Quyết định 865/QĐ-UBND Kế hoạch Phòng, chống thiên tai tỉnh Sơn La giai đoạn 2021-2025

QUYẾT ĐỊNH

V/V PHÊ DUYỆT KẾ HOẠCH PHÒNG, CHỐNG THIÊN TAI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH SƠN LA GIAI ĐOẠN 2021-2025

___________

ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH SƠN LA

Căn cứ Luật tổ chức chính quyền địa phương ngày 19/6/2015;

Căn cứ Luật Phòng, chống thiên tai ngày 19 tháng 6 năm 2013; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống thiên tai và Đê điều ngày 17/6/2020;

Xét đề nghị của Ban chỉ huy Phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn tỉnh Sơn La tại Tờ trình số 142/TTr-PCTT ngày 16 tháng 4 năm 2021.

QUYẾT ĐỊNH:

Điều 1. Phê duyệt Kế hoạch Phòng, chống thiên tai trên địa bàn tỉnh Sơn La giai đoạn 2021-2025 (có Kế hoạch kèm theo).

Điều 2. Quyết định này có hiệu lực thi hành kể từ ngày ký.

Điều 3. Chánh Văn phòng Ủy ban nhân dân tỉnh; Giám đốc các sở, ban ngành thành viên Ban chỉ huy Phòng, chống thiên tai tỉnh; Văn phòng thường trực Ban chỉ huy Phòng, chống thiên tai tỉnh; Chủ tịch Ủy ban nhân dân các huyện, thành phố; Thủ trưởng các sở, ban ngành, đơn vị có liên quan chịu trách nhiệm thi hành quyết định này./.

KẾ HOẠCH

PHÒNG, CHỐNG THIÊN TAI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH SƠN LA GIAI ĐOẠN 2021-2025

^__________

Để chủ động phòng, chống, ứng phó với thiên tai kịp thời, hiệu quả; giảm thiểu tối đa thiệt hại do thiên tai gây ra, góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành Kế hoạch phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn giai đoạn 2021-2025 trên địa bàn tỉnh như sau:

Chương I

CÁC CĂN CỨ PHÁP LÝ

Luật Phòng, chống thiên tai ngày 19/6/2013;

Luật Đầu tư công ngày 13/6/2019;

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống thiên tai và Đê điều ngày 17/6/2020;

Chỉ thị số 42-CT/TW ngày 24/3/2020 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng ngừa, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai;

Nghị định số 160/2018/NĐ-CP ngày 29/11/2018 của Chính phủ quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Phòng, chống thiên tai;

Nghị định số 83/2019/NĐ-CP ngày 12/11/2019, Nghị định số 94/2014/NĐ- CP ngày 17/10/2014 của Chính phủ quy định về thành lập và quản lý Quỹ phò ng, chống thiên tai;

Quyết định số 1061/QĐ-TTg ngày 01/7/2014 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch triển khai thi hành Luật Phòng, chống thiên tai;

Quyết định số 44/2014/QĐ-TTg ngày 15/8/2014 của Thủ tướng Chính phủ Quy định chi tiết về cấp độ rủi ro thiên tai;

Quyết định số 1270/QĐ-TTg ngày 03/10/2019 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch hành động thực hiện Nghị quyết số 76/NQ-CP ngày 18/6/2018 của Chính phủ về công tác phòng, chống thiên tai;

Quyết định số 03/2020/QĐ-TTg ngày 13/01/2020 của Thủ tướng Chính phủ Quy định về dự báo, cảnh báo và truyền tin thiên tai;

Kế hoạch số 137/KH-UBND ngày 07/8/2018 của Ủy ban nhân dân tỉnh Sơn La về triển khai thực hiện Nghị quyết số 76/NQ-CP ngày 18/6/2018 của Chính phủ về công tác phòng, chống thiên tai trên địa bàn tỉnh Sơn La;

Kế hoạch số 217-KH/TU ngày 17/7/2020 của Ban thường vụ Tỉnh ủy Sơn La về thực hiện Chỉ thị số 42-CT/TW ngày 24/3/2020 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tăng cường sự Lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng ngừa, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai;

Quyết định số 987/QĐ-TTg ngày 09/7/2020 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện Chỉ thị số 42-CT/TW ngày 24/3/2020 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng ngừa, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai;

Quyết định số 597/QĐ-TTg ngày 06/7/2020 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án phòng chống sạt lở bờ sông, bờ biển đến năm 2030;

Thông tư 05/2016/TT-BKHĐT hướng dẫn lồng ghép nội dung phòng, chống thiên tai vào kế hoạch phát triển ngành, kinh tế - xã hội;

Căn cứ Quyết định số 334/QĐ-PCTT-ƯPKP ngày 31/12/2017 của Tổng cục Phòng chống thiên tai về việc ban hành “Mẫu hướng dẫn lập Kế hoạch phòng chống thiên tai cấp tỉnh”

Chương II.

ĐẶC ĐIỂM CHUNG VỀ TỰ NHIÊN, DÂN SINH, KINH TẾ - XÃ HỘI, CƠ SỞ HẠ TẦNG CHỦ YẾU

1. Vị trí địa lý

Sơn La là một tỉnh miền núi vùng Tây Bắc cách Hà Nội 320km trên trục Quốc lộ 6 Hà Nội - Sơn La - Điện Biên. Tỉnh Sơn La gồm 12 đơn vị hành chính, có diện tích tự nhiên 1.412.349 ha, chiếm 39% diện tích vùng Tây Bắc và 4,27% tổng diện tích tự nhiên toàn quốc, có tọa độ địa lý từ 20°39’ đến 22°02’ độ vĩ Bắc và 103°11’ đến 105°02’ độ kinh Đông.

Vị trí giới hạn như sau:

- Phía Bắc giáp tỉnh Lai Châu và Yên Bái.

- Phía Nam giáp tỉnh Thanh Hóa và nước CHDCND Lào.

- Phía Đông giáp tỉnh Hòa Bình và tỉnh Phú Thọ.

- Phía Tây giáp tỉnh Điện Biên.

Hình 1: Bản đồ hành chính tỉnh Sơn La

2. Đặc điểm địa hình, địa chất

2.1. Đặc điểm địa hình

Địa hình của tỉnh chia cắt phức tạp, núi đá xen lẫn đồi, thung lũng, lòng chảo. Độ cao trung bình 600-700 m so với mặt nước biển, trên 87% diện tích tự nhiên có dộ dốc từ 25° trở lên, có 3 hệ thống núi chính chạy song song theo hướng Tây Bắc - Đông Nam tạo nên sự chia cắt sâu về mặt địa hình.

- Hệ thống núi phía tả sông Đà là ranh giới giữa Sơn La và Yên Bái, bắt nguồn từ đỉnh Nậm Khan (Quỳnh Nhai) có độ cao 1.130m, chạy qua Mường La, Bắc Yên đến Phù Yên với các đỉnh cao từ 1.000-2.500m.

- Hệ thống núi phía hữu ngạn sông Mã là ranh giới giữa Sơn La và Lào, bắt nguồn từ đỉnh Phù Dinh đến đỉnh Pu Ten Luông có đỉnh cao 2.000m.

- Hệ thống núi xen giữa lưu vực sông Đà và sông Mã, bắt nguồn từ đỉnh Tà Con (Thuận Châu) có độ cao 1.717m qua Mai Sơn, Yên Châu, Mộc Châu gồm các đỉnh núi cao từ 1.000-1.500m.

Giữa các dãy núi là các thung lũng bằng phẳng, đất đai thuận lợi cho phát triển nông nghiệp.

Tỉnh có hai cao nguyên Mộc Châu và Nà Sản - Sơn La nối tiếp nhau. Cao nguyên Mộc Châu ở độ cao 1.000-1.050 m, diện tích trên 2 vạn ha chạy dọc theo 2 bên quốc lộ 6 từ Hòa Bình đến Yên Châu. Cao nguyên Nà Sản - Sơn La có độ cao 600-800 m, diện tích gần 1,5 vạn ha chạy dọc theo 2 bên quốc lộ 6, từ Yên Châu đến đèo Pha Đin (Thuận Châu). Hai cao nguyên này tương đối bằng phẳng, đất tốt, khí hậu ôn hòa phù hợp với phát triển cây trồng, vật nuôi có nguồn gốc ôn đới như: cây công nghiệp, lương thực, cây ăn quả và chăn nuôi, nhất là phát triển đàn bò sữa trên cao nguyên Mộc Châu.

2.2. Đặc điểm địa chất

+ Vùng Phù Yên - Bắc Yên: Các loại đá được tạo thành từ núi lửa như đá mácma riolit - riolít pooc pia phun trào bazơ, loại đá này gặp ở Bắc Yên, Vạn Yên. Vùng thị trấn Phù Yên chủ yếu là các loại đá trầm tích như: bột kết, cát kết, đá vôi. Các loại đá trên có khả năng trữ nước tốt nên các sông suối vùng này nguồn nước mặt khá ổn định.

+ Vùng thung lũng Sông Đà: Vùng này nằm dọc Sông Đà với chiều rộng khoảng 10 km gồm các loại đá pooc pia bazơ, xpilit, đá phiến silic.

+ Vùng dọc quốc lộ 6: Vùng này kéo dài từ Mộc Châu - Yên Châu - Sơn La - Thuận Châu - Quỳnh Nhai. Đặc trưng vùng này là đá vôi dạng khối và phân lớp. Xen kẹp các núi đá vôi là các đồi cát kết, bột kết và đá phiến sét. Đặc điểm vùng này là hiện tượng kaster phát triển mạnh. Trên núi là các hang chứa nước, dưới mặt đất là các suối ngầm, vì các kaster phát triển mạnh nên các suối trong vùng mùa khô mặt nước khan hiếm, việc giải quyết nước cho vùng này gặp nhiều khó khăn.

+ Vùng thung lũng sông Mã:

Phía bờ trái sông Mã: Đặc trưng chủ yếu của vùng này là đá biến chất như đá phiến thạch anh mica, đá phiến xerixit, các loại đá này lộ ra từng dải dài từ Tuần Giáo qua Co Mạ - Chiềng Nơi - Nậm Lệ các loại đá trên có khả năng trữ nước tốt.

Phía bờ phải sông Mã: Nằm kề bờ phải sông Mã trên dải rộng khoảng 4km kéo dài dọc sông Mã là các đá macma xâm nhập gồm granit, biotit, dạng poocpia hat, diotit thạch anh, các loại đá này rất cứng rắn.

Vùng tiếp giáp đến biên giới Việt - Lào là loại đá trầm tích như cuội kết, cát kết, khả năng trữ nước của các đá này khá tốt.

3. Đặc điểm khí hậu

Sơn La nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, mang đặc điểm chung của vùng núi Tây Bắc: mùa đông lạnh khô và mùa hè nóng ẩm, mưa nhiều. Tuy nhiên khí hậu tại một số tiểu vùng ở đây cũng khác nhau.

- Lượng mưa: lượng mưa trung bình năm 1.380mm, lượng mưa mùa mưa chiếm 86% và mùa khô là 14% so với tổng lượng mưa cả năm. Lượng mưa phân bố không đều giữa các vùng, nơi ít nhất là Sông Mã chỉ đạt 1.172mm, nơi nhiều nhất là Quỳnh Nhai 1.725mm. Do sự phân phối ngày mưa trong năm không đều nên mùa mưa thường sinh lũ, lụt; mùa khô vốn đã cạn kiệt lại khan hiếm nguồn nước nên nguồn nước phục vụ sản xuất và sinh hoạt cũng bị thiếu thốn. Ngược lại mùa mưa trong một số năm gần đây ở Tây Bắc nói chung và Sơn La nói riêng liên tục xảy ra lũ ống, lũ quét.

- Bốc hơi: Tổng lượng bốc hơi trung bình năm ở tỉnh Sơn La dao động từ 809 - 1.114mm/năm. Trong năm lượng bốc hơi lớn nhất xảy ra vào các tháng 3, 4 thời kỳ khô nóng, độ ẩm thấp và ít mưa ở hầu hết các điểm quan trắc đều đo được từ 100mm - 150mm/tháng. Vào các tháng 7,8,9 là thời kỳ mùa mưa tổng lượng bốc hơi thấp chỉ dao động trong khoảng 50 - 60mm/tháng.

- Nhiệt độ: Nhiệt độ không khí trung bình hàng năm trên địa bàn tỉnh đạt khoảng 19 ÷ 23°C, tháng có nhiệt độ trung bình lớn nhất là các tháng 6,7,8. Tuy nhiên, giá trị tối cao của nhiệt độ không khí lại thường xảy ra trong các tháng 4 và 5 là thời kỳ có gió Lào hoạt động mạnh. Nhiệt độ tối cao ở Sơn La là 39,8°C. Tháng có nhiệt độ bình quân nhỏ nhất trong năm là tháng 1 hàng năm. Nhiệt độ không khí trung bình tháng 1 ở Sơn La là 15,5°C. Nhiệt độ thấp nhất trong năm có thể xảy ra tháng 12 hoặc tháng 1 và xuống dưới 0°C.

