Tiêu chuẩn Quốc gia TCVN 12714-9:2020 Cây giống các loài cây bản địa - Sồi phảng

TIÊU CHUẨN QUỐC GIA

TCVN 12714-9:2020

GIỐNG CÂY LÂM NGHIỆP - CÂY GIỐNG CÁC LOÀI CÂY BẢN ĐỊA
PHẦN 9: SỒI PHẢNG

Forest tree cultivar - Seedlings of native plants
Part 9: Lithocarpus fissus Champ ex Benth

Lời nói đầu

TCVN 12714-9: 2020 do Viện Nghiên cứu Lâm sinh - Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam biên soạn, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đề nghị, Tổng Cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng thẩm định, Bộ Khoa học và Công nghệ công bố.

Bộ TCVN 12714 Giống cây lâm nghiệp - Cây giống các loài cây bản địa gồm các phần sau:

- TCVN 12714-1: 2019: Giống cây lâm nghiệp - Cây giống các loài cây bản địa - Phần 1: Xoan ta

- TCVN 12714-2: 2019: Giống cây lâm nghiệp - Cây giống các loài cây bản địa - Phần 2: Mỡ

- TCVN 12714-3: 2019: Giống cây lâm nghiệp - Cây giống các loài cây bản địa - Phần 3: Vối thuốc

- TCVN 12714-4: 2019: Giống cây lâm nghiệp - Cây giống các loài cây bản địa - Phần 4: Sao đen

- TCVN 12714-5: 2020: Giống cây lâm nghiệp - Cây giống các loài cây bản địa - Phần 5: Trám trắng

- TCVN 12714-6: 2020: Giống cây lâm nghiệp - Cây giống các loài cây bản địa - Phần 6: Giổi xanh

- TCVN 12714-7: 2020: Giống cây lâm nghiệp - Cây giống các loài cây bản địa - Phần 7: Dầu rái

- TCVN 12714-8: 2020: Giống cây lâm nghiệp - Cây giống các loài cây bản địa - Phần 8: Lát hoa

- TCVN 12714-9: 2020: Giống cây lâm nghiệp - Cây giống các loài cây bản địa - Phần 9: Sồi phảng

GIỐNG CÂY LÂM NGHIỆP - CÂY GIỐNG CÁC LOÀI CÂY BẢN ĐỊA
PHẦN 9: SỒI PHẢNG

Forest free cultivar - Seedlings of native plants
Part 9: Lithocarpus fissus Champ ex Benth

1  Phạm vi áp dụng

Tiêu chuẩn này quy định yêu cầu về các chỉ tiêu chất lượng cây giống khi trồng rừng và phương pháp kiểm tra đối với cây giống Sồi phảng (Lithocarpus fissus Champ ex Benth) được nhân giống bằng phương pháp gieo hạt.

2  Thuật ngữ và định nghĩa

Trong tiêu chuẩn này sử dụng thuật ngữ và định nghĩa sau đây:

2.1

Cây giống (Seedlings)

Cây con được tạo ra từ hạt.

2.2

Cây trội (cây mẹ) (Plus tree)

Cây tốt nhất được tuyển chọn trong rừng tự nhiên, rừng trồng, cây trồng phân tán, rừng giống hoặc vườn giống được sử dụng để lấy vật liệu nhân giống.

2.3

Lâm phần tuyển chọn (Selected seed stand)

Khu rừng tự nhiên hoặc rừng trồng có chất lượng trên mức trung bình, được chọn để cung cấp giống tạm thời cho sản xuất, nhưng chưa được tác động bằng các biện pháp kỹ thuật lâm sinh hoặc chưa qua đánh giá để công nhận là rừng giống chuyển hoá.

2.4

Lô cây giống (Seedling lot)

Các cây giống được sản xuất cùng một đợt theo cùng một phương pháp.

2.5

Lô hạt giống (Seedlot)

Hạt giống thu từ một nguồn giống nhất định (lâm phần tuyển chọn, rừng giống, vườn giống, cây trội hoặc xuất xứ được công nhận) trong một vụ thu hoạch.

2.6

Nguồn giống (Seed source)

Nơi cung cấp vật liệu nhân giống bao gồm: lâm phần tuyển chọn, rừng giống chuyển hóa, rừng giống trồng, vườn giống, cây trội và vườn cây đầu dòng.

2.7

Rừng giống trồng (Seed production area)

Rừng giống được trồng bằng cây gieo ươm từ hạt thu hái từ cây trội và trồng không theo sơ đồ.

2.8

Rừng giống chuyển hóa (Seed stand)

Rừng giống được chọn từ những lâm phần tốt nhất trong rừng tự nhiên hoặc rừng trồng được tác động bằng các biện pháp kỹ thuật lâm sinh theo quy định để lấy giống.

