Công văn 9548/BGDĐT-GDTH 2008 hướng dẫn quản lý và tổ chức dạy học lớp ghép cấp tiểu học

Kính gửi: Giám đốc các Sở Giáo dục và Đào tạo

Lớp ghép và tổ chức dạy học lớp ghép là một thực tế khách quan trong giáo dục tiểu học ở những địa bàn đặc biệt khó khăn. Tổ chức dạy học lớp ghép là đòi hỏi cấp thiết để thực hiện mục tiêu phổ cập giáo dục và từng bước nâng cao chất lượng giáo dục ở vùng khó khăn. Để thống nhất quản lý và tổ chức dạy học lớp ghép, Bộ Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn các Sở Giáo dục và Đào tạo thực hiện những nội dung cụ thể như sau:

1. Mục đích, yêu cầu quản lý và tổ chức dạy học lớp ghép.

Dạy học lớp ghép là hình thức tổ chức dạy học mà một giáo viên trong cùng một thời gian và không gian có trách nhiệm dạy học cho học sinh ở hai hay nhiều nhóm trình độ (lớp) khác nhau nhằm đạt được mục tiêu giáo dục đặt ra cho từng nhóm trình độ.

Ở những địa bàn đặc biệt khó khăn có thể tổ chức lớp ghép nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh đi học. Mỗi lớp ghép không quá 15 học sinh và không quá 2 trình độ. Trường hợp đặc biệt có thể ghép 3 trình độ nhưng mỗi lớp không quá 10 học sinh. Hạn chế tổ chức lớp ghép ở lớp đầu cấp (lớp 1) và lớp cuối cấp (lớp 5), nên tổ chức lớp ghép gồm các trình độ liền nhau.

Lớp ghép có học sinh ở 2 nhóm trình độ được gọi là “Lớp ghép 2 trình độ”. Ví dụ: Lớp ghép có học sinh nhóm trình độ lớp 2 và học sinh nhóm trình độ lớp 3 thì được viết là Lớp ghép (2+3). Lớp ghép có học sinh ở 3 nhóm trình độ được gọi là “Lớp ghép 3 trình độ”. Ví dụ: Lớp ghép có 3 nhóm trình độ lớp 2, lớp 3 và lớp 4 thì được viết là Lớp ghép (2+3+4). Lớp ghép 2 trình độ hoặc 3 trình độ đều được tính là 1 đơn vị lớp ghép.

Trong tổ chức dạy học lớp ghép, tập trung dạy học 2 môn Tiếng Việt và Toán theo đúng quy định của chương trình, các môn học còn lại được vận dụng chương trình một cách linh hoạt phù hợp với khả năng nhận thức của đối tượng học sinh, phù hợp với hoàn cảnh và điều kiện cụ thể của lớp học.

2. Xây dựng kế hoạch dạy học, kế hoạch bài học và tổ chức các hoạt động dạy học lớp ghép.

a. Xây dựng kế hoạch dạy học

Giáo viên dạy lớp ghép trực tiếp xây dựng Kế hoạch dạy học (theo hướng dẫn ở phần Phụ lục đính kèm). Hiệu trưởng, phó hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn có trách nhiệm hỗ trợ giáo viên xây dựng Kế hoạch dạy học. Hiệu trưởng phê duyệt và chỉ đạo việc thực hiện kế hoạch dạy học của giáo viên.

Căn cứ vào chương trình các môn học đã quy định, giáo viên được phân công dạy lớp ghép lập kế hoạch dạy học cho cả năm, mỗi học kỳ, từng tháng, từng tuần học phù hợp với các nhóm trình độ.

Khi thực hiện kế hoạch dạy học, không bắt buộc giáo viên thực hiện chương trình một cách máy móc, hình thức (như dạy đúng tuần, đúng tiết, đúng thời lượng của mỗi tiết), quan trọng là thực hiện chương trình hợp lý, phù hợp với đối tượng học sinh sao cho cuối năm học tất cả học sinh trong mỗi lớp đạt được yêu cầu chuẩn kiến thức, kĩ năng được quy định tại chương trình Giáo dục phổ thông được ban hành theo Quyết định số 16/2006/QĐ-BGDĐT.

