10 triệu chứng HIV thường gặp và hướng điều trị

1. Thông tin chung về HIV

1.1 HIV là gì?

HIV - AIDS - SIDA là tên đầy đủ của căn bệnh mà gây ra bởi một loại virus làm yếu đi hệ miễn dịch trong cơ thể người.

HIV là từ viết tắt chữ cái đầu của cụm từ Human Immunodeficiency Virus

AIDS là viết tắt chữ cái đầu của cụm từ Acquired Immunodeficiency Syndrome

SIDA là từ tiếng Pháp Syndrome d'immunodéficience Acquise. Tuy nhiên, thuật ngữ này bị trùng với các tổ chức và một số địa danh nên về sau chỉ thống nhất cùng HIV/ AIDS.

AIDS chính là giai đoạn cuối của bệnh HIV. HIV được chia làm 2 loại: HIV tuýp 1 và HIV tuýp 2.

1.2 Con đường lây nhiễm HIV

HIV lây nhiễm thông qua 3 đường: Đường tình dục, đường máu và đường từ mẹ sang con.

Đường tình dục

Virus gây HIV xuất hiện nhiều ở chất sinh dục. Khi hoạt động tình dục, máu chứa virus gây HIV xâm nhập vào chất sinh dục và truyền thẳng đến đối tượng nhiễm mới qua cơ quan sinh dục. Ở nữ, bộ phận dẫn truyền là các vết xước ở âm đạo. Ở nam, bộ phận dẫn truyền là lỗ tinh hoàn và vùng da ở quy đầu.

Để tránh việc mắc HIV qua đường tình dục cần xác định rõ:

• Đối tượng quan hệ tình dục có đang mắc bệnh HIV hay không

• Không quan hệ tình dục bừa bãi để tránh nhiễm chéo.

• Bôi Nonoxynol 9 (Menfagol) lên bao cao su hoặc bỏ vào bao cao su (dạng viên) để bảo đảm hoạt động tình dục an toàn.

Đường máu

Người nhiễm HIV qua đường máu thường gặp như: tiêm chích ma tuý, dùng kim tiêm chung với người bệnh hay các vật dụng dính máu như dao cạo, kiềm cắt da, móng hay thậm chí và các dụng sắc nhọn.

Để phòng ngừa lây nhiễm qua đường máu cần:

• Vệ sinh tất cả các dụng cụ bằng cồn và dung dịch y tế cô đặc.

• Dùng dụng cụ bảo hộ có xử lý tiệt trùng ở nơi có vết thương hở hoặc huyết tương của người nhiễm.

• Không dùng chung các dụng cụ dễ gây trầy xước da như: dao cạo, kiềm, băng gạc,…

Đường mẹ sang con

Chuyên gia khuyến cáo không nên mang thai khi mẹ đã nhiễm HIV bởi tỉ lệ truyền HIV từ mẹ sang con lên đến 30%. Khi đã mang thai cần đến bác sĩ chuyên khoa để được hướng dẫn xét nghiệm, theo dõi định kỳ, sử dụng thuốc uống dự phòng và các biện pháp an toàn.

HIV hoàn toàn không bị lây nhiễm đối với các trường hợp:

• Ăn, uống và dùng chung đồ dùng sinh hoạt

• Côn trùng cắn, đốt

• Tiếp xúc cơ thể hoặc hôn

• Dùng chung toilet, khăn tắm

1.3 Các giai đoạn HIV

HIV có 4 giai đoạn: cấp tính, sơ nhiễm, cận AIDS và giai đoạn AIDS. Các giai đoạn kéo dài nhanh hay chậm phụ thuộc vào tốc độ lây nhiễm của virus và thể trạng thể chất cũng như tinh thần của người nhiễm.

Giai đoạn cấp tính

Đây là giai đoạn sớm nhất của HIV diễn ra từ 2-4 tuần hoặc 1-2 tháng kể từ khi virus xâm nhập và phá bức tường miễn dịch của cơ thể. Giai đoạn này kéo dài 5-10 năm, từ 2-3 tháng mắc phải mới cho ra kết quả dương tính khi xét nghiệm.