- Độ ẩm không khí, gió: độ ẩm không khí trung bình năm 78,8%, có xu hướng giảm. Gió Tây (gió Lào) khô nóng phổ biến xảy ra từ tháng 3 - 5 hàng năm, gió mùa Tây Nam từ tháng 6 - 9, gió mùa Đông Bắc từ tháng 11 năm trước đến tháng 02 năm sau.

- Số giờ nắng: Tổng số giờ nắng trung bình toàn tỉnh dao động từ 1.744 - 1.996 giờ, tháng có số giờ nắng ít nhất là vào tháng 1,2 nhiều nhất vào các tháng 4,5. Nắng nhiều trong các tháng mùa khô làm cho tình trạng hạn hán càng thêm nghiêm trọng, nguy cơ cháy rừng cao, đây cũng là thời kỳ khan hiếm nước nhất trong năm.

Nhìn chung do yếu tố địa hình chia cắt với các đai cao đã hình thành nên nhiều tiểu vùng khí hậu khác nhau.

4. Mạng lưới sông suối và các đặc trưng của thủy văn

4.1. Mạng lưới sông suối

Theo Quyết định số 1989/QĐ-TTg ngày 01/11/2010 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành Danh mục lưu vực sông liên tỉnh và Quyết định số 341/QĐ-BTNMT ngày 23/3/2012 của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường về việc ban hành Danh mục lưu vực sông nội tỉnh:

- Trên địa bàn tỉnh Sơn La có 25 sông liên tỉnh và 133 sông nội tỉnh. Trong đó có 20 sông liên tỉnh thuộc hệ thống sông Đà và 5 sông liên tỉnh thuộc hệ thống sông Mã, 77 sông nội tỉnh thuộc hệ thống sông Đà và 56 sông nội tỉnh thuộc hệ thống sông Mã.

- Sông Đà với chiều dài 329km, có 32 phụ lưu, diện tích lưu vực là 9.884km². Sông Mã chạy trên địa bàn tỉnh với chiều dài 329km, gồm 17 phụ lưu, diện tích lưu vực là 3.971km². Hai hệ thống sông này đã tạo thành mạng lưới sông suối trong tỉnh, với mật độ trung bình 1,8 km/km². Tuy nhiên, sông suối của Sơn La phân bố không đều, một số vùng khá rộng không có sông suối chảy qua nên rất khó khăn về nguồn nước cho sản xuất và sinh hoạt, nhất là về mùa khô.

- Bên cạnh 2 hệ thống sông chính tỉnh Sơn La còn có 35 con suối lớn, hàng trăm con suối nhỏ nằm trên địa hình dốc với nhiều thác nước.

4.2. Các đặc trưng thủy văn dòng chảy

4.2.1. Dòng chảy năm

Dòng chảy mặt phụ thuộc chủ yếu vào lượng mưa nhưng yếu tố mặt đệm cũng đóng vai trò rất quan trọng trong việc hình thành chế độ dòng chảy trên lưu vực. Lưu vực suối Nậm Ty ở phía tả sông Mã có nhiều núi đá vôi, mô đuyn dòng chảy trung bình nhiều năm chỉ có 15,37l/s.km². Trong khi đó lưu vực Nậm Công phía hữu sông Mã có điều kiện tương tự nhưng không có núi đá vôi nên mô đuyn dòng chảy mặt trung bình có nhiều năm lớn 17,24l/s.km².

Lưu vực sông Đà tính đến cửa sông có diện tích 52.900km², lượng nước trung bình hàng năm đạt 55,9 tỷ m³, tương ứng với lưu lượng bình quan năm đạt 1773 m³/s và mô số dòng chảy đạt 33,5 l/s/km²; trong đó phần sông Đà thuộc Trung Quốc (Flv = 24.980 km²) có lượng nước trung bình hàng năm đạt 23,7 tỷ m³, tương ứng với lưu lượng bình quân năm đạt 752 m³/s và mô số dòng chảy đạt 30,1 l/s/km², phần thuộc Lào (Flv=1120 km²) có tổng lượng dòng chảy năm đạt 1,1 tỷ m³. Tiềm năng nguồn nước mặt của toàn lưu vực sông Đà là 10.500m³/ha, phần Việt Nam là 11.600 m³/ha, phần Trung Quốc là 9.495 m³/ha và Lào là 9820m³/ha. Từ diện tích hứng mưa, lượng bốc hơi trung bình, mô đuyn dòng chảy suy ra khối lượng nước mặt phát sinh trong nội tỉnh thuộc lưu vực sông Đà khoảng gần 10 tỷ m³/năm, sông Mã khoảng 3,5 tỷ m³/năm. Tổng lượng nước mặt trên 13,5 tỷ m³/năm.

Phân phối dòng chảy năm: Phụ thuộc vào chế độ mưa, chế độ dòng chảy trong lưu vực sông Đà, sông Mã cũng chia thành hai mùa rõ rệt. Theo chỉ tiêu vượt trung bình, mùa lũ là các tháng liên tục trong năm có lưu lượng bình quân tháng lớn hơn lưu lượng bình quân năm với với xác suất xuất hiện trên 50%. Theo chỉ tiêu này mùa lũ trên các sông thuộc lưu vực sông Đà, sông Mã như sau:

+ Trên dòng chính sông Đà, mùa lũ kéo dài từ tháng VII÷XI. Trên các sông suối nhánh nhập lưu vào sông Đà, mùa lũ ngắn hơn 1 tháng, kéo dài từ tháng VI÷IX, riêng 2 trạm Thác Mộc, Thác Vai trên sông Nậm Bú và Nậm Sập ở vùng núi đá vôi, mùa lũ muộn hơn 1 tháng và kéo dài từ tháng VII-X.

Trong năm, dòng chảy phân bố không đều, lưu lượng mùa lũ chiếm 65÷75%, lưu lượng mùa kiệt chiếm 25÷35 %. Lượng nước nhỏ nhất xảy ra vào thời kỳ tháng I-III. Đối với các lưu vực nhỏ, lượng nước mùa lũ chiếm 60-70%.

+ Dòng chính sông Mã: tại Xã Là, mùa lũ từ tháng VI tới tháng IX, X với tổng lượng dòng chảy mùa lũ chiếm 70% - 74% lượng dòng chảy năm. Tháng VIII có tổng lượng dòng chảy lớn nhất chiếm 22 - 24% tổng lượng dòng chảy năm. Tháng III có lượng dòng chảy nhỏ nhất với tỷ lệ so với dòng chảy năm là 2,66% tại Xã Là; 2,33% tại Nậm Công và 2,94% tại Nậm Ty.

Ba tháng có dòng chảy nhỏ nhất tháng II, III, IV chỉ chiếm 8,60% lượng dòng chảy năm tại Xã Là; 7,87% tại Nậm Công và 9,38% tại Nậm Ty. Một số dòng chảy trung bình tháng III (tháng nhỏ nhất) đạt 5,93 l/s.km² tại Xã Là, 5,45l/s.km² tại Nậm Công và 4,53l/s.km² tại Nậm Ty.

Dòng chính sông Mã: tại trạm Xã Là (thượng nguồn sông Mã) với Flv=6.430km², dòng chảy trung bình nhiều năm 120m³/s, tổng lượng dòng chảy năm 3,78 tỷ m³, mô số trung bình là 18,7 l/s.km² và chiếm 21,1% tổng lượng dòng chảy sông Mã, trong khi diện tích lưu vực chiếm 22,3% tổng diện tích lưu vực sông Mã.

4.2.2. Dòng chảy mùa lũ

- Thông thường, những lưu vực nhỏ ở miền núi về mùa mưa khi lượng mưa ngày lớn hơn 50mm/trận có thể gây ra dòng chảy lũ và lũ quét, lũ quét thường xảy ra với thời gian xuất hiện nhanh, cường độ lớn gây tác hại đến tài sản và con người, quan hệ đỉnh và lượng lũ trong sông khá chặt.

- Mùa lũ trên dòng chính sông Đà từ tháng VI-X, cũng có năm bắt đầu sớm hơn 15-20 ngày hoặc muộn hơn 15-20 ngày; Ở các sông suối đổ vào dòng chính sông Đà, mùa lũ kết thúc sớm hơn 01 tháng (từ tháng VI-IX), vùng núi đá vôi thuộc Nậm Sập mùa lũ muộn hơn và kết thúc cũng sớm hơn.

- Tỷ lệ lượng dòng chảy mùa lũ chiếm từ 65% ÷ 80% tổng lượng dòng chảy năm. Tuy nhiên có những năm do tổ hợp nhiều nhân tố, tổng lượng dòng chảy lũ có thể đạt trên 80% lượng dòng chảy cả năm.

- Tùy theo điều kiện hình thái thời tiết gây ra mưa khác nhau mà số lần xuất hiện lũ hàng năm có biến động đáng kể, ít nhất là một trận và nhiều nhất là 10 trận. Thời gian duy trì trận lũ của từng loại sông có khác nhau, tùy thuộc vào diện tích lưu vực, vào hình thái thời tiết gây lũ. Trên dòng chính sông Đà thường từ 7÷15 ngày. Ví dụ trận lũ lớn vào tháng VIII/1971 trên các sông này kéo dài trong khoảng trên dưới 10 ngày. Trên các sông vừa và nhỏ lũ thường tập trung lên nhanh xuống nhanh nên chỉ kéo dài khoảng từ 2÷5 ngày.

- Thời gian tập trung lũ khá nhanh, từ khi mưa đến khi lũ về chỉ trong vòng 2-3 ngày, riêng đối với các sông miền núi có nơi không quá 24h, cường suất lũ lớn trên tỉnh Sơn La đạt từ 0,5÷1,5m/ngày. Biên độ mực nước ở các sông nhỏ đạt 3÷4m, sông lớn tới 10m.

Dòng chảy trên các sông nhánh của tỉnh Sơn La tương đối lớn 900÷2050l/s.km².

Trên dòng chính sông Mã, lưu lượng lớn nhất trung bình nhiều năm tại Xã Là 1410m³/s ứng với MTB = 0,22m³/s.km². Các sông suối nhỏ, dòng chảy lũ biến động khá mạnh mẽ. Vùng thượng nguồn sông Mã tại Nậm Ty trên sông Nậm Ty, mô số dòng chảy lũ trung bình chỉ đạt 0,146 m³/s.km², tại Nậm Công là 0,435m³/s.km².

Lưu lượng lũ lớn nhất thực đo cho thấy tại trạm Xã Là là 6930m³/s ngày 1/IX/1975 với M_max = 1,08m³/s.km², các trận lũ lớn tiếp theo vào các năm 1996 với Q_max = 2980m³/s ngày 16/VIII với M_max = 0,46m³/s.km²; tiếp theo đó là đến các trận lũ lớn các năm 1994, 1976, 2008.

4.2.3. Dòng chảy kiệt

Mùa mưa lớn kết thúc vào tháng 10 hàng năm (tháng 10 còn đạt 100mm/tháng nhưng chỉ chiếm 5÷6 % lượng mưa năm), tháng 11 là thời kỳ chuyển tiếp giữa mùa mưa và mùa ít mưa, vì vậy có năm tháng 11 mưa vẫn khá nhiều, đạt 100 mm/tháng được quy vào mùa mưa của từng trạm khác nhau, ngược lại có năm tháng 11 ít mưa thì được quy vào mùa khô.

Do sự biến động của gió mùa về thời gian và lượng mưa, nên mùa khô có thể chính thức từ tháng 12 đến tháng 4 năm sau. Nhưng về dòng chảy thì sau những tháng mưa tập trung 6÷9 thì mực nước sông giảm nhanh trong tháng 10 còn lớn hơn lượng dòng chảy bình quân cả năm và tháng 11 còn chiếm tới 6 ÷ 7 % lượng dòng chảy trung bình năm, từ tháng 10 lượng dòng chảy giảm đi cho đến tháng 5 năm sau.

Sự biến đổi nhiều năm của lưu lượng bình quân mùa cạn của các năm trên các trạm đại diện các sông lớn, sông vừa đều lớn hơn mức biến động của lượng nước hàng năm hoặc lưu lượng bình quân năm. Vì trong mùa cạn theo quy ước đã xác định 7 tháng như đã trình bày: gồm 2 tháng 4 và 5 mưa lớn, hai tháng 4 và 11 là thời kỳ chuyển tiếp giữa mùa mưa nhiều và mùa ít mưa. Nên mức độ biến động và hệ số biến sai Cv đều lớn hơn: Lượng nước mùa cạn năm nhiều nước gấp 2,02 ÷ 2,63 lần lượng nước mùa cạn năm ít nước ở trên các sông lớn và gấp 3,26 ÷ 10,7 lần trên sông vừa.

Như phần trước đã trình bày 70÷80% lượng nước tập trung vào 3÷5 tháng mùa lũ, chỉ có 20÷30% (đặc biệt có nơi chỉ đạt 14÷18%) dòng chảy phân phối cho 7÷9 tháng mùa kiệt. Tháng kiệt nhất chỉ chiếm 1÷3% dòng chảy năm các lưu vực nhỏ ở miền núi, dòng chảy tháng kiệt nhỏ hơn 1%.

