Pháp lý doanh nghiệp 
Quốc hội khóa XV chính thức thông qua Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi), việc sửa đổi lần này xuất phát từ yêu cầu cấp thiết phải tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp (GDNN). Bài viết sau đây tổng hợp 5 điểm mới đáng chú ý của Luật.
- 1. Bổ sung mô hình Trung học nghề
- 2. Mở rộng đối tượng tham gia GDNN và đảm bảo liên thông giữa các trình độ
- 3. Đổi mới chương trình, tổ chức đào tạo và đảm bảo chất lượng GDNN
- 4. Tăng cường vai trò doanh nghiệp và hình thành Quỹ đào tạo nhân lực
- 5. Phân cấp, cải cách hành chính và hoàn thiện hệ thống pháp luật
1. Bổ sung mô hình Trung học nghề
Trước đây, tại Điều 4 Luật Giáo dục nghề nghiệp 2014 chỉ quy định về mục tiêu giáo dục nghề nghiệp, không có quy định Trung học nghề trong hệ thống giáo dục nghề nghiệp.Căn cứ Điều 6 của Luật Giáo dục nghề nghiệp, Điểm mới quan trọng nhất là bổ sung mô hình Trung học nghề vào hệ thống giáo dục nghề nghiệp, đồng thời hoàn thiện liên thông giữa các trình độ, tạo cơ hội học tập suốt đời cho mọi công dân.
Theo Điều 6, chương trình giáo dục trung học nghề tích hợp kiến thức cốt lõi của chương trình THPT với kỹ năng nghề, giúp học sinh vừa hoàn thiện học vấn phổ thông, vừa trang bị năng lực nghề nghiệp, làm việc độc lập hoặc theo nhóm, ứng dụng kỹ thuật và công nghệ hiện đại.
Đây là bước tiến đáng kể, đáp ứng tinh thần Kết luận số 91-KL/TW ngày 12/8/2024 về tiếp tục thực hiện Nghị quyết 29-NQ/TW, tăng cường phân luồng học sinh sau THCS, THPT vào GDNN và khắc phục hạn chế về hướng nghiệp, phân luồng và liên thông.
2. Mở rộng đối tượng tham gia GDNN và đảm bảo liên thông giữa các trình độ
Trước đây, tại Điều 5 Luật GDNN 2014 chỉ quy định, phạm vi điều chỉnh "cơ sở giáo dục" và không quy định đến " cở sở giáo dục đại học" được phép tham gia hoạt động GDNN.Theo Điều 7 của Luật GDNN, Luật sửa đổi mở rộng đối tượng được phép tham gia hoạt động GDNN, bao gồm cả các cơ sở giáo dục đại học (GDĐH) trong một số ngành đặc thù như nghệ thuật, thể thao, đào tạo giáo viên, quốc phòng - an ninh.
Đồng thời, cơ sở GDĐH đang đào tạo nhóm ngành thuộc Danh mục công nghệ chiến lược được phép đào tạo trình độ cao đẳng cùng nhóm ngành (Điều 7).
Điều này không những mở rộng cơ hội học tập cho người học mà còn bảo đảm liên thông giữa các trình độ, tạo điều kiện cho hệ thống GDNN linh hoạt, gắn kết với GDĐH và nhu cầu thực tiễn thị trường lao động.
3. Đổi mới chương trình, tổ chức đào tạo và đảm bảo chất lượng GDNN
Nhằm tăng quyền tự chủ cho cơ sở GDNN, minh bạch thông tin, linh hoạt trong đào tạo và tuyển sinh, đồng thời bảo đảm chất lượng và chuẩn đầu ra.
- Tại Điều 17 quy định Chuẩn chương trình đào tạo, xác định mục tiêu, yêu cầu đầu vào, chuẩn đầu ra, khối lượng học tập tối thiểu, cấu trúc chương trình, phương pháp giảng dạy và các điều kiện bảo đảm chất lượng. Chuẩn chương trình bảo đảm phù hợp Khung trình độ quốc gia, thúc đẩy ứng dụng khoa học, công nghệ và linh hoạt trong tổ chức đào tạo.Khác với Điều 34 Luật GDNN 2014 quy định chương trình đào tạo là sản phẩm đào tạo cụ thể của trường nghề, không yêu cầu đầu vào và đầu ra, không đề cập đến trình độ quốc gia.
