Pháp lý doanh nghiệp 
Dân không đồng ý phương án bồi thường, Nhà nước vẫn thu hồi?
* Các trường hợp Nhà nước có quyền thu hồi đất
Căn cứ Chương VI Luật Đất đai 2024, Nhà nước quyết định thu hồi đất đối với 04 căn cứ như sau:
- Thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh
- Thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng
- Thu hồi đất do vi phạm pháp luật về đất đai
- Thu hồi đất do chấm dứt việc sử dụng đất theo pháp luật, tự nguyện trả lại đất, có nguy cơ đe dọa tính mạng con người, không còn khả năng tiếp tục sử dụng
* Lý do Nhà nước có quyền thu hồi đất
Điều 53 Hiến pháp 2013 và Điều 12 Luật Đất đai 2024 quy định: “Đất đai thuộc sở hữu toàn dân, do Nhà nước đại diện chủ sở hữu”. Theo đó, vì Nhà nước là đại diện chủ sở hữu nên có quyền thu hồi đất theo quy định.
Từ 01/8/2024, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh và Ủy ban nhân dân cấp huyện nơi có đất là chủ thể có trách nhiệm ra quyết định thu hồi đất (căn cứ Điều 83 Luật Đất đai 2024)
Khi Nhà nước thực hiện thu hồi đất, người dân có trách nhiệm phối hợp, chấp hành thực hiện từ giai đoạn cơ quan có thẩm quyền thực hiện điều tra, đo đạc, kiểm đếm, khảo sát, xây dựng phương án bồi thường/hỗ trợ/tái định cư đến khi có quyết định thu hồi đất (khoản 3, 4 Điều 85 Luật Đất đai 2024).
* Xử lý khi người dân không đồng ý phương án bồi thường
Căn cứ khoản 6 Điều 87 Luật Đất đai 2024 trong trường hợp người dân không đồng ý phương án bồi thường đã được phê duyệt thì:
Trước hết, UBND cấp xã phối hợp với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã tại địa phương có đất thu hồi và bên có nhiệm vụ bồi thường sẽ tiến hành việc vận động và thuyết phục để người dân đồng thuận chấp hành việc thu hồi.
Nếu việc vận động, thuyết phục không có kết quả thì UBND cấp có thẩm quyền thực hiện cưỡng chế thu hồi đất.
Như vậy, dù người dân không đồng ý phương án bồi thường nhưng khi có căn cứ thu hồi theo quy định pháp luật và đã tiến hành việc vận động thuyết phục người dân chấp hành mà không có kết quả thì Nhà nước vẫn có quyền thu hồi đất.
Phương án bồi thường có cần lấy ý kiến của người dân?
* Người sử dụng đất có trách nhiệm phối hợp lập phương án bồi thường
Căn cứ khoản 3 Điều 85 Luật Đất đai 2024, khi thu hồi đất thì người sử dụng đất có trách nhiệm phối hợp với tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt bằng thực hiện việc điều tra, khảo sát, đo đạc xác định diện tích đất, thống kê nhà ở, tài sản khác gắn liền với đất và lập phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.
Tại điểm đ khoản 2 Điều 87 Luật Đất đai 2024 có quy định trường hợp không phối hợp trong việc điều tra, khảo sát, đo đạc, kiểm đếm thì UBND xã, phường, thị trấn, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã nơi có đất thu hồi và tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt bằng tổ chức vận động, thuyết phục để người sử dụng đất thực hiện.
Việc tổ chức vận động, thuyết phục này được tiến hành trong thời gian 15 ngày và nếu quá 10 ngày kể từ ngày được vận động, thuyết phục mà người sử dụng đất vẫn không phối hợp thì Chủ tịch UBND cấp huyện ban hành quyết định kiểm đếm bắt buộc.
Người có đất thu hồi có trách nhiệm thực hiện quyết định kiểm đếm bắt buộc, nếu không chấp hành thì sẽ bị cưỡng chế thực hiện quyết định kiểm đếm bắt buộc và tổ chức thực hiện cưỡng chế theo quy định tại Điều 88 của Luật này.
* Phương án bồi thường phải lấy ý kiến người dân
Điểm a khoản 3 Điều 87 Luật Đất đai 2024 quy định trình tự lập phương án bồi thường, hỗ trợ tái định cư như sau:
- Phương án bồi thường phải được niêm yết tại trụ sở UBND cấp xã và địa điểm sinh hoạt chung của khu dân cư tại địa phương nơi có đất thu hồi trong thời hạn 30 ngày.
- Sau khi hết thời hạn niêm yết nêu trên, tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt bằng có trách nhiệm lập phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và phối hợp với UBND cấp xã nơi có đất thu hồi tổ chức lấy ý kiến về phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo hình thức tổ chức họp trực tiếp với người dân trong khu vực có đất thu hồi.
- Việc tổ chức lấy ý kiến phải được lập thành biên bản có xác nhận của đại diện Ủy ban nhân dân cấp xã, đại diện Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã và đại diện những người có đất thu hồi.
- Trong thời hạn 60 ngày kể từ ngày tổ chức lấy ý kiến, đơn vị, tổ chức thực hiện nhiệm vụ bồi thường, hỗ trợ, tái định cư phối hợp với UBND cấp xã nơi có đất thu hồi tổ chức đối thoại.
Trong trường hợp có ý kiến không đồng ý về phương án bồi thường thì đơn vị thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư tiếp thu, giải trình ý kiến góp ý về dự thảo và hoàn chỉnh phương án trình cơ quan có thẩm quyền;
- Phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư sẽ được thẩm định trước khi trình UBND cấp có thẩm quyền ra quyết định thu hồi.
Như vậy, khi Nhà nước thực hiện thủ tục thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng thì cần phải thực hiện việc lấy ý kiến của người dân, tổ chức đối thoại khi người dân có ý kiến đối với phương án bồi thường.
Thu hồi đất là vấn đề khá phức tạp trên thực tế và phát sinh nhiều ý kiến trái chiều, trường hợp người dân có vướng mắc hãy gọi đến tổng đài 1900.6192 để được tư vấn.
