Cơ quan nào có thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự?

Cơ quan nào có thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự là một trong những nội dung được nhiều người quan tâm. Bài viết dưới đây của LuatVietnam sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ về vấn đề này.

Căn cứ khởi tố và không khởi tố vụ án hình sự thế nào?

Tại Điều 143 Bộ luật Tố tụng hình sự đã nhấn mạnh chỉ được khởi tố vụ án khi đã xác định có dấu hiệu tội phạm. Theo đó, việc xác định dấu hiệu tội phạm dựa trên các căn cứ sau:

- Tố giác của cá nhân;

- Tin báo của cơ quan, tổ chức, cá nhân;

- Tin báo trên phương tiện thông tin đại chúng;

- Kiến nghị khởi tố của cơ quan nhà nước;

- Cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng trực tiếp phát hiện dấu hiệu tội phạm;

- Người phạm tội tự thú.

Mặt khác, tại Điều 157 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, sửa đổi 2021 cũng quy định các cắn cứ không khởi tố vụ án hình sự gồm:

- Không có sự việc phạm tội;

- Hành vi không cấu thành tội phạm;

- Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội chưa đến tuổi chịu trách nhiệm hình sự;

- Người mà hành vi phạm tội của họ đã có bản án hoặc quyết định đình chỉ vụ án có hiệu lực pháp luật;

- Đã hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự;

- Tội phạm đã được đại xá;

- Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội đã chết, trừ trường hợp cần tái thẩm đối với người khác;

- Tội phạm quy định tại khoản 1 các điều 134, 135, 136, 138, 139, 141, 143, 155 và 156 mà bị hại hoặc người đại diện của bị hại không yêu cầu khởi tố.

Cơ quan nào có thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự?

Theo Điều 18 Bộ luật Tố tụng hình sự, khi phát hiện hành vi có dấu hiệu tội phạm, trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng có trách nhiệm khởi tố vụ án. Cụ thể về thẩm quyền khởi tố vụ án như sau:

Thẩm quyền của cơ quan điều tra:

Theo khoản 1 Điều 153 Bộ luật Tố tụng hình sự, Cơ quan điều tra quyết định khởi tố vụ án hình sự đối với tất cả vụ việc có dấu hiệu tội phạm, trừ những vụ việc do cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra, Viện kiếm sát, Hội đồng xét xử đang thụ lý, giải quyết.

Thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự cụ thể như sau:

- Cơ quan điều tra thuộc lực lượng cảnh Cảnh sát nhân dân và Cơ quan điều tra của lực lượng An ninh nhân dân: Ra quyết định khởi tố vụ án hình sự đối với tất cả các tội phạm thuộc thẩm quyền điều tra của mình và thuộc thẩm quyền xét xử của Tòa án nhân dân, trừ những tội phạm thuộc thẩm quyền điều tra trong Quân đội nhân dân và những trường hợp do Viện kiểm sát nhân dân, Cơ quan điều tra của Viện kiểm sát nhân dân tối cao khởi tố vụ án hình sự.

- Cơ quan điều tra trong Quân đội nhân dân: Khởi tố vụ án hình sự đối với tất cả các tội phạm thuộc thẩm quyền xét xử của Tòa án quân sự (trừ những tội phạm do Viện kiểm sát quân sự hoặc Cơ quan điều tra của Viện kiểm sát Quân sự Trung ương khởi tố và những tội phạm mà người thực hiện là sĩ quan, chiến sĩ an ninh nhân dân).

- Cơ quan điều tra Viện kiểm sát nhân dân tối cao: Khởi tố vụ án hình sự đối với các tội phạm xâm phạm hoạt động tư pháp do người chức vụ quyền hạn trong các cơ quan tư pháp thực hiện và các tội phạm phát sinh trong hoạt động tư pháp, trừ những trường hợp mà Viện kiểm sát Quân sự Trung ương đã khởi tố.

Thẩm quyền của Cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra:

Theo quy định tại Điều 164 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 thì cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra ra quyết định khởi tố vụ án hình sự trong các trường hợp sau:

Đơn vị Bộ đội biên phòng, cơ quan Hải quan, cơ quan Kiếm lân, lực lượng cảnh sát biển, kiểm ngư: Khởi tố vụ án khi phát hiện hành vi có dấu hiệu tội phạm trong lĩnh vực thuộc địa bàn quản lý của mình. Trong đó:

- Đối với tội phạm ít nghiêm trọng trong trường hợp phạm tội quả tang: Quyết định khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can, tiến hành điều tra và chuyển hồ sơ vụ án cho Viện kiểm sát có thẩm quyền trong thời hạn 01 tháng kể từ ngày ra quyết định khởi tố vụ án hình sự;

- Đối với tội phạm nghiêm trọng, tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng hoặc tội phạm ít nghiêm trọng nhưng phức tạp: Quyết định khởi tố vụ án hình sự, tiến hành điều tra ban đầu và chuyển hồ sơ vụ án cho Cơ quan điều tra có thẩm quyền.

Thẩm quyền của Viện kiểm sát:

Viện kiểm sát ra quyết định khởi tố vụ án hình sự trong các trường hợp sau đây:

- Viện kiểm sát hủy bỏ quyết định không khởi tố vụ án hình sự của Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra;

- Viện kiểm sát trực tiếp giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố;

- Viện kiếm sát trực tiếp phát hiện dấu hiệu tội phạm hoặc theo yêu cầu khởi tố của Hội đồng xét xử.

Viện kiểm sát có thẩm quyền ra quyết định khởi tố vụ án hình sự đối với tất cả các tội phạm xảy ra trong địa phận của mình quản lý khi tự mình phát hiện có dấu vết tội phạm.

Thẩm quyền của Tòa án:

Theo khoản 4 Điều 153 Bộ luật Tố tụng hình sự, Hội đồng xét xử ra quyết định khởi tố hoặc yêu cầu Viện kiểm sát khởi tố vụ án hình sự nếu qua việc xét xử tại phiên tòa mà phát hiện có việc bỏ lọt tội phạm.

Trên đây là giải đáp về Thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự. Nếu còn vướng mắc, bạn đọc liên hệ đến 1900.6192 để được LuatVietnam hỗ trợ.