Qui định hay quy định, nội qui hay nội quy, quy trình hay qui trình: Cách viết đúng là thế nào?

1. Nguyên tắc dùng i và y như thế nào?

Hiện nay, có nhiều quan điểm trái chiều xung quanh việc sử dụng chữ “i” và “y” trong văn bản viết. Tuy nhiên, tùy vào từng trường hợp cụ thể người viết cần linh hoạt để có sự lựa chọn phù hợp hơn.

Tranh cãi về việc dùng chữ “i” và chữ “y” đã kéo dài liên tục, dẫn đến việc giảng dạy ngữ pháp cho học sinh nhiều năm qua gặp nhiều vấn đề bỏ ngỏ.

Trong quá trình giảng dạy nếu gặp phải những trường hợp đặc biệt, tùy thuộc quan niệm của từng giáo viên mà sẽ có cách dạy khác nhau. Từ đó nhiều học sinh cũng có nhiều cách sử dụng “i” và “y” khác nhau.

Về thói quen, nhiều người dùng chữ “i” và “y” theo cách như sau:

• Thể hiện những từ ngữ trang trọng, tôn kính: viết chữ “y”;

• Tên riêng, danh từ riêng: viết “y”;

• Các trường hợp khác đa số sẽ viết “i”.

• Những phụ âm đầu bắt đầu bởi B, Ch, D, Đ, Gh, N, Ngh, Ph, R, Th, Tr, X sẽ viết “i”;

• Những phụ âm đầu bắt đầu H, K, M, Qu, S, T, V có thể viết “y” hoặc “i”.

Về pháp luật, theo Điều 9 của Quy định ban hành kèm theo Quyết định 1989/QĐ-BGDĐT có đề cập đến quy định về cách viết âm “i” sau phụ âm đầu trong các âm tiết không có âm đệm và âm cuối. Cụ thể:

• Nếu âm i đứng ngay sau phụ âm đầu: viết bằng chữ “i”;

• Nếu âm tiết chứa âm i là tên riêng thì viết theo đúng tên riêng.

2. Qui định hay quy định, nội qui hay nội quy, quy trình hay qui trình?

2.1 Qui định hay quy định? Cách viết đúng nhất

Thông thường khi nhắc đến những quy tắc, những chuẩn mực trong xử sự, các tiêu chuẩn, định mức được cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành người ta thường dùng từ “Quy định” hoặc “Qui định”.

Khi phát âm, “Quy định” hoặc “Qui định” không có sự khác biệt rõ rệt, về nghĩa cả hai từ này cũng đều đề cập đến các quy tắc, chuẩn mực được ban hành. Trong trường hợp này, người ta xác định đây là một trường hợp một từ ngữ có hai cách viết.

“Quy định” hoặc “Qui định” không thuộc trường hợp được nhắc đến theo Quyết định 1989/QĐ-BGDĐT. Trên thực tế, “Quy định” là từ được sử dụng phổ biến hơn. Theo quy điểm của bài viết, đây là một từ ngữ có tính trang trọng nên sẽ ưu tiên dùng “y” và viết là “Quy định”.

Nói như vậy không có nghĩa là dùng “i” - “Qui định” trong trường hợp này là sai chính tả. Cả “Quy định” hoặc “Qui định” đều là cách viết đúng nhưng trong trường hợp này dùng “Quy định” sẽ phù hợp và trang trọng hơn.

2.2 Nội qui hay nội quy?

“Nội quy” hay “Nội qui” cũng là một trường hợp có hai cách viết. Từ ngữ này có nghĩa là những quy định mang tính chất bắt buộc đối với những cá nhân trong một tập thể (cơ quan, tổ chức hay doanh nghiệp) nhằm mục đích bảo đảm trật tự và kỷ luật trong tập thể đó. Nội dung của những quy định này không được trái với các quy định của pháp luật và đạo đức.

Tuy không thể hiện ý chí của nhà nước, nhưng những quy định này cũng là quy tắc xử sự nói chung của một tập thể để điều chỉnh các mối quan hệ trong một tập thể. Vì vậy, trong trường hợp này quan điểm của bài viết là dùng “Nội quy” tương tự như trường hợp “Quy định” ở trên để thể hiện sự trang trọng.

2.3 Quy trình hay qui trình?

“Quy trình” hay “Qui trình” là trình tự, cách thức để thực hiện một hoạt động hay một quá trình. Thông thường một “Quy trình” hay “Qui trình” sẽ bao gồm các nội dung sau:

• Các bước tiến hành và thứ tự của các bước;

• Mô tả ngắn gọn cách thức thực hiện ở mỗi bước;

• Người chịu trách nhiệm chính thực hiện mỗi bước;

• Thời gian tiến hành thực hiện mỗi bước;

• Biểu mẫu, tài liệu cần thiết cho mỗi bước.

Khác với hai trường hợp “Quy định” và “Nội quy” ở trên, “Quy trình” hay “Qui trình” được sử dụng phổ biến trong mọi hoạt động hằng ngày và mọi lĩnh vực. Vì vậy, cách dùng “Quy trình” hay “Qui trình” cũng linh hoạt hơn tùy vào từng người sử dụng.

Theo quan điểm của bài viết, dù dùng “Quy trình” hay “Qui trình” thì cả hai cách viết này đều không sai trong trường hợp này. Nếu người viết muốn thể hiện sự trang trọng qua câu chữ thì có thể lựa chọn dùng “Quy trình”. Ngược lại nếu người viết muốn nội dung bài viết trở nên gần gũi, nhẹ nhàng hơn có thể sử dụng “Qui trình”.

Như vậy, việc dùng từ “Qui định” hay “Quy định”, “Nội qui” hay “Nội quy”, “Quy trình” hay “Qui trình” không có đúng hay sai. Những trường hợp này chỉ có lựa chọn từ ngữ để phù hợp. Tùy vào từng trường hợp cụ thể cũng như quan điểm của người viết để đưa ra sự lựa chọn phù hợp.