Các sông suối vừa và nhỏ, dòng chảy kiệt tháng nhỏ nhất có mô số dòng chảy biến đổi từ 1,9-13,0l/s.km².

Vùng thượng nguồn sông Mã, tại các trạm Nậm Ty, Nậm Công dòng chảy tháng kiệt nhất tháng III có mô số trung bình 4,5l/s.km² và 5,4l/s.km².

5. Đặc điểm dân sinh:

Dân số trung bình toàn tỉnh năm 2020 ước tính 1.267,47 nghìn người, bao gồm dân số thành thị 175,08 nghìn người, chiếm 13,8%; dân số nông thôn 1.092,4 nghìn người, chiếm 86,2%; dân số nam 640,11nghìn người, chiếm 50,5%; dân số nữ 627,36 nghìn người, chiếm 49,5%. Dân cư phân bố không đồng đều, mật độ cao nhất là Thành phố Sơn La, thấp nhất là huyện Sốp Cộp.

6. Đặc điểm kinh tế - xã hội

Tổng sản phẩm trên địa bàn tỉnh (GRDP) theo giá so sánh năm 2020 ước đạt 30.744 tỷ đồng, tốc độ tăng tổng sản phẩm bình quân 5 năm 2016-2020 ước đạt 5,46%/năm.

Quy mô kinh tế tiếp tục được mở rộng, đến năm 2020 ước đạt 56.009 tỷ đồng, tăng 1,54 lần so với năm 2015. GRDP bình quân đầu người năm 2020 ước đạt 44,1 triệu đồng/người/năm, tăng 13,3 triệu đồng so với năm 2015, vượt mục tiêu Nghị quyết Đại hội XIV đề ra. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực, theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, góp phần nâng cao chất lượng tăng trưởng: Chiếm tỷ trọng cao và tiếp tục đóng góp nhiều nhất cho nền kinh tế là khu vực dịch vụ tăng từ 37,2% năm 2015 lên 39,1% năm 2020; khu vực công nghiệp - xây dựng tăng từ 29,9% năm 2015 lên 30,3% năm 2020; khu vực nông, lâm nghiệp, thủy sản giảm từ 25,3% năm 2015 xuống còn 23,6% năm 2020.

7. Đặc điểm về cơ sở hạ tầng

7.1. Nhà ở

Diện tích nhà ở bình quân đầu người năm 2019 của toàn tỉnh đạt 17,4m² sàn/người, trong đó, đô thị đạt 27,7m² sàn/người và nông thôn đạt 15,7m² sàn/người.

Bảng 1: Tổng số nhà ở trên địa bàn tỉnh Sơn La

Có thể thấy, chất lượng nhà ở khu vực đô thị cao hơn so với khu vực nông thôn. Khu vực đô thị với xu hướng sử dụng các loại vật liệu hiện đại đã qua sản xuất, chế tạo để làm nhà ở nên tỷ lệ nhà kiên cố và bán kiên cố đạt 94,9%.

7.2. Hạ tầng giao thông: Trên địa bàn tỉnh trong giai đoạn 2016-2020 đã phát triển mạnh cả về số lượng và chất lượng; ước đến hết năm 2020 toàn tỉnh có tổng số 14.926 tuyến/19.414 km; mật độ giao thông đạt 0,8km/km², 9,5km/1.000 dân; tỷ lệ cứng hóa đạt 37,7% (tăng 6,7 điểm phần trăm so với năm 2015), chuyển 04 tuyến đường tỉnh thành quốc lộ, nâng tổng chiều dài các quốc lộ lên 888,5km (tăng 268km so với năm 2015), đầu tư cải tạo, nâng cấp và đưa vào sử khai thác 118,5km quốc lộ và 08 tuyến đường tỉnh/274km; triển khai thực hiện 30 dự án/600km để thực hiện mục tiêu cứng hóa đường giao thông đến trung tâm xã. Triển khai một số dự án giao thông quan trọng, tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội: Dự án tuyến cao tốc Hòa Bình- Sơn La (giai đoạn 1 Hòa Bình - Mộc Châu đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chủ trương đầu tư theo hình thức đối tác công tư tại Quyết định sô 579/QĐ- TTg ngày 17/5/2 019 ), dự án cải tạo, nâng cấp cảng hàng không Nà Sản; tuyến tránh thành phố Sơn La.

7.3. Hạ tầng thủy lợi, nước sạch nông thôn: Hạ tầng thủy lợi được tiếp tục đầu tư xây dựng, nâng cấp theo hướng đa mục tiêu, góp phần bảo vệ môi trường, phòng chống thiên tai và thúc đẩy phát triển nông nghiệp. Trong 5 năm, đã đầu tư nâng cấp sửa chữa 14 đập, hồ chứa cấp bách, xung yếu; đầu tư 05 hệ thống công trình thủy lợi tạo nguồn tưới ẩm sử dụng biện pháp tưới tiết kiệm nước với diện tích khoảng 900 ha; đầu tư xây dựng 8.461 công trình cấp nước (trong đó: 321 công trình cấp nước tập trung, 8.140 công trình cấp nước nhỏ phân tán), thực hiện hiệu quả Chương trình “Mở rộng quy mô vệ sinh và nước sạch nông thôn dựa trên kết quả”, đưa vào sử dụng 22 công trình cấp nước tập trung, cấp nước sạch cho 14.380 đấu nối với khoảng 64.710 người sử dụng.

7.4. Hạ tầng năng lượng: Hạ tầng điện được quan tâm đầu tư, triển khai cấp điện cho khoảng 52.000 hộ, nâng tỷ lệ hộ được sử dụng điện từ lưới điện quốc gia tăng từ 86,7% năm 2015 lên 97,5% năm 2020.

7.5. Hạ tầng kỹ thuật đô thị: Được tập trung nguồn lực đầu tư, công tác quản lý phát triển đô thị đạt được những kết quả tích cực, cảnh quan đô thị có nhiều thay đổi theo hướng hiện đại, giữ bản sắc, tỷ lệ đô thị hóa đến năm 2020 ước đạt 14,85% (tăng 1,2 điểm phần trăm so với năm 2015).

7.6. Hạ tầng thương mại: Được chú trọng đầu tư, giai đoạn 2016-2020 đầu tư phát triển, nâng cấp cải tạo 36 chợ; thu hút đầu tư và đưa vào hoạt động 01 trung tâm thương mại (Vincom Plaza), 05 siêu thị tổng hợp hạng 3, 10 siêu thị mini. Hệ thống phân phối hàng hóa được mở rộng đến cả các vùng nông thôn, cơ bản đáp ứng được nhu cầu tiêu dùng của người dân.

7.7. Hạ tầng viễn thông: Tiếp tục được các doanh nghiệp chú trọng đầu tư tới vùng sâu, vùng xa, 100% xã đã được triển khai mạng di động 2G/3G; mạng di động 4G đến 96% xã, phường, thị trấn; các tuyến truyền dẫn cáp quang được kết nối từ tỉnh đến các huyện, thành phố và 204/204 xã, phường, thị trấn, với tổng số 1.355 tuyến và tổng chiều dài 8.512 km trên toàn tỉnh.

7.8. Hạ tầng y tế: Được đầu tư xây dựng mới, nâng cấp, mở rộng quy mô, cơ sở vật chất, trang thiết bị y tế được đầu tư nâng cấp theo hướng hiện đại. Nhiều công trình, hạng mục được xây dựng mới, cải tạo, sửa chữa, nâng cấp và mở rộng; đầu tư sửa chữa và xây mới 113 công trình trạm y tế xã; một số bệnh viện được đầu tư xây dựng và hoàn thành trong năm 2020 (Bệnh viện đa khoa Sơn La quy mô 550 giường, Bệnh viện nội tiết) đáp ứng công tác khám chữa bệnh, chăm sóc sức khỏe cho nhân dân trong tỉnh, các tỉnh trong khu vực và cả các tỉnh Bắc Lào, giảm tải cho bệnh viện tuyến Trung ương.

7.9. Hạ tầng giáo dục: Tập trung ưu tiên, lồng ghép các nguồn vốn đầu tư nhà ở công vụ cho giáo viên tại các xã đặc biệt khó khăn, hoàn thiện phòng ở bán trú cho học sinh các xã vùng sâu, vùng cao của tỉnh; xây dựng thêm nhiều phòng học kiên cố, xóa phòng học tạm, phòng học nhờ; tỷ lệ phòng học kiên cố đến năm 2020 ước đạt 63,4%, tăng 7,3 điểm phần trăm so với năm 2015.

7.10. Hạ tầng nông thôn: Ước thực hiện đến hết năm 2020, tỷ lệ các xã hoàn thành tiêu chí xây dựng nông thôn mới về cơ sở hạ tầng 105/188 xã đạt chuẩn tiêu chí giao thông (đạt 55,9%); 188/188 xã đạt tiêu chí điện (đạt 100%); 188/188 xã đạt tiêu chí thủy lợi (100%); 120/188.

Chương III.

HIỆN TRẠNG CÔNG TÁC PHÒNG CHỐNG THIÊN TAI

1. Hệ thống văn bản pháp luật, chính sách liên quan đến PCTT

- Kế hoạch số 217-KH/TU ngày 17/7/2020 của Ban thường vụ Tỉnh ủy triển khai thực hiện Chỉ thị số 42-CT/TW và Quyết định số 987/QĐ-TTg ngày 09/7/2020 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện Chỉ thị số 42-CT/TW.

- Hướng dẫn 106-HD/BTGTU ngày 11/8/2020 của Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy hướng dẫn tuyên truyền thực hiện Chỉ thị số 42-CT/TW.

- Kế hoạch 193/KH-UBND ngày 05/10/2020 của Ủy ban nhân dân tỉnh triển khai thực hiện Kế hoạch 217-KH/TU ngày 17/7/2020 của Ban thường vụ Tỉnh ủy thực hiện Chỉ thị 42-CT/TW ngày 24/3/2020 của Ban Bí thư Trung ương đảng đối với công tác phòng ngừa, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai và Quyết định số 987/QĐ-TTg ngày 09/7/2020 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện Chỉ thị số 42-CT/TW.

- Kế hoạch số 137/KH-UBND ngày 07/8/2018 của Ủy ban nhân dân tỉnh triển khai thực hiện Nghị quyết số 76/NQ-CP ngày 18/6/2018.

- Kế hoạch số 20/KH-UBND ngày 16/01/2020 của Ủy ban nhân dân tỉnh triển khai thực hiện Nghị Quyết số 127/2019/NQ-HĐND ngày 06/12/2019 của Hội đồng nhân dân tỉnh Quy định mức hỗ trợ phát triển thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng và tưới tiên tiến, tiết kiệm nước trên địa bàn tỉnh Sơn La.

- Quyết định số 2012/QĐ-UBND ngày 11/9/2020 của Ủy ban nhân dân tỉnh về việc ban hành Kế hoạch Nâng cao năng lực quan trắc khí tượng thủy văn chuyên dùng trong lĩnh vực thủy lợi.

- Quyết định số 43/2020/QĐ-UBND ngày 15/10/2020 của Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành quy định phân công, phân cấp thực hiện quản lý nhà nước về an toàn đập, hồ chứa thủy điện trên địa bàn tỉnh Sơn La.

- Quyết định số 2255/QĐ-UBND ngày 15/10/2020 của Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành quy chế phối hợp quản lý các công trình thủy điện nhỏ trên địa bàn tỉnh.

- Quyết định số 2422/QĐ-UBND ngày 05/11/2020 của Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành quy chế phối hợp quản lý, khai thác, bảo vệ các công trình thủy lợi trên địa bàn tỉnh Sơn La.

- Quyết định số 3008/QĐ-UBND ngày 30/12/2020 của Ủy ban nhân dân tỉnh phê duyệt kế hoạch phát triển nhà ở trên địa bàn tỉnh Sơn La giai đoạn 2021-2025.

- Quyết định số 136/QĐ-UBND ngày 16/01/2020 của Ủy ban nhân dân tỉnh phê duyệt Kế hoạch Phòng chống thiên tai năm 2020 trên địa bàn tỉnh.

- Quyết định số 315/QĐ-UBND ngày 20/02/2020 của Ủy ban nhân dân tỉnh phê duyệt Phương án ứng phó thiên tai năm 2020 trên địa bàn tỉnh.

- Chỉ thị số 04/CT-UBND ngày 15/01/2021 của Ủy ban nhân dân tỉnh Sơn La về công tác PCTT&TKCN trên địa bàn tỉnh Sơn La.

- Quyết định số 1281/QĐ-UBDN ngày 18/6/2015 của Ủy ban nhân dân tỉnh Sơn La về việc thành lập Quỹ Phòng, chống thiên tai tỉnh Sơn La.

- Quyết định số 1747/QĐ-UBND ngày 26/6/2017 của Ủy ban nhân dân tỉnh về việc ban hành Quy chế tổ chức và hoạt động của Quỹ Phòng, chống thiên tai tỉnh Sơn La.

