Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 13892-3:2023 Phương tiện giao thông đường sắt - Phần 3

TIÊU CHUẨN QUỐC GIA

TCVN 13892-3:2023

PHƯƠNG TIỆN GIAO THÔNG ĐƯỜNG SẮT - PHƯƠNG PHÁP ĐO VÀ SAI SỐ KÍCH THƯỚC TOA XE HÀNG - PHẦN 3: TOA XE HÀNG CÓ 2 BỘ TRỤC BÁNH

Railway vehicles - Measuring methods and dimension tolerances of freight wagons - Part 3: Freight wagons with 2 wheelsets

Lời nói đầu

TCVN 13892-3:2023 được xây dựng trên cơ sở tham khảo tiêu chuẩn BS 13775-3: 2003.

TCVN 13892-3:2023 do Cục Đăng kiểm Việt Nam biên soạn, Bộ Giao thông vận tải đề nghị, Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng thẩm định, Bộ Khoa học và Công nghệ công bố.

PHƯƠNG TIỆN GIAO THÔNG ĐƯỜNG SẮT - PHƯƠNG PHÁP ĐO VÀ SAI SỐ KÍCH THƯỚC TOA XE HÀNG - PHẦN 3: TOA XE HÀNG CÓ 2 BỘ TRỤC BÁNH

Railway vehicles - Measuring methods and dimension tolerances of freight wagons - Part 3: Freight wagons with 2 wheelsets

1  Phạm vi áp dụng

Tiêu chuẩn này quy định các yêu cầu về đo các toa xe hàng có 2 bộ trục bánh, đảm bảo các phép đo được áp dụng theo chỉ tiêu thống nhất, áp dụng cho các toa xe hàng có 2 bộ trục bánh mới và hoán cải. Các quy định vượt quá phạm vi của những yêu cầu này nên được thỏa thuận dựa trên cam kết giữa các bên liên quan.

Các phương tiện thuộc phạm vi các kiểm tra kích thước khác nhau sẽ do các yêu cầu của thiết kế của thiết bị lắp trên phương tiện khi không nằm trong các phần của bộ tiêu chuẩn này.

2  Tài liệu viện dẫn

Trong tiêu chuẩn này áp dụng các tài liệu viện dẫn sau. Đối với các tài liệu ghi năm công bố thì áp dụng các bản được nêu. Đối với các tài liệu không ghi năm công bố thì áp dụng phiên bản mới nhất (kể cả các sửa đổi)

TCVN 13892-1, Phương tiện giao thông đường sắt - Phương pháp đo và sai số kích thước toa xe hàng - Phần 1: Nguyên tắc đo

3  Thuật ngữ và định nghĩa

Trong tiêu chuẩn này, áp dụng các thuật ngữ và định nghĩa đưa ra trong TCVN 13892-1 và các thuật ngữ, định nghĩa dưới đây:

3.1

Trục chuẩn chính (main reference axis)

Đường thẳng đi qua 2 điểm giao cắt của các cung giao cắt có bán kính r ở 2 đầu của toa xe.
CHÚ THÍCH: Việc xác định tâm của toa xe hàng được minh họa trong quá trình đo 1

3.2

Độ nghiêng lệch (distortion)

Khoảng cách từ các lỗ quang treo tới mặt phẳng chuẩn chạy song song với bệ toa xe hàng.

3.3

Tùy chọn (optional)

Quá trình chỉ được thực hiện nếu được thỏa thuận đặc biệt giữa nhà sản xuất và khách hàng

CHÚ THÍCH: Quá trình nên được đặt hàng riêng biệt

5  Các yêu cầu

5.1  Yêu cầu chung

Các sai lệch giới hạn áp dụng cho các sản phẩm hoàn thiện trong từng trường hợp

Cho phép các sai khác so với tiêu chuẩn này nếu các sai khác đó không gây nguy hiểm cho vận hành. Tuy nhiên, các sai khác phải được thỏa thuận với các bên cam kết liên quan và đơn vị kiểm tra.

