Pháp lý doanh nghiệp 
Sáng 28/2 Bộ Tài chính đã tổ chức một Hội thảo khoa học "Lấy ý kiến về dự án Luật thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu (sửa đổi) và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật hải quan" để trình Quốc hội cho ý kiến, thông qua vào kỳ họp thứ 7 & 8 năm 2005.
DN có quyền kiện cơ quan thuế ra tòa
Theo thạc sỹ Nguyễn Văn Phụng, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thuế, hiện một số qui định trong Luật thuế XNK chưa phù hợp với những nội dung mà VN đã cam kết trong đàm phán quốc tế và đang thực hiện theo các văn bản dưới luật cần được qui định trong luật để VN thuận lợi trong đàm phán gia nhập WTO.
Để đảm bảo tính minh bạch cho hệ thống luật VN, phải làm rõ một số qui định khác của luật hiện không còn phù hợp với luật thương mại của thế giới. Như qui định về khiếu nại và giải quyết khiếu nại trong Luật thuế XNK nêu: "Trong trường hợp đối tượng nộp thuế không đồng ý với quyết định xử phạt của cơ quan thuế thì vẫn phải chấp hành biện pháp xử lý đó, đồng thời có quyền khiếu nại lên cơ quan thu thuế Trung ương, nếu vẫn không đồng ý thì khiếu nại lên Bộ trưởng Bộ Tài chính. Quyết định của Bộ trưởng Bộ Tài chính là cuối cùng".
Qui định trên không phù hợp với Công ước
Ngoài một số qui định chưa phù hợp của luật hiện hành, còn có những qui định chưa rõ ràng, gây hiểu nhầm cho DN nước ngoài. Ví dụ như Luật về thuế chống bán phá giá, thuế chống trợ cấp, thuế chống phân biệt đối xử hiện hành qui định thu thuế bổ sung đối với các trường hợp hàng hóa NK vào VN mà có bán phá giá, có trợ cấp của nước xuất khẩu...
Đây là các công cụ thuế cần thiết để tự vệ nhằm hạn chế tác động tiêu cực từ bên ngoài đối với hàng trong nước, nhưng do trong luật ghi là "thuế bổ sung" nên bị các đối tác nước ngoài cho rằng đây là khoản "thu thêm" chứ không phải là thuế theo đúng qui định. Đại diện Bộ Tài chính cho rằng phải sửa cụm từ "thuế bổ sung" "thành thuế chống bán phá giá, thuế chống trợ cấp, thuế chống phân biệt đối xử".
Gắn trách nhiệm DN theo mức độ tín nhiệm
Luật hiện hành qui định thời hạn nộp thuế XNK là 15 ngày, 30 ngày, 275 ngày (tùy theo loại hàng) nhưng chưa có phân loại DN theo mức độ chấp hành pháp luật để qui định các điều kiện ràng buộc kèm theo. Nhiều DN đã lợi dụng việc này chây ì, chậm nộp thuế, chiếm đọat tiền thuế để nhập khẩu thiết bị sau đó giản tán hoặc chuyển địa điểm kinh doanh...
Năm 2004 vừa qua có đến 7.912/16.000 DN có hoạt động XNK còn nợ thuế, tổng số tiền gần 3.000 tỷ đồng. Trong đó khoảng 20% là nợ không có khả năng thu đòi do các chủ nợ (DN) này đã "mất tích". Theo ý kiến của các đại biểu tại Hội thảo, Nhà nước cần qui định thêm các điều kiện ràng buộc trách nhiệm của DN như phải đảm bảo mức độ tín nhiệm hoặc phải có bảo lãnh, tín chấp...
Nếu như từ trước đến nay luật qui định "Trong thời hạn 8 giờ làm việc, kể từ khi đăng ký tờ khai hàng hóa XNK, cơ quan thuế thông báo chính thức cho đối tượng nộp thuế số thuế phải nộp" thì nay được đề nghị để DN kinh doanh XNK tự khai, tự tính, tự nộp thuế vào ngân sách Nhà nước và nộp tờ khai hải quan cho cơ quan Hải quan.
Để khuyến khích DN thực hiện chế độ tự kiểm tra, tự giác chấp hành luật Bộ Tài chính cũng đề nghị "Trường hợp đối tượng nộp thuế tự phát hiện ra sai sót, nhầm lẫn mà chủ động nộp số thuế còn thiếu vào ngân sách Nhà nước thì được miễn áp dụng các hình thức xử phạt".
Luật minh bạch, lợi cả DN và Nhà nước
Ông Stuart P Seidiel, cố vấn pháp luật của Dự án hỗ trợ Thương mại Star - người có 30 năm quản lý trong ngành Hải quan tại Hoa Kỳ cho hay, ông đã nghiên cứu nhiều về Luật thuế XNK, Luật hải quan của VN. "Rất khó để tìm kiếm 1 điều khoản qui định nào trong Luật thuế XNK, Luật hải quan của VN để áp dụng được vào trường hợp cụ thể của DN. Thậm chí nhiều qui định còn mâu thuẫn nhau, như điều 70 trong Luật hải quan mâu thuẫn với điều 2 & 10 của Luật thuế XNK. Điều mà các bạn cần làm ngay là làm rõ tính minh bạch của luật và công khai luật trước công chúng. Tính minh bạch sẽ tạo thuận lợi cho việc XNK của DN cũng như giúp Nhà nước bảo đảm được nguồn thu ngân sách" - ông Stuart P Seidiel nói.
Một yếu tố cũng rất quan trọng cần tiến hành song song với việc sửa đổi luật là lãnh đạo phải làm cho tất cả nhân viên hải quan cấp dưới hiểu rõ và tiến hành thực thi công việc một cách đồng bộ, tránh kiểu làm tùy hứng mỗi nơi 1 khác làm méo mó các qui định của luật.
(Nguyễn Sa – VietNamNet)