- Quyết định số 547/QĐ-UBND ngày 26/3/2021 của Ủy ban nhân dân tỉnh Sơn La về Giao chỉ tiêu thu Quỹ Phòng, chống thiên tai năm 2021.

- Quyết định số 53/2018/QĐ-UBND ngày 19/12/2018 của Ủy ban nhân dân tỉnh Sơn La về việc quy định đơn giá tính thiệt hại do thiên tai gây ra trên địa bàn tỉnh Sơn La.

- Hướng dẫn 351/HD-SNN ngày 08/8/2018 của Sở nông nghiệp và Phát triển nông thôn hướng dẫn trình tự, thủ tục hỗ trợ sản xuất nông nghiệp để khôi phục sản xuất vùng bị thiệt hại do thiên tai, dịch bệnh.

- Công văn số 51/PCTT-VP ngày 06/3/2020 của Ban chỉ huy PCTT&TKCN tỉnh Sơn La về việc thực hiện quy trình hỗ trợ kinh phí khắc phục hậu quả thiên tai trên địa bàn tỉnh Sơn La.

2. Hệ thống chỉ huy PCTT&TKCN các cấp và quy chế phối hợp

Hệ thống Ban chỉ huy PCTT&TKCN xuyên suốt từ cấp tỉnh đến cấp huyện, cấp xã. Ban chỉ huy PCTT&TKCN tỉnh được kiện toàn với 32 thành viên; Ban chỉ huy PCTT&TKCN các huyện, thành phố 330 thành viên; Cấp xã 6.157 thành viên. Ban Chỉ huy PCTT&TKCN các cấp có quy chế hoạt động, phối hợp chỉ huy hiệp đồng, có quy chế thường trực, trực ban PCTT&TKCN. Các thành viên Ban chỉ huy được phân công nhiệm vụ cụ thể phụ trách trên từng địa bàn, lĩnh vực.

Chủ tịch UBND tỉnh quyết định thành lập, phân công nhiệm vụ của các thành viên Ban PCTT&TKCN tỉnh; trong đó, Chủ tịch UBND tỉnh là Trưởng ban Ban chỉ huy PCTT&TKCN tỉnh phụ trách chung, trực tiếp chỉ huy công tác PCTT&TKCN trong tỉnh. Phó Chủ tịch UBND tỉnh là Phó Trưởng ban thường trực giúp Trưởng ban giải quyết các vấn đề thuộc lĩnh vực phụ trách về PCTT&TKCN. Chỉ huy trưởng Bộ chỉ huy Quân sự tỉnh là Phó trưởng ban phụ trách công tác cứu hộ, cứu nạn thiên tai, tổ chức tìm kiếm cứu nạn người, cứu hộ công trình và các phương tiện gặp sự cố do thiên tai. Sở Nông nghiệp và PTNT là cơ quan thường trực của Ban chỉ huy PCTT&TKCN tỉnh. Giám đốc sở Nông nghiệp và PTNT là Phó Trưởng ban phụ trách công tác phòng, chống thiên tai, tổ chức công tác phòng tránh, ứng phó và khắc phục hậu quả thiên tai. Ban Chỉ huy PCTT&TKCN tỉnh đã được kiện toàn theo Quyết định số 2623/QĐ-UBND ngày 09/10/2017 của Ủy ban nhân dân tỉnh; Phê duyệt danh sách thành viên Ban chỉ huy PCTT&TKCN tỉnh Sơn La năm 2021 tại Quyết định số 16/QĐ-PCTT ngày 26/3/2021; Thông báo phân công nhiệm vụ các thành viên trong Ban chỉ huy Phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn tỉnh Sơn La năm 2021 tại Thông báo số 98/TB-PCTT ngày 26/3/2021.

3. Công tác dự báo, cảnh báo

Công tác dự báo, cảnh báo thiên tai trên địa bàn tỉnh do Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Tây Bắc ban hành và cung cấp theo quy định. Các bản tin dự báo, cảnh báo thiên tai được ban hành trên cơ sở số liệu quan trắc của mạng lưới trạm khí tượng thủy văn quốc gia và thông tin, dữ liệu quan trắc khí tượng thủy văn từ mạng lưới trạm khí tượng thủy văn chuyên dùng trên địa bàn tỉnh.

Nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo mưa lũ, Ban chỉ huy PCTT&TKCN tỉnh Sơn La đã rà soát các khu vực đầu nguồn các lưu vực sông, suối có độ dốc lớn, mưa lớn dẫn đến đất dễ xói mòn, sạt lở gây ra lũ ống, lũ quét, sạt lở đất, lắp đặt bổ sung các trạm đo mưa tự động, nâng tổng số trạm đo mưa tự động trên địa bàn tỉnh lên 64 trạm đo mưa tự động (Ban chỉ huy PCTT&TKCN tỉnh 25 trạm; Đài Khí tượng thủy văn khu vực Tây Bắc 10 trạm; 29 trạm của các nhà máy thủy điện đóng trên địa bàn tỉnh) tăng cường cung cấp dữ liệu phục vụ cho c ô ng tác dự báo, cảnh báo thiên tai.

Trên toàn tỉnh hiện cắm 316 biển cảnh báo tại các địa điểm có nguy cơ cao rủi ro thiên tai tại khu vực dễ bị ngập lụt, xảy ra lũ quét, sạt lở đất, khu vực sụt lún, sạt lở bờ sông, suối. (Mai Sơn 4; Quỳnh Nhai 4; Vân Hồ 39; Sông Mã 10; Mộc Châu 36; Mường La 1; Phù Yên 118; Bắc Yên 4; Thuận Châu 100).

4. Phương tiện, vật tư, trang thiết bị phục vụ phòng chống thiên tai

Xe tải, xe cứu thương, mô tô, xe chuyên dùng: Huy động ở các sở, các ngành, trung tâm y tế, bệnh viện đa khoa tỉnh, huyện, các doanh nghiệp.

Xuồng máy: Tại Bộ chỉ huy Quân sự tỉnh, Công an tỉnh, Ban chỉ huy PCTT&TKCN các huyện Mường La, Quỳnh Nhai, Thuận Châu, Sông Mã.

Áo phao, nhà bạt: dự trữ tại Ban chỉ huy PCTT&TKCN tỉnh, các ngành thành viên và 12 huyện, thành phố.

Thiết bị chữa cháy đồng bộ: Dự trữ tại Ban chỉ huy PCTT&TKCN tỉnh 01 bộ; Bộ chỉ huy Quân sự tỉnh 01 bộ; tại huyện Mộc Châu,Thuận Châu, Mai Sơn, Mường La, Phù Yên mỗi huyện 01 bộ; Chi cục Kiểm Lâm tỉnh 02 bộ.

Các công cụ như: Cuốc, xẻng, xà beng, dây thừng...dự trữ ở các ngành, các huyện và mua sắm khi cần thiết.

Hóa chất khử trùng tiêu độc: dự trữ tại các trung tâm y tế.

Xăng dầu, muối... dự trữ tại các cửa hàng xăng dầu, và các doanh nghiệp.

5. Nguồn nhân lực ứng phó thiên tai

Các đơn vị lực lượng vũ trang của tỉnh: Bộ chỉ huy quân sự tỉnh, Bộ chỉ huy Biên phòng tỉnh, Công an tỉnh là lực lượng nòng cốt trong công tác phòng, chống thiên tai; chủ lực trong công tác phòng chống, ứng phó, sơ tán, giúp dân chằng chống nhà cửa, cứu hộ, cứu nạn, thông tin, kêu gọi tàu thuyền và khắc phục bước đầu sau thiên tai trên địa bàn tỉnh, góp phần giảm thiểu thiệt hại do thiên tai gây ra. Các đơn vị tập trung lực lượng, phương tiện sẵn sàng khi có lệnh, chủ động ứng cứu trên từng địa bàn, nhất là các khu vực xung yếu, địa bàn trọng điểm khi bão, mưa lũ, ngập lụt.

Các sở, ban, ngành, hội đoàn thể tiếp tục kiện toàn tổ, đội xung kích PCTT&TKCN, sẵn sàng tham gia công tác phòng ngừa, ứng phó và khắc phục hậu quả thiên tai thuộc cơ quan, đơn vị và chi viện cho các địa phương thường xuyên bị ảnh hưởng của bão, mưa lũ, ngập lụt và sạt lở đất. Là một lực lượng có chuyên môn, kiến thức; nếu được trang bị về phương tiện, điều kiện làm việc đầy đủ, sẽ góp phần đáng kể giảm nhẹ thiệt hại do thiên tai.

UBND các địa phương có lực lượng xung kích PCTT trên địa bàn. Cấp huyện, có tổ, đội xung kích của lực lượng công an, huyện đội, cán bộ các cơ quan và đoàn thể. Cấp xã, các đội xung kích PCTT cấp xã được thành lập, củng cố, kiện toàn theo Quyết định số 08/QĐ-TWPCTT ngày 27/3/2020 của Ban Chỉ đạo Trung ương về Phòng, chống thiên tai. Tính đến tháng 12/2020 toàn tỉnh đã có 204/204 xã, phường, thị trấn thành lập Đội xung kích Phòng, chống thiên tai với tổng số thành viên là 18.243 người.

Đội Xung kích PCTT cấp xã là lực lượng thường trực, thực hiện các nhiệm vụ phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn theo sự phân công của Trưởng ban Ban chỉ huy cấp xã.

Ngoài ra, UBND các địa phương còn huy động nhân lực và thiết bị của các doanh nghiệp trên địa bàn khi ứng phó và khắc phục hậu quả thiên tai.

6. Thông tin, truyền thông trong Phòng, chống thiên tai

- Truyền tin về công tác chỉ đạo, chỉ huy: UBND các cấp và Ban Chỉ huy Phòng, chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn các cấp có trách nhiệm phổ biến nội dung văn bản chỉ đạo, chỉ huy ứng phó thiên tai đến cộng đồng và người dân. Phương thức truyền phát văn bản chỉ đạo, chỉ huy ứng phó thông qua: Văn bản điện tử, email, SMS, hệ thống truyền hình, phát thanh, hệ thống thông tin cảnh báo sớm, truyền đạt trực tiếp và các hình thức khác.

- Thông tin về phòng chống thiên tai được đăng tải trên Trang thông tin điện tử của Ban chỉ huy PCTT&TKCN tỉnh (www.phongchongthientaisonla.gov.vn), Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (http://sonongnghiepbp.gov.vn/), Fanpage Facebook Thông tin phòng chống thiên tai Sơn La.

7. Hệ thống công trình phòng, chống thiên tai

7.1. Hệ thống đo mưa tự động

Hình 2. Bản đồ vị trí các trạm đo mưa tự động

7.2. Điểm đo mực nước và cảnh báo lũ trên các sông suối

- Trạm Cầu Sông Mã, huyện Sông Mã;

- Trạm Quảng Tiến, huyện Sông Mã;

- Trạm Nà Xá, huyện Phù Yên;

- Trạm Cầu 308, thành phố Sơn La;

- Trạm Hát Lót, thị trấn Hát Lót, huyện Mai Sơn;

- Trạm Chiềng Ly, xã Chiềng Ly, huyện Thuận Châu;

- Trạm Bon Phặng, xã Bon Phặng, huyện Thuận Châu.

7.3. Mốc cảnh báo lũ và mực nước báo động lũ trên các sông suối

Bảng 2.1. Mực nước cảnh báo lũ trên suối Nậm La - Thành phố Sơn La

Bảng 2.2. Mực nước cảnh báo lũ trên suối Nậm Pàn - Thị trấn Hát Lót - huyện Mai Sơn

Bảng 2.3. Mực nước cảnh báo lũ trên suối Tấc - thị trấn Phù Yên - huyện Phù Yên

Bảng 2.4. Mực nước cảnh báo lũ trên sông Mã - thị trấn Sông Mã - huyện Sông Mã

Bảng 2.5. Mực nước cảnh báo lũ trên suối Muổi - thị trấn Thuận Châu - huyện Thuận Châu

7.4. Một số công trình kè trọng điểm

Bảng 3. Một số công trình kè trọng điểm trên địa bàn tỉnh Sơn La

Chương IV.

XÁC ĐỊNH, ĐÁNH GIÁ RỦI RO THIÊN TAI

1. Các loại hình thiên tai: Tỉnh Sơn La chịu ảnh hưởng của 18 loại hình thiên tai, gồm: Áp thấp nhiệt đới, bão, lốc xoáy, sét, mưa đá, mưa lớn, nắng nóng, hạn hán, rét hại, sương muối, sương mù, lũ, ngập lụt, lũ quét, sạt lở đất, sụt lún đất, động đất và cháy rừng. Trong đó các loại thiên tai điển hình là: lũ quét, mưa lớn, sạt lở đất, rét hại, sương muối, giông lốc, sét, mưa đá, động đất.

