Phiếu trắng là gì? Bỏ phiếu trắng có hợp lệ?

1. Phiếu trắng là gì?

Phiếu trắng là phiếu mà cử tri không đánh dấu cả hai ô đồng ý và không đồng ý khi bầu cử biểu quyết. Cụ thể hơn, tuỳ vào nơi ban hành quy định mà phiếu trắng được hợp lệ hoá dưới các hình thức khác nhau.

Ví dụ:

Tổ bầu cử ở nơi A quy định phiếu trắng là phiếu để trống hoặc gạch bỏ hoàn toàn các tên trong danh sách bầu cử thì được coi là hợp lệ. Các trường hợp khác sẽ không được coi là phiếu trắng.

Đa số các phiếu trắng được dùng trong trường hợp chỉ để đủ số lượng bầu phiếu do các thành viên tham gia để trống hay không đi bỏ phiếu trong ngày bầu cử. Tuy nhiên, phiếu trắng vẫn được được tính vào tổng số phiếu bầu tuỳ luật pháp.

2. Nguyên nhân cử tri bỏ phiếu trắng?

Không phải bất kì cử tri khi tham gia bầu cử hoặc biểu quyết đều thể hiện rõ quan điểm chấp nhận hay chống đối hoàn toàn. Vì thế, lá phiếu trắng sẽ giúp ích cho họ trong việc thể hiện quan điểm trung lập hoặc ngầm không đồng ý cả hai phương án trên.

Có một số nguyên nhân để các cử tri bỏ phiếu trắng:

• Ảnh hưởng đến lợi ích cá nhân

• Không có thông tin đầy đủ về nội dung bầu cử để đưa ra quan điểm

• Không muốn chia sẻ lập trường về vấn đề được nói đến

• Hạn chế pháp lý và nghĩa vụ nên không thể tham gia cuộc bầu cử

• Bất mãn với danh sách đại biểu bầu cử

• Khác biệt về tôn giáo

Ngoài ra, việc sai sót hành chính trong quá trình đăng ký danh sách cử tri tham gia như thiếu tên người đăng ký, thông tin không đầy đủ về các ứng cử viên đã làm phát sinh nhiều phiếu trắng hơn. Một số cử tri không có điều kiện thuận lợi để bỏ phiếu vào các dịp bầu cử nên có những phiếu để trống và vẫn được tính là phiếu trắng.

3. Tính hiệu lực và hợp lệ của phiếu trắng trong bầu cử

Một số nguyên tắc được đưa ra để đảm bảo cho cử tri khi quyết định bỏ phiếu  cần biết, cụ thể:

3.1 Tính hợp lệ 

Phiếu trắng không có công thức chung để áp dụng cho mọi tổ chức hay khu vực khắp nơi trên thế giới. Phiếu trắng có thể là hợp lệ khi nó được quy định rõ trong một điều khoản như ví dụ dưới đây:

Ví dụ:

Theo khoản 7 điều 12 Quyết định 1699/QĐ-BTC năm 2018 quy định về tính hợp lệ của phiếu trắng thuộc và trực thuộc Bộ Tài chính như sau:

7. Cách xác định phiếu hợp lệ, phiếu không hợp lệ:

a) Phiếu hợp lệ là phiếu có đủ các điều kiện: do Ban Kiểm phiếu phát ra; có số lượng đồng ý và giới thiệu thêm không quá số lượng bổ nhiệm được phê duyệt; được đánh dấu vào một trong hai ô đồng ý hoặc không đồng ý đối với một người hoặc không đánh dấu vào ô nào nhưng ghi thêm người khác hoặc để phiếu trắng.

b) Phiếu không hợp lệ là phiếu thuộc một hoặc các trường hợp: không do Ban Kiểm phiếu phát ra; số lượng đồng ý và giới thiệu thêm nhiều hơn số lượng bổ nhiệm được phê duyệt; đánh dấu vào cả hai ô đồng ý và không đồng ý (trường hợp phiếu lấy ý kiến có từ 02 người trở lên nếu đánh dấu vào cả hai ô đồng ý và không đồng ý đối với người nào thì chỉ tính phiếu không hợp lệ đối với người đó). Trừ trường hợp phiếu không hợp lệ do không phải Ban Kiểm phiếu phát ra, các trường hợp Phiếu không hợp lệ khác xác định là phiếu không đồng ý.

c) Phiếu trắng là phiếu không đánh dấu vào cả hai ô đồng ý và không đồng ý đối với một, nhiều hoặc tất cả những người trong danh sách lấy phiếu. Phiếu trắng được xác định là phiếu không đồng ý.”

