Tài chính là gì? Bản chất và chức năng của tài chính

1. Tài chính là gì? Bản chất của tài chính là gì?

Theo quan điểm triết học, tài chính là một phạm trù kinh tế quan trọng trong quản lý và sử dụng tài sản cũng như nguồn lực được cung cấp. Tài chính có mối liên hệ mật thiết với nền kinh tế hàng hoá xuyên suốt các giai đoạn lịch sử. Cơ chế hoạt động tài chính thuận theo bước nhảy của nền kinh tế, trở thành lĩnh vực nền tảng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế xã hội.

Trên thực tế, tài chính nói đơn giản là dòng tiền lưu động trong nhiều lĩnh vực xã hội. Nó tồn tại dựa vào những mối quan hệ và các yếu tố phát sinh tác động lẫn nhau nhằm phục vụ cho nhu cầu phát triển nhất định. Tài chính trở thành một yếu tố quan trọng trong quá trình đổi mới và nâng cấp, tạo ra giá trị cải thiện chất lượng cuộc sống của con người.

Dù ở khái niệm trừu tượng hay thực tiễn thì bản chất của tài chính có thể hiểu là phương thức sử dụng và quản lý các yếu tố tiền tệ. Những hình thức hoạt động tài chính bao gồm:

• Quản lý tiền tệ và tài sản để đạt được các mục tiêu về tài chính như tăng trưởng, lợi nhuận và bảo vệ, kiểm soát dòng vốn. Ngoài ra, tài chính cũng liên quan đến các quyết định đầu tư tiềm năng, vay mượn,, phân phối lợi nhuận trong tổ chức…
• Tạo mối quan hệ kinh tế giữa các tổ chức nhà nước, doanh nghiệp hay cá nhân…

Bản chất quản lý tài chính là đa ngành. Quản lý tài chính phụ thuộc vào nhiều đặc thù chức năng như kế toán, ngân hàng, nền kinh tế,... để sử dụng tài chính tốt hơn. Cách để quản lý tài chính là không giới hạn trong các chức năng kinh doanh mà nó là xương sống của thương mại, kinh tế và công nghiệp.

Vì vậy, bản chất của tài chính là việc quản lý các hoạt động sử dụng tài sản và nguồn lực một cách hiệu quả để đạt được các mục tiêu tài chính. Và chúng được thực hiện trên mạng lưới chuyển đổi trung gian được gọi là hệ thống tài chính. Phần tiếp theo sẽ mô tả chi tiết về các thành phần cụ thể trong hệ thống này.

2. Các thành phần của hệ thống tài chính

Hiện nay, với sự đa dạng phát triển về quy mô tổ chức, thị trường giao dịch và mối quan hệ kinh tế, hệ thống tài chính trở nên vô cùng phức tạp. Các thành phần cơ bản trong hệ thống bao gồm:

2.1 Tài chính công

Là thành phần tài chính chịu sự quản lý của chủ thể Nhà Nước. Mục tiêu hoạt động nhằm quản lý và sử dụng các nguồn tài chính của chính phủ một cách hiệu quả và có trách nhiệm. Các mục tiêu của tài chính công bao gồm hoạt động lĩnh vực công cộng (giáo dục, y tế, giao thông, an ninh quốc phòng,…), cơ sở hạ tầng và phúc lợi xã hội.

​​Tài chính công liên quan đến vai trò của chính phủ trong quản lý các yêu cầu tài chính của nền kinh tế quốc gia. Điều này bao gồm việc sử dụng và kiểm soát các nguồn tài chính trong các hoạt động như quản lý ngân sách, chi tiêu, quản lý công nợ, đầu tư và đặc biệt là thu thuế. Nguồn quỹ được tạo ra để đáp ứng các nhu cầu chi tiêu khác nhau, đảm bảo sự ổn định bền vững nền kinh tế là quan trọng nhất.

Tài chính công là lĩnh vực quan trọng của kinh tế, phản ánh các mối quan hệ kinh tế giữa Nhà nước và các chủ thể khác trong xã hội. Mục đích là nhằm thực hiện các chức năng của Nhà nước và phục vụ cho lợi ích quốc dân.