2. Độ lớn của từng loại hình thiên tai điển hình

2.1. Năm 2016

2.1.1. Tình hình mưa: Mùa mưa bắt đầu từ tháng 4 và kéo dài hết tháng 9. Tổng lượng mưa các nơi trong tỉnh đạt từ 856- 1.356mm; ít hơn TBNN, ít hơn mùa mưa lũ năm 2015. Trong năm xảy ra 04 đợt mưa to đến rất to diện rộng: Đợt 01 xảy ra ngày 23-26/5; đợt 2 ngày 29-30/5; đợt 3 ngày 19-20/8; đợt 4 từ ngày 02-04/9. Lượng mưa ngày lớn nhất 261mm ngày 14/8 tại trạm đo Km46 huyện Vân Hồ.

2.1.2. Tình hình lũ: Mùa lũ xuất hiện vào tháng 5 và kết thúc vào tháng 9. Các sông suối xuất hiện từ 3-:-10 trận lũ, mực nước đỉnh lũ cấp báo động II, III; lũ lớn trên suối Nậm Pàn ngày 02/8. Tổng số trận lũ xuất hiện nhiều hơn TBNN và CKNT; mực nước đỉnh lũ cao nhất trên các sông suối thấp hơn năm 2015. Mưa to ở một số địa bàn trong tỉnh xảy ra lũ, lũ quét cục bộ các lưu vực. Số trận lũ trên các sông suối: Sông Mã 10, Nậm Pàn 10, Nậm La 4, Suối Tấc 3 trận.

2.1.3. Các dạng thiên tai khác

- Xảy ra 04 đợt rét đậm, rét hại; đặc biệt rét hại, băng giá và mưa tuyết từ ngày 23-29/01/2016.

- Giông lốc, mưa đá và gió giật mạnh xảy ra trong tháng chuyển giao mùa các ngày 06, 07, 09, 22 và ngày 25/4/2016.

-Toàn tỉnh xảy ra 14 đợt nắng nóng, trong đó có 01 đợt xảy ra trên diện rộng dài ngày cuối tháng 4 đầu tháng 5.

2.2. Năm 2017

2.2.1. Tình hình mưa: Mùa mưa bắt đầu từ tháng 5 đến hết tháng 10; riêng khu vực phía Đông và Đông Nam như (Bắc Yên, Phù Yên, Yên Châu và Mộc Châu) kết thúc muộn hơn (tháng 11). Tổng lượng mưa phổ biến ít hơn trung bình nhiều năm, nhiều hơn so với mùa mưa năm 2016; riêng khu vực phía Đông và Đông Nam như (Bắc Yên, Phù Yên, Yên Châu và Mộc Châu) nhiều hơn TBNN.

Tổng lượng mưa trên địa bàn toàn tỉnh đo được từ 991 - 1860mm; nơi có tổng lượng mưa nhiều nhất tại Phù Yên 1860mm, tổng lượng mưa mùa mưa ít nhất tại Sông Mã 991mm. Lượng mưa ngày lớn nhất trong tỉnh tại trạm khí tượng Phù Yên 225mm ngày 11/10/2017.

Xảy ra 09 đợt mưa lớn diện rộng nhiều hơn cùng kỳ năm trước 03 đợt.

2.2.2. Tình hình lũ

Lũ trên các sông suối chính xuất hiện vào tháng 6 và kết thúc vào tháng 9, các sông, suối xuất hiện từ 01-10 trận lũ, mực nước đỉnh lũ cao nhất năm cao hơn cấp báo động II, III; lũ lớn xảy ra ở lưu vực sông Đà, sông Mã và sông Nậm Pàn, lũ vừa xảy ra ở lưu vực Suối Tấc, lũ nhỏ ở Nậm La. Tổng số trận lũ là 20 trần, xuất hiện nhiều hơn trung bình nhiều năm, xấp xỉ cùng kỳ năm trước.

Năm 2017 trên địa bàn tỉnh chịu ảnh hưởng nhiều đợt mưa to đến rất to, mưa lớn xảy ra lũ ống, lũ quét, sạt lở nghiêm trọng một số địa bàn trong tỉnh. Đặc biệt lũ quét, lũ ống, sạt lở lịch sử ngày 02-03/8 trên địa bàn xã Nậm Păm huyện Mường La; ngày 10-12/10 trên địa bàn huyện Phù Yên, Vân Hồ gây thiệt hại nặng nề về người, tài sản, đời sống và sản xuất.

2.3. Năm 2018

2.3.1. Tình hình mưa: Mùa mưa năm 2020 phân bố không đồng đều theo không gian và thời gian. Mùa mưa ở Sơn La bắt đầu phổ biến từ tháng 4 và kết thúc vào tháng 9. Tổng lượng mưa trong mùa mưa năm 2020 dao động từ 1084mm đến 1473mm. So với TBNN tại Phiêng Lanh ít hơn 325mm, Mộc Châu ít hơn 174mm, Sơn La ít hơn 70mm; các nơi khác nhiều hơn từ 30 - 216mm. So với CKNT tại Mộc Châu ít hơn 336mm, các nơi nhiều hơn từ 46 - 437mm.

2.3.2. Tình hình lũ: Mùa lũ năm 2018 ở tỉnh Sơn La xuất hiện vào tháng 5 và kết thúc vào tháng 9. Mực nước cao nhất trên Sông Mã, Suối Tấc, sông Nậm Pàn và Nậm La xuất hiện vào tháng 8. Trên các sông, suối xuất hiện từ 1 - 14 trận lũ; mực nước đỉnh lũ cao nhất năm cao hơn cấp báo động II, III; lũ đặc biệt lớn xảy ra ở lưu vực sông Nậm Pàn, lũ lớn xảy ra ở sông Mã, lũ vừa xảy ra ở lưu vực Suối Tấc và Nậm La. Tổng số trận lũ xuất hiện nhiều hơn TBNN và CKNT.

2.4. Năm 2019

2.4.1. Tình hình mưa: Tổng lượng mưa trong mùa mưa năm 2019 dao động từ 658 - 1564mm. So với TBNN cùng thời kỳ tại Cò Nòi, Mộc Châu, Bắc Yên nhiều hơn từ 135 - 165mm; các nơi khác ít hơn từ 91 - 353mm. So với CKNT các nơi ít hơn từ 305 - 691mm. Nơi có tổng lượng mưa mùa mưa lớn nhất: Mộc Châu 1564mm; nơi có tổng lượng mưa mùa mưa ít nhất: Sông Mã 658mm; nơi có lượng mưa ngày lớn nhất trong tỉnh xảy ra tại trạm đo mưa Km46: 209mm ngày 03/8/2019.

2.4.2. Tình hình lũ: Trên các sông, suối xuất hiện từ 1-3 trận lũ; mực nước đỉnh lũ cao nhất năm cao hơn cấp báo động II, lũ vừa xảy ra ở lưu vực Sông Mã và Nậm Pàn. Tổng số trận lũ xuất hiện ít hơn TBNN và ít hơn CKNT.

2.4.3. Rét đậm, rét hại, sương muối

Trong năm 2019, tỉnh Sơn La chịu ảnh hưởng của 18 đợt không khí lạnh và không khí lạnh tăng cường, trong đó xảy ra 03 đợt rét đậm, rét hại vào tháng 1 và tháng 12. Nhiệt độ trung bình ngày phổ biến xuống dưới 15°C, nhiệt độ thấp nhất tuyệt đối trong tỉnh xảy ra ở Cò Nòi 1,5°C ngày 08/12/2019.

Nền nhiệt ở mức cao, nhiệt độ trung bình năm phổ biến từ 22 - 26°C; Mộc Châu 21°C. Cao hơn so với TBNN và cùng kỳ năm 2018 từ 1-2°C. Nhiệt độ trung bình năm 2019 ở các nơi đạt mức cao nhất lịch sử. Trên địa bàn tỉnh xảy ra 08 đợt nắng nóng, nhiệt độ cao nhất phổ biến 36-39°C, có nơi trên 39°C.

2.5. Năm 2020

2.5.1. Tình hình mưa: Mưa phân bố không đều cả về không gian và thời gian. Tháng 4, so với TBNN trên toàn tỉnh nhiều hơn từ 39-145mm; so với CKNT trên toàn tỉnh nhiều hơn từ 109-202mm. Tháng 5 so với TBNN tại Mường La nhiều hơn 18mm, các nơi khác xấp xỉ và ít hơn từ 18-68mm; so với CKNT tại Phiêng Lanh, Sơn La, Mường La và Sông Mã nhiều hơn từ 19-65mm, các nơi khác ít hơn từ 20-260mm; tháng 6 so với TBNN tại Phiêng Lanh nhiều hơn từ 23mm, các nơi khác ít hơn từ 69-195mm, so với CKNT trên toàn tỉnh ít hơn từ 11-212mm; tháng 7 so với TBNN tại Cò Nòi, Sông Mã, Yên Châu và Phù Yên nhiều hơn từ 27-161mm, các nơi khác ít hơn từ 18-208mm, so với CKNT tại Cò Nòi, Sông Mã, Yên Châu và Phù Yên nhiều hơn từ 25-234mm, các nơi khác ít hơn từ 30- 173mm; tháng 8 so với TBNN tại Phiêng Lanh ít hơn 147mm, Mường La ít hơn 49mm, các nơi khác xấp xỉ và nhiều hơn từ 17-139mm; so với CKNT tại Mộc Châu ít hơn 432mm, Phù Yên ít hơn 41mm và Cò Nòi ít hơn 36mm, các nơi khác nhiều hơn từ 31-254mm; tháng 9 so với TBNN tại Phiêng Lanh ít hơn 36mm, các nơi khác nhiều hơn từ 34-161mm; so với CKNT trên toàn tỉnh nhiều hơn từ 83-232mm.

Nơi có tổng lượng mưa mùa mưa lớn nhất tại Phù Yên: 1.473mm.

Nơi có tổng lượng mưa mùa mưa ít nhất tại Sông Mã: 1.084mm.

Nơi có lượng mưa ngày lớn nhất trong tỉnh xảy ra tại trạm đo mưa Km46: 190mm ngày 02/8.

Các đợt mưa vừa, mưa to trong năm 2020 ít xảy ra đồng thời trên phạm vi toàn tỉnh, thường xảy ra cục bộ ở từng địa phương. Mùa mưa năm 2020 trên tỉnh Sơn La xảy ra 09 đợt mưa lớn diện rộng ít hơn CKNT 07 đợt

2.5.2. Tình hình lũ

- Trên sông Đà: Tại trạm Thủy văn Tạ Bú mực nước biến đổi theo điều tiết của nhà máy thủy điện và hồ chứa. Mực nước cao nhất đo được tại trạm Tạ Bú 118,18m xuất hiện vào ngày 02/10, cao hơn so CKNT 6,28m.

- Trên sông Mã:

+ Tại Trạm thủy văn Xã Là mực nước ảnh hưởng điều tiết của thủy điện Mường Hung, trong năm trạm xuất hiện 03 trận lũ, trong đó có 02 trận lũ nhỏ và 01 trận lũ vừa, với biên độ các trận lũ từ 0,72-1,20m. Tổng số trận lũ ít hơn so CKNT 01 trận. Mực nước đỉnh lũ cao nhất đo được 280,68m xuất hiện ngày 18/8 và ở mức cao hơn cấp báo động 2: 0,18m; thấp hơn mực nước lịch sử tháng 9/1975: 4,60m; thấp hơn so TBNN 2,51m; cao hơn so CKNT 0,31m.

+ Tại Cầu Sông Mã mực nước biến đổi chậm, mực nước cao nhất đo được 320,05m xuất hiện vào ngày 17/8 cao hơn cấp báo động 1: 0,05m, thấp hơn so với mực nước lịch sử tháng 9/2008: 4,39m và cao hơn so CKNT 0,03m.

- Trên sông Nậm Pàn tại trạm Hát Lót xuất hiện 08 trận lũ, trong đó có 01 trận lũ lớn và 07 trận lũ vừa với biên độ các trận lũ từ 0,56 - 2,11m. Tổng số trận lũ ít hơn so CKNT 03 trận. Mực nước đỉnh lũ cao nhất đo được 513,69m xuất hiện vào ngày 06/8 và ở mức cao hơn cấp báo động 3: 0,69m; cao hơn so CKNT 0,44m; thấp hơn mực nước lũ lịch sử tháng 8/2018: 3,58m.

- Trên suối Nậm La tại trạm Cầu 308 mực nước biến đổi chậm. Mực nước cao nhất đo được 593,18m xuất hiện vào ngày 06/9 và ở mức thấp hơn cấp báo động 1: 0,02m, thấp hơn mực nước lịch sử tháng 7/1991: 4,45m, thấp hơn so CKNT 0,32m.

- Suối Tấc tại trạm Nà Xá: Mực nước biến đổi chậm mực nước cao nhất đo được 178,19m xuất hiện ngày 17/8 và ở mức cao hơn cấp báo động 1: 0,69m, thấp hơn mực nước lịch sử tháng 9/2005: 1,26m, cao hơn so CKNT 0,03m.

2.5.3. Mưa đá, giông lốc: Trong năm có 05 đợt gió lốc, mưa đá trên địa bàn các huyện Mộc Châu, Vân Hồ, Thuận Châu, Quỳnh Nhai, Mường La và thành phố Sơn La.