Dựa vào điều khoản trên, tính hợp lệ của phiếu trắng được hình thức hoá chi tiết và rõ ràng để người đăng ký bỏ phiếu dễ dàng nắm bắt. Tuy nhiên, có những phiếu trắng được bỏ theo quy chế “phiếu không hợp lệ" một cách có ý thức. Cử tri sẽ không làm theo quy định của một lá phiếu hợp lệ và nó sẽ không được tính vào kết quả bầu cử chính thức.

Phiếu bầu không hợp lệ có tác động tương tự đối với kết quả bầu cử như phiếu trắng. Vì các cuộc bầu cử chỉ được quyết định trên cơ sở các lá phiếu rõ ràng và hợp lệ nên các lá phiếu không hợp lệ và phiếu trắng không được tính vào kết quả bầu cử, hoặc phiếu trắng sẽ tồn tại dưới hình thức khác để kết quả bầu cử kết thúc có hiệu quả.

Ngoài ra, ở một số nơi khác họ có thể chủ động chọn phiếu trắng bằng việc thực hiện đánh dấu vào ô “bỏ phiếu trắng” trên phiếu bầu một cách hợp lệ khi có sự lựa chọn công khai trên phiếu. Ngược lại, cử tri chọn cách bỏ phiếu thụ động đơn giản là không xuất hiện để bỏ phiếu trong cuộc bầu cử.

Tóm lại, phiếu trắng được coi là một phiếu hợp lệ khi nó tuân thủ đúng theo quy định pháp luật tại nơi ban hành. Nó thể hiện quyền dân chủ và tôn trọng quan điểm của mọi tầng lớp tham gia bỏ phiếu. Tuy nhiên khi quyết định bỏ phiếu trắng, các thành viên nên có trách nhiệm hành động vì lợi ích cao nhất của tổ chức.

3.2 Hiệu lực pháp lý

Mặc dù việc bỏ phiếu trắng có vẻ đơn giản, nhưng ý nghĩa của nó lại rất quan trọng. Để hiểu được tác động của việc bỏ phiếu trắng, người ta phải hiểu thể chế bỏ phiếu, một cách tổng quát hơn. Tuỳ vào quy định trong thủ tục bỏ phiếu khác nhau mà tính hiệu lực của phiếu trắng được thực hiện như sau:

• Trường hợp phiếu trắng chỉ được tính là ý kiến, không tính vào tổng số phiếu tham gia thì phiếu trắng được tính cho đủ hình thức số lượng. Tuy nhiên, lượng phiếu trắng gián tiếp ảnh hưởng đến kết quả bỏ phiếu vào tỉ số thuận/tổng trên tổng phiếu. Vì vậy, ở trường hợp này thường không khuyến khích bỏ phiếu trắng để kết quả bỏ phiếu khách quan và không gặp phản ứng quan điểm ba phải, gần như loại bỏ hoàn toàn khái niệm phiếu trắng.

• Trường hợp tiếp theo sẽ dựa vào tỷ lệ phiếu thuận/chống có vượt qua số phần trăm tối thiểu trên tổng số phiếu tham dự. Phiếu trắng sẽ được đếm trong tổng số phiếu khi kiểm tra xem biểu quyết đã đạt số phiếu tối thiểu hay chưa; không dùng trong công thức tính tỷ lệ phiếu cho kết quả biểu quyết.

Khi số phiếu thuận/chống không đủ số phiếu tối thiểu, phiếu trắng có vai trò thúc đẩy cuộc bỏ phiếu đến kết thúc nhanh hơn dưới các hình thức xoá/giữ, ủng hộ/phản đối, phục hồi/không phục hồi và có/không. Các hình thức này sẽ tuỳ vào quy định bỏ phiếu ở mỗi tổ chức để thực hiện tính hiệu lực của phiếu trắng.

4. Phiếu trắng được xử lý như thế nào khi kiểm phiếu?

Theo nguyên tắc bầu cử tại Việt Nam, sau khi cử tri hoàn thành quy trình bỏ phiếu kín, hòm phiếu sẽ được niêm phong để giữ bí mật và bắt đầu tổng phiếu theo quy định. Các phiếu bầu chưa sử dụng và phiếu hỏng sẽ được kiểm kê và niêm phong, sau đó gửi kèm theo biên bản kiểm kê phiếu bầu đến các Ban bầu cử tương ứng.

