Pháp lý doanh nghiệp 
Doanh nghiệp được quyền tự do kinh doanh trong tất cả các ngành, nghề mà pháp luật không cấm. Tuy nhiên hiện nay có 20 ngành nghề Nhà nước độc quyền kinh doanh, doanh nghiệp phi Nhà nước không được tham gia.
20 ngành nghề Nhà nước độc quyền kinh doanh
Theo Nghị định 94/2017/NĐ-CP, thực hiện độc quyền Nhà nước trong hoạt động thương mại với các hàng hóa, dịch vụ sau:
STT | Hàng hóa/Dịch vụ |
1 | Phát hành xổ số kiến thiết |
2 | Sản xuất vàng miếng |
3 | Xuất, nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất |
4 | Nhập khẩu thuốc lá điếu, xì gà (trừ trường hợp nhập khẩu để kinh doanh bán hàng miễn thuế) |
5 | In, đúc tiền |
6 | Phát hành tem bưu chính |
7 | Sản xuất, xuất, nhập khẩu, mua bán, vận chuyển, tàng trữ pháo hoa và các dịch vụ liên quan đến pháo hoa |
8 | Sản xuất, mua, bán, xuất, nhập khẩu, tạm nhập, tái xuất, vận chuyển quá cảnh vật liệu nổ công nghiệp |
9 | Truyền tải, điều độ Hệ thống điện quốc gia |
Xây dựng, vận hành thủy điện đa mục tiêu, điện hạt nhân có ý nghĩa đặc biệt quan trọng về kinh tế - xã hội | |
10 | Bảo đảm hoạt động bay: Dịch vụ không lưu; dịch vụ thông báo tin tức hàng không; dịch vụ tìm kiếm, cứu nạn |
11 | Quản lý, khai thác hệ thống kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia, đường sắt đô thị do Nhà nước đầu tư (trừ bảo trì kết cấu hạ tầng đường sắt) |
12 | Quản lý, duy trì, khai thác mạng bưu chính viễn thông |
13 | Cung ứng dịch vụ công ích trong hoạt động báo chí |
14 | Cung ứng dịch vụ lâm nghiệp tại rừng đặc dụng (trừ rừng được Nhà nước cho thuê để kết hợp kinh doanh du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng) |
15 | Quản lý, vận hành khai thác hệ thống đài thông tin duyên hải |
16 | Vận hành hệ thống đèn biển, hệ thống luồng hàng hải công cộng |
17 | Quản lý, khai thác hệ thống công trình thủy lợi, thủy nông liên tỉnh, liên huyện; kè biển trong trường hợp giao kế hoạch |
18 | Xuất bản xuất bản phẩm (không bao gồm hoạt động in và phát hành) |
19 | Quản lý, xuất, nhập khẩu, mua, bán, bảo quản, bảo vệ hàng hóa thuộc Danh mục dự trữ quốc gia |
20 | Hàng hóa, dịch vụ phục vụ mục đích quốc phòng, an ninh (Bộ Quốc phòng hướng dẫn thực hiện cụ thể) |
Tại sao Nhà nước độc quyền thương mại 20 ngành nghề?
20 ngành nghề Nhà nước độc quyền kinh doanh (Ảnh minh họa)
Theo khoản 4 Điều 6 Luật Thương mại 2005 có nêu, Nhà nước thực hiện độc quyền Nhà nước có thời hạn về hoạt động thương mại đối với một số hàng hóa, dịch vụ hoặc tại một số địa bàn để bảo đảm lợi ích quốc gia.
Độc quyền Nhà nước theo Danh mục nêu trên không phải độc quyền với tất cả các hoạt động liên quan tới hàng hóa, dịch vụ đó mà chỉ giới hạn trong một hoặc một số hoạt động cụ thể.
Việc quy định cụ thể 20 hàng hóa, dịch vụ độc quyền Nhà nước tạo cơ sở rõ ràng và thống nhất trong việc thực hiện kinh doanh, đồng thời tăng tính minh bạch đối với hoạt động độc quyền của Nhà nước.
Tuy nhiên, hiện nay, theo yêu cầu của nền kinh tế thị trường cũng như những thay đổi của Luật Doanh nghiệp 68/2014, Bộ luật Dân sự 2015, Luật Đầu tư đã đến lúc cần xem xét lại việc độc quyền trong một số ngành nghề thuộc Danh mục 20 ngành nghề Nhà nước độc quyền kinh doanh.