5.2  Chuẩn bị các điều kiện

Cần bám theo các nguyên tắc đặt ra trong TCVN 13892-1 để chuẩn bị các điều kiện để thực hiện các quá trình đo như được quy định trong tiêu chuẩn này

5.3  Các quá trình đo

Phải sử dụng dạng mẫu bảng theo dõi để ghi lại các kết quả của quá trình đo được đưa ra trong Phụ lục A

5.3.1  Quá trình đo 1

Xác định và cố định trục chuẩn chính của toa xe hàng

Được thể hiện ở vị trí trục chuẩn chính

Chú dẫn

1  Trục chuẩn chính của toa xe hàng

Hình 1

Tại mỗi đầu của toa xe hàng từ các tâm đối diện nhau của các lỗ quang treo trên xà đầu tương ứng, phải xác định các điểm giao cắt của 2 cung tròn giao cắt có bán kính r. Trục chuẩn chính của toa xe hàng là đường thẳng đi qua hai điểm giao cắt (xem Hình 1). Trục phải được thể hiện bằng nét cố định rõ ràng

5.3.2  Quá trình đo 2

Độ thẳng của các mặt ngoài bệ xe theo phương y

Đo sai lệch với độ thẳng y₁ của bệ xe (xem Hình 2)

Dung sai độ thẳng y₁: 5 mm

5.3.3  Quá trình đo 3

Sai lệch độ thẳng của các xà dọc theo phương z

Hình 3

Đo sai lệch độ thẳng z₁ của các xà dọc ở vị trí vận hành của bệ xe tại các điểm đo 1R, 2R, 3R, 1L, 2L và 3L (xem Hình 3).

Sai lệch giới hạn đối với z_1.1 và z_1.3: ± 5 mm

Sai lệch theo phương ngang phải không vượt quá các giá trị sau giữa bên phải và bên trái:

|z_1.1R - z_1.1L| ≤ 5 mm

|z_1.3R - z_1.3L| ≤ 5 mm

Các giá trị này áp dụng cho các toa xe hàng không có thiết kế độ vồng. Nếu có yêu cầu về thiết kế, phải sử dụng thông tin trên bản vẽ.

5.3.4  Quá trình đo 4

Chiều rộng bệ xe; khoảng cách giữa các mặt ngoài với trục chuẩn chính của toa xe hàng

Hình 4

Đo khoảng cách y₂ từ trục chuẩn chính của toa xe hàng tới bề mặt ngoài của bệ xe tại các điểm 1R, 2R, 3R, 1L, 2L và 3L (xem Hình 4)

Sai lệch giới hạn cho y₂ :  mm

5.3.5  Quá trình đo 5

Độ vuông góc của thành đầu với trục chuẩn chính của toa xe hàng

Hình 5

Đo độ vuông góc của thành đầu x₁ với trục chuẩn chính của toa xe hàng trong khoảng không gian giữa tâm giảm chấn c ở cả 2 đầu toa xe hàng (xem Hình 5)

Dung sai độ vuông góc cho x₁: ≤ 5 mm tương ứng với C

5.3.6  Quá trình đo 6

Chiều dài qua các thành đầu

Hình 6

Tổng chiều dài x₂ của bệ xe qua thành đầu được đo theo trục chuẩn chính của toa xe hàng (xem Hình 6)

Sai lệch giới hạn cho x₂:  mm

5.3.7  Quá trình đo 7

Vị trí của khung chứa móc nối ở vị trí vận hành

Chú dẫn

1  Mặt phẳng chuẩn nằm ngang

2  Trục chuẩn chính của toa xe hàng

Hình 7

a) Đo sai lệch chiều cao z₂ giữa các đầu của khung chứa móc nối và mặt phẳng chuẩn ở từng đầu toa xe hàng (xem Hình 7).

