Thông tư 88/2003/TT-BTC của Bộ Tài chính về việc hướng dẫn thực hiện Quyết định số 182/2003/QĐ-TTg ngày 5/9/2003 của Thủ tướng Chính phủ về việc phát hành trái phiếu Chính phủ để đầu tư một số công trình giao thông, thuỷ lợi quan trọng của đất nước

THÔNG TƯ

CỦA BỘ TÀI CHÍNH SỐ 88/2003/TT-BTC NGÀY 16 THÁNG 9 NĂM 2003 HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN QUYẾT ĐỊNH SỐ 182/2003/QĐ-TTG

NGÀY 5/9/2003 CỦA THỦ TƯỚNG CHÍNH PHỦ VỀ VIỆC PHÁT HÀNH TRÁI PHIẾU CHÍNH PHỦ ĐỂ ĐẦU TƯ MỘT SỐ CÔNG TRÌNH

GIAO THÔNG, THUỶ LỢI QUAN TRỌNG CỦA ĐẤT NƯỚC

Thi hành Quyết định số 182/2003/QĐ-TTg ngày 05/9/2003 của Thủ tướng Chính phủ về việc phát hành trái phiếu Chính phủ để đầu tư một số công trình giao thông, thuỷ lợi quan trọng của đất nước, sau khi thống nhất với Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính hướng dẫn thực hiện như sau:

1. Từ năm 2003, Bộ Tài chính thực hiện phát hành trái phiếu Chính phủ bằng đồng Việt Nam và ngoại tệ để huy động vốn đầu tư cho các công trình giao thông, thuỷ lợi quan trọng của đất nước, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, chuyển dịch cơ cấu kinh tế.

2. Kế hoạch phát hành trái phiếu Chính phủ hàng năm do Bộ trưởng Bộ Tài chính quyết định trên cơ sở tiến độ thực hiện các công trình và nhu cầu đáo nợ trái phiếu Chính phủ đến hạn.

3. Toàn bộ khoản vay từ phát hành trái phiếu Chính phủ được tập trung vào Kho bạc Nhà nước để sử dụng cho các công trình thuộc danh mục đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt; tuyệt đối không được sử dụng vào các mục tiêu khác.

4. Trái phiếu Chính phủ được chuyển nhượng, tặng, để lại thừa kế hoặc sử dụng để cầm cố trong các quan hệ tín dụng; trái phiếu bằng đồng Việt Nam được niêm yết và giao dịch trên thị trường chứng khoán tập trung.
Tuỳ điều kiện thực tế, Nhà nước có thể mua lại trái phiếu trước khi đến hạn thanh toán.

5. Các tổ chức, cá nhân mua trái phiếu Chính phủ theo nguyên tắc tự nguyện. Nhà nước khuyến khích các tổ chức, cá nhân tích cực tham gia mua trái phiếu Chính phủ để đầu tư một số công trình giao thông, thuỷ lợi quan trọng của đất nước.

2.  Hình thức và mệnh giá trái phiếu

2.1. Đối với đồng Việt Nam:

a) Chứng chỉ không ghi tên, có ghi tên đều in trước mệnh giá. Mệnh giá trái phiếu gồm: 100.000 đồng, 200.000 đồng, 500.000 đồng, 1.000.000 đồng, 2.000.000 đồng, 5.000.000 đồng, 10.000.000 đồng, 20.000.000 đồng, 50.000.000 đồng, 100.000.000 đồng.

b) Ghi sổ.

2.2. Đối với ngoại tệ:
Hình thức, loại ngoại tệ, mệnh giá trái phiếu do Bộ trưởng Bộ Tài chính quy định cho từng đợt phát hành.

2.3. Chứng chỉ trái phiếu do Bộ Tài chính quy định mẫu và giao cho Kho bạc Nhà nước TW tổ chức in, quản lý và sử dụng trong toàn hệ thống.

