Thành phần kinh tế là gì? Việt Nam có những thành phần kinh tế nào?

Trong một nền kinh tế sẽ bao gồm nhiều thành phần kinh tế khác nhau. Vậy hãy cùng LuatVietnam tìm hiểu xem thành phần kinh tế là gì và Việt Nam gồm những thành phần kinh tế nào qua bài viết bên dưới!

1. Thành phần kinh tế là gì? Ví dụ

Thành phần kinh tế là khu vực kinh tế, là kiểu quan hệ kinh tế đặc trưng bởi các hình thức sở hữu nhất định về tư liệu sản xuất. Các thành phần kinh tế tồn tại và phát triển chặt chẽ với nhau để tạo thành một nền kinh tế thống nhất nhiều thành phần.

Ví dụ:

• Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (Kinh tế nhà nước)

• Công ty Cổ phần truyền thông Luật Việt Nam (Kinh tế tư nhân)

2. Các thành phần kinh tế tại Việt Nam hiện nay

Tùy vào từng thời kỳ và từng giai đoạn lịch sử thì nhà nước Việt Nam đã xác định các thành phần kinh tế khác nhau với các vai trò riêng. Hiến pháp năm 2013 đã nêu rõ Việt Nam là nước có nền kinh tế thị trường nhiều thành phần định hướng xã hội chủ nghĩa.

Căn cứ vào điều kiện của Việt Nam hiện nay, Đảng và nhà nước đã xác định các thành phần kinh tế bao gồm: kinh tế nhà nước, kinh tế tập thể, kinh tế tư nhân và kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài.

2.1 Kinh tế nhà nước

Kinh tế nhà nước bao gồm:

- Doanh nghiệp mà trong đó nhà nước sở hữu 100% vốn điều lệ hoặc nắm phần lớn cổ phần, vốn góp;

- Phi doanh nghiệp, bao gồm đất đai, ngân sách, tài nguyên thiên nhiên, dự trữ quốc gia,...

Kinh tế nhà nước mang đặc điểm là thành phần kinh tế thuộc sở hữu nhà nước hoặc sở hữu toàn dân nếu được nhà nước giao quyền sở hữu.

Ví dụ:

- Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam

- Tập đoàn Điện lực Việt Nam

- Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam

- Tập đoàn Bưu chính viễn thông Việt Nam

- …

2.2 Kinh tế tập thể

Kinh tế tập thể là thành phần kinh tế mang tính nửa xã hội chủ nghĩa, thành phần này dựa trên cơ sở hợp tác đôi bên cùng có lợi giữa nhân dân lao động tại địa phương. Theo đó, người dân góp sức, tài sản, tư liệu sản xuất, họ cùng nhau sản xuất, vận hành, quản lý nguồn cung cầu cho sản phẩm của mình.

Thành phần kinh tế tập thế tồn tại dưới 3 hình thức chủ yếu:

- Tổ hợp tác

- Hợp tác xã

- Liên hợp tác xã

Trong đó hình thức hợp tác xã được xem là hình thức phổ biến và nòng cốt của kinh tế tập thể.

Nhà nước luôn tạo mọi điều kiện để phát triển kinh tế tập thể qua các chính sách, cơ chế hỗ trợ các tổ hợp tác, hợp tác xã về nhân lực, nguồn vốn hay các điều kiện kỹ thuật tiên tiến. Việc hỗ trợ này giúp thúc đẩy kinh tế tập thể, qua đó giúp đỡ bà con có thêm việc làm và góp phần giảm tỷ lệ hộ nghèo trên cả nước.

2.3. Kinh tế tư nhân

Kinh tế tư nhân là thành phần kinh tế mà cá nhân hay một tổ chức tư nhân sở hữu về tư liệu sản xuất nhằm mục đích lợi nhuận.

Kinh tế tư nhân được đánh giá là thành phần kinh tế quan trọng trong sự phát triển của nền kinh tế thị trường. Song song với kinh tế nhà nước, kinh tế tập thể thì kinh tế tư nhân luôn được nhà nước quan tâm và chú trọng. Trong hành trình hơn 30 năm hồi phục nền kinh tế, kinh tế tư nhân luôn là một phần không thể thiếu, giúp thúc đẩy mạnh mẽ nền kinh tế Việt Nam.