2.5.4. Động đất

Trong năm, trên địa bàn toàn tỉnh xảy ra 44 trận động đất và các dự chấn tập chung ở huyện Mộc Châu, Vân Hồ. Các trận động đất trên địa bàn có độ lớn từ 2,8-:-5,3 độ richter.

3. Đánh giá rủi ro thiên tai

3.1. Mưa lớn

Bảng 4.1: Lượng mưa ngày lớn nhất ở các trạm tỉnh Sơn La

Qua tính toán tần suất lượng mưa lớn nhất thời đoạn 1, 3, 5 ngày liên tục cho thấy lượng mưa lớn liên tục tập trung tại các huyện Mường La, Quỳnh Nhai, Vân Hồ, Mộc Châu, Yên Châu và một vài điểm nhỏ trên địa bàn các huyện khác. Đây là điều kiện thuận lợi cho việc xuất hiện lũ quét, sạt lở đất và ngập lụt trên diện rộng.

Hình 4.1: Bản đồ phân bố lượng mưa 1 ngày lớn nhất

Hình 4.2: Bản đồ phân bố lượng mưa 3 ngày lớn nhất

Hình 4.3: Bản đồ phân bố lượng mưa 5 ngày lớn nhất

3.2. Độ dốc

Địa hình khu vực tỉnh Sơn La có thể chia thành 5 cấp độ dốc, trong đó đáng chú ý ở độ dốc sườn 25-45° chiếm lớn hơn 60% diện tích của tỉnh. Địa hình ở cấp độ dốc này thuận lợi cho trượt lở đất đá diễn ra với mật độ, tần suất xuất hiện là chủ yếu. Các cấp độ dốc địa hình còn lại mức độ trượt lở đất đá diễn ra ít hơn.

Bảng 4.2: Tỷ lệ phân bố diện tích các phân cấp độ dốc địa hình

Hình 4.4. Bản đồ phân cấp độ dốc tỉnh Sơn La

3.3. Lũ quét, sạt lở đất

Lũ quét, sạt lở đất tập trung tại lưu vực suối Nậm La, Nậm Pàn, suối Muội, suối Tấc, suối Sập, suối Sập Việt, Nậm Công, Nậm Ty, Nậm Ca, Nậm Sọi… và trên địa bàn có độ dốc lớn trên 25 độ. Thể hiện cụ thể trên hình 4.5

Bảng 4.3. Các xã, bản có nguy cơ xảy ra cao lũ quét và sạt lở đất

3.4. Đánh giá chung về sạt lở đất

Trên diện tích nghiên cứu trượt lở đất đá bao gồm các dạng trượt xoay 67 điểm, trượt hỗn hợp 1.464 điểm, trượt tịnh tiến 110 điểm, trượt dạng dòng 13 điểm và trượt kiểu rơi, đổ lật 8 điểm. Quy mô các điểm trượt nhỏ 795 điểm, trung bình 622 điểm, trượt lớn 266 điểm và rất lớn 11 điểm. Đã khoanh định được 73 vùng có nguy cơ trượt lở cao. Trượt lở đất đá làm đã vùi lấp nhiều diện tích đất canh tác, sập, nứt vỡ nhà cửa của nhân dân, phá hỏng các công trình công cộng, cơ sở hạ tầng, đường giao thông, vùi lấp rãnh thoát nước, thu hẹp, sạt lở nhiều tuyến đường gây đình trệ, ách tắc giao thông. Qua kết quả điều tra cho thấy số lượng cũng như mật độ điểm trượt lở đất đá cao xuất hiện tại các huyện Mộc Châu (268 điểm) và Sông Mã (260 điểm).

- Về kiểu trượt: 1.464 điểm trượt hỗn hợp (chiếm 88.31%), 110 điểm trượt tịnh tiến (chiếm 6.5%) còn lại 88 điểm có dạng trượt đổ, trượt xoay, trượt chảy.

- Về loại hình sườn dốc đã xảy ra các sự cố trượt lở đất đá: qua kết quả điều tra cho thấy, các điểm trượt lở đất đá xảy ra trên các sườn dốc nhân tạo chiếm 96.75% số lượng điểm trượt lở đã điều tra bằng khảo sát thực địa, 3.25% số điểm trượt lở còn lại được xác định đã xảy ra trên các sườn dốc tự nhiên và chưa có tác động của con người làm biến đổi hình thái bề mặt sườn dốc.

Hình 4.5: Phân vùng cảnh báo lũ quét và sạt lở đất

Hình 4.6: Bản đồ hiện trạng trượt lở đất đá

3.5. Đánh giá diễn biến rét đậm, rét hại

Bảng 4.4. Nhiệt độ tối thấp trung bình năm tại các trạm trên địa bàn tỉnh Sơn La trong thời kỳ 2008-2017

Nhiệt độ tối thấp trung bình cả thời kỳ có sự khác nhau giữa các trạm, dao động từ 2,7 tại trạm Mộc Châu đến 7,4°C tại trạm Quỳnh Nhai. Tính trung bình toàn tỉnh, nhiệt độ tối cao trung bình cả thời kỳ là 5,3°C.

Rét đậm thường xuất hiện từ tháng XI đến tháng III ở hầu hết các trạm trong tỉnh Sơn La. Chỉ có trạm Mộc Châu, xuất hiện rét đậm, rét hại vào tháng IV. Phần lớn, số ngày rét đậm, rét hại đạt cực đại vào tháng I ở hầu hết các trạm, cực đại lớn nhất ở trạm Mộc Châu là 22 ngày. Trạm Sông Mã, số ngày rét đậm, rét hại đạt cực đại vào tháng I, tuy nhiên giá trị cực đại số ngày rét đậm, rét hại ở trạm Sông Mã trung bình trong cả thời kỳ chỉ đạt 6,6 ngày.

Có thể nhận thấy rằng hiện tượng rét đậm tương đối thấp Sông Mã (16,7 ngày/năm) nhưng khá rõ rệt tại trạm Mộc Châu (76 ngày/năm), Bắc Yên (53,2 ngày/năm). Ở các trạm còn lại, số ngày rét đậm dao động từ 20 đến 50 ngày/năm.

Hình 4.7: Số ngày rét đậm trung bình năm trên toàn tỉnh giai đoạn 2008-2017

Đối với yếu tố rét đậm, rét hại biên độ dao động số ngày rét đậm rét hại có xu thế giảm dần trong thời kỳ vừa qua. Điển hình các năm các năm 2008-2012 có dao động lớn biên độ dao động từ 30-40 ngày rét đậm, rét hại. Đến các năm 2012-2017 biên độ dao động nhỏ hơn chỉ khoảng 10-20 ngày rét đậm rét hại.

3.6. Hạn hán

Hạn hán xảy ra khi lượng bốc hơi bắt đầu vượt quá lượng mưa rơi xuống. Qua đó, đề ra các ngưỡng chỉ tiêu theo bảng sau:

Bảng 4.5. Phân cấp hạn hán theo chỉ số K

Bảng 4.6. Chỉ số K tại các trạm trên địa bàn tỉnh Sơn La

Từ Bảng 4.6 nhận thấy hạn hán xảy ra vào mùa đông và mùa xuân (từ tháng XI đến tháng III, IV năm sau) ở hầu hết các trạm trong khu vực.

Theo phân mức hạn của chỉ số K có thể nhận thấy, hạn hán nặng hơn xảy ra vào tháng II và tháng III. Tại trạm Cò Nòi, Yên Châu, Sông Mã, hạn hán xảy ra với mức độ nặng hơn với các trạm còn lại trong cùng khoảng thời gian xảy ra hạn hán.

3.7. Mưa đá và giông lốc

Mưa đá thường hay hình thành trong các tháng chuyển tiếp giữa mùa lạnh sang mùa nóng (tháng 4, 5 và 6) hoặc giữa mùa nóng sang mùa lạnh (tháng 9, 10 và 11), vì vào các tháng này thường có sự giao tranh mãnh liệt giữa các phần tử không khí ở hai khối không khí có bản chất trái ngược nhau. Chính sự giao tranh này tạo nên những vùng đối lưu rất mạnh gây ra mưa rào và giông mạnh, kèm theo mưa đá.

Mưa đá và giông lốc xảy ra ở tất cả các huyện trên địa bàn, tuy nhiên thường xuyên và gây hậu quả lớn tập trung ở các huyện Mộc Châu, Mai Sơn, Thành phố Sơn La.

3.8. Sương muối

Tình trạng rét đậm, rét hại tại tỉnh Sơn La diễn ra hàng năm, tuy nhiên hiện tượng sương muối xảy ra còn phụ thuộc vào độ ẩm. Sương muối thường xảy ra vào khoảng tháng 12 hoặc tháng 1 là những tháng thời tiết lạnh khô thuận lợi cho sự bức xạ mất nhiệt của mặt đất. Các vùng có ảnh hưởng cao bởi sương muối như khu vực Đông Bắc của huyện Mường La và Bắc Yên, khu vực núi cao của huyện Mai Sơn, Thuận Châu, Sông Mã và Sốp Cộp. Các vùng khác của huyện Mộc Châu, Vân Hồ, Yên Châu, thành phố Sơn La có xuất hiện nhưng ít hơn. Tuy nhiên gây thiệt hại lớn tại địa bàn các huyện là Mai Sơn, Mộc Châu và thành phố Sơn La. Sương muối gây nhiều thiệt hại cho sản xuất nông nghiệp (chủ yếu là cà phê và mía). Qua số liệu theo dõi hàng năm thì số ngày bình quân có sương muối ở Mộc Châu là 5,9 ngày/năm, ở thành phố Sơn La là 2,6 ngày/năm, ở Mai Sơn là 2,9 ngày/năm.

Hình 4.8. Khả năng xuất hiện sương muối trên địa bàn tỉnh

3.9. Ngập lụt

Ngập lụt cục bộ mới chỉ phát sinh trong giai đoạn 2011 trở lại đây. Trước đây ngập lụt chủ yếu xảy ra ở thành phố Sơn La, thị trấn Hát Lót và một vài điểm cục bộ ở Chiềng La, Mộc Châu. Tuy nhiên, đến nay ngập lụt xảy ra hầu hết tại các thị trấn trung tâm các huyện đặc biệt là những khu vực dọc hai bên đường quốc lộ 6. Nguyên nhân ban đầu được đánh giá là do phát triển dân cư, cơ sở hạ tầng làm bồi lấp một phần hoặc lấp hẳn các cửa hang thoát lũ, lấn chiếm không gian thoát lũ của các dòng suối nên khi có mưa lớn không thoát kịp gây ngập úng.

Hiện tượng ngập úng hiện nay xảy ra ở nhiều nơi trên địa bàn tỉnh. Tuy nhiên chủ yếu ở các khu vực đông dân cư, dọc sông suối hoặc ven đường quốc lộ. Một số khu vực hay xảy ra úng ngập như sau:

- Thành phố Sơn La: khu vực xã Chiềng Xôm; các phường Chiềng Cơi, Quyết Tâm, Quyết Thắng.

- Huyện Mộc Châu: Thị trấn Mộc Châu, nông trường Mộc Châu (QL 6 cũ), xã Đông Sang.

- Huyện Vân Hồ: Khu vực các xã Lóng Luông, Vân Hồ.

- Huyện Mai Sơn: Khu vực dọc Quốc lộ 6 xã Cò Nòi, các tiểu khu 6,10,13,14,18 Thị trấn và xã Hát Lót, Tà Sa xã Mường Bon, xã Mường Bằng.

- Huyện Thuận Châu: Trên địa bàn xã Tông Cọ, Tông Lạnh, Bó Mười, Thôm Mòn, ngập úng trên địa bàn xã Phỏng Lái, khu vực chợ trung tâm thị trấn Thuận Châu.

- Huyện Quỳnh Nhai: khu vực xã Mường Giôn.

- Huyện Sốp Cộp: khu vực xã Sốp Cộp, xã Mường Lạn, xã Mường Lèo.

- Huyện Sông Mã: khu vực xã Chiềng Khoong, xã Chiềng Khương (dọc sông Mã, suối Lệ, huổi Mo).

- Một số điểm trên các tuyến Quốc lộ và Đường tỉnh.

3.10. Động đất

- Trong những năm gần đây trên địa bàn tỉnh đã xảy ra động đất ở một số huyện như: Mường La, Mộc Châu, Vân Hồ, Sốp Cộp, Sông Mã cường độ từ 2,8-:-5,3 độ richter.

- Trong những năm tới trên địa bàn toàn tỉnh vẫn có khả năng xảy ra động đất ở các huyện Mường La, Mộc Châu, Vân Hồ, Sốp Cộp, Sông Mã, Quỳnh Nhai với cường độ thấp.

3.11. Dự báo về tình hình biến đổi khí hậu và các kịch bản biến đổi khí hậu tại Sơn La

Quyết định số 701/QĐ-UBND ngày 06/4/2020 của UBND tỉnh Sơn La phê duyệt kết quả, nhiệm vụ xây dựng, cập nhật kế hoạch hành động ứng phó với biến đổi khí hậu giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 tỉnh Sơn La. Trong đó, đã đánh giá, dự báo về biến đổi khí hậu và xây dựng kịch bản biến đổ i khí hậu tỉnh Sơn La, với kết quả như sau:” hoặc bổ sung “Quyết định số 701/QĐ-UBND ngày 06/4/2020 của Ủy ban nhân dân tỉnh Sơn La phê duyệt kết quả Nhiệm vụ xây dựng cập nhật kế hoạch hành động ứng phó với biến đổi khí hậu giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 tỉnh Sơn La.

