Mô hình chính quyền địa phương 2 cấp là gì? Khác gì so với hiện nay?

Mô hình chính quyền địa phương 2 cấp là gì?

Theo Kết luận 126-KL/TW ngày 14/02/2025, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã có đề cập chủ trương nghiên cứu bỏ cấp huyện, định hướng sáp nhập tỉnh thành và tiếp tục sắp xếp cấp xã.

Ngày 28/02/2025, Ban Chấp hành Trung ương có Kết luận 127-KL/TW về triển khai nghiên cứu, đề xuất tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị. Bộ Chính trị, Ban Bí thư yêu cầu các cấp ủy, tổ chức đảng tập trung thực hiện tốt các nội dung được giao, bao gồm việc:

Nghiên cứu định hướng sáp nhập một số đơn vị cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, sáp nhập một số đơn vị cấp xã; thực hiện mô hình địa phương 02 cấp (tổ chức đảng, chính quyền, đoàn thể) bảo đảm tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả. Việc nghiên cứu phải tiến hành khách quan, dân chủ, khoa học, cụ thể, sâu sắc, cầu thị, sát đúng với tình hình thực tiễn.

Mới đây, Ban Chỉ đạo thực hiện sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp đã họp Phiên họp lần thứ nhất.

Tại phiên họp, Bộ trưởng Nội vụ, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo đã công bố Quyết định 571/QĐ-TTg ngày 12/3/2025 về việc thành lập Ban Chỉ đạo thực hiện sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp.

Thảo luận về kế hoạch hoạt động của Ban Chỉ đạo, Bộ trưởng Bộ Tư pháp cho biết, sắp tới sẽ phải sửa đổi Luật Tổ chức chính quyền địa phương để quy định về tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp, phân định rõ nhiệm vụ giữa chính quyền cấp tỉnh và cấp dưới tỉnh; các vấn đề liên quan đến chuyển tiếp thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức bộ máy của chính quyền địa phương khi sắp xếp, tổ chức lại thành 02 cấp.

Để thực hiện chủ trương của Bộ Chính trị thì tại cuộc họp của Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ, các đại biểu đã thống nhất về mô hình chính quyền địa phương 02 cấp, đó là cấp tỉnh (gồm các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương) và cấp cơ sở, dự kiến trình cấp có thẩm quyền phương án sau khi sắp xếp sẽ giảm khoảng 50% đơn vị hành chính cấp tỉnh và giảm khoảng 60 - 70% đơn vị hành chính cấp cơ sở so với hiện nay.

Như vậy, mô hình chính quyền địa phương 02 cấp là mô hình chính quyền địa phương được tổ chức gồm có 02 cấp là cấp tỉnh và cấp cơ sở, cũng có thể gọi là cấp tỉnh và cấp dưới tỉnh hay cấp tỉnh và cấp xã.

Mô hình chính quyền địa phương 2 cấp khác gì so với hiện nay?

Hiện nay, theo quy định tại Điều 1 và Điều 2 Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2025 thì đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam gồm có:

(1) Tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (gọi chung là cấp tỉnh);

(2) Huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương (gọi chung là cấp huyện);

(3 Xã, phường, thị trấn (gọi chung là cấp xã);

(4) Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do Quốc hội quyết định thành lập.

Tùy theo điều kiện địa lý, dân cư, yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, đơn vị hành chính cấp huyện tại các đảo, quần đảo có thể không tổ chức đơn vị hành chính cấp xã.

Điều 2 Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2025 quy định cấp chính quyền địa phương gồm có Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân.

Chính quyền địa phương ở nông thôn gồm chính quyền địa phương ở tỉnh, huyện, xã.

Chính quyền địa phương ở đô thị gồm chính quyền địa phương ở thành phố trực thuộc trung ương (tương đương cấp tỉnh), quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương (tương đương cấp huyện), phường, thị trấn (tương đương cấp xã).

Chính quyền địa phương tại đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do Quốc hội quy định khi thành lập đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt đó.

Như vậy, có thể thấy chính quyền địa phương hiện nay được tổ chức với 03 cấp, bao gồm cấp tỉnh, cấp huyện, và cấp xã. Khi thực hiện chủ trương không tổ chức chính quyền địa phương cấp huyện mô hình địa phương 02 cấp chính quyền chỉ còn cấp tỉnh và cấp xã.

Trên đây là thông tin liên quan đến Mô hình chính quyền địa phương 2 cấp là gì?