3. Kỳ hạn trái phiếu
Trái phiếu Chính phủ có kỳ hạn 5 năm, 10 năm. Trường hợp cần thiết, Bộ trưởng Bộ Tài chính quyết định phát hành các loại trái phiếu ngắn hạn hoặc dài hạn hơn để đáp ứng nhu cầu vốn đầu tư của các công trình và phù hợp với tình hình thực tế của thị trường.

4. Lãi suất trái phiếu
Lãi suất trái phiếu Chính phủ được xác định theo nguyên tắc thị trường, đảm bảo đủ hấp dẫn nhưng không gây xáo trộn mặt bằng lãi suất trên thị trường. Bộ trưởng Bộ Tài chính quyết định lãi suất trái phiếu trên cơ sở trao đổi với Ngân hàng Nhà nước. Lãi suất của từng đợt phát hành được xác định phù hợp với từng phương thức phát hành, cụ thể như sau:

4.1. Phát hành theo phương thức bán lẻ và đại lý: Bộ trưởng Bộ Tài chính quyết định lãi suất cho từng đợt phát hành.

4.2. Phát hành theo phương thức bảo lãnh và đấu thầu: Bộ trưởng Bộ Tài chính quyết định lãi suất trần trong từng thời kỳ. Tổng giám đốc Kho bạc Nhà nước điều hành lãi suất của từng đợt phát hành, đảm bảo không vượt quá mức trần cho phép.
Tuỳ theo điều kiện thực tế, Bộ trưởng Bộ Tài chính có thể quyết định phương thức đấu thầu theo lãi suất hoặc theo khối lượng cho phù hợp. 

5. Đối tượng mua trái phiếu

5.1. Các đối tượng tham gia mua trái phiếu Chính phủ bao gồm:

a) Công dân Việt Nam ở trong nước và ngoài nước;

b) Người Việt Nam  định cư ở nước ngoài;

c)  Người nước ngoài làm việc, cư trú ở Việt Nam;

d) Cơ quan hành chính, sự nghiệp;

e) Tổ chức chính trị; chính trị - xã hội; chính trị - xã hội - nghề nghiệp; xã hội; xã hội - nghề nghiệp;

f) Các tổ chức thuộc mọi thành phần kinh tế;

g) Tổ chức nước ngoài hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam.
Các đối tượng quy định tại điểm d, e, f không được sử dụng kinh phí ngân sách Nhà nước cấp để mua trái phiếu.

5.2. Việc đấu thầu trái phiếu Chính phủ bằng ngoại tệ chỉ áp dụng cho các tổ chức tín dụng hoạt động theo Luật Các tổ chức tín dụng tại Việt Nam; được phép kinh doanh ngoại hối và có tài khoản ngoại tệ mở tại Ngân hàng Nhà nước.

5.3. Bộ trưởng Bộ Tài chính quy định cụ thể đối tượng được mua trái phiếu cho từng đợt phát hành.

6. Phương thức phát hành

6.1. Bán lẻ qua hệ thống Kho bạc Nhà nước

a) Trái phiếu phát hành theo phương thức bán lẻ qua hệ thống Kho bạc Nhà nước được thực hiện bằng đồng Việt Nam và ngoại tệ tự do chuyển đổi.

b) Việc phát hành trái phiếu Chính phủ bằng ngoại tệ theo phương thức bán lẻ có thể thực hiện tại một số tỉnh, thành phố lớn, phù hợp với khả năng và nhu cầu huy động vốn thực tế.

6.2. Đấu thầu qua Ngân hàng Nhà nước

a) Trái phiếu Chính phủ bằng ngoại tệ được phát hành theo phương thức đấu thầu qua Ngân hàng Nhà nước. Ngân hàng Nhà nước là đại lý cho Bộ Tài chính trong việc phát hành và thanh toán trái phiếu Chính phủ bằng ngoại tệ.

b) Trái phiếu được phát hành ngang mệnh giá, dưới hình thức ghi sổ, do Ngân hàng Nhà nước ghi và quản lý sổ sách.

