Pháp lý doanh nghiệp 
1. Mục đích kiểm đếm khi thu hồi đất
Pháp luật đất đai hiện hành không quy định rõ thế nào là kiểm đếm. Tuy nhiên theo cách hiểu thông thường, khi làm thủ tục thu hồi đất thì kiểm đếm là việc cơ quan nhà nước có thẩm quyền tiến hành xác định hiện trạng sử dụng đất, thống kê nhà ở, tài sản gắn liền với đất để có thông tin cho hoạt động bồi thường, giải phóng mặt bằng.
Mục đích kiểm đếm thu hồi đất trên thực tế thể hiện thông qua việc tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt bằng thống kê nhà ở, số lượng và hiện trạng tài sản gắn liền với đất như số lượng cây trồng, loại, độ tuổi cây trồng.
2. Kiểm đếm thông thường
2.1. Thông báo kế hoạch kiểm đếm
Căn cứ khoản 1 Điều 85 Luật Đất đai 2024, trước khi có quyết định thu hồi đất, cơ quan có thẩm quyền phải thông báo thu hồi cho người có đất thu hồi biết, nội dung thông báo thu hồi đất có bao gồm cả kế hoạch kiểm đếm.
Theo đó, nội dung về kế hoạch kiểm đến sẽ được thông báo đến cho người dân trong thời hạn sau:
- Chậm nhất là 90 ngày đối với đất nông nghiệp.
- Chậm nhất là 180 ngày đối với đất phi nông nghiệp.
2.2. Quy trình kiểm đếm thông thường
Căn cứ trình tự, thủ tục thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng quy định tại Điều 87 Luật Đất đai 2024, việc kiểm đếm được tiến hành như sau:
Bước 1: Ban hành kế hoạch kiểm đếm
Ủy ban nhân dân cấp tỉnh (tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương), cấp huyện (huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương) ra thông báo thu hồi đất, trong đó bao gồm cả kế hoạch kiểm đếm.
Bước 2: Thông báo cho người có đất thu hồi biết
Thông báo thu hồi đất (có nội dung kế hoạch kiểm đếm) được gửi đến cho từng người có đất thu hồi, đồng thời niêm yết thông báo thu hồi đất và danh sách người có đất thu hồi trên địa bàn quản lý tại trụ sở Ủy ban nhân dân cấp xã và địa điểm sinh hoạt chung của khu dân cư nơi có đất thu hồi trong suốt thời gian bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.
Nếu không liên lạc được, không gửi được thì thông báo trên một trong các báo hàng ngày của trung ương và cấp tỉnh trong 03 số liên tiếp và phát sóng trên đài phát thanh hoặc truyền hình của trung ương và cấp tỉnh 03 lần trong 03 ngày liên tiếp.
Đồng thời, thông báo cũng được niêm yết tại trụ sở Ủy ban nhân dân cấp xã, địa điểm sinh hoạt chung của khu dân cư nơi có đất thu hồi, đăng tải lên cổng thông tin điện tử của Ủy ban nhân dân cấp huyện trong suốt thời gian thực hiện việc thu hồi và bồi thường.
Bước 3: Tiến hành kiểm đếm
Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm phối hợp với đơn vị, tổ chức thực hiện nhiệm vụ bồi thường, hỗ trợ, tái định cư thực hiện các công việc theo nhiệm vụ (có bao gồm việc kiểm đếm).
3. Kiểm đếm bắt buộc
3.1. Khi nào phải kiểm đếm bắt buộc?
* Chỉ kiểm đếm bắt buộc khi người có đất thu hồi không phối hợp thực hiện
Điểm đ khoản 2 Điều 87 Luật Đất đai 2024 quy định cụ thể về nội dung này như sau:
Trường hợp người có đất thu hồi không phối hợp kiểm đếm thì Ủy ban nhân dân cấp xã chủ trì, phối hợp với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã và đơn vị, tổ chức thực hiện nhiệm vụ đi vận động, thuyết phục để tạo sự đồng thuận trong việc thực hiện.