3.11.1. Nhiệt độ trung bình năm

Nhìn chung, kết quả dự tính theo bốn kịch bản RCP2.6, RCP4.5, RCP 6. 0, RCP8.5 đều cho thấy trong các thời kỳ đầu, giữa và cuối thế kỷ 21, nhiệt độ trung bình năm tỉnh Sơn La đều thể hiện xu thế tăng lên so với thời kỳ cơ sở 1986-2005. Trong đó kịch bản, RCP8.5 cho mức tăng nhiệt độ lớn nhất và chênh lệch khá rõ so với các kịch bản còn lại.

Bảng 4.7. Mức biến đổi nhiệt độ trung bình năm (°C) tại các trạm khí tượng tỉnh Sơn La so với thời kỳ cơ sở

(Giá trị trong ngoặc đơn là khoảng biến đổi quanh giá trị trung bình với cận dưới 10% và cận trên 90%)

3.11.2. Nhiệt độ tối cao trung bình năm

Theo cả 4 kịch bản RCP, trong tương lai, nhiệt độ tối cao trung bình năm (Tx năm) ở Sơn La đều có xu thế tăng so với thời kỳ cơ sở (Bảng 4.7).

Bảng 4.8. Mức biến đổi nhiệt độ tối cao trung bình năm (°C) tại các trạm khí tượng tỉnh Sơn La so với thời kỳ cơ sở

(Giá trị trong ngoặc đơn là khoảng biến đổi quanh giá trị trung bình với cận dưới 10% và cận trên 90%)

Hình 4.9. Mức biến đổi nhiệt độ trung bình năm (°C) theo kịch bản RCP4.5

Hình 4.10. Mức biến đổi nhiệt độ trung bình năm (°C) theo kịch bản RCP8.5

3.11.3. Nhiệt độ tối thấp trung bình năm: Theo kịch bản RCP2.6, vào đầu thế kỷ 21, nhiệt độ tối thấp trung bình năm Tm tỉnh Sơn La tăng phổ biến 0,7÷0,8°C so với thời kỳ cơ sở. Theo kịch bản RCP4.5, vào đầu thế kỷ 21, nhiệt độ tối thấp trung bình năm Tm tỉnh Sơn La tăng phổ biến 0,7 ÷ 0,8°C so với thời kỳ cơ sở. Theo kịch bản RCP6.0, vào đầu thế kỷ 21, nhiệt độ tối thấp trung bình năm Tm tỉnh Sơn La tăng phổ biến 0,6°C so với thời kỳ cơ sở. Theo kịch bản RCP8.5, vào đầu thế kỷ 21, nhiệt độ tối thấp trung bình năm Tm tỉnh Sơn La tăng phổ biến 1,0°C so với thời kỳ cơ sở.

Bảng 4.9. Mức biến đổi nhiệt độ tối thấp trung bình năm (°C) tại các trạm khí tượng tỉnh Sơn La so với thời kỳ cơ sở

(Giá trị trong ngoặc đơn là khoảng biến đổi quanh giá trị trung bình với cận dưới 10% và cận trên 90%)

3.11.4. Lượng mưa năm

Theo kịch bản RCP2.6, vào đầu thế kỷ 21, lượng mưa năm ở Sơn La có xu thế giảm so với thời kỳ 1986-2005, mức giảm không đáng kể, giảm dưới 2%, mức giảm tăng dần từ Tây sang Đông.Theo kịch bản RCP4.5, vào đầu thế kỷ 21, lượng mưa năm ở Sơn La có xu thế tăng, mức tăng phổ biến khoảng 5÷ 8% so với thời kỳ cơ sở, mức tăng lớn nhất ở các huyện quanh thành phố Sơn La.

Theo kịch bản RCP6.0, vào đầu thế kỷ 21, lượng mưa năm ở Sơn La có xu thế giảm so với thời kỳ cơ sở, mức giảm từ 2÷3%.Theo kịch bản RCP8.5, vào đầu thế kỷ, lượng mưa năm ở Sơn La có xu thế tăng so với thời kỳ cơ sở, mức tăng phổ biến 3÷ 7%. Như vậy, kết quả dự tính lượng mưa năm theo cả 4 kịch bản RCP cho thấy, trong thế kỷ 21, lượng mưa năm ở Sơn La nhìn chung chiếm ưu thế là xu thế tăng. Lượng mưa chỉ có xu thế giảm ở đầu thế kỷ 21 theo kịch bản RCP2.6 và 6.0. Mức giảm chỉ dưới 3%, mức tăng cao nhất đến 32.

Bảng 4.10. Mức biến đổi lượng mưa năm (%) tại các trạm khí tượng tỉnh Sơn La so với thời kỳ cơ sở

(Giá trị trong ngoặc đơn là khoảng biến đổi quanh giá trị trung bình với cận dưới 20% và cận trên 80%)

Hình 4.11. Mức biến đổi lượng mưa năm (°C) theo kịch bản RCP4.5

Hình 4.12. Mức biến đổi lượng mưa năm (°C) theo kịch bản RCP8.5

3.11.5. Lượng mưa một ngày lớn nhất (Rx1day)

Mức biến đổi của lượng mưa 1 ngày lớn nhất năm ở Sơn La theo 4 kịch bản RCP trong 3 giai đoạn của thế kỷ 21 so với thời kỳ cơ sở được chỉ ra. Rx1day chiếm ưu thế là xu thế tăng, có giảm những không đáng kể (Bảng 4.11).

Theo kịch bản RCP2.6, vào đầu thế kỷ, Rx1day năm ở Sơn La có xu thế tăng chiếm ưu thế, mức tăng tăng dần theo thời gian. Vào đầu thế kỷ, mức tăng phổ biến 1÷5% so với thời kỳ cơ sở. Theo kịch bản RCP4.5, vào đầu thế kỷ, Rx1day năm ở Sơn La có mức tăng từ 15-70% so với thời kỳ cơ sở. Theo kịch bản RCP6.0, vào đầu thế kỷ, Rx1day năm ở Sơn La tăng dưới 3%, tại Bắc Yên và Phù Yên Rx1day giảm không đáng kể. Theo kịch bản RCP8.5, trong đầu thế kỷ 21, Rx1day ở Sơn La có xu thế tăng trên phạm vi toàn tỉnh, càng về cuối thế kỷ mức tăng càng lớn. Mức tăng phổ biến ở đầu và giữa thế kỷ từ 25÷60%.

Bảng 4.11. Mức biến đổi lượng mưa 1 ngày lớn nhất năm (%) tại các trạm khí tượng tỉnh Sơn La

(Giá trị trong ngoặc đơn là khoảng biến đổi quanh giá trị trung bình với cận dưới 20% và cận trên 80%)

3.11.6. Lượng mưa năm ngày liên tiếp lớn nhất

Theo cả 4 kịch bản RCP2.6, RCP4.5, RCP6.0 và RCP8.5, lượng mưa 5 ngày liên tiếp lớn nhất (Rx5day) ở Sơn La hầu hết đều thể hiện xu thế tăng lên so với thời kỳ cơ sở, riêng chỉ có kịch bản RCP2.6 dự tính lượng mưa giảm ở đầu thế kỷ, tuy nhiên mức giảm không đáng kể (Bảng 4.12)

Theo kịch bản RCP2.6, Rx5day năm ở Sơn La chiếm ưu thế tăng vào đầu thế kỷ, mức tăng dưới 5%, tại trạm Bắc Yên và Phù Yên lượng mưa giảm nhưng mức giảm không đáng kể.

Theo kịch bản RCP4.5, trong thế kỷ 21, Rx5day năm ở Sơn La tăng phổ biến khoảng 40÷45% so với thời kỳ cơ sở.

Theo kịch bản RCP6.0, trong thế kỷ 21, Rx5day năm ở Sơn La tăng phổ biến từ 3÷15% so với thời kỳ cơ sở.

Theo kịch bản RCP8.5, vào đầu thế kỷ 21, Rx5day năm ở Sơn La có xu thế tăng, mức tăng phổ biến từ 20÷ 40%.

Bảng 4.12. Mức biến đổi lượng mưa 5 ngày liên tiếp lớn nhất năm (%) tại các trạm khí tượng tỉnh Sơn La so với thời kỳ cơ sở

(Giá trị trong ngoặc đơn là khoảng biến đổi quanh giá trị trung bình với cận dưới 20% và cận trên 80%)

3.11.7. Mức độ rủi ro thiên tai

Bảng 4.13: Mức độ rủi ro thiên tai trên địa bàn tỉnh Sơn La

Hình 4.13. Bản đổ RRTT ứng với loại hình mưa lớn

Hình 4.14. Bản đổ RRTT ứng với loại hình lũ quét, sạt lở đất

Hình 4.15. Bản đồ RRTT ứng với loại hình rét đậm, rét hại

Hình 4.16. Bản đồ RRTT ứng với loại hình hạn hán

Hình 4.17. Bản đồ RRTT ứng với loại hình mưa đá và giông lốc

Hình 4.18. Bản đồ RRTT ứng với loại hình sương muối

Hình 4.19. Bản đồ RRTT ứng với loại hình ngập lụt

Hình 4.20. Bản đồ RRTT ứng với loại hình động đất

4. Báo cáo đánh giá rủi ro thiên tai trên địa bàn tỉnh

4.1. Sơn La chịu ảnh hưởng của 18 loại hình thiên tai, gồm: Áp thấp nhiệt đới, bão, lốc xoáy, sét, mưa đá, mưa lớn, nắng nóng, hạn hán, rét hại, sương muối, sương mù, lũ, ngập lụt, lũ quét, sạt lở đất, sụt lún đất, động đất và cháy rừng.

4.2. Địa hình chia cắt phức tạp, núi đá xen lẫn đồi, thung lũng, lòng chảo. Độ cao trung bình 600-700m so với mặt nước biển, trên 87% diện tích tự nhiên có dộ dốc từ 25° trở lên. Điều kiện địa hình tạo thành nhiều tiểu khí hậu khác nhau. Đây là những nơi rất rễ bị tổn thương do thiên tai.

4.3. Đời sống nhân dân còn nhiều khó khăn; thiếu thốn về phương tiện, trang thiết bị, công cụ trong phòng, chống thiên tai; thiếu kiến thức, kỹ năng về phòng, chống thiên tai; yếu và thiếu về khả năng ứng phó, khả năng tiếp cận thông tin.

4.4. Trong quá trình phát triển kinh tế xã hội, phát triển cơ sở hạ tầng, phát triển đô thị, phát triển sản xuất làm vùi lấp, ngăn cản làm giảm khả năng thoát lũ tự nhiên gây ngập úng cục bộ và gây sạt lở đất, đá.

4.5. Hệ thống các công trình phòng chống, thiên tai còn thiếu; các công trình đã có chưa đảm bảo năng lực phòng chống.

4.6. Ảnh hưởng biến đổi khí hậu, trong những năm qua trên địa bàn phức tạp, cực đoan, bất thường; các dạng thiên tai xảy ra với tần xuất và cấp độ khó lường,có xu thế gia tăng, gây hậu quả thiệt hại nghiêm trọng hơn.

Chương V.

CÁC BIỆN PHÁP PHÒNG CHỐNG THIÊN TAI

1. Biện pháp phòng ngừa, giảm thiểu

1.1. Nhóm biện pháp phi công trình

- Tuyên truyền, phổ biến, giáo dục nâng cao nhận thức phòng ngừa, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai.

- Tiếp tục hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, cơ chế, chính sách phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương.

- Nâng cao vai trò, năng lực quản lý nhà nước về phòng chống thiên tai; kiện toàn tổ chức, đào tạo, tập huấn bộ máy phòng chống thiên tai các cấp.

- Nâng cao năng lực cảnh báo, dự báo thiên tai; điều tra, đánh giá thiên tai, phân cấp thiên tai. Trong đó, tập trung xây dựng các dạng bản đồ phòng, chống thiên tai theo dạng số; tiếp tục xây dựng các trạm cảnh báo lũ trên các sông suối, các trạm đo mưa tự động, trạm quan trắc khí tượng tự động.

- Xây dựng phương án ứng phó thiên tai và phương án ứng phó với tình huống khẩn cấp của các hồ chứa thủy lợi, thủy điện.

- Ưu tiên các nguồn lực để ứng dụng khoa học, công nghệ trong phòng ngừa, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai.

- Huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực trong phòng, chống thiên tai và khắc phục hậu quả thiên tai.

1.2. Nhóm biện pháp công trình

1.2.1. Công trình phòng, chống thiên tai

- Xây mới, sửa chữa, nâng cấp hệ thống kè bảo vệ sông, suối và các điểm bị sạt sụt; nạo vét, khơi thông làm thông thoáng dòng chảy các khu vực có nguy cơ bị ngập úng.