Dung sai Δz₂: ≤ 4 mm

b) Đo sai lệch đối xứng giữa khung chứa móc nối và trục chuẩn chính của toa xe hàng (xem Hình 7)

Dung sai đối xứng y₃: ≤ 4 mm

5.3.8  Quá trình đo 8

Khung chứa móc nối

Chú dẫn

1  Tâm móc nối tự động

2  Má đấm kéo

3  Trục chuẩn chính của toa xe hàng

4  Mặt tiếp xúc bệ đỡ giảm chấn

5  Má đỡ đấm

Hình 8

a) Đo khoảng cách x₃ giữa má đấm kéo và má đỡ đấm; phải xác định x₃ từ điểm xa nhất trên má đấm kéo so với mặt tiếp xúc của bệ đỡ giảm chấn đến điểm gần nhất trên má đỡ đấm so với mặt tiếp xúc của bệ đỡ giảm chấn (xem Hình 8),

Sai lệch giới hạn cho x₃:  mm trong trường hợp má đấm kéo được hàn tích hợp

b) Đo khoảng cách x₄ giữa má đấm kéo và mặt tiếp xúc của bệ đỡ giảm chấn (xem Hình 8)

Sai lệch giới hạn cho x₄: ± 2 mm

c) Đo khoảng cách x₅ giữa dải chặn và má đấm kéo (xem Hình 8)

Sai lệch giới hạn cho x₅: ± 2 mm

CHÚ THÍCH: Kích thước này thể hiện vị trí của má đấm kéo. Nhà sản xuất có dung sai nhỏ hơn.

d) Đo khoảng cách x₇ giữa mặt tiếp xúc của bệ đỡ giảm chấn và mép của góc mở (xem Hình 8).

Sai lệch giới hạn cho x₇:  mm

e) Đo độ sâu x₈ của khu vực đặt bệ đỡ (xem Hình 8)

Sai lệch giới hạn cho x₈: ± 2 mm

f) Đo sai lệch ngang so với độ vuông góc x₉ của má đấm kéo hoặc má đỡ đấm đến đường tâm của khung chứa (xem Hình 8)

Dung sai độ vuông góc x₉: 1,5 mm

g) Đo sai lệch đứng so với độ vuông góc x₁₀ của má đấm kéo hoặc má đỡ đấm đến đường tâm của khung chứa (xem Hình 8)

Dung sai độ vuông góc x₁₀: 1,5 mm

h) Đo khoảng cách y₄ giữa 2 xà dọc (xem Hình 8)

Sai lệch giới hạn cho y₄: ±3 mm

i) Đo khoảng cách y₅ giữa các má đấm kéo của bệ xe theo phương ngang (xem Hình 8)

Sai lệch giới hạn cho y₅:  mm

j) Đo chiều rộng bệ lắp móc nối y₆ (xem Hình 8)

Sai lệch giới hạn cho y₆:  mm

k) Đo khoảng cách z₃ giữa tâm khung chứa và tấm nắp trước hoặc tấm đệm trước (xem Hình 8)

Sai lệch giới hạn cho z₃:  mm

l) Đo khoảng cách z₄ giữa tâm khung chứa và tấm nắp sau hoặc tấm đệm sau (xem Hình 14)

Sai lệch giới hạn cho z₄:  mm

5.3.9  Quá trình đo 9

Khoảng cách giữa tâm của khung lỗ khoan lắp giảm chấn và mép dưới của xà dọc

Hình 9

Đo khoảng cách z5 từ tâm của khung lỗ khoan bắt giảm chấn đến mép trước của xà dọc ở các điểm đo 1R, 2R, 1L, 2L (xem Hình 9).

Sai lệch giới hạn cho z₅:  mm.

5.3.10  Quá trình đo 10

Khoảng cách giữa tâm móc nối và mép dưới của xà dọc

Chú dẫn

1  Lỗ đo

Hình 10

Đo khoảng cách z₆ giữa tâm của móc nối đến mép dưới của xà dọc trên mép trước của xà đầu tại các điểm đo 1 và 2 (xem Hình 10).

Sai lệch giới hạn cho z₆:  mm.

Tâm của móc nối phải được ký hiệu bằng 2 ký hiệu cố định rõ ràng ở bệ móc nối.

5.3.11  Quá trình đo 11

Độ vuông góc của xà đầu

Hình 11

Đo sai lệch độ vuông góc của xà đầu x₁ trong khu vực tấm đỡ giảm chấn (G) tương ứng với mép trên của các xà dọc ở các điểm đo 1R, 2R, 1L và 2L Chiều dài đo là chiều cao của tấm đỡ giảm chấn (xem Hình 11).

