Nghị định số 259/2025/NĐ-CP áp dụng với thương nhân, tổ chức, cá nhân có hoạt động xuất nhập khẩu, trung chuyển hàng hóa thương mại chiến lược, bao gồm:
- Vũ khí hủy diệt hàng loạt, vũ khí thông thường;
- Hàng hóa lưỡng dụng (sử dụng cho cả mục đích dân sự và quân sự);
- Hàng hóa phục vụ mục đích quốc phòng, an ninh.
Theo Điều 4, việc quản lý phải tuân thủ pháp luật về ngoại thương, quốc phòng, hải quan, thuế và an ninh quốc gia.
Thương nhân chỉ được xuất khẩu, tạm nhập, tái xuất, trung chuyển hàng hóa lưỡng dụng khi có Giấy phép (trừ trường hợp phục vụ quốc phòng, an ninh).
Đặc biệt, nếu có dấu hiệu hàng hóa bị sử dụng để sản xuất vũ khí hủy diệt hàng loạt hoặc liên quan tổ chức, cá nhân bị chỉ định, thương nhân bắt buộc phải xin cấp phép, dù hàng hóa không nằm trong danh mục quản lý.
Nghị định khuyến khích thương nhân xây dựng Chương trình tuân thủ nội bộ (Điều 5), bao gồm quy trình kiểm soát, rà soát người sử dụng cuối, đào tạo nhân viên, lưu trữ hồ sơ và cập nhật pháp luật.
Doanh nghiệp duy trì ICP từ 02 năm trở lên và được Bộ Công Thương xác nhận sẽ được cấp Giấy phép theo thời hạn 12 tháng, thay vì cấp từng lô hàng.
* Về cấp và thu hồi Giấy phép hàng hóa lưỡng dụng
- Theo Điều 8 - Điều 10, Giấy phép hàng hóa lưỡng dụng gồm 2 loại:
- Giấy phép theo lô hàng: có hiệu lực 03 tháng;
- Giấy phép theo thời hạn: có hiệu lực 12 tháng.
- Cơ quan cấp phép là các bộ, ngành được phân công tại Phụ lục I ban hành kèm Nghị định 259/2025/NĐ-CP.
- Giấy phép bị thu hồi nếu thương nhân khai báo sai, vi phạm quy định về phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt hoặc khi có thay đổi chính sách an ninh quốc gia.
* Về nghĩa vụ và trách nhiệm của thương nhân
Theo Điều 6 và Điều 15, thương nhân phải:
- Báo cáo Bộ Công Thương trước ngày 30/01 hằng năm về tình hình xuất, nhập khẩu hàng hóa lưỡng dụng;
- Lưu trữ hồ sơ tối thiểu 05 năm;
- Thông báo kịp thời cho Bộ Công Thương và Bộ Quốc phòng khi phát hiện dấu hiệu vi phạm liên quan hàng hóa chiến lược.
* Về phân công trách nhiệm giữa các bộ, ngành
Theo Điều 16 Nghị định 259/2025/NĐ-CP:
- Bộ Công Thương chủ trì xây dựng danh mục hàng hóa lưỡng dụng, cấp phép, theo dõi ICP;
- Bộ KH&CN, Bộ Y tế, Bộ Xây dựng quản lý hàng hóa chuyên ngành;
- Bộ Tài chính (Tổng cục Hải quan) kiểm soát biên giới, ban hành mã HS;
- Ngân hàng Nhà nước kiểm soát thanh toán quốc tế;
- Bộ Quốc phòng lập và công bố danh sách tổ chức, cá nhân bị chỉ định liên quan phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt.
Nghị định có hiệu lực từ ngày 10/10/2025. Trong vòng 06 tháng, các cơ quan cấp phép phải phối hợp Bộ Tài chính triển khai cấp phép qua Cổng thông tin một cửa quốc gia.