2.2 Tài chính doanh nghiệp

Là lĩnh vực xương sống quyết định sự tồn tại của một doanh nghiệp công ty. Các hoạt động tài chính trọng tâm kể đến như quản lý dòng tiền, quản lý tài sản và công nợ, quản lý rủi ro tài chính, đầu tư và quản lý vốn, giám sát tài chính nhằm đạt được các mục tiêu tài chính của công ty. Hiệu quả tài chính có thể giúp công ty tăng trưởng và phát triển bền vững.

Việc phân bố nguồn vốn để cân bằng giá trị công ty đảm bảo lợi ích cổ đông và đầu tư vào các chiến lược kinh tế là mục tiêu lớn nhất của doanh nghiệp. Để đạt được mục tiêu này, các doanh nghiệp xác định các nguồn tài chính và đầu tư vào các hoạt động kinh doanh có lợi nhất, tránh lãng phí dòng tiền.

Việc phân bổ nguồn vốn được thực hiện thông qua quá trình lập kế hoạch tài chính và quản lý rủi ro tài chính. Các doanh nghiệp bắt buộc phải lập báo cáo tài chính nhằm theo dõi và cung cấp thông tin cần thiết trong quá trình kinh doanh. Những quy định về báo cáo tài chính phải tuân theo luật ban hành của nhà nước.

2.3 Thị trường tài chính

Thị trường tài chính là một hệ thống các giao dịch tài chính. Là nơi diễn ra các hoạt động trao đổi hàng hoá giá trị và các công cụ thanh toán tài chính, dựa vào nhu cầu của thị trường. Các nhà đầu tư và doanh nghiệp có thể mua bán các sản phẩm tài chính này để kiếm lợi nhuận hoặc quản lý rủi ro tài chính của họ.

Nhờ vào thị trường tài chính, các chủ thể kinh tế thu hút, huy động đầu tư lẫn nhau qua các sản phẩm tài chính. Chúng bao gồm chứng khoán, cổ phiếu hoặc hàng hoá có giá trị lớn. Nhiều dịch vụ tài chính thông qua các công cụ hỗ trợ có giá trị quy đổi tiền tệ cũng tham gia vào thị trường vốn và tiền tệ. Góp phần mở ra các cơ hội đầu tư, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn giúp doanh nghiệp ổn định thị trường kinh tế.

2.4 Tài chính quốc tế

Tài chính quốc tế bao gồm các hoạt động tài chính diễn ra xung quanh các chủ thể có mối quan hệ giữa các quốc gia, các doanh nghiệp và tổ chức quốc tế. Những hoạt động tài chính cụ thể như đầu tư trực tiếp hoặc gián tiếp, nghiên cứu  giao dịch ngoại tệ, vay mượn thương mại…

Các giao dịch tài chính quốc tế có thể ảnh hưởng đến kinh tế và tài chính của các quốc gia tham gia. Chúng chịu sự quản lý bởi các quy định và chính sách của các tổ chức tài chính cũng như pháp luật quốc tế.

2.5 Tài chính cá nhân, tài chính hộ gia đình

Đây là loại tài chính tự chủ và có ít nguy cơ rủi ro liên đới hơn so với các mô hình tài chính khác. Tuy nhiên, việc quản lý tài chính cá nhân và tài chính hộ gia đình cũng có thể đối mặt với các nguy cơ và thách thức nhất định. Việc thực hiện tài chính cá nhân và hộ gia đình hiệu quả cần có kế hoạch cụ thể. Đảm bảo khả năng kiểm soát nguồn thu nhập để đáp ứng chi tiêu và giảm thiểu rủi ro tài chính, bảo vệ được tài sản của bạn và gia đình.

2.6 Tài chính các tổ chức xã hội

Các tổ chức phi chính phủ và nguồn tài trợ từ các mạnh thường quân trong các vấn đề xã hội là đại diện tiêu biểu để thực hiện tài chính tổ chức xã hội. Đặc điểm khác biệt của thành phần này là không hướng tới mục đích sinh lợi nhuận. Các tổ chức xã hội tập trung các mục tiêu xã hội như xoá đói giảm nghèo, bảo vệ môi trường, an sinh xã hội phi chính phủ, cải thiện sức khoẻ và giáo dục…

Vì vậy, mục tiêu tiên quyết trong quản lý tài chính tổ chức xã hội là đảm bảo nguồn thu ổn định và có kế hoạch quản lý chi tiêu rõ ràng minh bạch. Nhờ đó, các tổ chức xã hội có thể tiếp tục duy trì và phát triển, đáp ứng các mục tiêu xã hội của mình

2.7 Tài chính trung gian

Đặc điểm đặc trưng của tài chính trung gian chính là việc huy động và phân bổ nguồn tài chính cho các bên có nhu cầu. Các nguồn tài chính được sử dụng thường là những nguồn tài chính nhàn rỗi từ các đối tượng muốn sinh lời hoặc cần đầu tư.