c) Việc đấu thầu trái phiếu Chính phủ được thực hiện dưới 2 hình thức đấu thầu cạnh tranh và không cạnh tranh lãi suất.
Từng đợt phát hành, Bộ Tài chính có thể quy định hình thức đấu thầu cạnh tranh hoặc kết hợp giữa cạnh tranh và không cạnh tranh lãi suất. Trường hợp áp dụng cả hai hình thức đấu thầu cạnh tranh và không cạnh tranh lãi suất thì khối lượng trái phiếu đấu thầu không cạnh tranh lãi suất không vượt quá 30% tổng khối lượng trái phiếu dự kiến phát hành của đợt đấu thầu đó. Trường hợp khối lượng đặt thầu không cạnh tranh lãi suất nhỏ hơn hoặc bằng 30% thì được xác định bằng khối lượng đặt thầu.

d) Tổ chức đấu thầu:
- Thông báo đấu thầu: Trước ngày tổ chức đấu thầu ít nhất hai ngày làm việc, căn cứ vào đề nghị phát hành trái phiếu Chính phủ của Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước gửi thông báo đấu thầu cho các thành viên thị trường và công bố trên các phương tiện thông tin đại chúng.
- Các thành viên tham gia đấu thầu không bị giới hạn về khối lượng tối thiểu tham gia đặt thầu và không phải nộp tiền ký quỹ khi tham gia đặt thầu.
- Trước 13 giờ của ngày mở thầu, các thành viên tham gia đấu thầu phải gửi phiếu đặt thầu cho Ngân hàng Nhà nước.
- Giờ mở thầu quy định là 13 giờ 30 phút của ngày đấu thầu.
- Xác định khối lượng và lãi suất trái phiếu Chính phủ trúng thầu:
Căn cứ xác định khối lượng và lãi suất trái phiếu trúng thầu bao gồm: khối lượng, lãi suất đặt thầu của các tổ chức tham gia đấu thầu; khối lượng trái phiếu dự kiến phát hành theo hình thức cạnh tranh và không cạnh tranh lãi suất; lãi suất trần.
 Nguyên tắc xác định khối lượng và lãi suất trúng thầu:
+ Đối với các đối tượng tham gia đấu thầu theo hình thức cạnh tranh: Khối lượng trái phiếu trúng thầu được xét chọn theo lãi suất đặt thầu từ thấp đến cao, trong phạm vi lãi suất trần; Tại mức lãi suất trúng thầu cao nhất mà khối lượng trái phiếu đặt thầu vượt quá khối lượng trái phiếu dự kiến phát hành theo hình thức cạnh tranh thì khối lượng trái phiếu trúng thầu được phân chia cho mỗi phiếu đặt thầu theo tỷ lệ thuận với khối lượng trái phiếu đặt thầu tại mức lãi suất đó.
Lãi suất trúng thầu cao nhất là lãi suất phát hành áp dụng chung cho mọi đối tượng trúng thầu.
+ Đối với các đối tượng tham gia đấu thầu theo hình thức không cạnh tranh lãi suất: Khối lượng trái phiếu phát hành cho các đối tượng này được phân chia theo tỷ lệ thuận với khối lượng trái phiếu đặt mua của từng đối tượng. Lãi suất mua trái phiếu là lãi suất trúng thầu được xác định qua đấu thầu cạnh tranh lãi suất.

e) Chuyển tiền mua trái phiếu Chính phủ trúng thầu:
- Trong phạm vi 2 ngày làm việc tiếp theo ngày đấu thầu, các đơn vị trúng thầu phải chuyển toàn bộ tiền mua trái phiếu theo giá bán đã được xác định trong thông báo trúng thầu vào tài khoản ngoại tệ do Kho bạc Nhà nước TW mở tại Ngân hàng Nhà nước.
- Ngày phát hành trái phiếu được ấn định vào ngày làm việc thứ 2 kể từ sau ngày đấu thầu. Trong ngày phát hành, Ngân hàng Nhà nước báo Có cho Kho bạc Nhà nước số tiền thu bán trái phiếu Chính phủ từ các tổ chức trúng thầu, đồng thời ghi Có tài khoản trái phiếu Chính phủ cho các tổ chức trúng thầu.
- Trường hợp các thành viên trúng thầu làm thủ tục thanh toán chậm so với ngày quy định, Ngân hàng Nhà nước trích tài khoản ngoại tệ của đơn vị chuyển cho Kho bạc Nhà nước. Nếu số dư trên tài khoản tiền gửi của các thành viên trúng thầu không đủ để thanh toán thì phần kết quả trúng thầu chưa được thanh toán sẽ bị huỷ bỏ và đơn vị bị phạt 5% trên số tiền huỷ bỏ để chuyển nộp ngân sách nhà nước.