Sai lệch giới hạn cho độ vuông góc x₁₁ = ≤ 1 mm trên chiều dài G.

5.3.12  Quá trình đo 12

Vị trí của lỗ quang treo để xác định độ nghiêng lệch

Chú dẫn

1  Mặt phẳng cân bằng

Hình 12

Để thực hiện phép đo này, toa xe hàng phải ở trạng thái đỡ 3 điểm không giới hạn, trong đó 1 đầu toa xe hàng phải được đỡ bằng 2 điểm cách trục chuẩn chính đều nhau và đầu còn lại của toa xe được đỡ tại 1 điểm trên trục chuẩn chính của toa xe hàng

Đo khoảng cách z_n giữa lỗ quang treo và mặt phẳng cân bằng (xem Hình 12).

Từ phép đo 8 sẽ đưa ra được z_n giữa 4 cặp lỗ quang treo, phải xác định mặt phẳng cân bằng trên tâm của bộ phận chạy.

Từ 4 giá trị này, phải tính toán sai lệch z₁₂ so với mặt phẳng cho 1 điểm theo 3 khoảng cách còn lại.

Sai lệch giới hạn cho z₁₂: ≤ 4 mm

Xem Phụ lục B (tham khảo)

5.3.13  Quá trình đo 13

Khoảng cách của các xà dọc có gắn cố định lỗ quang treo so với trục chuẩn chính của toa xe hàng

Hình 13

Đo khoảng cách y₈ từ đường tâm của toa xe hàng đến mép trong hoặc ngoài của các xà dọc có gắn cố định các lỗ quang treo ở các điểm đo 1R, 2R, 1L và 2L (xem Hình 13).

Sai lệch giới hạn cho y₈:  mm.

5.3.14  Quá trình đo 14

Vị trí của các mặt đầu lỗ quang treo.

Chú dẫn

1  Mặt phẳng chuẩn

2  Trục chuẩn chính của toa xe hàng

Hình 14

Đo sai lệch y₉ của hai mặt ngoài của các lỗ quang treo bên trong so với các mặt ngoài của lỗ treo phía ngoài (xem Hình 14).

Sai lệch giới hạn cho y₉: ±2 mm

5.3.15  Quá trình đo 15

Đường chéo giữa các đôi quang treo

Đo đường chéo x₁₂ nối các điểm tâm giữa các lô quang treo tương ứng (xem Hình 15).

Sai lệch cho phép Δx₁₂: ≤ 5 mm

5.3.16  Quá trình đo 16

Đo khoảng cách giữa các đôi quang treo

1) Các quang treo có thể không đối xứng nếu sử dụng van hãm phụ thuộc vào tải.

Hình 16

Đo khoảng cách xu tại các điểm đo x_13R và x_13L (xem Hình 16).

Sai lệch giới hạn Δx₁₃: ± 4 mm

5.3.17  Quá trình đo 17

Khoảng cách giữa các lỗ quang treo

Hình 17

Đo khoảng cách x₁₄ tại các điểm đo 1R, 2R, 1L và 2L (xem Hình 17).

Sai lệch giới hạn x₁₄:  mm

5.3.18  Quá trình đo18

Khoảng cách dọc của cơ cấu định vị hộp trục ở điểm hẹp nhất theo phương thẳng đứng

Hình 18

Đo khoảng cách x₁₅ của cơ cấu định vị hộp trục (xem Hình 18).

Sai lệch giới hạn Δx₁₅: ± 1,5 mm

5.3.19  Quá trình đo 19

Độ đối xứng của cơ cấu định vị hộp trục

Hình 19

Đo sai lệch đối xứng x₁₆ của cơ cấu định vị hộp trục tương ứng với lỗ quang treo (xem Hình 19).

Sai lệch giới hạn x₁₆: 3 mm

5.3.20  Quá trình đo 20

Độ vuông góc của cơ cấu định vị hộp trục theo phương dọc

Hình 20

Đo sai lệch vuông góc x₁₇ của cơ cấu định vị hộp trục tương ứng theo lỗ trong cụm lỗ quang treo. Chiều dài đo là chiều dài của cơ cấu định vị hộp trục (xem Hình 20).