Các doanh nghiệp kinh tế tư nhân càng ngày càng phát triển vững mạnh và trở thành các tập đoàn lớn như:

- Công ty TNHH sản xuất và kinh doanh Vinfast

- Công ty Cổ phần Thép Hòa phát

- Công ty Vàng bạc đá quý Doji

- Công ty Cổ phần Thế giới Di động

- ...

2.4. Kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài

Kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài là thành phần kinh tế với mục tiêu sinh lợi nhuận mà một nhà đầu tư ở nước ngoài đầu tư 100% vốn hoặc một phần vốn vào hoạt động sản xuất tại nước sở tại.

Kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài gồm 3 hình thức:

- Các doanh nghiệp 100% vốn đầu tư từ nước ngoài

- Các doanh nghiệp liên doanh

- Các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài

Một số doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài nổi bật phải kể đến có:

- Công ty TNHH Samsung Electronics Việt Nam

- Công ty TNHH Quốc tế Unilever Việt Nam

- Công ty Honda Việt Nam

- Công ty TNHH LG Electronics Việt Nam

- ...

3. Thành phần kinh tế nào là quan trọng nhất? 

Các thành phần kinh tế đều có vai trò và nhiệm vụ khác nhau, các thành phần kinh tế phát triển trong mối quan hệ vừa hỗ trợ vừa cạnh tranh nhau.

Theo tinh thần của Đại hội XII, Đảng ta xác định: “Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa Việt Nam có nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế, trong đó kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo, kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng của nền kinh tế; các chủ thể thuộc các thành phần kinh tế bình đẳng, hợp tác và cạnh tranh theo pháp luật”

Đảng cũng nhận định tại đại hội X rằng “Kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo, là lực lượng vật chất quan trọng để nhà nước định hướng điều tiết nền kinh tế ....”. Theo định hướng phát triển kinh tế đi cùng lợi ích của nhân dân, kinh tế nhà nước với vai trò dẫn dắt, điều tiết, thúc đẩy kinh tế được ưu tiên nắm giữ lĩnh vực then chốt, trọng điểm về an ninh-quốc phòng, hàng không, hạ tầng, an sinh xã hội,..

Song song với vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước, kinh tế tư nhân lại là động lực để thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế nước ta. Bên cạnh những đóng góp mà các thành phần kinh tế khác mang lại, Đảng ta vẫn tiếp tục đánh giá cao vai trò của kinh tế tư nhân đối với sự phát triển kinh tế của nước ta hiện nay.

Vì là thành phần mà mỗi cá thể đều có thể tham gia kinh doanh, sản xuất nên dù đã trải qua rất nhiều giai đoạn lịch sử, nhưng kinh tế tư nhân vẫn tồn tại bền bỉ. Đến nay, mô hình kinh doanh tư nhân trải dài từ vùng nông thôn đến thành thị, khơi dậy được khát khao khởi nghiệp, làm giàu của những người trẻ.

So với giai đoạn 2012-2015, thì đến thời điểm hiện tại kinh tế tư nhân đã dần được phục hồi và có những chuyển biến tích cực về cả số lượng và chất lượng. Các doanh nghiệp tư nhân lớn mạnh không chỉ ở Việt Nam là hướng đến tầm cỡ quốc tế. Hằng năm, kinh tế tư nhân đóng góp hơn 40% cho GDP cả nước, hỗ trợ nhà nước giải quyết vấn đề việc làm cho người dân tại địa phương.

Khác với các doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp tư nhân đòi hỏi nhiều hơn sự đột phá, phát triển mới để có thể tồn tại trên thị trường kinh tế khốc liệt. Chính điều này đã giúp cho các doanh nghiệp tư nhân luôn linh hoạt thay đổi trước sự biến đổi của thị trường. Từ đó thấy rõ vai trò của kinh tế tư nhân trong thời đại khoa học - công nghệ đang dần chiếm ưu thế.