2.9

Vườn giống (Seed orchard)

Vườn được trồng theo sơ đồ nhất định từ các dòng vô tính (vườn giống vô tính) hoặc từ hạt của cây mẹ (Vườn giống hữu tính) đã được tuyển chọn và công nhận.

3  Yêu cầu kỹ thuật

Yêu cầu kỹ thuật các chỉ tiêu chất lượng của cây giống được quy định trong Bảng 1.

Bảng 1 - Yêu cầu kỹ thuật cây giống Sồi phảng

CHÚ THÍCH: Kỹ thuật nhân giống Sồi phảng bằng hạt (Lithocarpus fissus Champ ex Benth) tham khảo Phụ lục A.

4  Phương pháp kiểm tra

4.1  Thời điểm kiểm tra

Khi xuất vườn.

4.2  Phương pháp kiểm tra các chỉ tiêu chất lượng của cây giống

Phương pháp kiểm tra các chỉ tiêu chất lượng của cây giống được quy định trong Bảng 2.

Bảng 2 - Phương pháp kiểm tra và lấy mẫu kiểm tra chất lượng cây giống Sồi phảng

4.3  Kết luận kiểm tra

Lô giống đạt yêu cầu kỹ thuật, khi 100 % mẫu kiểm tra phù hợp với quy định tại Bảng 1.

5  Tài liệu kèm theo cây giống

Tài liệu kèm theo cây giống gồm các thông tin sau:

- Tên và địa chỉ cơ sở sản xuất;

- Tên giống, tuổi, các chỉ tiêu chất lượng chính;

- Mã hiệu nguồn giống;

- Mã hiệu lô hạt giống;

- Số lượng cây;

- Ngày xuất vườn và thời gian sử dụng;

6. Yêu cầu vận chuyển

Cây con trong khi vận chuyển phải đảm bảo thoáng mát, không bị dập, gãy, không bị vỡ bầu;

Phụ lục A

(Tham khảo)

Hướng dẫn kỹ thuật nhân giống Sồi phảng bằng hạt

A.1  Nguồn giống

A.1.1 Nguồn gốc hạt giống

Hạt giống thu từ nguồn giống được công nhận hoặc từ cây mẹ được chọn lọc từ các lâm phần có địa chỉ rõ ràng.

A.1.2 Tiêu chuẩn cây mẹ lấy giống

Cây mẹ lấy giống phải là cây sinh trưởng tốt, thân thẳng, tán rộng, đều và không bị sâu bệnh, đã có từ 2 vụ quả trở lên ở tuổi thành thục sinh sản có D_1.3 ≥ 20 cm, Hvn ≥ 15 m

A.2  Kỹ thuật xử lý hạt giống

A.2.1 Thời điểm thích hợp để gieo hạt là vụ thu. Có thể gieo vào vụ xuân.

A.2.2 Ngâm hạt trong nước lã từ 5 giờ đến 7 giờ, vớt ra để ráo nước, sau đó ngâm hạt giống vào dung dịch thuốc chống nấm Viben C nồng độ 1 % thời gian 10 phút sau đó vớt ra rửa sạch để ráo rồi đem gieo lên luống cát.

A.3  Kỹ thuật gieo hạt

A.3.1 Chuẩn bị luống gieo hạt

- Luống được làm từ cát rộng 1 m, cao 10 cm, dài từ 5 m đến 10 m, khoảng cách giữa các luống được tạo thành rãnh. Rãnh rộng từ 40 cm đến 50 cm.

- Cát dùng làm luống được sàng loại bỏ hết các tạp vật và san cho phẳng.

A.3.1 Chuẩn bị luống xếp bầu

- Luống rộng 1 m, cao từ 3 cm đến 5 cm, dài từ 5 m đến 10 m, rãnh luống rộng từ 40 cm đến 50 cm.

- Đất trên mặt luống phải được loại bỏ cỏ, các tạp vật và san cho phẳng.

A.3.2 Kỹ thuật tạo bầu

- Hỗn hợp thành phần ruột bầu được trộn đều gồm: đất tầng mặt thịt nhẹ, 89% + 10% phân chuồng hoai + 1% phân NPK (5:10:3), được đóng vào túi bầu P.E, kích thước bầu: đường kính bầu tối thiểu là 13 cm, chiều cao bầu tối thiểu là 16 cm. Bầu có đáy, đục lỗ xung quanh, bảo đảm độ bền để khi đóng bầu, trong quá trình chăm sóc cây trong vườn cũng như khi vận chuyển cây không bị hư hỏng. Bầu đóng xong được xếp thành luống rộng từ 0,8 m đến 1m, mặt bầu phẳng, lấp đắt xung quanh 2/3 bầu, chú ý lấp đất bột vào các khe hở giữ các bầu, các luống bầu cách nhau từ 40 cm đến 60 cm để thuận tiện cho việc đi lại chăm sóc cây con và thoát nước.

- Bầu được xếp thành hàng sát nhau trên luống. Mép luống phải đắp bờ cao ít nhất 2/3 thân bầu xung quanh luống để giữ bầu không bị nghiêng ngả.

A.3.3 Kỹ thuật gieo hạt giống

- Hạt giống sau khi xử lý được gieo đều trên mặt luống cự li giữa các hạt khoảng 1 cm. Lắp cát sâu khoảng 1 cm. Hàng ngày dùng ô roa tưới đều, nhẹ, đủ ẩm.

- Trước khi gieo hạt, luống cát phải được tưới nước ẩm và cần xử lý chống nấm, phun thuốc chống nấm, nồng độ, liều lượng theo quy định ghi trên bao bì sản phẩm.

- Sau khi hạt nảy mầm (thường sau 15 ngày) thì tiến hành cấy cây con vào bầu. Khi cây con nhô lên khỏi mặt luống và mỗi cây được 2 cặp lá mầm thì tiến hành cấy cây con vào bầu, dùng dụng cụ cứng và nhọn bứng cây con cấy vào bầu, cây bứng lên được cấy ngay không được để cây qua đêm, tránh để bị đứt rễ, dập và gẫy ngang thân.

- Tạo một lỗ ở giữa bầu, sâu từ 1 cm đến 1,5 cm, cây con được đặt vào giữa bầu và lấp đất lại. Chỉ cấy cây con vào những ngày râm mát.

A.4  Kỹ thuật chăm sóc cây con

A.4.1 Tưới nước đủ ẩm cho cây vào buổi sáng sớm và chiều mát. Số lần tưới, lượng nước tưới tuỳ thuộc vào điều kiện thời tiết và tình hình sinh trưởng của cây con. Về nguyên tắc phải luôn luôn giữ độ ẩm của đất trong bầu, tạo điều kiện cho cây sinh trưởng bình thường. Bình quân lượng nước cho mỗi lần tưới là từ 3 lít đến 4 lít/m².

A.4.2 Sau khi cấy cây từ 3 ngày đến 5 ngày tiến hành kiểm tra, cây nào chết phải cấy dặm ngay, đảm bảo mỗi bầu có một cây sinh trưởng và phát triển tốt. Chú ý đề phòng nấm bệnh và con trùng phá hoại cây mầm.

A.4.3 Ngay sau khi cấy cây vào bầu phải che bóng. Tháng thứ nhất che bóng cho cây khoảng 50 % đến 75 % ánh sáng trực xạ, tháng thứ hai che bóng 30 % ánh sáng trực xạ, tháng thứ ba che bóng từ 10 % đến 20 % ánh sáng trực xạ, các tháng cuối dỡ bỏ dàn che hoàn toàn.

A.4.4 Định kỳ đảo bầu 3 tháng 1 lần tính từ khi cây con được cấy vào bầu. Khi cành, lá cây con đan vào nhau thì phải giãn bầu kết hợp với đảo bầu.

A.4.5 Định kỳ 20 ngày/1 lần làm cỏ phá váng và kiểm tra sâu bệnh hại. Khi cây cao 10 cm đến 12 cm, có thể bón thêm phân NPK (5:10:3) bằng cách pha tỷ lệ 0,2 kg hòa vào 10 lít nước, tưới đều cho 3m² đến 4 m2 và cách từ 10 ngày đến 15 ngày tưới 1 lần tùy theo mức độ sinh trưởng tốt, xấu của cây con để quyết định số lần tưới. Ngừng tưới phân trước khi xuất vườn 1 tháng đến 2 tháng. Khi phát hiện có sâu cuốn lá thì dùng thuốc bảo vệ thực vật phun trên mặt luống, nồng độ, liều lượng theo quy định ghi trên bao bì sản phẩm.

A.4.6 Đảo bầu lần cuối trước khi trồng từ 2 tuần đến 3 tuần.

Thư mục tài liệu tham khảo

[1]. Công ty Giống và phục vụ trồng rừng, 1995. Sổ tay kỹ thuật hạt giống và gieo ươm một số loài cây rừng, Nxb Nông nghiệp.

[2]. Danh mục giống cây lâm nghiệp phải áp dụng tiêu chuẩn ngành ban hành kèm theo Quyết định số 15/2005/QĐ-BNN ngày 15/3/2007 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

[3]. Lê Minh Cường, 2016. Nghiên cứu một số đặc điểm sinh học và kỹ thuật trồng rừng sồi phảng (Lithocarpus fisuss Champ. Ex Benth) phục vụ sản xuất gỗ lớn ở vùng trung tâm và Đông Bắc bộ. Luận án tiến sỹ, Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam.

[4]. Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam, 2010. Kỹ thuật trồng rừng một số loài cây lấy gỗ. NXB Nông nghiệp.