f) Ban đấu thầu tín phiếu kho bạc có nhiệm vụ giúp Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước trong việc tổ chức và giám sát hoạt động thị trường đấu thầu trái phiếu Chính phủ bằng ngoại tệ.

g) Ngân hàng Nhà nước hướng dẫn cụ thể quy trình, thủ tục đấu thầu trái phiếu Chính phủ bằng ngoại tệ.

6.3. Đấu thầu qua Trung tâm Giao dịch Chứng khoán

b) Các tổ chức, cá nhân không phải là thành viên đấu thầu tại Trung tâm giao dịch chứng khoán có thể tham gia đặt thầu thông qua các thành viên đấu thầu.

c) Các tổ chức, cá nhân tham gia đấu thầu không phải nộp tiền ký quỹ khi tham gia đặt thầu.

7. Thanh toán trái phiếu

7.1.  Thanh toán gốc, lãi  trái phiếu đến hạn

a) Tiền gốc trái phiếu được thanh toán một lần khi đến hạn

c) Đối với trái phiếu bán lẻ qua hệ thống Kho bạc Nhà nước hoặc trái phiếu niêm yết tại Trung tâm Giao dịch Chứng khoán nhưng không lưu ký tập trung, đến hạn thanh toán gốc hoặc lãi mà chủ sở hữu trái phiếu chưa đến thanh toán thì số tiền gốc hoặc lãi đó được bảo lưu để hoàn trả khi chủ sở hữu trái phiếu có nhu cầu thanh toán; không tính lãi nhập gốc và không tính lãi trong thời gian quá hạn thanh toán.

7.3.  Phương thức thanh toán trái phiếu

a) Đối với trái phiếu bằng đồng Việt Nam
- Trái phiếu không ghi tên hoặc ghi sổ lưu ký tập trung tại Trung tâm Giao dịch Chứng khoán: Việc thanh toán gốc, lãi trái phiếu được thực hiện tại các tổ chức lưu ký trái phiếu. Trước ngày đến hạn thanh toán gốc, lãi 1 ngày, Bộ Tài chính làm thủ tục chuyển vốn cho Trung tâm Giao dịch Chứng khoán để chuyển cho các tổ chức lưu ký chi trả trực tiếp cho chủ sở hữu trái phiếu.
- Trái phiếu không ghi tên, không lưu ký tập trung tại Trung tâm Giao dịch Chứng khoán: Chủ sở hữu trái phiếu được tự do lựa chọn nơi thanh toán gốc, lãi tại các đơn vị Kho bạc Nhà nước hoặc các đại lý thanh toán trái phiếu Chính phủ. Kho bạc Nhà nước, các đại lý thanh toán ứng vốn để thanh toán cho chủ sở hữu trái phiếu. Định kỳ, Kho bạc Nhà nước, đại lý thanh toán tổng hợp số đã thanh toán để đề nghị Bộ Tài chính hoàn trả kịp thời số đã tạm ứng.
- Trái phiếu có ghi tên: Việc thanh toán gốc, lãi trái phiếu được thực hiện tại nơi phát hành. Kho bạc Nhà nước ứng tồn ngân quỹ để thanh toán cho chủ sở hữu trái phiếu. Định kỳ hàng tháng, Kho bạc Nhà nước tổng hợp số đã thanh toán để đề nghị Bộ Tài chính hoàn trả kịp thời số đã tạm ứng.