- Phân dòng lũ làm giảm tác động của lũ quét vào khu vực cần bảo vệ; xây dựng, lắp đặt hệ thống công trình quan trắc, cảnh báo thiên tai.

- Xây dựng các hồ chứa nước đa mục tiêu như: phòng chống lũ, tích nước phục vụ sản xuất nông nghiệp, phát điện.

1.2.2. Công trình thủy lợi, thủy điện

- Cải tạo, nâng cấp các công trình hư hỏng xuống cấp, các công trình dễ bị tổn thương.

- Hoàn thiện các tuyến đường giao thông đến các công trình trọng điểm kết hợp công tác phòng chống thiên tai; xây dựng bổ sung các tràn sự cố ở các hồ chứa nước.

1.2.3. Công trình giao thông

- Tập trung đầu tư nâng cấp để 100% đường ô tô đến trung tâm xã được nâng cấp đi được bốn mùa, quy mô xây dựng, nâng cấp đảm bảo tất cả các tuyến đường huyện đều được rải nhựa hoặc bê tông xi măng; nâng cấp đường xã, liên xã quan trọng lên thành đường huyện, cải tuyến kéo dài đường xã qua những khu vực cần thiết; 100% các tuyến đường xã sau khi xây dựng, nâng cấp được bảo trì1.

- Mở rộng khẩu độ thoát lũ của hệ thống cầu cống của đường giao thông.

- Quy hoạch hệ thống đường chuyên dùng đáp ứng nhu cầu phát triển sản xuất nông lâm nghiệp kết hợp đường giao thông phục vụ cứu hộ cứu nạn, phòng, chống thiên tai.

1.2.4. Công trình dân dụng, công nghiệp và hạ tầng kỹ thuật; khu đô thị, khu dân cư nông thôn

- Phát triển khu đô thị, khu công nghiệp đồng bộ với giải pháp phòng chống ngập lụt; tăng khả năng chống chịu của đô thị trước tác động của quá trình đô thị hóa và đặc biệt là tác động của BĐKH.

- Khu dân cư nông thôn: sắp xếp ổn định dân cư vùng thiên tai; xây dựng các khu (các xã), điểm tái định cư (các bản) theo tiêu chí thông thôn mới.

- Xây dựng các công trình công cộng gắn với giải pháp trở thành nhà tránh lũ cộng đồng.

- Nhà ở: xây dựng nhà ở đạt tiêu chí 3 cứng, phát triển nhà ở đảm bảo đạt chất lượng từ bán kiên cố trở lên; phấn đấu giảm 51% tỷ lệ số lượng nhà đơn sơ hiện có2.

2. Biện pháp ứng phó

2.1. Trách nhiệm ứng phó với từng cấp độ rủi ro thiên tai

UBND cấp xã: Triển khai ứng phó với tất cả các cấp độ rủi ro thiên tai; có trách nhiệm báo cáo và đề nghị UBND cấp huyện hỗ trợ khi vượt quá năng lực chỉ huy và huy động nguồn lực tại địa phương.

UBND cấp huyện: Triển khai ứng phó với cấp độ rủi ro thiên tai cấp độ 1 xảy ra tại 2 xã trở lên và với tất cả các cấp độ rủi ro thiên tai vượt cấp độ 1; báo cáo và đề nghị UBND cấp tỉnh hỗ trợ khi vượt quá năng lực chỉ huy và huy động nguồn lực tại địa phương.

UBND tỉnh: Hỗ trợ UBND cấp huyện ứng phó với cấp độ rủi ro thiên tai cấp độ 1 nếu có đề nghị; triển khai ứng phó với tất cả các cấp độ rủi ro thiên tai vượt cấp độ 1; báo cáo, đề nghị Ban Chỉ đạo Trung ương PCTT và Ủy ban Quốc gia ứng phó sự cố, thiên tai và TKCN hỗ trợ khi vượt quá năng lực chỉ huy và huy động nguồn lực tại địa phương.

2.2 Công tác sơ tán dân về nơi an toàn

Căn cứ vào dự báo, cảnh báo của Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Tây Bắc, văn bản của Ban Chỉ huy PCTT&TKCN tỉnh chỉ đạo ứng phó với thiên tai, UBND các cấp, các sở, ban, ngành, đơn vị triển khai thực hiện:

- Kịp thời huy động lực lượng, phương tiện tại chỗ sơ tán người dân vùng ngập,lũ quét, vùng sạt lở đất đến nơi sơ tán an toàn.

- Tổ chức cung cấp lương thực, nhu yếu phẩm, nước sạch cho người dân nơi sơ tán và vùng ảnh hưởng.

- Huy động đội ngũ y sĩ, bác sĩ tại chỗ, phương tiện, thuốc men để sơ cấp cứu, chăm sóc sức khỏe cho người dân nơi sơ tán và vùng ảnh hưởng.

- Tổ chức các đoàn, đội tình nguyện cứu trợ dân sinh, vệ sinh môi trường và phòng chống dịch bệnh nơi sơ tán.

2.3. Thiết lập hệ thống thông tin liên lạc khẩn cấp

Các phương tiện thông tin, truyền thông tăng cường đưa tin về thiên tai cho chính quyền các cấp và nhân dân biết để chủ động phòng tránh, ứng phó.

Ưu tiên xử lý sự cố thông tin và duy trì thông tin liên lạc bằng tất cả các hệ thống tại UBND các cấp, Văn phòng thường trực Ban chỉ huy PCTT&TKCN các cấp, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh, Bộ Chỉ huy bộ đội Biên phòng, Công an tỉnh, các sở, ban, ngành liên quan; duy trì 24/24h nguồn điện ưu tiên và máy phát điện dự phòng của từng cơ quan, đơn vị.

Nếu các mạng Vinaphone, Mobifone, Viettel không liên lạc được thì dùng các máy thông tin di động vô tuyến sóng ngắn Codan; hoặc sử dụng mạng thông tin chuyên dùng Inmarsat để phục vụ.

Phối hợp sử dụng hệ thống thông tin nội bộ của Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh, Bộ Chỉ huy bộ đội Biên phòng, Công an tỉnh phục vụ chỉ huy ứng phó.

2.4. Triển khai công tác bảo đảm y tế

Thành lập và bố trí các đội y tế lưu động tại các địa phương để chăm sóc sức khỏe nhân dân.

- Các Bệnh viện Đa khoa, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật, Trung tâm y tế huyện phải bảo đảm cơ sở vật chất, phương tiện, trang thiết bị y tế, thuốc, hóa chất phục vụ khám chữa bệnh, cấp cứu, điều trị bệnh nhân trong và sau mưa lũ.

- Các đội cấp cứu lưu động phải có y sĩ, bác sĩ, thuốc, hóa chất trang thiết bị và phương tiện cần thiết để sơ cấp cứu ban đầu bệnh nhân nơi sơ tán.

- Trung tâm y tế cấp huyện phối hợp với các đơn vị liên quan sơ cấp cứu người bệnh, chăm sóc sức khỏe người dân, phòng chống dịch bệnh bùng phát.

- 204 trạm y tế xã phối hợp các đội y tế lưu động kiểm tra sức khỏe, sơ cấp cứu người dân, phòng chống dịch bệnh trên địa bàn.

2.5. Bảo đảm thoát nước đô thị

Tổ chức thực hiện thoát nước, chống ngập úng đô thị bao gồm:

- Nạo vét các tuyến cống, hố ga bảo đảm dòng chảy được thông suốt.

- Thu dọn cây cối, vật thải ở các tuyến mương để thông thoáng dòng chảy.

- Bố trí lực lượng, phương tiện, vật tư ở các tuyến mương, cống thoát nước để xử lý ngay sự cố.

- Lắp dựng biển báo, thanh chắn, đèn tín hiệu, bố trí người trực canh ở các vị trí ngập nước, sự cố bảo đảm an toàn cho người, phương tiện giao thông.

2.6. Cung cấp nước sạch cho dân cư

- Thực hiện phương án bảo vệ an toàn cho công trình cấp nước, các giếng khoan khai thác nước dưới đất, đường dẫn cấp nước đến khu dân cư.

- Kiểm tra, bảo vệ an toàn các tuyến ống dẫn nước và thiết bị đến tận nhà dân, bảo đảm cấp nước an toàn, liên tục. Đối với vùng ngập lũ, sạt lở, đường ống cấp nước bị sự cố, tổ chức lực lượng khắc phục ngay để cấp nước liên tục.

- Tổ chức vận hành nhà máy cấp nước theo quy trình, bảo đảm an toàn, tiết kiệm khi xảy ra mưa lũ, sạt lở đất.

- Khử trùng các giếng vùng ngập lũ.

2.7. Triển khai phương án ứng phó với thiên tai

2.7.1. Các công tác ứng phó mưa lớn, lũ quét

- Sơ tán người ra khỏi vùng ngập lụt, nơi ở không bảo đảm an toàn; đặc biệt đối với đối tượng dễ bị tổn thương.

- Di chuyển thuyền bè, phương tiện, vật nuôi thuỷ sản trên sông ra khỏi khu vực nguy hiểm.

- Thực hiện các biện pháp bảo vệ sản xuất: Thu hoạch lúa xanh nhà hơn già đồng, hoa màu, vật nuôi thủy sản; chằng chống chuồng trại, bảo vệ thực phẩm cho gia súc, gia cầm; bảo vệ giống lúa, giống cây trồng, công cụ sản xuất.

- Kiểm tra, phát hiện và xử lý sự cố công trình kè, đập dâng, hồ đập, cống, tràn, kênh mương; công trình trọng điểm về kinh tế - xã hội; công trình an ninh, quốc phòng bảo đảm an toàn.

- Cấm người, phương tiện đi lại khi giông lốc, ngập lụt,lũ, sạt lở đất. Tổ chức trạm bảo vệ, chốt kiểm soát ngăn chặn giao thông và hướng dẫn trú, tránh an toàn.

- Bảo đảm thông tin liên lạc đáp ứng yêu cầu chỉ đạo, chỉ huy phòng, chống thiên tai của UBND, Ban Chỉ huy PCTT&TKCN các cấp, các ngành trong mọi tình huống.

- Tìm kiếm cứu nạn, sơ cấp cứu người bị nạn trên sông, trên biển và đưa đến bệnh viện gần nhất. Các đội cấp cứu lưu động thực hiện nhiệm vụ bảo đảm tính mạng cho người bị thương.

- Hỗ trợ lương thực, thuốc chữa bệnh, nước uống và nhu yếu phẩm tại nơi bị chia cắt, ngập lụt sâu và nơi sơ tán;

- Bảo đảm an ninh, trật tự an toàn xã hội khu vực xảy ra mưa lớn, lũ quét, sạt lở đất;

2.7.2. Các công tác ứng phó hạn hán

- Tăng cường công tác dự báo về khô hạn, công tác truyền thông trên mọi phương tiện về tình hình khô hạn để nhân dân được biết, chủ động tham gia phòng chống khô hạn.

- Điều chỉnh cơ cấu cây trồng, vật nuôi, mùa vụ phù hợp với dự báo, cảnh báo và diễn biến của hạn hán.

- Sử dụng các giống lúa mới, hoa màu ngắn ngày, chịu khô hạn, có năng suất; trồng cây trồng cạn trên đất trồng lúa kém hiệu quả do thiếu nước tưới.

- Củng cố các tổ, đội thủy nông để quản lý, điều tiết nước tưới nội đồng.

- Theo dõi chặt chẽ tình hình khô hạn, sử dụng nguồn cấp bù thủy lợi phí, ngân sách dự phòng để thực hiện các giải pháp phòng chống hạn hán.

- Vận hành hợp lý các hồ chứa nước trong tỉnh, công trình cấp nước, ưu tiên cấp nước cho sinh hoạt; sử dụng nước tiết kiệm, tưới nước tự động, chống thất thoát nước.

- Ưu tiên cung cấp điện và nhiên liệu cho các trạm bơm chống khô hạn.

- Lập các bể trữ nước, đào ao...

2.8. Huy động nguồn lực cho công tác ứng phó thiên tai

Chủ tịch UBND các cấp quyết định huy động nguồn lực trên địa bàn để ứng phó thiên tai. Nguồn lực ứng phó thuộc các tổ chức, cơ quan, đơn vị các cấp trực tiếp quản lý bao gồm: nhân lực; vật tư, vật liệu, trang thiết bị, phương tiện, dụng cụ; nguyên liệu, nhiên liệu, hóa chất; hệ thống liên lạc; nước sạch, thuốc khử trùng nước; lương thực chống đói và nguồn kinh phí dự phòng.

Trường hợp thiên tai xảy ra nghiêm trọng, Ban Chỉ đạo Trung ương về Phòng chống thiên tai và Ủy ban Quốc gia ứng phó sự cố, thiên tai và tìm kiếm cứu nạn huy động nguồn lực của Trung ương đóng trên địa bàn hoặc của Ủy ban nhân dân tỉnh khác để hỗ trợ ứng phó.

3. Tổ chức khắc phục hậu quả, tái thiết sau thiên tai