Phát triển kinh tế tư nhân hiệu quả tạo tiềm lực vững chắc cho sự phát triển an ninh-quốc phòng. Khi việc kinh doanh phát triển sẽ nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân, từ đó củng cố lòng tin của người dân vào các chính sách của Đảng và nhà nước. Điều đó sẽ khiến cho các thế lực thù địch không còn cơ hội để manh nha lôi kéo, lợi dụng nhân dân chống phá nhà nước.

Nhà nước ta không ưu tiên phát triển một thành phần kinh tế nào nhất định nên không có thành phần kinh tế nào quan trọng hơn thành phần kinh tế nào. Mỗi thành phần kinh tế đều có vị trí và vai trò khác nhau mà Đảng và nhà nước định hướng.

Nhà nước nắm vững bản chất và quy luật hoạt động riêng của từng thành phần kinh tế để có thể mở rộng-thu hẹp quy mô kinh tế phù hợp với tình hình kinh tế của đất nước.

4. Lợi ích của nền kinh tế nhiều thành phần

Đảng và nhà nước ta xác định nền kinh tế của Việt Nam là nền kinh tế thị trường nhiều thành phần mang định hướng xã hội chủ nghĩa, trong đó kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo và kinh tế tư nhân giữ vai trò động lực thúc đẩy cho nền kinh tế.

Các thành phần kinh tế tồn tại bằng việc không ngừng vận động, phát triển, chúng tác động lẫn nhau, vừa hợp tác vừa cạnh tranh mở

Khi tìm hiểu về thành phần kinh tế là gì chúng ta sẽ thấy được những lợi ích mà các thành phần này mang lại cho sự phát triển kinh tế Việt Nam ?

• Về mặt kinh tế

• Nền kinh tế nhiều thành phần phù hợp với nhiều lực lượng sản xuất, tạo điều kiện để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nâng cao hiệu quả về mặt kinh tế trong từng thành phần kinh tế. Không những thế, kinh tế nhiều thành phần góp phần vào việc thúc đẩy kinh tế hàng hóa, kéo theo toàn bộ nền kinh tế tăng trưởng một cách nhanh chóng.

• Kinh tế nhiều thành phần khai thác hiệu quả về nguồn nhân lực, vốn, công nghệ-kỹ thuật,... để phát triển tối đa tiềm năng kinh tế của từng thành phần.

• Kinh tế nhiều thành phần tạo điều kiện cạnh tranh, tránh tình trạng kinh tế độc quyền, có sự cạnh tranh bình đẳng các doanh nghiệp không ngừng phát triển kỹ thuật và lực lượng sản xuất.

- Về mặt xã hội:

• Các thành phần kinh tế không chỉ phát huy sức mạnh về mặt kinh tế mà còn mang lại những giá trí tích cực về mặt xã hội.

• Không những kinh tế nhà nước phục vụ, củng cố nhu cầu đời sống xã hội cho nhân dân, kinh tế tư nhân và kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài càng được mở rộng đồng nghĩa với việc giải quyết được vấn đề việc làm và giảm đói, nghèo trên cả nước.

• Những vùng thôn quê hẻo lánh, nghèo khó ngày xưa đã được thay thế bằng những làng nghề du lịch, làng nghề truyền thống, giúp người dân có được công ăn việc làm, ổn định được cuộc sống.

• Nếu như chỉ có mỗi kinh tế nhà nước thì sẽ không gồng gánh được tất cả những thử thách khó khăn trong vấn đề an sinh xã hội, mà phải nhờ đến sự  phối hợp giữa các thành phần kinh tế.

Câu hỏi thành phần kinh tế là gì đã được LuatVietnam giải đáp qua bài viết bên trên. Chúng tôi mong rằng qua bài viết bạn đã phần nào nắm được cụ thể những thành phần kinh tế ở Việt Nam hiện nay. Mọi vấn đề còn vướng mắc vui lòng liên hệ 19006192 để được LuatVietnam hỗ trợ, giải đáp.