Chủ quan là gì? Sự khác biệt giữa chủ quan và khách quan

Khách quan và chủ quan là những cụm từ rất quen thuộc được sử dụng trong những hoàn cảnh khác nhau. Vậy chủ quan là gì, khách quan là gì, sự khác biệt giữa chủ quan và khách quan như thế nào, chủ quan và khách quan có mối quan hệ ra sao? Hãy đọc và tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé.

Chủ quan là gì?

Chủ quan là khái niệm trừu tượng mang rất nhiều nghĩa, để trả lời câu hỏi chủ quan là gì, ta phải xét trong hai phương diện cụ thể là thực tiễn đời sống và triết học.

Đối với đời sống, chủ quan là sự thay đổi của sự vật, sự việc mà bạn có thể kiểm soát. Chủ quan còn là cách nhìn nhận vấn đề của mỗi người, thể hiện bằng hành động mang ý chí, quan điểm theo hướng phiến diện và tính cá nhân riêng của người đó.

Trong triết học, phạm trù chủ quan dùng để chỉ tất cả những tố chất, nội tại, trình độ phát triển năng lực của một chủ thể nhất định. Nhắc tới chủ quan là nhắc tới sức mạnh nội tại của chủ thể thể hiện thông qua năng lực thích nghi với điều kiện, khả năng và quy luật của khách quan.

Trong pháp luật có định nghĩa như sau, mặt chủ quan của tội phạm là mặt bên trong của tội phạm. Đó là ý chí chủ quan, năng lực, suy nghĩ, trạng thái của người phạm tội đối với hành vi gây nguy hiểm cho xã hội do hành vi đó gây ra.

Ví dụ: Khi đi trên đường, bạn thấy đèn đỏ. Bạn nhìn xung quanh không thấy công an hoặc camera, bạn quyết định vượt đèn đỏ và va chạm với xe khác. Rõ ràng biết hậu quả sẽ vi phạm pháp luật và gây nguy hiểm cho xe khác nhưng vẫn cố tình làm theo cách nhìn nhận vấn đề và quyết định theo cảm tính, đó gọi là chủ quan.

Khách quan là gì?

Cũng như chủ quan, khách quan là một khái niệm mang rất nhiều nghĩa. Sau đây là một số định nghĩa phạm trù khách quan, mặt đối lập của chủ quan.

Khách quan được hiểu là sự tồn tại độc lập của sự vật, hiện tượng không nằm trong tầm kiểm soát của con người. Khách quan được xây dựng dựa trên tính đúng đắn và sự thống nhất của số đông mà không phải xuất phát từ một chủ thể nào.

Khách quan có nghĩa là không thiên vị bất cứ điều gì mà phải dựa trên các chứng cứ và dữ liệu. Thông tin phải được thu thập và xử lý một cách đúng đắn và chính xác, không chịu ảnh hưởng bởi quan điểm, lợi ích cá nhân hoặc các yếu tố khác.

Pháp luật là chủ thể cho thấy tính khách quan rõ ràng nhất, thể hiện ở sự hình thành các bộ phận cấu thành pháp luật trong thực tế khách quan. Với mục tiêu điều chỉnh và cân bằng xã hội, Nhà nước phải thực hiện nghiên cứu đầy đủ trên các phương diện của các quan hệ xã hội tồn tại trên thực tế để ban hành và sắp xếp các chế định pháp luật, văn bản pháp luật.

Ví dụ: Việc xây dựng pháp luật phải dựa trên nguyên tắc khách quan, phải đảm bảo sự độc lập và trung lập, sự công bằng, chính xác và minh bạch, đồng thời không chịu sự kiểm soát hay can thiệp bởi bất cứ một tổ chức nào.

Khách quan là thông tin trung lập đã được chứng minh bởi số đông (Ảnh minh hoạ)

Sự khác biệt giữa chủ quan và khách quan

Nếu các bạn đã nắm rõ chủ quan là gì, khách quan là gì thì sau đây là sự khác biệt giữa chủ quan và khách quan. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu trong bảng phân tích sự khác nhau giữa hai khái niệm dưới đây nhé.