b) Đối với trái phiếu bằng ngoại tệ:
- Phát hành theo phương thức đấu thầu qua Ngân hàng Nhà nước: Việc thanh toán gốc, lãi trái phiếu đến hạn được thực hiện thông qua Ngân hàng Nhà nước. Trước ngày đến hạn thanh toán gốc, lãi 1 ngày, Bộ Tài chính làm thủ tục chuyển ngoại tệ từ nguồn ngoại tệ hiện có hoặc chuyển tiền đồng Việt Nam mua ngoại tệ của Ngân hàng Nhà nước để chi trả gốc, lãi cho chủ sở hữu trái phiếu.
- Phát hành theo phương thức bán lẻ qua hệ thống Kho bạc Nhà nước: Việc thanh toán gốc, lãi trái phiếu đến hạn được thực hiện tại Kho bạc Nhà nước nơi phát hành.
Nguồn ngoại tệ để thanh toán tại các đơn vị Kho bạc Nhà nước do Kho bạc Nhà nước TW chuyển về. Trường hợp, Bộ Tài chính mua ngoại tệ của Ngân hàng Nhà nước để thanh toán gốc, lãi trái phiếu đến hạn sẽ thực hiện theo tỷ giá trên thị trường ngoại tệ liên ngân hàng tại thời điểm mua.

8. Xử lý các trường hợp mất, hư hỏng trái phiếu

8.1. Trường hợp tờ trái phiếu không ghi tên bị mất hoặc bị tẩy xoá, sửa chữa, rách nát, hư hỏng không còn giữ được hình dạng, nội dung ban đầu thì không được thanh toán.

8.2. Trường hợp tờ trái phiếu có ghi tên bị mất hoặc bị rách nát, hư hỏng, chủ sở hữu trái phiếu phải báo bằng văn bản cho Kho bạc Nhà nước nơi phát hành. Thủ trưởng đơn vị Kho bạc Nhà nước có trách nhiệm kiểm tra, nếu tờ trái phiếu đó chưa bị lợi dụng rút tiền thì xác nhận sẽ giải quyết thanh toán khi đến hạn. Nếu tờ trái phiếu đó đã bị lợi dụng thì thủ trưởng đơn vị Kho bạc Nhà nước có trách nhiệm kiểm tra kịp thời, xác định nguyên nhân và có biện pháp xử lý theo quy định của pháp luật.

9. Quyền lợi và trách nhiệm của chủ sở hữu trái phiếu

9.1. Được Bộ Tài chính đảm bảo thanh toán đầy đủ, đúng hạn gốc và lãi trái phiếu bằng đồng tiền khi mua trái phiếu.

9.2. Chủ sở hữu trái phiếu được quyền bán, tặng, cho, để lại thừa kế, cầm cố trái phiếu.

9.3. Chủ sở hữu trái phiếu bằng đồng Việt Nam có thể mua bán, giao dịch trái phiếu qua Trung tâm Giao dịch Chứng khoán.

9.4. Chủ sở hữu là tổ chức tín dụng được giao dịch trái phiếu trên thị trường tiền tệ, chiết khấu, tái chiết khấu theo quy định của Ngân hàng Nhà nước.

9.5. Các khoản thu nhập từ lãi trái phiếu và chênh lệch mua bán trái phiếu đối với đối tượng là cá nhân được miễn thuế thu nhập.

9.6. Chủ sở hữu trái phiếu có thể gửi tờ trái phiếu tại Kho bạc Nhà nước để bảo quản. Các đối tượng là cá nhân được miễn phí bảo quản tại Kho bạc Nhà nước.

9.7. Không được dùng trái phiếu để thay thế tiền trong lưu thông, nộp thuế hoặc thực hiện các nghĩa vụ tài chính với Nhà nước.