Dung sai độ vuông góc x₁₇: 1,5 mm trên chiều dài R

5.3.21  Quá trình đo 21

Khoảng cách từ mặt trước cơ cấu định vị hộp trục tới phía trước đệm quang treo

Hình 21

Đo khoảng cách y₁₀ của mặt trước cơ cấu định vị hộp trục từ phía trước đệm quang treo (xem Hình 21). Phải tiến hành đo trên từng đôi quang treo

Sai lệch giới hạn y₁₀: ± 2 mm

5.3.22  Quá trình đo 22

Khoảng cách giữa các đôi cơ cấu định vị hộp trục

Hình 22

Đo khoảng cách y₁₁ giữa các mặt trước của các đôi cơ cấu định vị hộp trục đối diện nhau (xem Hình 22).

Sai lệch giới hạn y₁₁: ±2 mm

5.3.23  Quá trình đo 23

Độ vuông góc của cơ cấu định vị hộp trục

Hình 23

Đo sai lệch độ vuông góc y₁₂ giữa các mặt trước của các đôi cơ cấu định vị hộp trục theo trục chuẩn (G-H) tạo thành từ đường kết nối từng đôi lỗ quang treo đối diện nhau (xem Hình 23).

Chiều dài đo là chiều dài của cơ cấu định vị hộp trục. Thực hiện phép đo trên từng cơ cấu định vị R.

Dung sai độ vuông góc y₁₂: 1,5 mm cho chiều dài R

5.3.24  Quá trình đo 24

Chiều cao quang treo

Hình 24

Đo chiều cao của từng quang treo z₇ từ tâm lỗ quang treo đến mặt dưới của xà dọc (xem Hình 24).

Sai lệch giới hạn z₇:  mm

5.3.25  Quá trình đo 25 - Tùy chọn

Đo thân xe khi không có bộ phận chạy theo chiều cao giới hạn và kích thước chiều rộng so với tính toán giảm khổ giới hạn

CHÚ DẪN

1  Trục chuẩn chính của toa xe hàng

Hình 25

Đo các chiều cao giới hạn và chiều rộng liên quan y₁₃ của thân xe Phải xác định các điểm này từ tính toán giảm khổ giới hạn (xem Hình 25).

Sai lệch giới hạn cho y₁₃:   mm

CHÚ THÍCH: Phương tiện không nên vượt quá khổ giới hạn được thiết kế

5.3.26  Quá trình đo 26

Chiều cao của tâm giảm chấn trên mặt ray (SO)

Hình 26

Đo các khoảng cách z₈ giữa tâm các giảm chấn và mặt ray (SO) (xem Hình 26). z₈ được đo trên đường thẳng gần với đầu giảm chấn

Sai lệch giới hạn cho z₈:  mm

5.3.27  Quá trình đo 27

Chiều cao của tâm móc nối trên mặt ray (SO)

CHÚ DẪN

1  Lỗ đo

Hình 27

Đo các khoảng cách z₉ của tâm móc nối trên mặt ray (SO) (xem Hình 27). Z₉ được đo trên đường thẳng với ký hiệu cố định nhìn thấy rõ ràng

Sai lệch giới hạn cho z₉:  mm

5.3.28  Quá trình đo 28

Đo thân xe khi có bộ phận chạy theo chiều cao giới hạn và kích thước chiều rộng so với tính toán giảm khổ giới hạn

CHÚ DẪN

1  Trục chuẩn chính của toa xe hàng

Hình 28

Đo các chiều cao giới hạn và chiều rộng liên quan y₁₄ của thân xe Phải xác định các điểm này từ tính toán giảm khổ giới hạn (xem Hình 28).