Theo đó, việc tổ chức vận động, thuyết phục sẽ được tiến hành trong thời gian 15 ngày và trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày được vận động, thuyết phục mà người sử dụng đất vẫn không chịu phối hợp với tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt bằng thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện ban hành quyết định kiểm đếm bắt buộc.
Người có đất thu hồi có trách nhiệm thực hiện quyết định kiểm đếm bắt buộc.
Trường hợp người có đất thu hồi không chấp hành thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện ban hành quyết định cưỡng chế thực hiện quyết định kiểm đếm bắt buộc và tổ chức thực hiện cưỡng chế thực hiện theo quy định.
* Điều kiện cưỡng chế thực hiện kiểm đếm bắt buộc
Khoản 2 Điều 88 Luật Đất đai 2024 quy định cưỡng chế thực hiện quyết định kiểm đếm bắt buộc được thực hiện khi có đủ các điều kiện sau:
(1) Người có đất thu hồi, chủ sở hữu tài sản, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan không chấp hành quyết định kiểm đếm bắt buộc sau khi Ủy ban nhân dân cấp xã, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã nơi có đất thu hồi và đơn vị, tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đã vận động, thuyết phục.
(2) Quyết định cưỡng chế thực hiện quyết định kiểm đếm bắt buộc đã được niêm yết công khai tại trụ sở Ủy ban nhân dân cấp xã, tại địa điểm sinh hoạt chung của khu dân cư nơi có đất thu hồi và đã được thông báo trên hệ thống truyền thanh của cấp xã;
(3) Quyết định cưỡng chế thực hiện quyết định kiểm đếm bắt buộc đã có hiệu lực thi hành.
(4) Người bị cưỡng chế đã nhận được quyết định cưỡng chế có hiệu lực thi hành.
Trường hợp người bị cưỡng chế từ chối không nhận quyết định cưỡng chế hoặc vắng mặt khi giao quyết định cưỡng chế thì Ủy ban nhân dân cấp xã lập biên bản.
3.2. Quy trình kiểm đếm bắt buộc
Căn cứ theo quy định tại khoản 4 Điều 88 Luật Đất đai 2024, Điều 36 Nghị định 102/2024/NĐ-CP việc cưỡng chế kiểm đếm được tiến hành như sau:
Bước 1: Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện quyết định thành lập Ban cưỡng chế kiểm đếm bắt buộc.
Bước 2: Ban cưỡng chế kiểm đếm bắt buộc vận động, thuyết phục, đối thoại trong thời hạn 05 ngày làm việc và phải được thể hiện bằng văn bản.
Bước 3: Tiến hành kiểm đếm
Nếu người bị cưỡng chế chấp hành quyết định cưỡng chế thì tổ chức được giao thực hiện cưỡng chế lập biên bản ghi nhận sự chấp hành và thực hiện điều tra, khảo sát, đo đạc, kiểm đếm.
- Trường hợp người bị cưỡng chế chấp hành: Lập biên bản ghi nhận sự chấp hành và tiến hành kiểm đếm theo quy định.
- Trường hợp người bị cưỡng chế không chấp hành: Tổ chức lực lượng, phương tiện cần thiết để mở cửa, cổng vào khu đất, thửa đất cần kiểm đếm mà không cần sự cho phép của người sử dụng đất, chủ sở hữu tài sản. Việc kiểm đếm phải được lập thành văn bản.
Ban cưỡng chế có quyền yêu cầu người bị cưỡng chế và những người có liên quan ra khỏi khu đất nếu gây cản trở đến việc kiểm đếm; nếu không thực hiện thì Ban cưỡng chế được thực hiện các biện pháp để di chuyển những người này ra khỏi khu đất cưỡng chế.
Trên đây là quy định về kiểm đếm khi thu hồi đất, gồm kiểm đếm thông thường và kiểm đếm bắt buộc. Nếu người dân có vướng mắc hãy gọi đến tổng đài 1900.6192 để nhận được phương án tư vấn ngắn gọn, chính xác của đội ngũ chuyên viên pháp lý LuatVietnam.