- Tuyển sinh và tổ chức đào tạo (Điều 20): Cơ sở GDNN đăng ký chương trình vào cơ sở dữ liệu chuyên ngành, tự chủ xác định số lượng và phương thức tuyển sinh. Hình thức đào tạo bao gồm chính quy, thường xuyên; phương thức trực tiếp, từ xa hoặc kết hợp. Luật mới cũng quy định công nhận và chuyển đổi kết quả học tập, năng lực nghề nghiệp tích lũy, tạo điều kiện học tập liên thông, học tập suốt đời.
Tại Điều 32 và Điều 34 Luật GDNN 2014 không quy định Đăng ký thông tin chương trình trước khi tuyển sinh, đào tạo và quy định rõ ràng về số lượng, phương thức tuyển sinh. Tại 2 điều trước không quy định về những hình thức như chuyển đổi hay tích luỹ trong học tập.
4. Tăng cường vai trò doanh nghiệp và hình thành Quỹ đào tạo nhân lực
Doanh nghiệp được xác định có vai trò quan trọng trong GDNN, với các chính sách ưu tiên về thuế, đất đai và nguồn nhân lực tham gia đào tạo.
- Vai trò doanh nghiệp (theo Điều 31): Doanh nghiệp tham gia GDNN trực tiếp hoặc gián tiếp, là cơ sở thực hành, thực tập giúp người học, giảng viên tiếp cận công nghệ, quy trình sản xuất thực tế.
Luật bổ sung Điều 35 quy định về Quỹ đào tạo nhân lực của doanh nghiệp, nhằm huy động sự tham gia hiệu quả, tăng cường liên kết giữa doanh nghiệp và cơ sở đào tạo. Quỹ được Chính phủ hướng dẫn cụ thể về đối tượng, nguồn trích lập, mức trích lập và nhiệm vụ chi, phù hợp từng loại hình doanh nghiệp.
Luật GDNN 2014 chưa quy định về 02 điều trên.
Đồng thời, theo Nghị quyết 71/NQ-TW của Bộ Chính trị, Luật bổ sung quy định về Quỹ đào tạo nhân lực của doanh nghiệp nhằm huy động hiệu quả sự tham gia của doanh nghiệp trong GDNN, tạo động lực gắn bó lâu dài giữa người lao động và doanh nghiệp, tăng cường mối liên kết thực chất giữa doanh nghiệp và cơ sở đào tạo. Quỹ đào tạo nhân lực của doanh nghiệp được thiết kế theo hướng giao Chính phủ quy định cụ thể đối tượng, nguồn trích lập, mức trích lập và nhiệm vụ chi phù hợp với từng loại hình doanh nghiệp.
5. Phân cấp, cải cách hành chính và hoàn thiện hệ thống pháp luật
Dự thảo bãi bỏ 27/74 thủ tục hành chính, chiếm 36%, trong đó có nhiều thủ tục liên quan đến phân hiệu, công nhận hiệu trưởng và giám đốc cơ sở GDNN tư thục, công nhận hội đồng quản trị trường trung cấp và cao đẳng tư thục, đăng ký bổ sung hoạt động GDNN và các thủ tục với cơ sở có vốn đầu tư nước ngoài. Đồng thời, 42 thủ tục được đơn giản hóa; nhiều nội dung phân quyền cho Chính phủ và phân cấp cho Bộ Giáo dục và Đào tạo nhằm bảo đảm tính chủ động trong quản lí chuyên môn.
Song song với các đổi mới mang tính đột phá, Dự thảo Luật sửa đổi, hoàn thiện nhiều quy định của Luật GDNN năm 2014 liên quan đến chương trình, trình độ, tổ chức hoạt động đào tạo; cơ cấu tổ chức; quyền tự chủ và trách nhiệm giải trình; giảng viên, giáo viên, người dạy nghề; chính sách tài chính; tài sản; kiểm định chất lượng.
Ngoài ra, Luật lược bỏ các quy định đã được quy định trong văn bản luật khác nhằm đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất trong hệ thống pháp luật và lược bỏ những quy định không thuộc thẩm quyền của Quốc hội.
Lưu ý: Nội dung trong bài viết được dựa trên bản dự thảo Luật mới nhất trình Quốc hội thông qua. LuatVietnam sẽ tiếp tục cập nhật thông tin khi có văn bản Luật chính thức.