Ở giai đoạn này, virus tăng lên nhanh chóng và bắt đầu tấn công để làm suy yếu hệ miễn dịch cơ thể.

Giai đoạn tiềm ẩn

Đây là giai đoạn xảy ra từ sau một tháng kéo dài đến vài năm tuỳ đối tượng mắc phải. Ở giai đoạn này, virus nhiễm bệnh hầu như chỉ trú ngụ trong máu và các tế bào cơ thể mà không phá vỡ hay tấn công hệ miễn dịch.

Virus bị kẹt trong các tế bào để tập trung sinh sôi, phát triển mạnh gây ra viêm hạch bạch huyết và dần chuyển sang giai đoạn mãn tính. Đó cũng là lý do HIV khó được phát hiện ở giai đoạn này và việc chữa trị sớm ở giai đoạn 2 là cực trì quan trọng.

Giai đoạn cận AIDS

Khi có các biểu hiện như nhạy cảm với bệnh vặt, mệt mỏi kéo dài, cơ thể đau nhức dữ dội là lúc cơ thể tiến vào giai đoạn 3 của HIV -cận AIDS.

Khi virus đã phát triển mạnh và có số lượng lớn chúng tiếp tục gây áp lực lên hệ miễn dịch làm cơ thể suy yếu một cách rõ rệt và nhạy cảm với các bệnh như viêm amidan, viêm họng, viêm xoang, ngứa, nổi ban,…Các biểu hiện và bệnh này lặp lại và kéo dài từ vài tháng đến vài năm. Sự tiếp diễn này báo động lên hệ miễn dịch và dần chuyển cơ thể vào giai đoạn cuối HIV.

Giai đoạn cuối AIDS

Ở giai đoạn này, hệ miễn dịch đã không còn phản kháng với virus. Giai đoạn này bệnh diễn biến rất nhanh, các loại thuốc điều trị đều không có tác dụng điều trị mà chỉ kéo dài tuổi thọ cho người bệnh. Người bệnh rất dễ mắc các mầm bệnh, sụt cân nhanh chóng và dẫn đến tử vong.

2. 10 triệu chứng HIV thường gặp

Sốt, ngứa ngáy toàn thân 

Ở giai đoạn cấp tính, thường người nhiễm có thể bị sốt từ 38-0 độ trong suốt 1-2 tuần kèm theo ói và đổ mồ hôi lạnh toàn thân.Ngứa ngáy toàn thân thường xuyên đến viêm loét sảy ra ở bệnh nhân nhiễm HIV trong các giai đoạn. Nếu phát hiện hình trạng này cần nhanh chóng đến bệnh viện để có những chẩn đoán chính xác

Sưng hạch bạch huyết

Sưng hạch bạch huyết hay còn gọi ngắn là hạch, hay xuất hiện ở cổ, nách và sau vành tai. Hiện tượng này xuất hiện do nhiệt độ cơ thể cao của việc biến đổi hormone. 35% người nhiễm HIV mắc tình trạng sưng hạch bạch huyết không có lý do. Khi có triệu chứng trên, người bệnh không được chủ quan mà hãy kiểm tra y tế sớm nhất.

Sụt cân nhanh chóng

Sụt cân là tình trạng phổ biến có bệnh nhân nhiễm HIV do tình trạng suy nhược cơ thể kéo dài. Có đến 38% người nhiễm gặp tình trạng này, 11% có thể tử vong nhanh chóng nếu sụt cân kéo dài.

Kinh nguyệt không đều ở nữ

Thường bệnh nhân nhiễm HIV sẽ mắc ung thư buồng trứng và kinh nguyệt bất thường mà biểu hiện là kinh nguyệt ít, kinh ra không đều, xuất hiện chất nhầy trắng đục và có mùi hôi, mất kinh, đau rát âm đạo,... Nếu nghi ngờ, cần thăm khám kịp thời để chữa trị hiệu quả nhất.

