Pháp lý doanh nghiệp 
Khởi tố vụ án hình sự là giai đoạn quan trọng trong quá trình tố tụng hình sự. Vậy, khởi tố vụ án hình sự là gì? Khởi tố vụ án hình sự khác gì với khởi bố bị can?
Khởi tố vụ án hình sự là gì?
Khởi tố là giai đoạn đầu tiên trong tố tụng hình sự thể hiện qua Quyết định khởi tố. Đây là bước mà cơ quan tư pháp hình sự sẽ tiến hành xác định có hay không có dấu hiệu tội phạm.
Theo đó, khởi tố hình sự là giai đoạn tố tụng đặc biệt, bắt đầu cho các hoạt động điều tra nên ở giai đoạn này sẽ xác định các tiền đề pháp luật về nội dung và hình thức đối với việc điều tra vụ án. Giai đoạn này bắt đầu từ thời điểm nhận được thông tin về hành vi phạm tội cho đến khi cơ quan có thẩm quyền quyết định khởi tố hay không khởi tố.
Theo Từ điển luật học định nghĩa về khởi tố vụ án hình sự như sau:
“Khởi tố vụ án hình sự là một giai đoạn tố tụng độc lập, mở đầu các hoạt động điều tra. Trong giai đoạn này, cơ quan có thẩm quyền khởi tố tiến hành các hoạt động để xác định dấu hiệu của tội phạm”.
Ngoài ra cũng tồn tại một số khái niệm khác liên quan đến khởi tố vụ án hình sự như sau:
- “Khởi tố vụ án hình sự là giai đoạn mở đầu của tố tụng hình sự, trong đó, cơ quan có thẩm quyền xác định sự việc xảy ra có hay không có dấu hiệu tội phạm để quyết định khởi tố hoặc không khởi tố vụ án hình sự”;
Hay:
- “Khởi tố vụ án hình sự là việc các cơ quan có thẩm quyền xác định có hay không có dấu hiệu tội phạm để ra quyết định khởi tố vụ án hình sự hoặc quyết định không khởi tố vụ án hình sự, làm cơ sở cho các hoạt động tố tụng tiếp theo của quá trình giải quyết vụ án hình sự”...
Mặc dù có sự khác nhau giữa các quan điểm về định nghĩa khởi tố vụ án hình sự, tuy nhiên đều có thể hiểu rằng khởi tố vụ án hình sự là giai đoạn đầu tiên của hoạt động tố tụng hình sự. Trong đó, các cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng điều tra, xác minh xem có hay không có dấu hiệu của tội phạm, sau đó ban hành Quyết định khởi tố vụ án hình sự nếu thấy có dấu hiệu của tội phạm.
Trường hợp không có dấu hiệu của tội phạm, cơ quan có thẩm quyền sẽ không tiến hành khởi tố vụ án hình sự.
Phân biệt khởi tố vụ án hình sự và khởi tố bị can
Khởi tố vụ án hình sự và khởi tố bị can đều là hành vi của tố tụng hình sự. Trên thực tế có không ít người nhầm lẫn giữa hai giai đoạn tố tụng này. Dưới đây là một số điểm khác biệt giữa khởi tố vụ án hình sự và khởi tố bị can.
Tiêu chí | Khởi tố vụ án | Khởi tố bị can |
Đối tượng của quyết định khởi tố | Về hành vi có dấu hiệu phạm tội | Người hoặc pháp nhân có dấu hiệu phạm tội |
Căn cứ khởi tố | Chỉ được khởi tố vụ án khi đã xác định có dấu hiệu tội phạm. Việc xác định dấu hiệu tội phạm dựa trên những căn cứ: - Tố giác của cá nhân; - Tin báo của cơ quan, tổ chức, cá nhân; - Tin báo trên phương tiện thông tin đại chúng; - Kiến nghị khởi tố của cơ quan nhà nước; - Cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng trực tiếp phát hiện dấu hiệu tội phạm; - Người phạm tội tự thú. | Sau khi đã có quyết định khởi tố vụ án và có đủ căn cứ để xác định một người hoặc pháp nhân đã thực hiện hành vi phạm tội thì Cơ quan điều tra ra quyết định khởi tố bị bị can. |
Thẩm quyền ra quyết định khởi tố | - Cơ quan điều tra; - Cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra; - Viện kiểm sát; - Hội đồng xét xử. | - Giai đoạn điều tra; - Giai đoạn truy tố. |
Kết thúc khởi tố | Được tính từ khi ra quyết định khởi tố vụ án hình sự hoặc quyết định không khởi tố vụ án hình sự. | Khởi tố bị can không phải là giai đoạn tố tụng mà chỉ là hành vi tố tụng tại giai đoạn điều tra. |
Trên đây là giải đáp về khởi tố vụ án hình sự. Nếu còn vấn đề vướng mắc, bạn đọc vui lòng liên hệ 19006192 để được LuatVietnam hỗ trợ, giải đáp.