Sai lệch giới hạn cho y₁₄ :  mm

CHÚ THÍCH: Phương tiện không nên vượt quá khổ giới hạn được thiết kế

Phụ lục A

(Quy định)

Mẫu bảng kiểm soát

Phụ lục A đưa ra mẫu bảng kiểm soát theo các quá trình đo độc lập. Cấu trúc của mẫu bảng kiểm soát dựa trên kinh nghiệm thực tế. Mẫu này phải được sử dụng làm mẫu chung để ghi lại các kết quả đo. Bảng A.1 “mẫu bảng kiểm soát” có các đường nét đứt trong cột “Kích thước danh nghĩa điểm đo/Sai lệch hoặc dung sai giới hạn” để ghi lại các kích thước danh nghĩa của bảng vẽ. Trong cột “Sai lệch hoặc dung sai giới hạn thực tế tại các điểm đo chỉ định”, có khoảng trống để ghi lại các sai lệch giới hạn hoặc dung sai thực tế. Việc này giúp cho quá trình đánh giá theo thống kê có tính khả thi.

Bảng A.1 Mẫu bảng kiểm soát

Phụ lục B

(Tham khảo)

Quá trình đo trên bộ phận chạy

Ví dụ về quá trình đo trên bộ phận chạy

Ví dụ về quá trình đo 12

Vị trí của lỗ quang treo

Độ nghiêng lệch = (E1 - E2) - (E4 - E3) = (0 - 0,5) - (4,0 - 2,5) = -2

Tại E4, bệ xe có độ nghiêng lệch là 2 mm

Để tránh việc phải sắp xếp các đôi quang treo chính xác theo mặt phẳng nằm ngang, một mặt phẳng phụ được xác định bằng cách tính các giá trị đo được sau khi đã sắp xếp cứng.

Các giá trị trung bình sau so với mặt phẳng nằm ngang sẽ tạo ra các cặp đôi quang treo tương ứng từ các ví dụ số học:

Mặt phẳng phụ tạo nên đi qua tâm của các cặp đôi quan treo 1L - 2L, 1R - 2R và 3R - 4R cho giá trị sai lệch z₁₂ với đôi quang treo 3L - 4L (ở ví dụ giá trị trên, đối với 3L -4L, sai lệch 2 mm sẽ tìm ra được z₁₂). Vị trí của mặt phẳng phụ tương ứng mặt phẳng nằm ngang có thể thấy được qua sơ đồ dưới đây

Thể hiện ở vị trí chịu lực chính

Chú dẫn

1  Mặt phẳng nằm ngang

2  Mặt phẳng phụ

3  Sai lệch z₁₂

Hình B.1 - Vị trí của mặt phẳng phụ tương ứng theo mặt phẳng nằm ngang (ví dụ)

Phụ lục C

(Tham khảo)

Thuật ngữ

Thư mục tài liệu tham khảo

TCVN 13892-1:2023, Phương tiện giao thông đường sắt - Phương pháp đo và sai số kích thước toa xe hàng - Phần 1: Nguyên tắc đo.

TCVN 13892-2:2023, Phương tiện giao thông đường sắt - Phương pháp đo và sai số kích thước toa xe hàng - Phần 2: Toa xe hàng có giá chuyển hướng.

TCVN 13892-4:2023, Phương tiện giao thông đường sắt - Phương pháp đo và sai số kích thước toa xe hàng - Phần 4: Giá chuyển hướng có 2 bộ trục bánh.

TCVN 13892-5:2023, Phương tiện giao thông đường sắt - Phương pháp đo và sai số kích thước toa xe hàng - Phần 5: Giá chuyển hướng có 3 bộ trục bánh.

TCVN 13892-6:2023, Phương tiện giao thông đường sắt - Phương pháp đo và sai số kích thước toa xe hàng - Phần 6: Toa xe hàng đa nguyên và ghép giá chuyển hướng.

MỤC LỤC

1  Phạm vi áp dụng

2  Tài liệu viện dẫn

3  Thuật ngữ và định nghĩa

4  Ký hiệu và chữ viết tắt

5  Các yêu cầu

5.1  Yêu cầu chung

5.2  Chuẩn bị các điều kiện

5.3  Các quá trình đo

Phụ lục A (Quy định): Mẫu bảng kiểm soát

Phụ lục B (Tham khảo): Quá trình đo trên bộ phận chạy

Phụ lục C (Tham khảo): Thuật ngữ