Việc kiểm phiếu sẽ do cử tri không phải là người bỏ phiếu được mời tới chứng kiến mở hòm phiếu nhưng vẫn đảm bảo an toàn để Tổ bầu cử thực hiện nhiệm vụ kiểm phiếu. Tổ bầu cử sẽ phân loại phiếu bầu và đếm tổng số phiếu trong hòm để xác định số phiếu thu vào.

Phiếu trắng sẽ có chức năng tuỳ vào quy định pháp lý được thông báo ở các khu vực khác nhau. ​​Thông qua Quy tắc trật tự của Robert, các nguyên tắc liên quan đến phiếu trắng thể hiện ở vài điểm:

• Phiếu trắng được tính và ghi nhận, nhưng không phải là phiếu bầu “có” hoặc “không”.

• Phiếu trắng không ảnh hưởng đến kết quả bỏ phiếu.

• Thành viên có quyền bỏ phiếu trắng và không thể bị ép buộc bỏ phiếu.

• Thành viên có nghĩa vụ bỏ phiếu trắng nếu họ có lợi ích cá nhân trực tiếp trong vấn đề dẫn đến xung đột lợi ích pháp lý.

Mặc dù vậy, vẫn có một số ngoại lệ ở các khu vực khác quy định phiếu trắng theo quy chuẩn địa phương mà bạn đọc có thể tham khảo qua:

• Issaquah không cho phép bỏ phiếu trắng trừ khi một ủy viên hội đồng có xung đột lợi ích rõ ràng hoặc có vấn đề về sự công bằng liên quan đến. Trừ khi có sự truất quyền hợp pháp, thành viên chỉ được miễn bỏ phiếu khi có đa số phiếu của hội đồng. Không có tư cách bị loại hợp lệ, một thành viên không bỏ phiếu được tính là bỏ phiếu “có”. Xem Bộ luật Thành phố Issaquah Sec. 2.06.110 .

• Hội đồng thành phố Poulsbo chỉ cho phép phiếu trắng khi thành viên bị loại vì xung đột lợi ích. Các thành viên cũng có thể được hội đồng cho phép bỏ phiếu trắng nếu họ đưa ra lý do rõ ràng cho việc bỏ phiếu trắng của mình. Không có tư cách bị loại hợp lệ, phiếu trắng được tính là “có”. Nếu phiếu bầu của một ủy viên hội đồng bị loại là cần thiết để hội đồng có thể hành động, thì trong một số trường hợp, ủy viên hội đồng vẫn có thể bỏ phiếu. Xem Quy tắc Thủ tục của Hội đồng Thành phố Poulsbo,  Quy tắc 5.3 .

• Hội đồng thành phố Port Townsend tuân theo Quy tắc của Robert , với một số ngoại lệ. Các ủy viên hội đồng phải bỏ phiếu về các vấn đề trừ khi hội đồng chuyển sang miễn trừ một thành viên vì “lý do đặc biệt đã nêu”. Một thành viên không được miễn biểu quyết và không bỏ phiếu được tính là một phiếu bầu “không”. Xem Quy tắc Thủ tục của Hội đồng Thành phố Port Townsend,  Quy tắc 3.6 .

• Hội đồng Thành phố Shoreline coi sự im lặng của thành viên là phiếu bầu “đồng ý”. Nếu có đại biểu bỏ phiếu trắng thì ghi là phiếu trắng và không tính vào phiếu bầu. Xem Quy tắc Thủ tục của Hội đồng Thành phố Shoreline, Quy tắc 7.16 .

Các cử tri tham gia cần tìm hiểu rõ những quy định về phiếu bầu cử để có thể thực hiện quyền và nghĩa vụ hợp pháp và có hiểu biết. Việc bỏ phiếu không đơn giản chỉ là bỏ theo sở thích mà còn ảnh hưởng đến lợi ích, hay xảy ra hiềm khích sâu xa nên cần hành động thiện chí và cẩn trọng trong mọi tình huống. Hy vọng qua bài viết trên, bạn đọc đã hiểu thêm về khái niệm phiếu trắng là gì cũng như những vấn đề xoay quanh phiếu trắng trong bầu cử.

Mọi vấn đề còn vướng mắc vui lòng liên hệ 19006192 để được LuatVietnam hỗ trợ, giải đáp cụ thể.