Mối quan hệ giữa khách quan và chủ quan

Ngoài thắc mắc về chủ quan là gì, mọi người cũng quan tâm về mối quan hệ giữa khách quan và chủ quan. Hai mục dưới đây sẽ cho bạn thấy điều kỳ diệu của mối quan hệ đó, hãy cùng mình tìm hiểu nhé.

Khách quan và chủ quan là hai yếu tố cùng tồn tại trong một chủ thể. Mối hỗ trợ tương quan này đã được Karl Max và Frieddrich Engels luận chứng khi khám phá các quy luật phát triển của xã hội. Ông đã chứng minh rằng giữa chủ quan và khách quan có mối quan hệ rất khắng khít, góp phần điều chỉnh lẫn nhau và bổ sung khuyết điểm cho nhau.

Chủ quan và khách quan có mối quan hệ tương quan (Ảnh minh hoạ)

Khách quan là yếu tố tiền đề của chủ quan

Trong các điều kiện khách quan, những yếu tố tồn tại độc lập bắt buộc chủ thể phải tuân theo trong mọi hoạt động sẽ làm chủ thể sinh ra suy nghĩ, ý chí, nguyện vọng, hay nói cách khác chủ thể sẽ sinh ra tính chủ quan. Vì vậy, khách quan luôn là tiền đề, giữ vai trò quan trọng quyết định chủ quan.

Khách quan là nhân tố độc lập được đúc kết từ sự thống nhất ý kiến của đa số. Với bản chất chủ quan, chủ thể chỉ được hành động trong chừng mực được quy định bởi thế giới khách quan và nguyện vọng của chủ thể chỉ đúng khi phản ánh được điều kiện, quy luật vốn có của tính chất khách quan.

Ví dụ: Pháp luật là hệ thống những quy tắc xử sự mang tính bắt buộc cho Nhà nước ban hành và đảm bảo thực hiện.  Pháp luật mang ý chí thống trị của Nhà nước, do Nhà nước ban hành nhưng bị quy định bởi điều kiện khách quan của xã hội. Nguyên tắc khách quan là tiền đề ban hành luật pháp, để bảo đảm tính công bằng, minh bạch và độc lập.

Khách quan hóa chủ quan và ngược lại

Các chủ thể khác nhau thì có tính năng động chủ quan khác nhau. Giới hạn của tính năng động chủ quan là do tính khách quan quyết định. Tuy nhiên, với sự phát triển mạnh mẽ của xã hội hiện nay thì tính chủ quan rất cần được tôn trọng và khuyến khích để bắt đầu những điều mới mẻ hơn, đáp ứng được yêu cầu mới của thế giới khách quan.

Con người là chủ thể có nhu cầu khám phá thế giới khách quan cao. Dựa vào nhận thức và thực tế, con người có thể học hỏi từ thế giới khách quan để thay đổi hành động, suy nghĩ, ý chí của mình sao cho phù hợp. Lý do ở đây là sự tác động của thế giới khách quan không đối lập với tính phong phú về hình thái và thứ tự tác động của nó và việc biến đổi thế giới khách quan lại nằm trong khả năng của con người.

Đồng thời qua hiện trạng kinh doanh, sẽ xuất hiện nhiều trường hợp bắt buộc phải điều chỉnh luật pháp cho phù hợp với tình hình thực tiễn. Đó chính là quá trình khách quan hóa chủ quan và chủ quan hóa khách quan.

Ví dụ: Luật pháp do Nhà nước ban hành và mọi người phải sống, tuân thủ theo luật pháp. Tuy nhiên, với khả năng học hỏi cao, con người dựa trên luật pháp để điều chỉnh các hoạt động kinh doanh sao cho phù hợp, không vi phạm luật pháp.

Kết luận

Bài viết trên đã giải thích chủ quan là gì, khách quan là gì, sự khác nhau và mối quan hệ tương quan giữa chủ quan và khách quan. Hy vọng bài viết sẽ giúp bạn có thêm kiến thức bổ ích đồng thời có cách quan sát, quyết định mọi việc đúng đắn theo tính chất khách quan đồng thời vẫn phát triển được tính chủ quan của bản thân.