10. Quản lý nguồn thu phát hành trái phiếu và nguồn thanh toán gốc, lãi trái phiếu

10.1. Toàn bộ số tiền thu về phát hành trái phiếu Chính phủ được tập trung vào Kho bạc Nhà nước để sử dụng đầu tư cho các công trình thuộc danh mục được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt hoặc đáo nợ trái phiếu Chính phủ đã phát hành cho các công trình quan trọng đến hạn. Không sử dụng cho các mục tiêu khác.
Đối với khoản thu từ phát hành trái phiếu bằng ngoại tệ, sau khi trừ các khoản chi trực tiếp bằng ngoại tệ, Bộ Tài chính bán cho Ngân hàng Nhà nước để tăng dự trữ ngoại hối của Nhà nước theo tỷ giá trên thị trường ngoại tệ liên ngân hàng tại thời điểm bán; tiền đồng Việt Nam do Ngân hàng Nhà nước trả được chuyển cho Bộ Tài chính.

10.2. Nguồn vốn để thanh toán lãi trái phiếu Chính phủ hàng năm do ngân sách Trung ương bảo đảm và được cân đối trong dự toán ngân sách nhà nước hàng năm.
Nguồn vốn để thanh toán gốc trái phiếu được bố trí từ nguồn phát hành trái phiếu Chính phủ các đợt tiếp theo hoặc cân đối một phần vào dự toán ngân sách nhà nước hàng năm theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ.

10.3. Kho bạc Nhà nước tổ chức quản lý, hạch toán riêng tiền thu từ phát hành trái phiếu và thanh toán gốc trái phiếu. Việc thanh toán gốc trái phiếu trực tiếp từ ngân sách Nhà nước được thực hiện thông qua tài khoản này.

11. Chi phí phát hành, thanh toán trái phiếu

11.1. Chi phí phát hành và thanh toán trái phiếu Chính phủ do ngân sách Trung ương bảo đảm và được chi trả cho tổ chức thực hiện nhiệm vụ phát hành, thanh toán trái phiếu; cụ thể như sau: 

b) Phí tổ chức đấu trái phiếu qua Trung tâm Giao dịch chứng khoán bằng 0,15% trên tổng giá trị trái phiếu trúng thầu. Trung tâm Giao dịch chứng khoán thoả thuận với các thành viên có nhận lệnh đặt thầu của các tổ chức, cá nhân về mức phí được hưởng, tối đa không quá 0,05% trên giá trị trái phiếu trúng thầu của các tổ chức, cá nhân không phải là thành viên đấu thầu.

c) Phí cho Tổ chức làm đại lý phát hành trái phiếu tối đa 0,1% số tiền trái phiếu đã bán cho các nhà đầu tư.

d) Phí cho Tổ chức làm đại lý thanh toán trái phiếu bằng 0,1% trên số tiền gốc, lãi thực thanh toán.

11.2. Chi phí in trái phiếu do ngân sách Trung ương đảm bảo và thanh toán trực tiếp cho tổ chức in trái phiếu.

11.3. Chi phí chuyển tiền gốc, lãi trái phiếu vào tài khoản theo yêu cầu của chủ sở hữu trái phiếu, do chủ sở hữu trả bằng mức phí thanh toán qua ngân hàng.

1. Thông tư này có hiệu lực kể từ ngày Quyết định số 182/2003/QĐ-TTg ngày 05/9/2003 của Thủ tướng Chính phủ về việc phát hành trái phiếu Chính phủ để đầu tư một số công trình giao thông, thuỷ lợi quan trọng của đất nước có hiệu lực thi hành.   

2. Kho bạc Nhà nước có trách nhiệm tính toán lập kế hoạch in trái phiếu theo cơ cấu mệnh giá hợp lý, cung cấp đầy đủ cho các đơn vị Kho bạc Nhà nước; trực tiếp tổ chức thực hiện công tác phát hành trái phiếu; tổ chức hạch toán kế toán các khoản thu trái phiếu; theo dõi và báo cáo Bộ Tài chính kết quả thực hiện việc phát hành trái phiếu trong phạm vi toàn quốc.

3. Bộ trưởng các Bộ, Thủ trưởng các cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Chủ tịch Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, Tổng Giám đốc Kho bạc Nhà nước, Thủ trưởng các đơn vị thuộc và trực thuộc Bộ Tài chính,  Giám đốc Kho bạc Nhà nước các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có trách nhiệm thi hành Thông tư này.