Tài liệu hệ thống

Tập hợp các tài liệu mô tả các yêu cầu, khả năng, giới hạn, thiết kế, hoạt động và duy trì của một hệ thống xử lý thông tin.

20.06.02

Báo cáo đánh giá

Báo cáo liên tục của hệ thống mô tả cách thức mà đối tượng của hệ thống được thỏa mãn, xác định các vấn đề tồn tại và để trợ giúp phát triển trong tương lai.

20.06.03

Sổ tay người sử dụng

Hướng dẫn của người sử dụng

Tài liệu mô tả cách sử dụng khối đơn vị chức năng và có thể bao gồm cả mô tả về quyền lợi và trách nhiệm của người sử dụng, người sở hữu và nhà cung cấp của khối đơn vị đó.

20.06.04

Mô tả hệ thống

Tài liệu là kết quả từ thiết kế hệ thống xác định tổ chức, đặc điểm cần thiết và các yêu cầu phần cứng và phần mềm của hệ thống đó.

20.06.05

Bảng điều kiện

Bảng các điều kiện được xem xét khi phân tích một vấn đề cùng với hành động được tiến hành cho mỗi điều kiện.

20.06.06

Đặc tả chương trình

Tài liệu mô tả cấu trúc và chức năng của một chương trình với những chi tiết đầy đủ để cho phép lập chương trình và để thuận tiện cho việc duy trì.

20.06.07

Cơ sở phát triển

Các đặc tả có ảnh hưởng tại một khoảng thời gian cho trước cho một quá trình đang phát triển.

20.06.08

Sổ tay duy trì chương trình

Tài liệu cung cấp các thông tin cần thiết để duy trì một chương trình.

20.06.09

Kế hoạch thử nghiệm

Kế hoạch đánh giá và thử nghiệm hệ thống

Kế hoạch để thiết lập các yêu cầu chi tiết, tiêu chí, phương pháp luận chung, trách nhiệm và kế hoạch chung cho thử nghiệm và đánh giá một hệ thống.

20.07. Quản lý và kiểm soát dự án

20.07.01

Dự án

Công việc với các đối tượng, quy mô và khoảng thời gian được quy định trước.

20.07.02

Quản lý dự án

Hoạt động liên quan tới việc lập kế hoạch và kiểm soát dự án.

20.07.03

Lập kế hoạch dự án

Hoạt động liên quan tới đặc tả các thành phần, định thời gian, nguồn lực và thủ tục của dự án.

20.07.04

Kiểm soát dự án

Các hoạt động liên quan tới việc kiểm tra tiến trình của dự án, phương hướng của dự án, chất lượng và nguồn lực sử dụng khi đối chiếu với các kế hoạch dự án.

20.07.05

Biểu đồ mạng

Biểu đồ hướng dẫn được sử dụng để mô tả và sắp xếp các sự kiện, các hoạt động và mối quan hệ của chúng trong việc kiểm soát dự án.

20.07.06

Quy hoạch hóa hệ thống

Là một phương pháp kỹ thuật sử dụng hệ thống biểu đồ cho việc hoạch định, sắp xếp và kiểm soát một dự án.

20.07.07

Yêu cầu kỹ thuật của dự án

Yêu cầu kỹ thuật của các mục tiêu, yêu cầu và phạm vi của dự án và các mối quan hệ của dự án với các dự án khác.

20.07.08

Bảng kiểm soát cấu hình

Người có đủ trình độ chuyên môn đánh giá, để phê duyệt hoặc không phê duyệt, tất cả những thay đổi được đề xuất đối với hệ cơ sở phát triển hiện tại.

MỤC LỤC

Lời nói đầu

1.1. Phạm vi áp dụng

1.2. Tài liệu viện dẫn

1.3. Nguyên lý và quy tắc

Phần 2: Thuật ngữ và định nghĩa

20. Phát triển hệ thống

20.01. Khái niệm khái quát

20.02. Nghiên cứu và phân tích

20.03. Thiết kế hệ thống

20.04. Thực hiện

20.05. Đảm bảo chất lượng

20.06. Hệ thống tài liệu

20.07. Quản lý và kiểm soát dự án