Những chủ thể thực hiện hoạt động trung gian tài chính là gì? Đó là các tổ chức có chuyên môn cao và uy tín như ngân hàng, các công ty bảo hiểm, công ty tín dụng,... Các tổ chức này sẽ đem đến một số lợi ích cho bên đầu tư về mức độ an toàn, thúc đẩy tính thanh khoản trên thị trường tài chính. Họ đem lại lợi nhuận cho cổ đầu tư, giảm thiểu rủi ro từ các khoản vay.

3. Nguyên tắc thực hiện hoạt động tài chính như thế nào?

Nguyên tắc hoạt động dựa trên cơ sở đầu tư vốn và ổn định nguồn lưu động dòng tiền. Các quy định được ban hành liên quan đến việc thiết lập và hoạt động tối ưu hóa quản lý nguồn vốn. Từ đó hình thành các nguyên tắc thực hiện giúp đảm bảo đúng trình tự và tuân thủ các quy định pháp luật và phát triển hiệu quả.

Trong quá trình kinh doanh, hoạt động tài chính luôn được đảm bảo tính minh bạch và rõ ràng. Các báo cáo tài chính là cơ sở để theo dõi hiệu quả quy trình huy động, trao đổi và sử dụng nguồn vốn. Đồng thời, chúng giảm thiểu rủi ro nguy cơ thất thoát trong quá trình quản lý tài sản và quản trị tài chính..

Tính hiệu quả và tin cậy trong việc quản lý kinh doanh là ưu tiên hàng đầu của chủ thể thực hiện tài chính. Đồng thời, hệ thống tổ chức cũng cần đạt được tính thống nhất nội bộ trong quy trình thực hiện. Đây là những yếu tố quan trọng để đảm bảo nguồn thông tin tài chính có mức độ xác thực cao, các thông số tài chính đạt được mức chính xác nhất.

Nhờ đó, các chủ thể đạt được những mục tiêu có lợi cho mình, tăng cường lợi nhuận, thúc đẩy sự cạnh tranh và phát triển kinh tế.

Ngoài ra, các biện pháp phân tán rủi ro cũng được chú trọng trong quản lý tài sản. Điều này góp phần vào việc giảm thiểu các tác động tiêu cực trong quá trình vận hành và đầu tư của doanh nghiệp. Việc phân tán rủi ro thường được thực hiện bằng cách phân bổ đầu tư vào nhiều kênh khác nhau hoặc sử dụng các công cụ tài chính

4. Chức năng của tài chính là gì?

Những điều kiện ảnh hưởng đến việc thực hiện chức năng tài chính là gì? Trong doanh nghiệp, có hai cách tiếp cận để thực hiện như sau:

• Huy động vốn
• Huy động vốn và phân bổ vốn

Hiện nay, các doanh nghiệp tập trung vào cách tiếp cận thứ hai nhiều hơn. Để cạnh tranh trên thương trường, các doanh nghiệp hiểu rằng việc thu thập và sử dụng các quỹ nguồn vốn rất cần thiết để hoạt động hiệu quả. Dựa vào căn cứ này, chúng ta có thể phân chia chức năng tài chính như sau:

Ngày nay, tài chính tác động hầu hết đến nhiều khía cạnh của cuộc sống con người, từ kinh doanh đến đời sống cá nhân. Do đó, việc hiểu và quản lý tài chính là gì rất quan trọng để đảm bảo một cuộc sống ổn định và phát triển bền vững.

Hy vọng bài viết trên đã cung cấp cho bạn đọc những thông tin cần thiết và đầy đủ nhất. Nếu còn thắc mắc, độc giả vui lòng liên hệ 19006192 để được hỗ trợ, giải đáp chi tiết.