Khi sắp xếp kế hoạch dạy học cần lưu ý:

- Ghép những bài học kiến thức mới ở trình độ này với những bài ôn tập, luyện tập, thực hành ở trình độ kia.

- Hạn chế ghép những môn học đánh giá bằng nhận xét với những môn học đánh giá bằng điểm số.

- Đối với 2 môn Tiếng Việt và Toán, dạy học theo đúng nội dung chương trình cho từng nhóm trình độ. Các môn còn lại có thể tổ chức dạy học chung cho các nhóm trình độ khác nhau. Lựa chọn nội dung chương trình của nhóm trình độ thấp làm cơ sở, nội dung chương trình của nhóm trình độ cao được xem là phần mở rộng.

b. Xây dựng kế hoạch bài học

Kế hoạch bài học cần thể hiện được các hoạt động dạy học chủ yếu của giáo viên, hoạt động học của học sinh ở các nhóm trình độ khác nhau và sự phối hợp nhịp nhàng giữa các hoạt động này. Kế hoạch bài học lớp ghép được trình bày theo hướng dẫn ở phần Phụ lục.

c. Tổ chức các hoạt động dạy học

Phối hợp linh hoạt các hình thức tổ chức dạy học trong mỗi buổi học: dạy học chung cả lớp,dạy học riêng từng nhóm trình độ, dạy học cho mỗi cá nhân học sinh. Phân bổ thời gian làm việc với các nhóm trình độ trong từng tiết học một cách hợp lý nhằm đảm bảo thời lượng thực học hiệu quả trong mỗi tiết học cho tất cả học sinh. Tích cực sử dụng phiếu giao việc trong quá trình dạy học để phát huy khả năng học tập độc lập và hợp tác nhóm của học sinh; tăng cường khả năng hỗ trợ lẫn nhau giữa học sinh của các nhóm trình độ và giữa học sinh khá, giỏi với học sinh yếu.

3. Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập

Việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh lớp ghép tập trung vào 2 môn Tiếng Việt và Toán theo yêu cầu cơ bản cần đạt về kiến thức, kĩ năng quy định tại Quyết định số 16/2006/QĐ-BGDĐT, ban hành ngày 05/05/2006 của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Các môn Khoa học, Lịch sử và Địa lý chủ yếu được đánh giá về kĩ năng đọc; điểm tập đọc nội dung các môn học này được tính là điểm kiểm tra thường xuyên, giữa kỳ, cuối kỳ của chính các môn học đó.

Các môn học đánh giá bằng nhận xét cần coi trọng động viên sự tiến bộ của học sinh, khơi dậy hứng thú học tập để tất cả học sinh lớp ghép đều có thể đạt loại Hoàn thành vào cuối năm học.

4. Cơ sở vật chất, thiết bị, đồ dùng dạy học

Các địa phương tạo điều kiện tốt nhất về cơ sở vật chất, trang thiết bị, đồ dùng dạy học cho việc tổ chức dạy học lớp ghép.

Mỗi lớp ghép cần có đủ không gian cho việc dạy và học của từng nhóm trình độ; đủ cơ sở vật chất, trang thiết bị: mỗi nhóm trình độ có một bảng riêng, bàn ghế có thể sắp xếp cơ động để phục vụ việc học riêng cho từng nhóm trình độ.

Các trường có lớp ghép cần trang bị đồ dùng dạy học phù hợp với đặc thù dạy học lớp ghép, tăng cường hoạt động sưu tầm và làm đồ dùng dạy học từ nguyên vật liệu sẵn có tại địa phương; giáo viên ở các điểm trường chính chia sẻ, hỗ trợ làm đồ dùng dạy học cho các lớp ghép.

