Mua sắm xanh là gì? Nguyên tắc thực hiện trong mua sắm xanh

1. Mua sắm xanh là gì? Tại sao mua sắm xanh lại quan trọng?

Khoản 1 Điều 146 Luật Bảo vệ môi trường 2020 định nghĩa khái niệm mua sắm xanh là việc mua sắm các sản phẩm, dịch vụ thân thiện môi trường được chứng nhận Nhãn sinh thái Việt Nam hoặc được công nhận theo quy định của pháp luật.

Mua sắm xanh đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ môi trường và sức khỏe con người. Việc sử dụng các sản phẩm thân thiện với môi trường giúp giảm lượng rác thải, tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên và giảm phát thải khí nhà kính. Điều này góp phần giảm thiểu hiện tượng nóng lên toàn cầu và bảo vệ các hệ sinh thái tự nhiên. Bên cạnh đó, các sản phẩm xanh thường không chứa các hóa chất độc hại, giảm nguy cơ gây bệnh tật cho người sử dụng.

Ngoài ra, mua sắm xanh còn thúc đẩy sự phát triển kinh tế bền vững. Việc ưu tiên sử dụng các sản phẩm và dịch vụ thân thiện với môi trường tạo động lực cho các doanh nghiệp đầu tư vào nghiên cứu và phát triển công nghệ mới, nâng cao năng lực cạnh tranh và tạo ra nhiều cơ hội việc làm trong lĩnh vực công nghệ xanh.

2. Nguyên tắc cần thực hiện trong mua sắm xanh

Có 04 nguyên tắc cơ bản của “mua sắm xanh” được tổ chức mạng lưới mua sắm xanh quốc tế (IGPN) xác định:

Nguyên tắc 1. Ưu tiên các sản phẩm thân thiện với môi trường:

Các sản phẩm được sản xuất từ nguyên liệu tái chế, sử dụng năng lượng tái tạo, ít phát thải và có khả năng tái chế sau khi sử dụng cần được ưu tiên trong quá trình mua sắm. Điều này giúp giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường trong suốt vòng đời sản phẩm.

Nguyên tắc 2. Đánh giá vòng đời sản phẩm:

Việc đánh giá toàn diện vòng đời sản phẩm từ khâu sản xuất, sử dụng đến khi thải bỏ giúp xác định các tác động môi trường của sản phẩm. Điều này giúp lựa chọn các sản phẩm có tác động ít nhất đến môi trường.

Nguyên tắc 3. Hỗ trợ các doanh nghiệp sản xuất xanh:

Khuyến khích và hỗ trợ các doanh nghiệp sản xuất các sản phẩm và dịch vụ thân thiện với môi trường thông qua các chính sách ưu đãi và hỗ trợ tài chính. Điều này không chỉ thúc đẩy sự phát triển của các ngành công nghiệp xanh mà còn tạo ra các sản phẩm và dịch vụ bền vững cho người tiêu dùng.

Nguyên tắc 4. Đào tạo và nâng cao nhận thức:

Tổ chức các chương trình đào tạo và nâng cao nhận thức cho các cán bộ, công nhân viên và cộng đồng về tầm quan trọng của mua sắm xanh và cách thức thực hiện. Điều này giúp xây dựng một cộng đồng có ý thức bảo vệ môi trường và thực hiện mua sắm bền vững.

3. Dự án đầu tư, nhiệm vụ có sử dụng ngân sách nhà nước phải ưu tiên mua sắm xanh đúng không?

Theo quy định tại khoản 2 Điều 146 Luật Bảo vệ Môi trường 2020 và khoản 1, 2 Điều 136 Nghị định 08/2022/NĐ-CP, các dự án đầu tư và nhiệm vụ có sử dụng ngân sách nhà nước phải ưu tiên thực hiện mua sắm xanh.

Theo đó, khi lập hồ sơ mời thầu cho hoạt động mua sắm công, các tiêu chí về mua sắm và sử dụng sản phẩm, dịch vụ thân thiện với môi trường được chứng nhận Nhãn sinh thái Việt Nam cần được bao gồm trong tiêu chí lựa chọn nhà thầu.

Điều này được quy định rõ ràng nhằm đảm bảo rằng nguồn ngân sách nhà nước được sử dụng một cách hiệu quả và bền vững, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.

Việc ưu tiên mua sắm xanh trong các dự án đầu tư công không chỉ giúp giảm thiểu lượng rác thải và tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên mà còn thúc đẩy các doanh nghiệp sản xuất và cung cấp các sản phẩm và dịch vụ thân thiện với môi trường, từ đó góp phần phát triển kinh tế xanh.

4. Tổ chức nước ngoài có được khuyến khích mua sắm xanh không?

Căn cứ quy định tại khoản 3 Điều 136 Nghị định 08/2022/NĐ-CP thì Việt Nam khuyến khích các tổ chức nước ngoài hoạt động tại Việt Nam thực hiện mua sắm xanh.

Điều này không chỉ giúp bảo vệ môi trường tại Việt Nam mà còn tạo ra một môi trường kinh doanh công bằng và bền vững. Các tổ chức nước ngoài thực hiện mua sắm xanh sẽ được hỗ trợ và khuyến khích thông qua các chính sách ưu đãi và hỗ trợ tài chính từ phía chính phủ Việt Nam.

5. Các cơ quan nào có thẩm quyền ban hành văn bản liên quan đến mua sắm xanh?

Khoản 4, 5 Điều 136 Nghị định 08/2022/NĐ-CP các cơ quan nào có thẩm quyền ban hành văn bản liên quan đến mua sắm xanh bao gồm:

Bộ Kế hoạch và Đầu tư có thẩm quyền hoặc trình cấp có thẩm quyền để ban hành quy định chi tiết về ưu tiên mua sắm sản phẩm, dịch vụ thân thiện với môi trường trong hoạt động đấu thầu, thực hiện dự án và nhiệm vụ đối với nhà thầu, nhà đầu tư sử dụng các sản phẩm, dịch vụ được chứng nhận Nhãn sinh thái Việt Nam.

Bộ Tài chính có thẩm quyền hoặc trình cấp có thẩm quyền để ban hành quy định chi tiết về việc thực hiện mua sắm xanh đối với các dự án và nhiệm vụ sử dụng ngân sách nhà nước.

Việc khuyến khích và hỗ trợ các doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân thực hiện mua sắm xanh là một nhiệm vụ quan trọng của chính phủ và các cơ quan quản lý nhà nước. Bằng cách nâng cao nhận thức, tạo điều kiện thuận lợi và ban hành các chính sách hỗ trợ, Việt Nam có thể tiến tới một nền kinh tế xanh, bền vững và phát triển.