Pháp lý doanh nghiệp 
Từ ngày 01/7/2025, Luật Bảo hiểm xã hội 2024 số 41/2024/QH15 chính thức có hiệu lực. Bên cạnh việc mở rộng nhóm đối tượng tham gia, Luật Bảo hiểm xã hội 2024 đã quy định những trường hợp không phải đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc. Cụ thể sẽ được đề cập trong bài viết dưới đây.
1. Quy định về tham gia BHXH bắt buộc
Bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc là một trong những loại bảo hiểm do nhà nước yêu cầu người sử dụng lao động và người lao động (NLĐ) phải tham gia. Người tham gia sẽ được hưởng những quyền lợi như: Khi ốm đau đi viện sẽ được hỗ trợ chi phí khi khám chữa bệnh từ quỹ bảo hiểm y tế hay sẽ được hưởng trợ cấp nghỉ việc để khám thai sản, nghỉ chăm con ốm, …
Mức đóng BHXH bắt buộc được xác định dựa trên tiền lương làm căn cứ đóng BHXH của đối tượng tham BHXH bắt buộc và tỷ lệ đóng theo quy định tại Điều 33, Điều 34 Luật Bảo hiểm xã hội 2024 và Điều 9 Nghị định số 158/2025/NĐ-CP hướng dẫn Luật Bảo hiểm xã hội 2024 về BHXH bắt buộc, có hiệu lực từ ngày 01/7/2025.
Theo đó, tiền lương làm căn cứ đóng BHXH là tiền lương tháng trả thường xuyên, ổn định. Tiền này bao gồm mức lương theo công việc/chức danh, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác. Mức tối thiểu bằng với mức tham chiếu và mức tối đa bằng 20 lần mức tham chiếu do Chính phủ quy định.
2. Trường hợp nào không phải đóng BHXH bắt buộc?
Theo khoản 4, 5 và 6 Điều 42 Quyết định 595/QĐ-BHXH được sửa đổi, bổ sung bởi Quyết định 490/QĐ-BHXH 2023 và Quyết định 948/QĐ-BHXH 2023 quy định nếu NLĐ thuộc các trường hợp sau thì không phải đóng BHXH bắt buộc:
- NLĐ không làm việc và không hưởng tiền lương từ 14 ngày làm việc trở lên trong tháng thì không đóng BHXH tháng đó. Thời gian này không được tính để hưởng BHXH.
- NLĐ nghỉ việc hưởng chế độ ốm đau từ 14 ngày làm việc trở lên trong tháng theo quy định của pháp luật về BHXH thì không phải đóng BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp nhưng vẫn được hưởng quyền lợi BHYT.
- NLĐ nghỉ việc hưởng chế độ thai sản từ 14 ngày làm việc trở lên trong tháng thì đơn vị và NLĐ không phải đóng BHXH, BHTN, bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp. Thời gian này được tính là thời gian đóng BHXH và không được tính là thời gian đóng BHTN sẽ được cơ quan BHXH đóng BHYT cho NLĐ.
3. Trường hợp không phải tham gia BHXH bắt buộc
Căn cứ theo khoản 7 Điều 2 Luật Bảo hiểm xã hội 2024, các trường hợp sau đây không phải tham gia BHXH bắt buộc:
- Người đang hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH, trợ cấp hàng tháng.
Chính phủ quy định đối tượng hưởng trợ cấp BHXH, trợ cấp hàng tháng không thuộc đối tượng tham gia bắt buộc.
- Lao động là người giúp việc gia đình;
- Chủ hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh tham gia theo quy định của Chính phủ và người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, người đại diện phần vốn nhà nước, người đại diện phần vốn của doanh nghiệp theo quy định của pháp luật.
Trong đó, năm 2025, tuổi nghỉ hưu của nam là 61 tuổi 3 tháng, với nữ là 56 tuổi 8 tháng.
- Thời gian đóng BHXH bắt buộc còn thiếu tối đa 6 tháng để đủ điều kiện hưởng lương hưu hoặc trợ cấp tuất hàng tháng thì NLĐ hoặc thân nhân của NLĐ được đóng tiếp một lần cho số tháng còn thiếu với mức đóng hằng tháng bằng tổng mức đóng của NLĐ và người sử dụng lao động trước khi NLĐ nghỉ việc hoặc chết vào quỹ hưu trí và tử tuất.
- Thời gian đóng tiếp không được tính là thời gian làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm thuộc danh mục nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm do Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (nay là Bộ Nội vụ) ban hành hoặc thời gian làm việc ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn.
Trên đây là thông tin về những trường hợp không phải đóng BHXH bắt buộc. Nếu vẫn còn vấn đề vướng mắc, bạn đọc vui lòng liên hệ tổng đài 19006192 để được các chuyên gia pháp lý của LuatVietnam tư vấn.
