Công văn 528/TTg-NC 2023 trả lời chất vấn của Đại biểu Quốc hội Nguyễn Tạo về phòng, chống tội phạm

Thủ tướng chính phủ nhận được Phiếu chất vấn số 12/PCVK5-GS ngày 22 tháng 5 năm 2023 của Đại biểu Quốc hội Nguyễn Tạo, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Lâm Đồng tại Kỳ họp thứ 5, Quốc hội Khóa XV như sau:

I. NỘI DUNG CHẤT VẤN

“Thời gian qua, sau thông tin chính thức về việc chuẩn hóa thông tin thuê bao di động, hạn chót là ngày 15 tháng 4 năm 2023 thì hàng loạt các vụ lừa đảo trên không gian mạng qua nhiều hình thức như: mua bán hàng online, giả mạo nhân viên ngân hàng, nhân viên cơ quan nhà nước đề nghị cung cấp thông tin cá nhân để chuẩn hóa dữ liệu, đặt hàng và chuyển tiền qua tài khoản ngân hàng..., tuy nhiên cơ quan chức năng vẫn chưa thể truy xuất được dấu vết tội phạm. Đây là dấu hiệu cảnh báo cho thấy sự thiếu chặt chẽ trong công tác phối hợp quản lý, đấu tranh, phòng, chống tội phạm công nghệ cao.

Đề nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các cơ quan có thẩm quyền khẩn trương đưa ra các phương án đấu tranh, phòng chống các loại hình tội phạm, đặc biệt là tội phạm sử dụng công nghệ cao; đồng thời, xem xét kiểm điểm trách nhiệm đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan”.

II. TRẢ LỜI

1. Trong những năm gần đây, các loại tội phạm sử dụng công nghệ cao diễn biến phức tạp và có chiều hướng gia tăng. Các đối tượng triệt để sử dụng các ứng dụng, công nghệ, phương tiện hiện đại để thực hiện hành vi phạm tội, hoạt động ẩn danh, khó truy vết; phần lớn hoạt động có tổ chức, nhưng chỉ liên lạc, móc nối qua không gian mạng, không có tiếp xúc, trao đổi ngoài đời thực. Đặc biệt là tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản với hình thức nhắn tin, gọi điện qua điện thoại, qua mạng xã hội diễn ra rất phức tạp, với nhiều phương thức, thủ đoạn tinh vi, đồng thời thường xuyên thay đổi để đối phó với cơ quan chức năng. Điển hình là khi chúng ta thực hiện chủ trương chuẩn hóa thông tin thuê bao di động, làm sạch “SIM rác” để hạn chế tội phạm lừa đảo, thì các đối tượng lại lợi dụng chính chủ trương này để mạo danh cơ quan quản lý nhà nước, nhân viên các nhà mạng, ngân hàng gọi điện yêu cầu người dân cung cấp thông tin cá nhân để chiếm đoạt “SIM” điện thoại của nạn nhân, tài khoản ngân hàng, ví điện tử, mạng xã hội... thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản. Điều đó cho thấy tính chất phức tạp của loại tội phạm này, việc phát hiện, xử lý là rất khó khăn.

2. Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo nhiều giải pháp để phòng ngừa, đấu tranh với loại tội phạm sử dụng công nghệ cao. Trong đó, đã chỉ đạo các bộ, ngành tập trung hoàn thiện thể chế, xây dựng hành lang pháp lý cần thiết để quản lý những vấn đề liên quan trên không gian mạng (trình Quốc hội thông qua Luật An ninh mạng; ban hành nhiều văn bản để tổ chức thực hiện, trong đó có Nghị định số 53/2022/NĐ-CP ngày 15 tháng 8 năm 2022 quy định chi tiết một số điều của Luật An ninh mạng; Nghị định số 59/2022/NĐ-CP ngày 05 tháng 9 năm 2022 quy định về định danh và xác thực điện tử; Nghị định số 13/2023/NĐ-CP ngày 17 tháng 4 năm 2023 về bảo vệ dữ liệu cá nhân...); Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 21/CT-TTg ngày 25 tháng 5 năm 2020 về tăng cường phòng ngừa, xử lý hoạt động lừa đảo chiếm đoạt tài sản, trong đó phân công rõ trách nhiệm và sự phối hợp giữa các bộ, ngành. Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương đã triển khai quyết liệt, đồng bộ nhiều biện pháp để phòng ngừa, phát hiện, xử lý tội phạm lừa đảo trên không gian mạng; tập trung tuyên truyền đến các tầng lớp nhân dân với nhiều hình thức phong phú, đa dạng góp phần nâng cao cảnh giác, chủ động phòng ngừa không để trở thành nạn nhân của lừa đảo qua mạng; tăng cường công tác quản lý nhà nước trên các lĩnh vực, phát hiện, xử lý nghiêm tội phạm và các vi phạm. Riêng 05 tháng đầu năm 2023, đã khởi tố hơn 490 vụ tội phạm sử dụng công nghệ cao, trong đó có 160 vụ liên quan hành vi lừa đảo, chiếm đoạt tài sản qua mạng, có nhiều vụ án lừa đảo chiếm đoạt tài Sản với quy mô lớn, do các đối tượng người nước ngoài chủ mưu cấu kết với người Việt Nam thực hiện.... Kết quả phòng ngừa, đấu tranh đã góp phần hạn chế một bước sự phúc tạp của tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng. Tuy nhiên, công tác này còn gặp rất nhiều khó khăn do các đối tượng triệt để lợi dụng khoa học công nghệ hiện đại để thực hiện và che dấu hành vi phạm tội (thậm chí lập Cả trạm thu phát sóng “BTS” giả để gọi điện lừa đảo); đối tượng chủ mưu cầm đầu chủ yếu là người nước ngoài, sử dụng địa bàn nước ngoài để lôi kéo người Việt Nam tham gia, việc hợp tác quốc tế để truy bắt đối tượng cầm đầu rất khó khăn.

3. Để tiếp tục thực hiện hiệu quả công tác phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên mạng viễn thông, mạng internet, mạng xã hội, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương thực hiện đồng bộ các giải pháp, trọng tâm là:

- Tiếp tục thực hiện có hiệu quả Chỉ thị số 21/CT-TTg ngày 25 tháng 5 năm 2020; Luật An ninh mạng và các văn bản hướng dẫn thi hành..., trong đó thường xuyên sơ kết, đánh giá tình hình, kết quả triển khai thực hiện của các bộ, ngành, địa phương, gắn với trách nhiệm của người đứng đầu trong công tác chỉ đạo, điều hành.

- Tăng cường tuyên truyền với nhiều hình thức phong phú, đa dạng, nhất là trên các phương tiện thông tin đại chúng và tại cộng đồng, trên các trang mạng xã hội (đặc biệt là người dân trong độ tuổi lao động, thanh thiếu niên ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số về phương thức, thủ đoạn hoạt động và hậu quả của tội phạm sử dụng công nghệ cao, tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên mạng viễn thông, mạng internet, mạng xã hội để các cơ quan, tổ chức, cá nhân và Nhân dân biết, cảnh giác, chủ động phòng ngừa, đấu tranh, kịp thời tố giác tội phạm.

- Nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước đối với các hoạt động trên không gian mạng, tập trung triển khai thực hiện có hiệu quả Luật Giao dịch điện tử khi được Quốc hội thông qua; thực hiện có hiệu quả các quy định của Nghị định số 13/2023/NĐ-CP ngày 17 tháng 4 năm 2023 về bảo vệ dữ liệu cá nhân, Nghị định số 59/2022/NĐ-CP ngày 05 tháng 9 năm 2022 quy định về định danh và xác thực điện tử; đẩy mạnh thực hiện Quyết định số 06/QĐ-TTg ngày 06 tháng 01 năm 2022 phê duyệt “Đề án phát triển ứng dụng dữ liệu dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022-2025, tầm nhìn đến 2030”, nhất là ứng dụng dữ liệu dân cư để xác thực thông tin thuê bao di động loại bỏ “SIM rác”, xác thực tài khoản ngân hàng, hạn chế các trường hợp sử dụng vào mục đích lừa đảo; sử dụng tài khoản định danh điện tử (VnelD) trong các giao dịch điện tử, góp phần phòng ngừa tội phạm lừa đảo...

- Chỉ đạo các cơ quan chuyên trách, nhất là lực lượng Công an triển khai các biện pháp nghiệp vụ phòng ngừa, đấu tranh, xử lý nghiêm tội phạm Sử dụng công nghệ cao, tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên mạng viễn thông, mạng internet, mạng xã hội. Thực hiện tốt công tác tiếp nhận, xử lý tin báo, tố giác tội phạm và kiến nghị khởi tố. Phối hợp chặt chẽ với Viện kiểm sát, Tòa án các cấp điều tra, truy tố, xét xử nghiêm minh để răn đe, phòng ngừa chung. Đồng thời, chỉ đạo các bộ cơ quan liên quan nghiên cứu xây dựng cơ chế phối hợp nhanh, “khẩn cấp” truy vết dòng tiền, tạm khóa, phong tỏa tài khoản liên quan đến hoạt động phạm tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

- Tăng cường hợp tác quốc tế trong phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, tội phạm mạng nói chung và phòng ngừa, xử lý hoạt động sử dụng không gian mạng lừa đảo chiếm đoạt tài sản nói riêng, nhất là chia sẻ thông tin, phối hợp xác minh, thu thập tài liệu, chứng cứ, đấu tranh, bắt giữ và chuyển giao đối tượng gây án, thu hồi tài sản bị chiếm đoạt.

- Kịp thời xem xét, xử lý trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan nếu để tội phạm sử dụng công nghệ cao diễn biến phức tạp do thiếu lãnh đạo, chỉ đạo, thanh tra, kiểm tra, giám sát hoặc thực hiện không đầy đủ trách nhiệm trong phạm vi quản lý của mình đối với công tác này.

Xin trân trọng cảm ơn và kính chúc sức khỏe Đại biểu./.