5. Tổ chức thực hiện

a. Lập kế hoạch mở lớp ghép

Căn cứ vào kế hoạch phát triển giáo dục tiểu học của địa phương và số lượng học sinh các lớp tại các điểm lẻ của trường, Hiệu trưởng lập kế hoạch mở các lớp ghép, báo cáo Phòng Giáo dục và Đào tạo. Căn cứ vào đề nghị của Phòng Giáo dục và Đào tạo, Ủy ban nhân dân huyện phê duyệt kế hoạch, bố trí giáo viên, chuẩn bị kinh phí, cơ sở vật chất, thiết bị, địa điểm. Sở Giáo dục và Đào tạo chuẩn bị tài liệu, tổ chức bồi dưỡng giáo viên và giám sát việc tổ chức dạy học lớp ghép của các Phòng Giáo dục và Đào tạo.

Khuyến khích tổ chức dạy học 2 buổi/ngày hoặc trên 5 buổi/tuần cho lớp ghép ở những nơi có điều kiện.

b. Bố trí giáo viên và cán bộ quản lý phụ trách

Các cấp quản lý chỉ đạo (Sở, Phòng) phân công cán bộ phụ trách quản lý chỉ đạo lớp ghép.

Giáo viên được bố trí dạy lớp ghép là giáo viên có năng lực và được bồi dưỡng về phương pháp dạy học lớp ghép thường xuyên hàng năm. Giáo viên dạy lớp ghép sinh hoạt chuyên môn ở tổ lớp ghép (nếu có) hoặc sinh hoạt theo các tổ chuyên môn của trường.

Việc dự giờ, sinh hoạt chuyên môn cần linh hoạt về thời gian và hình thức tổ chức, chú ý đến yêu cầu về kỹ năng dạy học, rút kinh nghiệm kịp thời sau các tiết dạy cụ thể.

c. Chế độ chính sách

Thực hiện các chế độ chính sách cho người dạy và người học theo đúng quy định hiện hành của Nhà nước.

Tùy điều kiện thực tế, các địa phương có thể ban hành các quy định hỗ trợ đối với lớp ghép, huy động sự trợ giúp của cộng đồng và các tổ chức xã hội.

d. Kiểm tra, đánh giá, khen thưởng

Tăng cường công tác kiểm tra, dự giờ, tổ chức sinh hoạt chuyên môn về lớp ghép.

Công tác kiểm tra, đánh giá các hoạt động giáo dục ở lớp ghép cần chú ý đến tính chất đặc thù của tổ chức dạy học lớp ghép.

Tổ chức tham quan trao đổi kinh nghiệm giữa các giáo viên dạy lớp ghép trong đơn vị trường, huyện, tỉnh. Tổ chức thi, giao lưu giáo viên dạy giỏi lớp ghép, nhằm thúc đẩy tinh thần trách nhiệm và nâng cao năng lực nghề nghiệp cho đội ngũ giáo viên dạy lớp ghép.

Các đơn vị, cá nhân có thành tích tốt trong công tác quản lý và tổ chức dạy học lớp ghép được ưu tiên xem xét khen thưởng theo quy định.

Bộ yêu cầu các Sở Giáo dục và Đào tạo căn cứ tình hình thực tế của địa phương để chỉ đạo các trường tiểu học có lớp ghép thực hiện hướng dẫn trên, đồng thời nêu rõ kết quả thực hiện, rút kinh nghiệm kèm theo góp ý, kiến nghị về công tác này trong báo cáo học kì I, báo cáo cuối năm học gửi về Bộ Giáo dục và Đào tạo (Vụ Giáo dục Tiểu học).

KHUNG KẾ HOẠCH DẠY HỌC

(Lớp ghép 2 trình độ)

KẾ HOẠCH DẠY HỌC TUẦN ….....

Lớp ghép …

KHUNG KẾ HOẠCH BÀI HỌC 

(Lớp ghép 2 trình độ)