Lở loét miệng

virus Herpes simplex là nguyên nhân gây ra lỡ loét miệng trong đó có Herpes simplex. Những vết loét này có thể kèm theo mụn nước, huyết tương thậm chí nổi hạch trong khoang miệng. Các mụn nước vỡ ra có mùi hôi tanh gây khó chịu trong ăn uống, thậm chí khó khăn trong việc nuốt nước bọt.

Tiêu chảy

Khác với tiêu chảy thông thường, tiêu chảy ở người nhiễm HIV xảy ra do người bệnh bị nhiễm trùng đường ruột. Tiêu chảy không liên tục như thông thường mà đôi khi chỉ xảy ra 1-2 lần/ngày hoặc 2,3 ngày mới xuất hiện kèm phân có máu.

Người nhiễm khi bị tiêu chảy có thể kèm theo triệu chứng phụ như đau nhức lưng, khớp, viêm họng, đổ mồ hôi lạnh ban đêm,...Đối với các giai đoạn 2,3 hoặc giai đoạn cuối, tiêu chảy có thẻ kéo dài đến vài tháng gây trở ngại đến ăn uống và sinh hoạt.

Mệt mỏi, buồn nôn

Giống như sốt, nổi hạch, phát ban thì mệt mỏi, buồn nôn xuất hiện ngay từ giai đoạn một cách mơ hồ và khó nhận biết so với các bệnh thông thường. Khi gặp biểu hiện mệt mỏi, buồn nôn kéo dài, cộng thêm các yếu tố tình dục hoặc hoạt động không lành mạnh cần xét nghiệm và điều trị ngay.

Cảm lạnh và hay đổ mồ hôi đêm

Một khi virus HIV xâm nhập vào cơ thể và bẻ gãy hệ miễn dịch là cơ hội cho các bệnh hô hấp xuất hiện đầu tiên. Huyết thanh trong cơ thể chuyển đổi kéo theo biến đổi về nhiệt độ cơ thể. Đặc biệt cảm lạnh và đổ mồ hôi đêm sẽ kéo dài từ 1-2 tháng. Các triệu chứng kèm theo như sốt, sổ mũi, đau họng không khác gì cảm cúm thông thường.

Sưng, đau tinh hoàn và nấm âm đạo

Sau khi lây nhiễm HIV qua đường tình dục, vùng âm đạo ở nữ sẽ đau, buốt, thậm chí bị nhiễm trùng. Vùng tinh hoàn ở nam có hiện hiện đau, sưng và viêm mào tinh. Nếu thấy những biểu hiện như trên sau khi hoạt động tình dục, hãy xét nghiệm để loại trừ khả năng nhiễm HIV.

Đau nhức xương khớp

Có đến 53% người nhiễm HIV bị tình trạng đau nhức khớp mãn tính kéo dài 6 tháng đến 1 năm. Đau nhức xương khớp thường xảy ra ở lưng, gối và vùng gáy do virus xâm nhập vào các chất lỏng ở khớp. Ngoài ra, chúng còn xâm nhập và chi phối hoạt động hệ thần kinh - Bộ não điều khiển toàn bộ hoạt động của hệ cơ, xương, khớp.

3. Hướng dẫn điều trị HIV theo hướng dẫn của Bộ Y tế 

Một số trường hợp có nguy cơ cao nhiễm HIV cần xét nghiệm:

• Trẻ sinh từ mẹ đã nhiễm HIV

• Nam quan hệ tình dục đồng giới

• Sử dụng ma tuý

• Người bán dâm

• Người chuyển giới

• Người có bệnh nền liên quan đến đường tình dục

• Người mắc virus viêm gan C

• Phụ nữ mang thai

• Người phơi nhiễm HIV

ARV (Antiretroviral - thuốc kháng retro virus) có khả năng giảm 97% nguy cơ nhiễm HIV qua đường tình dục và giảm 74% qua đường tiêm, chích khi tuân thủ điều trị.

Theo quyết định Số 5968/QĐ-BYT 2021 hướng dẫn điều trị và chăm sóc HIV/AIDS các đối tượng và thời điểm điều trị ARV cần lưu ý dưới đây: