Pháp lý doanh nghiệp 
Trả lời:
1. Thiệt thòi của người mua nhà khi không được nhận hóa đơn
Thuế giá trị gia tăng - VAT (GTGT) là một loại thuế gián thu, được cộng vào giá bán hàng hóa, dịch vụ và do người tiêu dùng trả khi sử dụng sản phẩm, dịch vụ đó. Mặc dù người tiêu dùng mới chính là người chi trả thuế GTGT, nhưng người trực tiếp thực hiện nghĩa vụ đóng thuế với Nhà nước lại là đơn vị sản xuất, kinh doanh do trong giá bán hàng hóa, dịch vụ có cả thuế GTGT
Theo quy định, với các giao dịch mua, bán hàng hóa, sử dụng dịch vụ có giá trị từ 200 nghìn đồng trở lên, cá nhân, doanh nghiệp kinh doanh phải có trách nhiệm xuất hóa đơn GTGT (hóa đơn) cho người mua.
Nếu người mua không nhận được hóa đơn GTGT, thì đơn vị cung cấp hàng hóa, dịch vụ dễ dàng ăn chặn thuế GTGT, bằng cách coi như chưa từng có giao dịch này. Cuối cùng, người mua chịu thiệt thòi vì nhiều trường hợp yêu cầu người mua phải thanh toán thêm 10% thì mới có hóa đơn GTGT.
Người mua cần được tuyên truyền để hiểu rõ hóa đơn GTGT vừa góp phần giúp Nhà nước giám sát và thu thuế, vừa để bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình.
2. Chủ đầu tư có phải xuất hóa đơn khi thu tiền theo tiến độ?
Thời điểm xuất hóa đơn
Đối tượng chịu thuế GTGT là hàng hoá, dịch vụ dùng cho sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng ở Việt Nam (bao gồm cả hàng hóa, dịch vụ mua của tổ chức, cá nhân ở nước ngoài), trừ các đối tượng không chịu thuế GTGT.
Về thời điểm xuất hóa đơn trong xây dựng, theo khoản 2 Điều 16 Thông tư 39/2014/TT-BTC quy định:
“Ngày lập hóa đơn đối với xây dựng, lắp đặt là thời điểm nghiệm thu, bàn giao công trình, hạng mục công trình, khối lượng xây dựng, lắp đặt hoàn thành, không phân biệt đã thu được tiền hay chưa thu được tiền.
Trường hợp giao hàng nhiều lần hoặc bàn giao từng hạng mục, công đoạn dịch vụ thì mỗi lần giao hàng hoặc bàn giao đều phải lập hóa đơn cho khối lượng, giá trị hàng hóa, dịch vụ được giao tương ứng.
Trường hợp tổ chức kinh doanh bất động sản, xây dựng cơ sở hạ tầng, xây dựng nhà để bán, chuyển nhượng có thực hiện thu tiền theo tiến độ thực hiện dự án hoặc tiến độ thu tiền ghi trong hợp đồng thì ngày lập hóa đơn là ngày thu tiền.”
Thời điểm xác định thuế GTGT
Theo khoản 5 điều 8 Thông tư 219/2013/TT-BTC quy định: "5. Đối với xây dựng, lắp đặt, bao gồm cả đóng tàu, là thời điểm nghiệm thu, bàn giao công trình, hạng mục công trình, khối lượng xây dựng, lắp đặt hoàn thành, không phân biệt đã thu được tiền hay chưa thu được tiền."
Vậy, nếu chủ đầu tư không xuất hóa đơn giá trị gia tăng cho người mua khi đã thanh toán tiền theo tiến độ hợp đồng thì là vi phạm pháp luật.
Chế tài xử phạt được quy định tại Nghị định 125/2020/NĐ-CP, cụ thể tại điểm a khoản 2 và khoản 5 Điều 24 quy định về Xử phạt hành vi vi phạm quy định về lập hóa đơn khi bán hàng hóa, dịch vụ cụ thể như sau:
“2. Phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1.500.000 đồng đối với một trong các hành vi sau đây:
a) Không lập hóa đơn tổng hợp theo quy định của pháp luật về hóa đơn bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ;
[...]
5. Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với hành vi không lập hóa đơn khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ cho người mua theo quy định, trừ hành vi quy định tại điểm b khoản 2 Điều này.”
Nếu hành vi này nhằm để trốn thuế thì còn bị xử lý về hành vi trốn thuế theo Điều 17 Nghị định này với mức tiền phạt bằng từ 1 đến 03 lần số tiền trốn thuế, nếu nghiêm trọng còn bị xử lý hình sự theo quy định của Bộ luật Hình sự hiện hành.
3. Giá bán nhà đã bao gồm thuế GTGT hay chưa?
Khi rao bán, hay ký hợp đồng, nếu chủ đầu tư không ghi rõ giá đã bao gồm VAT hay không, thì người mua có thiệt thòi không? Nếu xảy ra tranh chấp, thì ai đúng ai sai?
Theo quy định tại Nghị định 76/2015/NĐ-CP Quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Kinh doanh bất động sản hiện hành thì “Giá bán nhà, công trình xây dựng đã bao gồm giá trị quyền sử dụng đất, thuế VAT (nếu bên bán thuộc diện phải nộp thuế VAT)”.
Vậy theo quy định trên, bắt buộc trong hợp đồng mua bán nhà, công trình xây dựng có sẵn hoặc hình thành trong tương lai thì giá phải bao gồm thuế GTGT.
Trường hợp các bên có tranh chấp về nội dung của hợp đồng này thì hai bên cùng bàn bạc giải quyết thông qua thương lượng. Trong trường hợp các bên không thương lượng được thì thống nhất chọn Tòa án hoặc trọng tài giải quyết theo quy định của pháp luật.
Trên đây là nội dung tư vấn dựa trên những thông tin mà luật sư đã nhận được. Nếu còn bất kỳ thắc mắc nào liên quan, vui lòng liên hệ 19006192 để được hỗ trợ kịp thời. Xin cảm ơn!
